|
2000
|
|
|
Eta aurrerago," Inkisidoreak" deitu epigrafean: " Ezagugarri
|
bat
bera dute dogma guztiek: boterea behar dute.
|
|
|
Umiliazioa, gizaki baten jokabideak edo gizakiek eragindako egoerak beste gizaki baten autoerrespetua mintzen duenean gertatzen da. Aipagarria den umiliazioaren ezaugarri
|
bat
bere izaera kutsagarria da. Gizaki jakin bat jokabide umiliagarriaren biktima zuzena ez bada ere, biktimekin identifikatzen ahal da, adibidez talde kultural bereko kideak direlako.
|
|
2001
|
|
|
Pertsona
|
bat
bera heroi eta traidore izatea tradizio literario luze samarreko errekurtsoa da, Borgesek inork baino hobeki desarroilatu duena. Alonsok zorabioraino esploratu nahi izan du bikoiztasunaren bidea.
|
|
|
Ukazioen sukar horrek jota, —alde eta aldi guztietan— euskara hizkuntza
|
bat
bera dela ezin onartu dute; ezta ere euskal hiztunen komunitatea bakarra dela. Muturreraino eramanez apriorismo politikoa, dekretuka, inprimaki eta letreroak elebakartuz, lankidetza hitzarmenak hautsiz, zor duen diruaren ordainketa ukatuz, instituzio kulturalak mesprezatuz, jokabide beligerante eta probokatzailean.
|
|
|
ez dela argitaratzen idazten ez delako, edo ez dela idazten argitaratzen eta antzezten ez delako. Baina Durangoko Liburu eta Disko Azokan ez da genero honetako lan
|
bat
bera ere argitaratu. Hala ere, proiektu txiki batzuk ere ari dira bideratzen arlo honetan.
|
|
|
Hamaika antzezlan taularatu dira Irungo Antzerki Gaztearen Jaialdian. Gazteei lanbide honetan lehendabiziko urratsak egiten laguntzeko oso egokia da halako jaialdiak antolatzea, baina antzezlan horien artean
|
bat
bera ere euskaraz ez izatea kezkatzeko modukoa da.
|
|
2002
|
|
|
Goiko hori da unibertsitario
|
batek
bere buruari sekulan egiten ez dion galdera, egiten ez dion bakarra, beharbada. Guk ez dugu zalantzarik egiten, baina ez arrazoiak begi bistakoak direlako.
|
|
|
Eraketa modu desberdinak har ditzakegu, izan daiteke Ikasgu Nagusian (Ikastolen Elkartea rekin eta AEKrekin batera) Mondragon Unibertsitatearekin lankidetzan jarduteko, izan daiteke unibertsitate desberdinetako sailekin eta irakasleekin gradu ondokoak, masterrak eta 3 zikloko ikastaroak kudeatzeko, eta beste aukera batzuk egon badaude. Edozelan ere, helburua
|
bat
bera da: bilgune zabala eta eraginkorra aurkitzea.
|
|
|
Zertan ari gara? Beldur naiz EAEko botere autonomikoa ren inguruan mugitzen diren eragile ugarien artean
|
bat
bera ere ez dela gai izango galdera horiei ganoraz erantzuteko, ohiko lau topikoetatik haratago. Hemen errepide berriak, trenbide berriak, parke teknologiko berriak, po rtu berriak, museo berriak, parke tematiko berriak... denetarik aurreikusten da, denetarako ikerketa serioak egiten dira, denetarik sartzen da agendan.
|
|
2003
|
|
|
Eta hausnarketa hauek egiten ari den hau harritutadago, hainbat eta hainbat urtetako lanaren ostean, kultura sortzen eta aurrera egiten egon lukeen gizarte
|
batek
bere onenak besteen erasoetatik defendatzen eman behar dituelako. Eta aspaldi ahaztuta behar luketen diskurtso beligeranteak jasan behar dituelako, izateko eskubidea ere ukatu nahi zaion honetan.
|
|
|
Iraultza mitikoaren ondoren, XIX. mendeko literatura frantsesa" iraultzaz" beterik dago (gero pintura egongo den bezala) Lehen Mundu Gerra arte, eta aitzinean Hugo doa banderari. Iraultza literarioa berak iraultza sozial eta politiko bezala ulertzen du, horien osagarria, Hernaniren bataila eta garaitiaz jardut erakoan geroago juzgatuko duenez (piska
|
bat
bere buruarenaldera, memoriak beti izaten diren eran). Iraultza literarioaz azkenbetiko ezabatua izango da Erregimen Zaharra.
|
|
|
Eta inor ez da harritzen, edo harritzen bada, inork ez du aurpegi txarrik jartzen. Normalena baita herri
|
batek
bere hizkuntza erabiltzea.
|
|
|
Eta horregatik nioen gorago bat baino gehiago arrainik ez dagoen tokian ari dela sareak botatzen. Ez zumarrari garirik eska ez dakiokeelako bakarrik, ez (edo periodiko
|
batek
bere oinarrizko izatea alde batera utzi eta beste zerbaitetan bihurtu nahi dutelako); larretan arrantzarik ezin dela egin jakinarren, hala ere larretara sarea botatzea erabaki duten batzuk ikusten ditudalako debate honetan, jakinaren gainean, sareak larre sastraka gero eta nahasiago egingo duela. Eta hauen helburua zein den zehaztera ez naiz ausartuko, ez baititut euren asmoak ezagutzen, baina efektuak ordea ikus daitezke:
|
|
|
Burujabetasunean oinarritutako egitasmo orok du bere bizkar estatu arrotz horren mehatxua. Beraz, ezin gera gintezke egun
|
bat
bera ere gehiago estatuen" kontzesioen" zain, berak jotzen duen soinuaren araberako dantzan, hurrengo zartakoa nondik etorriko(...) Eskubide horiek bermatzeko tresna eraginkorrak artikulatzeko garaia da. Euskal herritarron arteko prozesu demokratiko zabala eta sakona abian jartzeko ordua iritsi da (Gara, otsailak 26).
|
|
2004
|
|
|
Horrela, matematikak ez du zerikusirik giza zientziekin, eta giza zientzietan erakusten dena hizkuntzan ematen denetik guztiz aparte dago. Badirudi egungo eskolan jarduera
|
batek
bere duintasuna lortzeko ikasgai bihurtu behar dela. Eta ez dut uste hori bidezkoa denik zinema edoirudien alfabetatzea behar bezala egiteko.
|
|
|
Izan ere, fraide, irakasle eta hainbat esparrutako zereginugariek ez baitzioten utzi nahi zukeen denbora eta dedikazioa idazteko. Ez zuen sekula, gainera, bere burua idazle osotzat hartu, eta literaturari apaltasunez, eragozpenez eta zailtasunez ekin zion, modu autodidakta
|
batez
bere burua formatuz, 1950 hamarkadetan plazaratzen hasi ziren hainbat idazleren modura.
|
|
|
Oso oso lanpetuta egonda ere, inoiz ere ez nion entzun ere egin lan
|
bat
berari ezezkoa ematen. Oriotar kasta gogorrekoa zen gero!
|
|
|
Gogoratzen naiz, beste batean ere, zentsurari amore emateko kantu bati izena aldatu behar izan geniola, eta hitz lerrokada oso
|
bat
bere horretan kendu behar izan genuela era nabarmenean. Kontua zen kantua grabatuta genuela ordurako, eta ezin genuela besterik egin.
|
|
|
• Hainbat urte horrelakorik gabe igaro ondoren," Euskadiko Liburutegien Sistema Nazionalaren I. Jardunaldiak" antolatu ziren 2003ko urrian: euskararen presentzia hutsaren hurrengoa izan zen (lau txostenetik
|
bat
bera ere ez, hamazazpi jakinarazpenetatik bat bakarra). Geroxeago," Euskal Ondare Bibliografikoari buruzko Mintegia" egin zuten, erdara hutsez.
|
|
|
kortesia tratamendua (andrazkoen kasuan askotan tituluak gizon batenganakoha rremanari egiten dio errefe rentzia, ren emaztea, renalaba, adibidez, eta gizonenak lanbideari edo ikasketei), bikote okerrak (simetria falta: neska eta gizona, Aurrekoetxea jauna eta Mirentxu), itxurazko bikoteak (aurrekoat alean aipatu ditugu adibide batzuk), hutsune lexikoak (mutxu rdin7, gizatiar, emaro8) eta hitz eta esaera androzentrikoak, (lagun
|
bat
bere ikusi nuen). Eta sintaktikoaren barruan:
|
|
|
Hirurek estatu mailan dihardute (Kataluniaren salbuespenarekin, nonGeneralitatearen politikak estatu mailako kateen sarrera galarazi duen orain arte: Localiarekin lotuta telebista bakar bat dago han; beste kate estatalekin
|
bat
bera ere ez), eta konbinatu egiten dituzte telebisten kapitaletan eta programazioaren eskaintza zentralizatua.
|
|
|
Azkenik, zerrendatik kanpo utzi dugu, halaber, azkenaldian bai Bilbon bai Donostian TVL kateak sustatuta (zeina Madrilgo Telesierrak sortutako katea baita) 906 zerbitzuekin lotutako emisioak eskaintzen dituzten telebistak. Telebista hauen zerikusia eremu lokalarekin hutsa da, ez baitute emisio lokal
|
bat
bera ere egiten.
|
|
|
11 Azkenaldian, bai Bilbon bai Donostian, TVL kateak sustatuta (Madrilgo Telesierrak sortutako katea), 906 zerbitzuekin lotutako emisioak eskaintzen dituzten telebistak hasi dira berriro ere ikusten. Telebista hauen zerikusia eremu lokalarekin hutsa da ez baitute emisio lokal
|
bat
bera ere egiten. Ez dira hortaz aintzat hartu azterketarako.
|
|
2005
|
|
|
Ez nabil horien funtzioaren aurka. Baina argi eduki behar dugu horiek ez dutela inola enpresa
|
bat
bera maite, ez dutela inolako ardurarik inongo enpresaren benetako izanaren alde; unean uneko kotizazioen (enpresa ren itxuraren, truke balorazioaren) arteko gorabeheren arabera dihardutela partaidetzaksale rosten. Biziki saiatzen dira erosi aurretik enpresa renbalioa txikitzen (edo ustezko balio handiagoa isilik gordetzen) eta erosiz gero jasotzen.
|
|
|
Sekula ez zuen ezkutatuha ra go zegoen zer edo zer tekno erlijiosoan sinesten zuenik, hura aurkitu baitzuen ‘benetan’ 1974 urtean —berak esperientzia horri bere ‘2 74’ (data: otsailak 3) denbora unitatea esaten zion— Dickek Programa tzailedeitzen zion entitate
|
batek
bera ber sintetizatu zuela uste zuen eta, ondoren, VALIS(" Vast Active Living Intelligence System") izeneko kosmosera eraman zuela. Dualismo mota horrek —ikuskari mistikoak eta euskarri linguistiko teknozientifikoa— bere fantasiazko irudi multzo folkloriko ezaguna sortzera eraman zuen Dick, non ustezko ezagutza zientifikoaren eta erlijio gurtzaren arteko muga guztiz lausoa egiten den.
|
|
|
O roitzen naiz uda batean ama
|
batek
bere alaba hil zuela New Yorken. Alabak droga hartzen zuen eta familia guztia goitik behera hondatzen ari zen.
|
|
|
Ipuin onak, klasikoak, irakatsi nahi ditu Peru eta Mirenen ipuin herrikoi ‘txarren’ ordez; Ilustrazioaren eragina ikus daiteke helburu honetan10 Hitzaurrean bere ‘ausardia’ justifikatzen du, 22 urteko neskatxa bat idazten, latinetik itzultzen eta argitaratzen. .. 1 1 eta, egia esan, bere egoera pribilegiatua zen oso; alde
|
batetik
bere osaba idazle ospetsu, apaiz eta bere maisu zuen, bere neba ere idazle eta apaiz eta bere senarra merkatari euskaltzalea zen (eta honen aita inprenta baten jabea).
|
|
|
Horregatik, eta politikoki idazleak famatzea ondo ikusia dagoen arren gizarteak oso serio hartzen ez duelako, euskal idazleak kariño asko behar du; esaiozue horietako
|
bati
bere liburua asko gustatu zaizuela, eta haren bihotza eskuratua izango duzue bizitza guztirako. Horregatik, telebistak, kirolak eta turismo masifikatuak ez diotela gure adimenari borroka irabazi frogatzeko, euskal idazleak irakurle asko behar ditu.
|
|
2006
|
|
|
Artikuluaren iturria, bestalde, 2006ko ekainean Oñatin egin zen Sovereignty, Secession and the Right to Self Determination: Challenges to the International Law kongresuan aurkezturiko txostenean dago, eta zatiren
|
bat
bertatik hartuta dago.
|
|
|
Eta beren burutazioetan utopia bati so ari ziren: Euzko Gogoa tik aldarrikatzen zen" Ikastola Nagusia", euskarazko Unibertsitatea, nahiz eta, artean, Unibertsitate zibil
|
bat
bera ere ikusteko zeuden.
|
|
|
" Hacia la Universidad Vasca (Euskaldun)". Garai hartan eztabaidan zeuden gai nagusietako
|
bati buruz
bere iritzi argia agertzen du bertan, euskara ipiniz Euskal Unibertsitatearen muinean, euskal kulturako gaiak nahiz gai unibertsalak euskaraz irakatsi eta lantzeko22.
|
|
2007
|
|
|
Eliza aipatzean, maizegi sartzen dugu dena zaku berean, baina gogora dezadan hemen Eliza Katolikoaren barruan, Diozesiek eta Erlijiosoen munduak ez zutela, ez orduan eta ez gero, buruzagitza
|
bat
bera izaten.
|
|
|
Bilerako hitzaldi bat, Jaxinto F. Setienena, aldizkarian publikatu da gero (18, 1965, 3). Arrazoia pentsatzen hasita, agian ohitura nagusitu zen, entzuleentzako gidoitxoaz gain hizlariak eskema zabalago
|
bat
beretzat bakarrik paratzekoa, haren adigurian libreki mintzatu ahal izateko, konferentziako testua inprimategirako pronto erredaktatzeke. Izan ere, 62ko bileran erabakia hartu zen eta 63tik aurrera praktikan jarri," bakoitzak lan osoa irakurri ez baiño beronen laburpena presentatu bearko zuela, bestela irakurtzen joaten zaigula kasi denpora guztia" (Zuzendaritzaren gutuna, data gabe, 1963, Jakin Artxiboan).
|
|
|
Desberdintasun kulturalak adieraztea bera susmagarri egiten baitzaio. Ez dauka itxura akademiko handirik jarrera horiei ‘demokratiko’ deitura ematea eta estatu
|
baten aurka
bere nazioaren eskubideen alde dabilenari ‘terrorista’.
|
|
|
Erantzunak ezetz behar luke, beraz, baldin, kasu horretan, bi nazioek konstituzio bateratu bat izango ez balute. Baina nola badugun, nola konstituzio
|
bat
bera dugun, kasu horretan ere, euskaldunok espainiarren oniritzia behar dugu, haiengandik banatu nahi badugu. Alegia, bietara (euskal nazioa izan ala ez izan) espainiarrek dutela gure etorkizun politikoari buruzko azken hitza.
|
|
2008
|
|
|
Izan ere, eta jada aipatu denez, intelektualaren sorrera ezin murritz daiteke Dreyfus kasura eta haren mimesira, berau fenomenoaren agerpen ikusgarriena baita, baina ez fundazionala. 1890ean bertan, Azkue, Bilboko La Abeja aldizkaritik, jarrera intelektuala erakusten ari zen artikulu
|
baten bidez
bere errebindikazio politiko kulturalak egitean: " emen ordu charrean ta zori gaiztoan sortuta dagozan eskolak edo escuela k zaurituten daue’ gero ta zakonago’ euskara maitea.
|
|
|
Nolanahi ere, beste arlo batzuetan, Azkue ezezaguna da guztiz. Oso zabaldurik dagoen iritzi okerretako
|
bat
bere ideologiari dagokio. Karlista izan zela esan ohi da, egiazki abertzalea izan zenean (nahiz ez sabindarra, ezta oro har alderdi gizona ere).
|
|
|
Haritzaren azalera zehatza. Neska itsu
|
batek
bere identitatearen bila egiten duen bidaia da, hain juxtu. " Argia, ikusten ez zuen neska batek kontatu zuen gezur bat da".
|
|
|
Gainerako eskualde
|
bat
bera ere ez da %6ra heltzen, Bidasoa Beherea (%5, 7) eta Lea Artibai (%5, 3) direlarik hurrengo biak. Horrek guztiak, beranduago ikusiko dugun moduan, inplikazio nabarmenak ditu hizkuntz ukipenari dagokionean, oso urrunduak baitaude immigrazioaren eta euskararen ekologi guneak, praktikan ez baitute intersekziorik, Markina Ondarroako kasuan izan ezik (ikus amaierako bi mapak).
|
|
|
Eta eskolan modu askotara ager daiteke estimu hori: ikasle
|
bati
bere izena polita dela esatea, bere jatorrizko hizkuntzan irakurritako zerbait interesgarria iruditu zaigula aipatzea... Finean, hori da Maalouf-ek azaltzen duen adeitasuna geure hizkuntza ikasten ari den ikaslearen hizkuntzarekin.
|
|
|
Esparru horretan, autoulerkuntza horrek berezko autogobernu moduren bat baldin badago bakarrik izan dezake adierazpen politikoa. Autogobernurik gabe ezin da komunitate politiko
|
batek
bere buruaz duen ulerkuntza mantendu eta garatu. Horrenbestez, nazio minoritarioetan egiten den immigrazio kudeaketaz dihardugunean, autogobernu aldarriak legitimatzen dituzten oinarrietako batez ari gara.
|
|
|
orain liburu asko dauzkat, eta bertso askoz gehiago. Hiltzen naizen egunean ez dut
|
bat
bera ere izango. Aurretik daukaguna gara, ez atzetik daukaguna.
|
|
|
Alderantziz ere gerta liteke. Lhermitte neurologoak aztertu zuen kasu batean, 18 urteko mutil kopetilun, bakarti eta goibel batek depresioaldi
|
batean
bere buruari tiro egin zion pistola batez. Nerbio optikoak eta garuneko lobulu frontalak suntsituta gelditu ziren, baina ez zuen bizia galdu.
|
|
|
Ikaskuntza hori gainera luzea izango da beste espezietan gertatzen denarekin konparatuz. Jaioberritan gure garuna beste edozein baino heldugabeagoa da; gizakumea kume guztietatik menpekotasun handienekoa da, guztiz ezgauza bizirauteko heldu
|
batek
bere ardura hartzen ez badu. Hasierako eragozpen hori, ordea, abantaila bihurtzen da, garuna urte askotan irekita egongo baita heziketaren eraginera; eta, horrela, mintzaira medio, belaunaldi batek hurrengoari aurreko guztiek bildutako esperientzien ikaskuntza transmititu ahal izango dio.
|
|
2009
|
|
|
Joera horrek emaitza txukun asko bermatu ditzake: bertsolariak badu gutxieneko segurtasun
|
bat
bere buruan, kokatuta dauka gaia, eremu semantikoa, errima sorta bat ere izan dezake buruan... Baina txukuntasun hori alde batera utzita, zer galtzen da bidean?
|
|
2010
|
|
|
Bueno, gure aitak ez daki zer den bookcrossing. Aitak anglofiliarik ez du eta apal apal azaldu zidan metroan liburuak askatu dituztela eta horietako
|
bat
bere lagun baten eskuetara heldu zela. Lagun horrek irakurri ostean aitari eman zion niri eman ziezadan.
|
|
|
Ekosistemen zerbitzuak hondatzea natura ondarea galtzea da, nahiz eta galera hori ez den adierazten errentaren ohiko neurrien indizeetan. Esaterako, herrialde
|
batek
bere baso guztiak ebaki ditzake eta arrantza tokiak akaba ditzake eta, hala ere, bere BPG igo (Perrings, 2005).
|
|
|
2008ko abenduaren 14an George Bushek Irakeko lehen ministroa bisitatu zuen Bagdaden. Prentsaren aurreko aurkezpenean zegoela, kazetari
|
batek
bere zapatak hartu eta burura bota zizkion AEBetako presidenteari. Dirudienez, Irakeko kulturan zapata bat botatzea omen da pertsona bati egin ahal zaion irainik lazgarriena.
|
|
|
Hau dena bazkari batean hasi zen. Zelan elkarrizketatu idazle
|
bat
bere liburua irakurri barik. Jakina, elkarrizketa laburra bada, demagun bost bat minutukoa, erraza da.
|
|
|
Euskaltzale zaharrek merezi zuten gauzak beste modu batean esatea. Baina gazte
|
batek
bere mugak ditu, ezta. Bere modura egiten du.
|
|
2011
|
|
|
Isabel Zelaa andreak argi agertu duen moduan, egia da, hasteko, egoera soziolinguistiko ideal batean ez dela gauza" normala" bertako herritarrei beren hizkuntzan ondo moldatzen direla bermatzen duen ziurtagiririk eskatzea: " Ez da normala herrialde
|
batek
bere herritarrei beren hizkuntza ofizialean inolako hizkuntza ziurtapenik exijitzea lanpostu batera, administrazio publikoan adibidez, sartzeko". Ez da" normala", jakina, munduko 6.000 hizkuntza ingururen normaltasun patroitzat ingelesaren, frantsesaren, gaztelaniaren eta, oro har," bere etxean" nagusi diren hizkuntzen egoera hartzen bada" norma" tzat.
|
|
|
Sarriren begietan, dena den, bere arbaso Pedro Hilarion Sarrionandia da pertsonaia nagusia, hasierako kontakizunari koherentzia eman eta aitzakia eskaintzen diona kolonialismoaren arazoetan murgiltzeko. Izan ere, paralelo asko ditu Pedro Hilarionek,
|
batetik
bera bezalako misiolari ilustratu eta herrizaleak, hala nola Jose Lertxundi euskalduna (Sarri" Jose Lerchundi" idazten enpeinatzen da, ez dakit oso ondo zergatik) edo Charles de Foucauld frantsesa, baina baita ere guretzat askoz ere ezagunagoa den Resurreccion Maria Azkue. Baina nire begietan, aldiz, pertsonaia ez da oso erakargarria, bai ordea hura erabiltzea amazigen eta euskaldunen paralelismoak trazatzeko eta haietaz hausnartzeko.
|
|
2012
|
|
|
Literaturak mimesian dihardu oraindik ere; gertatzen dena da erreferente barik geratu dela, ez dela gai errealitatea eta fikzioa bereizteko, errealitatea eta errealitate irudia bata bestetik ezberdintzea ezinezkoa den bezala. Irudia eta errealitatea
|
bat
bera izanik, irudia gailenduz doa, eta errealitatearen kontzeptua suntsituz. Gure mundu postmodernoa ontologikoki ezegonkorra denez, literaturaren nahasmena erabat koherentea da errealitate berriarekin.
|
|
|
Neska bat ezezagun batekin oheratzen da tabernan elkar ezagutu duten gau berean. Ohekidea aldez aurretik Interneteko txat
|
batean
berarekin hitz egindakoa da, nahiz eta hori, noski, neskari aitortu ez. Sarean mila identitate hartzeko gai den gizaki horri azkar iragartzen zaio konpromisorik gabeko sexu bila dabilela.
|
|
|
Bat, emazte ohiari idatzia. " Honi denari eusteko [Bigarren Mundu Gerraz ari da] ahulegia naiz, eta Lotte [bere emaztea] koitaduak ez du erraza izan nirekin, batik
|
bat
bera ere gaixotu egin delako". Argazki bat ere badago heriotza osteko momentukoa.
|
|
|
Beste idazle bat, greziarra hau, Kostas Karyotakis(). Uztaileko goizalde
|
batean
bere burua, Mediterraneo itsasora bota zuen. Itsasgorak, baina, kostara eraman zuen bere plana zapuztuz.
|
|
|
Sandokan idatzi zuen Emilio Salgarik() aizto
|
batekin
bere urdaia zabaldu zuen (seppuku japoniar errituala). Hiru gutun utzi zituen:
|
|
|
Ezagutzari dagokionez, pertsona
|
bati
bere hizkuntzaren ezagutza maila galdetzen zaio, berak neurtu eta epaitu behar du bere burua. Aski zaila da hori; gainera, beste gai batzuei buruz ez litzaiguke bururatuko horrelako galderarik egitea:
|
|
|
Bere zerbitzarietan dagoen informazio hori guztia ez da erabiltzaileen jabegoa, enpresarena baizik. Agian diru poxi bat atera dezake baten
|
bati
bere ezkontzako argazkiak saltzen, baina ez dirudi epe laburrerako estrategia denik. Beraz, burbuilatxoa puzten da, beste bat.
|
|
|
Buruzagi batek, bere izenean, pertsona pribatu gisa biolentzia politikoak kondenatzea zeharo posible da, eta, gertatu, halaxe gertatzen da normalean. Baina herri
|
batek
bere ordezkarien bidez esklabotza edo holokaustoarengatik barkamena eskatzeak zentzu sinbolikoa besterik ezin dezake izan, eta horrek ez du ekartzen inolaz ere egindako kaltearen konponketa politikorik. Pentsa daiteke ere ez ote den norbere buruari kontzientzia ona emateko kostu txikiko modu bat.
|
|
|
lanak, historiak, musikak, tradizioek, klimak eta lurrak (mendiek, itsasoak, lautadak), eta batez ere hizkuntzak. Hizkuntzak egiten duela baino gehiago, herri
|
bat
bere hizkuntza dela, esan izan da. Izan ere hizkuntza ez dago lurralde, tradizio edo ekonomiaren maila berean, faktore bat gehiago besteen alboan.
|
|
|
Hain zuzen gure arazo gaitzena da, gure lana eta borroka, politika, ekonomia, informazio trukea, artea, ez direla gure hizkuntzaren barruan gertatzen ari. Herri
|
bat
bere barrutik puskatua gara. Gure identitatea puskatua dago.
|
|
2013
|
|
|
Eskozia, Gales eta Finlandiatik ekarri ditugun kasuek bidea posible dela iradokitzen dute; eta bide konkretuak erakutsi baino gehiago, kasu horiek zera erakusten digute: hizkuntza gutxituko telebista
|
batek
bere helburuen edo targeten artean har ditzakeela hizkuntzaren jabe ez direnak ere. Gakoa helburu hori aintzat hartu eta erdiesteko estrategiak garatzean datza, dela teknologiaren bitartez, dela baliabideak kanal bakar batean kontzentratu eta kalitate handiko programazio erakargarri baten bitartez, edo beste edozeinen bitartez.
|
|
|
Telebistek, zerbitzuen eta produkzioaren parte handi
|
bat
bere gain hartu beharrean, kanpoko etxeekin lan egitearen logika argia da: etengabe aldatzen ari den merkatu batean (programak, teknologiak, zerbitzuak...) egitura malguak eraginkorragoak dira lehengo zerbitzu publikoko telebisten egitura zurrunak baino, ez horrenbeste merkeagoak direlako, baizik eta, batez ere, unean uneko beharretara moldagarriagoak direlako.
|
|
|
Pertsona batek baieztatzen du Txindoki Everest baino altuagoa dela. Ni ez nator
|
bat
berarekin. Beraz, bion arteko desadostasuna dago, baina kasu horretan, itxura guztien arabera, batek errakuntza egin du:
|
|
|
Azkenean kontaktuak egiten dituzu. Arma fabrika
|
batean
bere balioa dauka telefono zerrenda bat izateak, bai Defentsa Ministerioan eta bai kuartel jeneraletan ateak irekita edukitzeak.
|
|
|
Aurrena egon nintzen, oso denbora gutxi, eskola nazionalean. Gero, klaseak ematen zizkidan neska
|
batek
bere etxeko gela batean. Baina hori ez zen problema garai hartan, kezka ez zen hori.
|
|
|
Espainiar argitaletxeek molde bertsuan jokatzen dute: hezkuntza proiektua autonomia guztietarako prestatzen dute,
|
bat
bera, eta atal bat dagokio gero erkidego autonomiko bakoitzari. Ikuspegi orokorra, hortaz, espainiarra da guztiz.
|
|
|
Ikaragarria da neskak bortxatuak izatea herriko jaietan, baina ikaragarria da, era berean, ez ohartzea zelako ekintza heroiko eta apurtzailea den emakume
|
batek
bere kamiseta altxatzea gizontxo koadrila baten aurrean, eta gozatzea gizonak gaineratzen zaizkionean; gozatzea berak erabaki duelako.
|
|
2014
|
|
|
Krisiaren gogortasunagatik, Generalitatearen finantzak kolapsoan daude, eta dirua eskatu behar du Madrilera, likidoa izango badu. Beste umiliazio
|
bat
bere BPGtik urtero batez beste %8, 5 (16.000 milioi euro) kentzen zaion lurralde baten gobernuarentzat. Jendeak gero eta gehiago uztartzen du egoera ekonomiko latza eta Espainiarekiko dependentzia.
|
|
|
Kenya edo japondar
|
batek
bere jatorrizko izena eman nahi badio seme alabari itzulpenik ez duela aitortzea aski du. Aste hontan bertan Iruñen sortutako haur baten izena dut begien aurrean:
|
|
|
Borroka gune bakar eta nagusi bat ez dagoelako, haren esanetan. Laurak modu autonomoan landu beharreko eremutzat ditu, baina elkarrekikotasunez jokatuz, eta
|
bat
bera besteen gainetik jarri gabe. Proposamen berria Azkarragak dakarrena, estatugintza naziogintza korapiloa askatzeko balio dezakeena, agian.
|
|
|
Antzerkiola Imaginarioa edo FTI (Fabrica de Teatro Imaginario) 1998an sortu zen Mina Espazioan, Bilboko Guggenheim museoa sortzen den une berean, hiri berean. Mina diziplina anitzeko espazio artistikoa zen eta alternatiba soziokultural eta artistiko baterako gune izan nahi zuen hasieratik, toki ireki
|
bat
bertatik bertarako harremana izango zuena bertako artistekin.
|
|
|
Kontua da, eskola publikoak ez duela eraikin guztia okupatzen. Eta Hendaiako ikastolaren parte
|
bat
bertara ekartzeko aukera bururatu zaie. Heldu den urteko sartzeko zenbait klase bertaratzea espero dute, horren alde ari dira ikastolakoak, baita Herriko Etxea eta eskola publikoko gurasoen gehiengoa.
|
|
|
2007an erosi zuen azkena. Azken hamabi urteetako bakarkako 43 erakusketetatik, ez dio
|
bat
bera ere emakume bati eskaini. Artiumeko erakusketek bestelako datu bat ematen digute:
|
|
|
Historiari begira, ez da paisaia argiagoa: artearen historian graduatzen diren ikasleek ez dute Euskal Herriko hiru emakume artistaren izena ezagutzen; graduatuen erdiek ziurrenik ez dute izen
|
bat
bera ere jakingo, nahi duzuenean egingo dugu inkesta. Eta makroeskalari dagokionez, Guggenheimen urtea itxiko duen erakusketak, Gure garaiaren artea izendatuak, abangoardietatik hasita Gure Artearen Historia Handia kontatzea omen duena helburu, 1990eko hamarkadara iritsi arte ez du emakume artista baten lanik erakusten.
|
|
|
Baina ez dugu ahaztu behar, beren azken autopromozio kanpainak dioen moduan, Zeu zara Eitb, denok gara Eitb. Eitb k diru publikoa kudeatzen du; eta organismo publiko
|
bat
bere lana egiteagatik txalotzea, okina ogia egiteagatik txalotzea bezala litzateke. Hala ere, aurrera begira, kalitatezkoak, interesgarriak eta berritzaileak izango diren filmak babesteko erabakia hartzen badute, bejondeiela, bejondeigula.
|
|
2015
|
|
|
Eztabaida horrekin arratsalde azkenera arte. Azkenean amorratuta atera nintzen, baina ez nekien zer egin zentimo
|
bat
bera ere ez bainuen. Lehenen ikusi nuen tabernan sartu nintzen laguntza eskatzeko intentzioz.
|
|
|
Geroztik, gaur arte, ez dut instituzionalki elkarretaratze
|
bat
bera ere izan EAJrekin. Ez bazkari baterako, ez eta ardo bat hartzeko ere.
|
|
|
Puntu honetan Sarrionandiaren gogoetan bi momentu bereizi behar da: bat, euskal Estatu baten kontrario espainolistekin polemizatzen duena; bigarrena, euskal Estatu
|
batez
berak pertsonalki ohartarazten duena. Ohar polemikoetatik hasiz:
|
|
|
Idazleak, idaztean, ikuskizun
|
batean
berari dagokion roltxoa jokatzen du, besterik ez. Iraultzaileak eta matxinoak sisteman, beraz ordena handian, tokatzen zaiena egiten dute.
|
|
|
Historia gizadiaren Natura edo materia izatetik espiritu bilakatuz joateko prozesua da. Horrela gizadia bere burua Jainko bihurtzen ari da, Jainkoarekin ez baitugu besterik ulertzen Espiritu
|
bat
bere buruaren guztiz jabea baizik. Historia Jainkogintza da:
|
|
|
Berbereek ez dute eurek nazio kontzientziarik, guk ez ditugu nazio kontsideratuko. Herri edo jenderia
|
batek
bere buruarentzat nazio kontzientzia garatzen duenean bilakatuko litzateke nazio. Edota bestela, beretzat Estatua eratzen duenean, edo Estatuak bera nazio gisa eratzen duenean, bihurtuko litzateke nazio.
|
|
|
Brusela edo Washington hirietako areto dotoreetatik urrun, oso urrun, Iruñeko Arrotxapeako auzoko
|
batek
bere buruaz bertze egin zuen, antza, arazo finantzarioek itota. Ez da lehen biktima izan.
|
|
|
Gizabanako
|
bati
bere hizkuntzan bizitzea debekatzea bere gizatasuna bera debekatzea da. Bere oinarrizko izatea zapuztea.
|
|
|
" Kolonizatu
|
bat
bere hizkuntzaz mintzatzea berez da ekintza iraultzailea", zioen Txillardegik Fanon en hitzak gogoratuz.
|
|
|
Hizkuntzen garrantzi eza defendatu arren, herri
|
bati
bere hizkuntza kentzeak zekartzan abantailak ongi ezagutzen zituzten kolonizatzaile orok, eta hau azpimarratzen du Txillardegik: ez dago hizkuntz politika deliberaturik ez duen gobernurik!
|
|
|
Bere garaian diskurtso politiko, polizial eta periodistikoen egunkarien azaletan agertutako eszenatokiak ahazturiko leku bihurtzen dira berehala. Edozein toki izan zitezkeen, edozein, edo
|
bat
bera ere ez. Zuloak lurralde paisaian dauden akzidente geografikoak dira, edo propio hustutako hutsuneak, denboraren poderioz estaliz, itxiz, desagertuz doazenak, zauri baten gisara.
|
|
|
Era berean, eleberri askotan gatazka politikoaren gaia bigarren edo hirugarren mailako plano narratiboan kokatu da, baita gatazkari buruzko literatur lan kanonikotzat hartu diren Martutene bezalako lanetan ere. Auziarekiko distantzia narratiboa hartzeko bitartekoa izan liteke indarkeria politikoa bigarren planoan irudikatzea, baina, paradoxikoa badirudi ere, esango nuke indarkeria politikoaz gehien idatzi den garaian literatura euskaldunaren parte
|
batek
bere burua gatazka horretatik kanpo kokatzeko nahia (fantasia?) ere adierazten duela, ez eragileen ez biktima zuzenen aldean ez kokatzekoa, iradokiz euskal subjektua ere hein batean gatazka horren erdigunetik kanpora desplazatu dela, nahiz eta ondorioek etengabe zipriztintzen duten. Hala interpreta liteke euskal gatazka paisaia gisa, hondo gisa agertzea hainbat kontakizunetan.
|
|
|
Horren ondoren, galdera zeharo egoki bat egiten du Ramallok: " Zelan azaldu pertsona
|
batek
bere ama hizkuntza bazterrean uztea erabaki duela, hizkuntza hori denean komunitatean prestigio gehien duena?". Berak galdera horri erantzun bat baino ez dio ematen.
|
|
2016
|
|
|
Ezker muturreko guztiak, Parisko unibertsitateetan, hauteskundeen aurka ginen. UNEF Frantziako Ikasleen Batasun Nazional sindikatua, aldiz, alde zen, eta gure institutuan ez zen hautagai
|
bat
bera ere. Giro horretan, institutuko lehendakariak etxera deitu eta bere bulegora gonbidatu ninduen, niretzako berri on bat bazuela-eta.
|
|
|
Koadro bat zen. Lurrak eta etxetiarrak bazituen, eta memento batez izan zuen morroi
|
bat
bere etxean, ni umea nintzelarik, errefuxiatua. Ez zen erraten hura espainola zenik, baizik errefuxiatua.
|
|
|
Hamabost egun iragan ziren, eta norbaitek joan behar zuen kotxearen bila. Gero jakin dut Madariagak orduko ETAko number one zenegin zuela bilera
|
bat
bere militanteekin esateko kotxearen bila joan behar zela eta Maite-k erran nahi baita, nikjoan behar zuela bila. Hor ziren militanteak, bat bederen, ez ziren ados horrekin, tarte horretan Jokin eroria zelako Poliziaren esku.
|
|
|
Zergatik? Nazio baten izena paradisu fiskalen zerrendatik kentzeko baldintza nagusia da gobernu
|
batek
bere herritar eta enpresak eta herritar eta enpresa atzerritarrak fiskalki berdin tratatzea. Serioski, ez dago inolako borondate politikorik paradisu fiskalak desagerrarazteko, kapitalismoan beharrezkoak baitira, eta ez soilki espekulatzaile eta gaizkile arruntentzako, hainbertze herritako zerbitzu sekretuentzako ere bai.
|
|
|
Horretarako, hain zuzen, beren erakundeak sortzen dituzte. Alabaina, batzuetan beste herri
|
batek
bere erabakia inposatu nahi dio, eta horren aurrean herrien arteko gatazka sortzen da. Gatazka horiek historian continuum bat dira eta gehienetan indarkeriaren bidez kudeatu izan dira, herri batek besteari bere erabakia ezarriz eta inposatuz.
|
|
|
Zilegitasuna izatea izango da, beraz, nazioarteko zuzenbideak eskatuko diona herri
|
bati
bere aldebakarreko sezesio kasua onartzeko eta nazioarteko komunitatean beste estatu baten moduan onartua izateko. Herriak arrazoi zilegi bat izan badu sezesiorako nazioarteko zuzenbidearen ikuspegitik, jatorrizko estatuak ezin izango du bere lurralde osotasunaren printzipioa alegatu herriaren sezesioaren kontra, eta herriak bere estatus politiko berriaren nazioarteko ezagutza lortu ahal izango du.
|
|
|
Posible da, beraz, herri
|
batek
bere baliabide demokratikoen bidez aldebakarreko independentzia adierazpena egitea, eta zilegitasun maila handiagoarekin baldin eta estatuak jarrera oztopatzailea hartzen badu herri horrekiko.
|
|
|
Orain artekoa laburtuz, beraz, herri
|
batek
bere burujabetza prozesua abiatzeko eta bideratzeko tresna da erabakitzeko eskubidea, eta printzipio demokratikoan du bere oinarria eta funtsa. Horren ondorioz, honako ezaugarriak ditu:
|
|
|
• Erabakitzeko eskubidean oinarritutako burujabetza prozesuetan ez da egoera koloniala edo zanpaketa frogatu behar, nahikoa da lurraldezko komunitate politiko
|
batek
bere borondate demokratikoa aske adierazteko gogoa izatea. Egoera horiek pairatu izana ere ez du ukatzen, baina ez da beharrezkoa horiek frogatzea prozesua abiarazteko.
|
|
|
• Autodeterminazio eskubidearen egokitzapen garaikidea da erabakitzeko eskubidea. Horrela, tresna horren bidez komunitate politiko erakundetu
|
batek
bere borondate demokratikoa adierazteko dituen tresnen bidez aukera du bere erabakitzeko prozesua abiatzeko, kanpoko ezagutza noiz etorriko zain egon gabe. Erabakitzeko eskubidea nolabait ‘barne autodeterminazioaren’ muturreko sakontze demokratikoa izango litzateke, prozesuaren amaieran ‘kanpo autodeterminazioari’ bide emango liokeena, baita balizko sezesioaren inguruko erabakiari ere, unean uneko borondate demokratikoaren arabera.
|