|
2009
|
|
|
Aurreko abenduaren 16an bisitatu genuen azkenengo aldiz Xabierren, KM ko zuzendari Lopez Landatxe jaunak eta biok, Eguberri jaiak
|
baino
lehenago berarekin hitz aspertu bat egin nahita. Gero urtezahar egunean hitz egin nuen azkenengoz Antoniorekin, bost sei urte honetan egunero egin dudan bezalaxe.
|
|
|
Orobat, Auspoaren azken aleak. Haren miresle eta jarraitzaile izan garenok badakigu Antonio Zavalaren ale garatu horiek ederki frogatzen dutela, beste behin ere, ikerketa, jakituria eta gozamena, bereiz
|
baino
barru barrutik bildurik eta estekaturik daudela.
|
|
|
Pirinioetako hizkuntzak, euskara izan ezik, latinetik datoz, beti ere, tokian tokiko hizkuntzek aldatuta. Mendetako prozesu hori dela eta, lurraldeari begira hurbil dauden baina elkarren artean ondo
|
baino
hobeto bereizita dauden hizkuntzak sortu dira. Literaturaren bidez, hizkuntza horiek aurrera egin dute, eta, aldi berean, aberastu eta beraien muga linguistikoetatik kanpora zabaldu dira, kalitate artistikoa ere irabazi dutelarik.
|
|
|
Euskal Herritik kanpo gehitu zuen behin
|
baino
gehiagotan, Euskaltzaindiaren ordezkaritza eramaten zuenean, harrotasunez adierazten zuen gure Akademiarekiko nortasuna. Gogoan daukat, bat aipatzekotan, duela hiru urte, Lyonen Instituto Cervantesen egoitzan, Gabriel Aresti izena hango Bibliotekari jarri ziotenean, Frantziako hirugarren hiriko alkate, Unibertsitateko errektore, Espainiako kontsul eta gainontzeko ordezkarien aurrean, bere hitzaldiaren ondoren, nola aurkeztu ninduen Akademiaren ordezkari, adieraziz Euskararen Erret Akademiaren nortasun eta garrantzia.
|
|
|
Mikhaïl Gorbatxov;... Hizkuntza bakoitzak bere sistema, bere transkripzio praktikoa, erabiltzen du, hizkuntza bakoitzaren grafiara eta ahoskerara moldatua.Nazioarteko sistema onarturik ezean, bide hori hobetsi du Euskaltzaindiak euskararako, hau da, euskararako transkripzio praktiko bat erabiltzea. Erabaki hori hartzeko orduan, xehe aztertu du azken urteotako erabilera, eta argi ikusten da euskal entziklopedietan, euskarazko komunikabideetan eta euskarazko eskola liburuetan eta literaturan euskararako transkripzio praktikoaren bidea guztiz hedaturik dagoela, transkripzio praktikoa gauzatzeko orduan kasu gutxi batzuetan aldaera bat
|
baino
gehiago ikusten bada ere. Horregatik, jatorrizko hizkuntza aurrean izanik, gure inguruko hizkuntzen transkripzio praktikoak azterturik, eta nazioarteko sistema ere kontuan izanik, euskararako transkripzio sistema praktiko bat arautu du Euskaltzaindiak, eta 156 araua plazaratu(
|
|
|
eremuan kokatuz. Baina planteamendu horren aingerukeria inon
|
baino
nabarmenagoa da aldian aldian hizkuntza guztietan pizten diren ortografia gerretan. Adibidez, Txekian.
|
|
|
Eta abar. Bestalde, multzo horietako bakoitza hainbat azpimultzo eta taldetan banatua egon ohi da, bakoitza bere programa propioaz armatua eta, sarri, elkarren arteko gerra gupidagabean sartuta, sarri
|
baino
sarriagotan hizkuntzaz kanpoko interesek piztu eta esplikatzen dituzten gerretan. Baina gertakari oro bizirik den gizarte batean gertatzen da, kasu honetan komunismoaren erorialdiaren ondorengo Txekian, eta hizkuntzak gizarte osoa zeharkatzen du, gertakari guztiak.
|
|
|
Ez da erraz konpontzeko moduko kontua: gorago azpimarratu dugun legez, zinez ugariak dira jokoan sartzen diren faktoreak; arazo nagusia, hain juxtu ere, eragile horietako bat isolatu nahi izatea da, ardura nagusia (bakarra, sarri) hari egotziz; hurrengo pausoa eragile zehatz horren gainean (direla hizkuntzalariak, direla politikariak, direla kazetariak...) erruak pilatzea izaten da, hots, borrokak areagotzera
|
baino
ez daraman bidea. Zeren gezurra ematen du ikusteak txekiarrek beren ortografia eztabaidatzeko erabiltzen duten kar saindua... ikusiko ez bagenu oso antzeko kasuak Espainian, Holandan, Frantzian, Norvegian, Azerbaijanen, Galizian edo Euskal Herrian bertan.
|
|
|
Bestalde, herri literatura ere aztertu du, bertan freskotasuna aurkitu ahal delako: Gure sakristia usaineko literatura zaharrak zehazten du ez digu hiztegi aberatsegia ematen, herri literatura bai, ausartagoa da sexu harremanen aipatzeko eliza liburuak
|
baino
.
|
|
|
Batzuek amaitu zuen bertzeek
|
baino
esperientzia gehiago izanen dugu edo duzue lan hauetan, baina argi daukagu inork ez dugula azken soluzioa edo azken hitza; hau, gehienez ere, denon esperientziak ezagutuz eta erkatuz eta denok elkarrengandik ikasiz lortuko baitugu.
|
|
|
Antonio Arrue hizlari aparta izan zen, bizia eta trebea. Hitzaldi asko eman zituen han hemenka, eta askotan, jendaurrean hitz egin
|
baino
lehen, paperean idazten zituen bere mintzaldiak. Lan horiek dira, batzuk euskaraz eta besteak erdaraz, liburu hau osatzen dutenak.
|
|
|
Urte zailak ziren eremu horretan genbiltzan askorentzat, baina, Mikelek argiro ikusi zuen aldizkariaren norabidea, hots, euskarak gure hizkuntza nazionala izan behar baldin bazuen, batasuna behar zuela eta ez dialektalismoa. Disgustu bat
|
baino
gehiago jasan behar izan zituen hori zela eta, baita adiskide edota lagun batzuen haserrea ere.
|
|
|
Demokraziaren atarian ere, Felipe Gonzalezek Donostian emandako lehen prentsaurrekoan (1976), Mikelek euskaraz galdetu zuen. Eta erantzunak ez zuen galdera gaztelaniaz egin izan balio
|
baino
oihartzun gutxiago izan.
|
|
|
Tartean, berriz, Leoni Aireren (Xalbadorren alarguna) biloba Xendarineko ahizpak kantari. Bertsolarien saioa 15: 30etan hasi zen, Maialen Lujanbio, Andoni Egaña, Sebastian Lizaso eta Amets Arzalluz nor
|
baino
nor zirela, gai librean nahiz jarritako gaiei erantzunez. Bertso onak entzuten ohitutako jendea izaki, gozatu ederra hartu zuten Urepeleko pilotalekuan bildu ziren bertsozaleek.
|
|
|
Egilea Zekine Türkeri kazetari kurdua da, gure artean ezaguna dena behin
|
baino
gehiagotan Deia edo Berria bezalako egunkarietan turkoei eta kurduei buruzko artikulu eta erroportajeak argitaratu dituelako, arrunki ezizenez. Hortaz gain, pelikula ezagun baten errodajean kolaboratu zuen, La espalda del mundo (Zuzendaria:
|
|
|
Dena den, ez naiz egokiena haren lanak kalifikatzeko eta, beraz, utzi dezagun horretan. Norbaitek egingo ahal du neuk
|
baino
hobeto!
|
|
2010
|
|
|
Jakina denez, Olabideren itzulpena izan zen Biblia osoaren bigarren argitaraldia Euskal Herrian, Duvoisinenaren ondotik, baina hori
|
baino
bereizgarria garrantzitsuagoak dira beste hauek: lehena jatorrizko hizkuntzetatik (hebraiera eta grekera) itzulia eta lehena ere nagusiki asmo pastoralez egina, hau da, Euskal Herriko parrokia, ikastetxe eta enparauetan erabiltzeko pentsatua, aurreko bi itzulpen osoak, Duvoisinena eta Uriarterena (1978ra arte argitaratu ez zena) Bonaparte printzearen aginduz eta nagusiki asmo filologikoz egin baitziren.
|
|
|
Bi urte behar izan zuen honek idazlana prestatzeko eta argitalpenean 150 orrialdetik gora hartzen duten oharrak egiteko; tartean, estuki kolaboratzen du Jokin Zaitegirekin(), Euzko Gogoa n artikulu ugari idatziz. Gehiegizko ahalegina, nonbait, zeren azkar asko erabaki zuten haren nagusiek horrenbesteko adore, jakintza eta kemenak enplegu hobea zukeela Txinan Euskal Herrian
|
baino
, eta hara igorri zuten bueltan lanak argia ikusi bezain laster.
|
|
|
Christian Cornelius Uhlenbeck() merezi duena
|
baino
gutxiago ezagutzen dugun hizkuntzalari holandarra da. Google orojakileari galdetuta, nederlanderazko Wikipediaraino joan behar duzu ganorazko sarrera baten bila (ez euskarazko, ez gaztelaniazko, ez frantsesezko eta ezta ere ingelesezko wikirik aurkituko duzu); hortaz gain, eta euskaratik abiatzen bazara bederen, Georges Lacombek 1922an RIEVen dedikatu zion artikulu labur baina laudoriotsua zerrendaren zazpigarren lekuan, hemeretzigarrenean Harluxet entziklopediako sarrera laburra, eta kito (izango da besterik, baina nekez segitzen dugu bigarren orrialdetik aurrera, ezta?).
|
|
|
Batxilergoa Iruñeko Eskolapioetan ikasi zuen. Gero, Iruñeko Merkataritza Eskolan bi urtez ikasi zuen eta praktikan, teorian
|
baino
interes handiago zeukanez gero lanean hasi zen, komertzial moduan. 35 urtez, erretiroa hartu arte, plano erreproduktoreak, fotokopiagailuak eta horrelako tresneria saltzen aritu zen.
|
|
|
Ez. Baina hau lege problema
|
baino
gehiago diru problema da.
|
|
|
Atari honetan literatura arloan Bilbao Bizkaia Kutxa eta Euskaltzaindiak elkarrekin egin duten lan oparoaren berri ematen da, eta gaurtik aurrera Euskaltzaindiaren webgunean kontsulta daiteke. BBKk eta Euskaltzaindiak 1958an ekin zioten elkarlanari eta horren fruitu dira kaleratu diren ehun argitalpen
|
baino
gehiago. Gaur zabaldu den atari honetan lan horiek zerrendatu, deskribatu eta zenbait kasutan, bertsio digitalean ere eskaintzen dira.
|
|
|
Akka, esp., fr., ing. Acre) oso ongi kontserbaturik gainera. Ostatu horiek, denboraz, merkatarientzat
|
baino
gehiago, haiek garraiatzen zituzten produktuak (zerealak, olioa, ardoa...) gordetzeko udal biltegi bihurtu ziren, Bizkaiko hiriburukoa bezala, haietako asko udal ardandegi bilakatu arte. Arabierazko izenetik, bai alhódiga eta bai fonda berbak iragan dira gaztelaniara.
|
|
|
Berak maiz esaten zuen bezala, mendetan zeharreko euskal gizonaren ibilera ikasgai izan zuen hemen sortu eta bizi zelako; hori izan zen bere bertute eta bekatua (kakotx artean bekatuarena). Eta, era berean, behin
|
baino
gehiagotan esaten zigun: Euskal Herria maite zuela bere herria zelako eta euskaldunen mundua gero eta sakonago ezagutu, gero eta maiteago izaten zuela.
|
|
|
Ezkontzetan badakigu izaki diferenteak batzen direla eta behin
|
baino
gehiagotan lortutako batasuna ederra gertatzen dela. Porriñoko granito arrosa ikusgarria da benetan eta atsegina da bera bakarrik dagoenean eta konposizio askotan ere bai.
|
|
|
Enpresa hori Ereiten da eta eskerrak eman dizkio presidenteak: Ezin
|
baino
hobeto bete du enkargua.
|
|
|
Hortaz, berriro ere, aniztasuna, baita belaunaldien arteko harremana ere, gailentzen da Erlea aldizkarian. Behin
|
baino
gehiagotan azaldu du Bernardo Atxagak Euskal Herriko ahotsak banan banan ateratzen ari direla aldizkarian, gazteak, zaharrak, iritzi guztietakoak eta horrela azpimarratu du ere, gaurko aurkezpenean, Andres Urrutia euskaltzainburuak: Euskaltzaindiaren aldetik, etorkizunerako apustua da gurea.
|
|
2011
|
|
|
Galdelekuan jasotako galderak: 1.186 (iaz
|
baino
% 21 gehiago)
|
|
|
Banan banan emandako erantzunak: 1.170 (iaz
|
baino
% 21 gehiago)
|
|
|
Bestalde, lan saritu guztiak argitaratuko dira, liburu batean. Epaimahaikoen erabakiak 2012ko otsailaren 28a
|
baino
lehen iragarriko dira.
|
|
|
Deiadarra taldeak, eta bereziki Bethart aita alabek egiten duten lana eta ahalegina eskertu nahi izan zuen Urepeleko auzapezak, Euskal makila eta lore sorta eder bat emanez. Aldi berean, Euskaltzaindia, Gipuzkoako eta Bizkaiko Foru Aldundiek, Urepeleko herriak eta beste hainbatek ematen duten laguntasuna eskertu nahi izan zuen Deiadarra taldeak aurtengo jaiak amaitu
|
baino
lehen.
|
|
|
Gasteizen 15 eta 30 urte bitarteko gazteen artean gehiago dira euskara dakitenak ez dakitenak
|
baino
. Aisialdia baliabide ahaltsua da hizkuntza normalkuntzarako.
|
|
2012
|
|
|
Eta gutxitxo aipatu eta aupatu zaitugu, beharbada, jakineko lagun batzuen artean ez bada behintzat. Merezi zenuen
|
baino
askoz gutxiago, nahiz eta zuk Auspoan argitara emandako alerik gozoenak lasai asko erabiltzen diren biltzailearen izenik asko aipatu gabe eta horrek mintzen zintuen zu.
|
|
|
Logroño
|
baino
gorago Ebron isurtzen diren ibaiak (40).
|
|
|
Aragoi ibaia
|
baino
beherago Ebron isurtzen direnak (13 ibai).
|
|
|
BBK Fundazioak dioenez, Gernikako bonbardaketaren 75 urteurrenean, Bizkaiko beste hogeita hamar
|
baino
gehiago herrirenekin batera gertatua, BBK Fundazioak lau idazleri dei egin die, literaturazko fikzioaren leihotik 1937 urteko udaberri hartara begira jar daitezen, gerra zibil bete betean nazien edo italiar faxisten hegazkinek herritar zibil babesgabearen aurka milaka kilo bonba jaurtitzen zituztenean.
|
|
|
Hala, euskaltzainburuak goraipatu du toponimia normalizatzeko Euskaltzaindiak egiten duen lana eta Arruebarrenak adierazi du argitalpen honetan batzen direla izen guztiek, eta geroko lanek gure ezagutza aberasteko aterako dituzten beste batzuek ere, Leioak eta leioaztarrek, belaunaldietan, bizi izan duten mundua ulertzea ahalbidetzen digute. Azken berrogeita hamar urteetan aurreko mila urteetan
|
baino
aldaketa gehiago izan dituen mundua hain zuzen ere. Leioa eraldatu egin da, baina Leioa da oraindik ere?.
|
|
|
Santsoena auzoan dagoen baserri bati Elortes izena eman izan zaio erderaz hitz egiterakoan. Baina dokumentazioan ikusi denez, Elortes hori Elorrieta jatorraren aldaera berria
|
baino
ez da. Inoiz gaineratu du aldaketak badu logika.
|
|
|
2006an% 13,7ko euskararen erabilera jaso zen. Ñabardura bi: Batetik, egungo baldintza soziolinguistikoekin euskararen erabilerak goia jo du. Euskaldunen zenbatekoa kontuan hartuta, erabilera datuak estatistikoki espero zitezkeenak
|
baino
hobeak dira.
|
|
|
Euskal Herrian, elebidunen kopurua gora doa eta gaur egun euskal herritarren %27 elebiduna da. 16 urte edo gehiagoko biztanleen artean, 1991n
|
baino
185.600 elebidun gehiago daude 2011n. Elebidunen hazkundea Nafarroan eta, batez ere, EAEn gertatu da.
|
|
|
Iparraldean, aldiz, oraindik ere galerak daude, baina gazte elebidunen kopurua hasi da dagoeneko gora egiten. Elebidunen kopurua gehitu den arren, euskararen erabilera gaur egun 1991n
|
baino
txikiagoa da. Gizartean oro har nabarmen hazi da euskararen erabilera, baina gaur elebidun direnek ez dute 1991n elebidun zirenek baino gehiago erabiltzen euskara.
|
|
|
Elebidunen kopurua gehitu den arren, euskararen erabilera gaur egun 1991n baino txikiagoa da. Gizartean oro har nabarmen hazi da euskararen erabilera, baina gaur elebidun direnek ez dute 1991n elebidun zirenek
|
baino
gehiago erabiltzen euskara. Hala ere, 2001etik aurrera joera aldaketa bat egon da eta gazte elebidunek gaur egun duela hamar urte baino gehiago erabiltzen dute euskara EAEn eta Iparraldean, baina ez Nafarroan.
|
|
|
Gizartean oro har nabarmen hazi da euskararen erabilera, baina gaur elebidun direnek ez dute 1991n elebidun zirenek baino gehiago erabiltzen euskara. Hala ere, 2001etik aurrera joera aldaketa bat egon da eta gazte elebidunek gaur egun duela hamar urte
|
baino
gehiago erabiltzen dute euskara EAEn eta Iparraldean, baina ez Nafarroan.
|
|
|
3) Norberaren etxetik bertatik Euskararen Historia Sozialerako baliozkoak diren argitalpenen biblioteka digital bat esku eskura izatea (oraingoz, sarean gauzak dauden tamainan, noski: artikuluak gehiago liburuak
|
baino
).
|
|
|
Galderak egitean bide bat
|
baino
gehiago erabili izan zuten inkestagileek. Batzuetan ikonoak erabili zituzten, beste batzuetan egoeren deskribapenak egin zituzten.
|
|
|
Haietaz kanpo badira beste galderak, galdera bereziak deituak izan direnak, leku jakin zenbaitetan baizik egin ez direnak, toki horietako egoerari edo jardunbide berezi batzuei baitagozkie oroz gainetik: adibidez, itsas arrainen izenez egindako galdera gehienak itsas portuetan baizik ez dira egin, eta ahateaz egindakoak, ahate hazkuntza egin ohi den herrietan
|
baino
ez.
|
|
|
Soinuzko datuen kontsulta. Azkue Bibliotekan ikertzaileen esku dira CD ROMak (4.000 ordu
|
baino
gehiago dutenak).
|
|
|
Egitasmoaren zuzendariaren esanetan, Euskaltzaindiaren Hiztegia, ez da pentsatua izan hizkuntzalarientzat, are gutxiago hiztegigileentzat, baizik eta idazle, irakasle edo teknikarientzat, futbolari nahiz ekonomilarientzat. Eta kontuan hartu dugu hiztegien erabiltzaileek, oro har, hizkuntzalariek uste duten
|
baino
gramatika ezaguera askoz ere urriagoa dutela. Horiek horrela, gramatika kategoriei buruzko informazio horiek adibideen bidez ere ematen saiatu gara?.
|
|
|
Aurtengoa larunbat arratsaldean hasi zen Eider eta Gorka Zabaleta oiartzuarren kantaldi batekin, Urepeleko eskolan. Ondoren, Antton Currutcharry irakasleak ondo
|
baino
hobeto laburbildu zigun Nafarroa Baigorri Kintoa historia, ordubeteko hitzaldian. Haren osagarri, Urepeleko alkate izan zen Maria Antoinette Etxarren andereak, azken urteetako Kintoa mendietako larreen erabileraz hitz egin zuen, jendeari argitasunak emanez.
|
|
|
Amerikako toponimiaren arau honetan 237 leku izen bildu dira, kontinente horretako nagusiak
|
baino
ez (Hego Amerika, Erdialdeko Amerika eta Ipar Amerika). Bi motatako leku izenak dira:
|
|
|
Asiako toponimiaren arau honetan 331 leku izen bildu dira, kontinente horretako nagusiak
|
baino
ez. Bi motatako leku izenak dira:
|
|
2013
|
|
|
Haren zinemaren gako nagusiak identifikatzeaz gain (bigarren aukera, etika, halabeharra, itxaropena), horiek guztiak lotzen dituen logika berezia deskodetzen saiatu da. Obra gehienetan halabeharraren garrantzia azpimarratu izan dute adituek, baina, Lazkanoren ustez, aspektu batek
|
baino
gehiagok osatzen du poloniarraren zinemaren funtsa. Alde horretatik, errepikapena eta bigarren aukera halabeharra bezain garrantzitsuak izan daitezke.
|
|
|
Emaitza oparo hori lortuta, Euskaltzaindiak uste du oinarrizko corpus exotoponimiko arautu horrekin burututzat jo daitekeela munduko leku izenen araugintzaren lan nagusia. Aurrerantzean, uste izatekoa da eguneratzeak
|
baino
ez direla.
|
|
|
Oraingoan, 2012 urtearen bukaera arte, bigarren itzulia osatuz, arautu dituen forma guztiak jarri ditu Akademiak bere webgunean. Guztira 42.940 forma ditu orain Hiztegi Batuak (36.843 sarrera eta 6.097 azpisarrera), paperezko azken bertsioak
|
baino
2.763 sarrera eta 508 azpisarrera gehiago.
|
|
|
DEIADARRA taldeak nolabait bete zuen beretxoa, 2012ko urriaren 27 Urepelen egindako Xalbador Eguna Xalbadorri eta Joakin Berasategiri eskainiz. Badakit ez dela gauza handia, baina hutsa
|
baino
gehixeago nonbait.
|
|
|
Egun esan du mugek gero eta eragin gutxiago dutenean, Euskaltzaindiak ere hori baliatzen du Euskal Herri osoko euskaltzaleak batzeko eta ahaleginetan jartzeko. Espainia eta Frantziaren arteko mugan dagoen euskararen herrialde osoan lan egiten du euskara, aspaldiko hizkuntza, iraganeko bitxia
|
baino
, gaur eguneko eta etorkizuneko hizkuntza izan dadin, Europako beste hizkuntzekin batera.
|
|
|
Udazkeneko eguraldi ederraz gozatu ahal izan du Urepelen bildu den jendetzak. Alabaina, zerbaitean hutsegin ote duen sentimendu gelditu zaio taldeari, aurreko urteetan
|
baino
jende gutxiago bildu baita aurten. Gizartearen gaur egungo egoera ere kontuan izan, agian, asteburu luzeegiarena ahaztu gabe.
|
|
|
Batzuk ulergarriak dira edozein hiztunentzat (Gurutzeaga, Gaztelumalda). Beste batzuk, aldiz, ilunagoak dira eta adituek
|
baino
ez dituzte ulertzen (Agirre edo Igarondo). Azkenik, bada izen kopuru bat, izen zahar zaharrez osatua, erabat ilunak direnak, hala nola Laskoain.
|
|
|
Lan isila, konfiantzazkoa, Akademiaren zordunei goiz edo berant, askotan, ezinbestean, berant, ordainkizunak prestatzen; geuri, dieta, bidaia gastu, esleipenak eta abar ordaintzen; bankuetako joan jinak, salmenten fakturazioak, kontularitzako ezarpenak egiten; Diruzaintzako artxibategia antolatzen eta abar. Gehiegi ikusten ez den, baina eragina duen lana burutzen.Resu langile noblea dela esan didate, esanekoa; langileen artean, haserrea
|
baino
, umorea gehiago erabiltzen dakiena. Lankidetza bazkarietan, irrintzi eta guzti, giroa alaitzen dakiena.
|
|
|
Galderak egitean bide bat
|
baino
gehiago erabili izan zuten inkestagileek. Batzuetan ikonoak erabili zituzten, beste batzuetan egoeren deskribapenak egin zituzten.
|
|
|
Haietaz kanpo badira beste galderak, galdera bereziak deituak izan direnak, leku jakin zenbaitetan baizik egin ez direnak, toki horietako egoerari edo jardunbide berezi batzuei baitagozkie oroz gainetik: adibidez, itsas arrainen izenez egindako galdera gehienak itsas portuetan baizik ez dira egin, eta ahateaz egindakoak, ahate hazkuntza egin ohi den herrietan
|
baino
ez.
|
|
|
Soinuzko datuen kontsulta. Azkue Bibliotekan ikertzaileen esku dira CD ROMak (4.000 ordu
|
baino
gehiago dutenak).
|
|
2014
|
|
|
Europar Batasunean 255 hizkuntza
|
baino
gehiago mintzatzen dira, eta horietatik 128 egoera larrian daude, eta 90, oso egoera larrian. Horrek biztanleriaren% 8ri, edo 45 milioitik gora pertsonari, eragiten die.
|
|
|
Guztiei halaxe esan die Andres Urrutia euskaltzainburuak: . Ohorerako
|
baino
, lanean jarraitzeko deia duzue hau. Begien bistakoa da eta horretan ari garela azken urte hauetan, uste baitugu Euskaltzaindiak bere ateak ireki behar dizkiela euskararen arloan egunotan bizien dabiltzan sektoreei.
|
|
|
Zuñiga ikasle talde batekin etorri da, eta Xabier Kintana idazkariak lagundurik, Akademiaren egoitza bisitatu dute guztiek. Bisita egin
|
baino
lehen, Andres Urrutia euskaltzainburuak harrera egin die.
|
|
|
Aberasturi, Andollu, Arkaia, Arkauti, Argandoña, Askartza, Betoñu, Bolibar, Zerio, Elorriaga, Gamiz, Ilarratza, Jungitu, Lubiano, Matauku, Oreitia, Otazu, Uribarri Arratzua, Uribarri Nagusia/ Ullibarri De Los Olleros eta Villafranca. Guztira, hogei herrik osatzen dute Arratzua, baina oraingoan sei
|
baino
ez dira aztertuko: Arkaia, Arkauti, Betoñu, Elorriaga, Gamiz eta Otazu.
|
|
|
Joan Martí izan ezik Martík ez du etortzerik izan beste guztiak ekitaldian izan dira.Guztiei halaxe esan die Andres Urrutia euskaltzainburuak: . Guk zuei
|
baino
, zuek egiten diozue ohore Euskaltzaindiari eta euskal gizarte osoari?. Euskararen giltza sendo, irmo eta mundura zabalik eguneroko bizitzan datzala esan du euskaltzainburuak.
|
|
|
Batez ere adierazi dute hauek interesatzen zaizkigu: Manuel Lekuonak 1935ean argitaratutako bertso hauen aldaeraren jatorrizko dokumentua, Basarrik Loiola, Arrate eta Segura irratietan 1962an kantatutako bertsoen grabazioa eta bertso-paper hauekin erabilitako doinua (1920 urtea
|
baino
lehenagokoa). Hauxe da Modesto eta Bertol Arrieta aita semeek duten helbide elektronikoa:
|
|
|
Txomin Agirre bizkaitarra(), lehen euskal eleberrigilea, izan zen ziur aski EUSKAL ETXEAri eduki sendo bat ematean lehenengoa, bereziki Garoa eleberriaren bidez. Pierre Lhande zuberotarrak() irudi horri forma modernoago bat eman zion, bai bere eleberrien zein idazlan dibulgatiboen bidez, bereziki frantsesezko munduan eta mundu zabalean hedatuz. Jose Migel Barandiaran gipuzkoarrak() ikerketa sistematikoak eta sakonak egin zituen gai horien inguruan eta inork
|
baino
hedapen eta harrera zabalagoa izan zuen 1970etatik aurrera.
|
|
|
Datuak eskuan, hiriburuetako euskaldunen ehunekoa% 40 inguru da kasurik onenean (Donibane Garazin eta Donostian), eta hortik beherakoa gainerako guztietan. . Hala ere, ehunekoei
|
baino
, kopuruei erreparatzen diegu, hiriburuetan euskaldun asko bizi direla ohartuko gara. Izan ere, euskaldun guztien laurdena, 220.600 lagun, Euskal Herriko hiribururen batean bizi da gaur egun?, esan du Aizpuruak.
|
|
|
Esan dutenaren arabera, motelaldi hau, gainera,, aldaketa soziodemografiko sakonak tarteko direla jazo da: duela 30 urte ez bezala, euskaldunak etxe elebidunetan sakabanatuta daude nagusiki, euskararik ez dakiten lagun askorekin bizikidetzan; euskaldun horien erdia
|
baino
gehiago, berriz, Hego Euskal Herriko zazpi udalerri nagusietan bizi da: Bilbo, Gasteiz, Donostia, Iruñea, Barakaldo, Getxo eta Irunen, hain justu?.
|
|
|
Hiztunak euskararen jarraipenaren eraldatzaileak izan daitezke eta haurrak, hizkuntzaren segidan jasotzaile hutsak
|
baino
gehiago, eragile aktiboak eta hizkuntzaren historiaren eratzaileak dira. Beraz, egun Nafarroan euskaldun izatea hautua da.
|
|
|
Institut d' Estudis Catalans eko kide osoa da, eta 2002tik 2010era bertako Secció Filològicako burua izan zen. 30 liburu
|
baino
gehiago argitaratu ditu, katalan hizkuntzaren historia, gramatika eta erabilerari buruz, eta baita artikulu ugari ere. Bernard Etxepareren 1545eko Linguae Vasconum Primitiae liburua katalanera itzuli du (2013ko abenduan, Eusko Legebiltzarrak eta Euskaltzaindiak aurkeztua).
|
|
2015
|
|
|
Jon Zarate Euskararen alorreko errektoreordeak ere bat egin du berak
|
baino
lehen hitz egin dutenekin, eta gaur sarituak izan diren tesiak argitaratzeko lanean ari direla azpimarratu du.
|
|
|
Kintanaren esanetan, hiru omenduak aitzindariak izan ziren. Haiek egindako lanak egin ziren denbora eta giro politiko haietan, zinez esan dezakegu oraingo askok uste izan dezaketena
|
baino
zailago, nekezago eta maiz arriskugarriagoak ere izaten zirela. Eta holako aitzindarien lanari esker, hain zuzen, etorri da, neurri handiz, oraingo egoera pozgarriago hau.
|
|
|
Soinuzko datuen kontsulta. Azkue Bibliotekan ikertzaileen esku dira CD ROMak (4.000 ordu
|
baino
gehiago dutenak).
|
|
|
40.000 lanen artean irabazle suertatu zen lana euskarara ekarri eta Erlean argitaratzen da. Glimmer Train aldizkariak lehen argitalpenaren eskubideak erosten baditu ere, kasu honetan euskaraz ingelesez
|
baino
lehenago publikatu da,, egilearen eskaerari erantzunez?. Eta horrek poztasun berezia ematen dio Asteasuko idazleari.
|
|
|
Horiek guztiak aipatu ditu gaurko aurkezpenean Bernardo Atxagak. . Oso pozik nago?, esan du behin
|
baino
gehiagotan.
|
|
|
Andres Urrutia euskaltzainburuak, Adolfo Arejita EHHAren zuzendari akademikoak eta Xarles Videgain EHHAren arduradun teknikoak parte hartuko dute, eta eurekin batera Laboral Kutxaren eta Beasaingo Udalaren ordezkari bana izango dira. Arratsaldeko ekitaldira joan nahi izanez gero, maiatzaren 25a
|
baino
lehen egiaztatu da, honako helbide edo telefono zenbakian:
|
|
|
–Ahoskera hizkuntzaren oso alor berezia da. Hiztegia eta gramatika ere hala dira,
|
baino
ahoskerak badu bereizgarri garrantzitsu bat, ahoskera bestelako zera batekoa da, izate desberdinekoa: ahoskerak alderdi linguistikoa eta hiztunaren gorputza biltzen ditu?.
|
|
|
Miren Lourdes Oñederrak esan duenez,, euskalkien lekua idatzian finkatzea ez da gauza erraza, eta ahozkoan ere ez. Baina ahozkoan, arazoa saihetsezina da, hizketan neutraltasunak esparru urriagoa duelako, idatzian
|
baino
–.
|
|
|
Denok izan behar dugu garbi (a) ahoskera estandartzeak neurri bateko bateratzea dakarrela, baina (b) ahozkoaren aldagarritasuna idatziarena
|
baino
askoz handiagoa dela. Ahozko estandarrak bat baino gehiago izango dira nahitaez:
|
|
|
Denok izan behar dugu garbi (a) ahoskera estandartzeak neurri bateko bateratzea dakarrela, baina (b) ahozkoaren aldagarritasuna idatziarena baino askoz handiagoa dela. Ahozko estandarrak bat
|
baino
gehiago izango dira nahitaez: euskalki koloreak izango ditu batuaren ahoskera zainduenak ere.
|
|
|
Gogoan izan du Euskal Herrian datu bildumak tradizioa duela eta argitalpen bat
|
baino
gehiago egin dela (Euskaltzaindia bera Euskal Herri Hizkeren Atlasa lantzen ari da eta Camino egitasmo horretan egin zuen lan). Caminoren esanetan, kasu guztietan ikertzailearen belarriak lekukoaren ahotik entzuten duena edo entzun uste duena transkribatzen du eta lehen galdera da ea transkribatzeko eta hots horiek idazteko irizpideetan batasunik ba ote dagoen, interpretazio bat baita transkripzio bakoitza eta horretan norberaren belarriak zeresan handia du.
|
|
|
–Gizon zentrala izanik da Mitxelena, goren mailako linguistaz gainera, Euskal herriaren 1950 eta 1987 arteko panorama soziokulturalean; hizkuntza soziologiaren esparruan gure artean inork gutxik bezalako formazio akademikoa izanik du: Parisen, unibertsitatean, soziolinguistika irakasle izanik da; formazio akademiko sendo horrezaz gainera euskara erdaren historia sozialari buruzko ezagutza sakona, inork
|
baino
sakonagoa, zuen errenteriar maisuak; euskara erdarek XX. mendeko gizarte bizitzan ageri zituzten moldaera berezi, desorekatu eta egonezinekoen jakitun zen oso, kontu horretan bidelagun askotxo zuelarik bertako euskaltzale zintzo eta eragileenen artean; kanpotik eskuratutako jakituria teorikoa eta bertako jardunean lortutako ezagutza praktikoa oso era pertsonal eta berezian uztartu zituen Mitxelen...
|
|
2016
|
|
|
520 sarrera
|
baino
gehiago
|
|
|
Patxi Salaberrik azaldu duenez, Arabako herri izen guztiak, ukitu ditut. 520 sarrera
|
baino
gehiago ditu liburuak, herrienak gehienak, eta bestelako entitateenak zenbait aldiz (Araba, Ergoiena, Gasteiz, Haran, Zuia eta abar). Horietaz landara, hainbat herri husturen izenak ere aipatzen ditut, beste toponimoak aztertzean ongi heldu zaizkidanean (< em< Abitoa edo Abitona, Aiala, Arbelgoihen, Azua, Baternia edo Paternina, Berezeka, Gardelain, Girku, Lupierro, Ribota, Santsoeta, Udala, Urrialdu, Vercijón eta beste).
|
|
|
Hala bada, lankidetzaren beharra azpimarratu du, argi utziz, ez garela sartzen gurea ez den arlo batean. Berak
|
baino
lehen, euskaltzainburuak ideia bera azpimarratu du: " Ez gatoz inoren lekua betetzera.
|
|
|
Euskaltzaindiko Literatura Ikerketa Batzordearen egitasmo honek antologiaren esparruan ekarpen berri bat egitea du xede: orain artekoak
|
baino
osoagoa, landuagoa eta elkarlan handiagoko antologia eratzea.
|
|
|
Andres Urrutia euskaltzainburuak, Andoni Sagarna Akademiako Hiztegigintza arloko arduradunak, Iñaki Irazabalbeitia Zientzia eta Teknika hiztegia biltzeko egitasmoko idazkariak eta Antton Gurrutxaga egitasmoko kideak azaldu dutenez, hogeita hamar urte
|
baino
gehiago iragan dira euskara arlo teknikoetan erabiltzen hasi zenetik eta ordutik hona begi bistakoa da hizkuntzak izan duen garapena. Arlo teknikoetan ere, euskarak komunikazio tresna estandar gisa funtzionatzeko gaitasuna lortu du.
|
|
|
Ekitaldira joan nahi izanez gero, apirilaren 29a
|
baino
lehen egiaztatu da, honako helbide edo telefono zenbakian:
|
|
|
Ildo berean, baina alderantziz, Europako hizkuntza gutxik egiten dute, euskarak eta kitxuak bezala, anaia/ neba (kitx. wawki/ turi) eta arreba/ ahizpa (kitx. pani/ ñaña) bezalako banaketarik, eta, halere, ez dirudi kanpoko inork gure eskema laukoitza imitatzeko irrika handirik erakusten duenik, haien sailkapena, bistan dagoenez, gurea
|
baino
urriagoa eta, pobreagoa, izan arren.
|
|
|
Daniel Lizarralde eta Florentzio Basaldua (Kepa Altonaga); eta urriaren 27an, Urruneko mendebalean artzain: urrunekoa eta artzaintza
|
baino
askoz gehiago (Amaia Jauregizar)
|
|
|
Koldo Mitxelena zenak inork
|
baino
hobeto landu eta garatu zuen ekarpen bikoitz hau. Alde batetik, bere lan bikainei esker, euskarari buruzko jakintza zabaltzen eta sendotzen lagundu zuen, bai Euskal Herrian zein nazioarte mailan; bestetik, euskal hizkuntzak berak ez zuen lortuko gaur egun daukan garapena eta hedapena arlo akademiko eta zientifikoetan Mitxelenak egindako funtsezko lanak kontuan hartu gabe.
|
|
|
Daniel Lizarralde eta Florentzio Basaldua (Kepa Altonaga); eta, urriaren 27an, Urruneko mendebalean artzain: urrunekoa eta artzaintza
|
baino
askoz gehiago (Amaia Jauregizar).
|
|
|
Eskolak eta ideia handiak ez dira aski; lurrarekin lokarri bat behar dugu", zioen Larrek, konbentzimendu osoz. Iazko maiatzaren 30ean zendu zen kulturgile baxenabartarra, itzalean edozenbat lan egin ostean.Dentista euskalduna
|
baino
zerbait gehiagoTeodoro Hernandorena, aldiz, haginlaria edo dentista izan zen. –Dentista euskalduna, berak Argian jartzen zuen publizitateak zioen moduan?, gogoratu du Iriondok.
|
|
|
Karmele Perez Urrazak Apuntes para Clase de Vascuence liburuan aurkitutako argazkia Akademian eskegita dagoena
|
baino
fidagarriagoa omen; honela, Manual del Vascófilo liburuaren azalean sartu du Mendebalde Kultur Elkarteak
|
|
|
Lanak aurkezteko epea 2016ko abenduaren 23an amaituko da, eta erabakiak 2017ko martxoaren 15a
|
baino
lehen iragarriko ditu Akademiak (Iazko lanik onenak liburu honetan argitaratu ditu Euskaltzaindiak)
|
|
|
Lanak makinaz alde batetik idatzirik aurkeztuko dira, folio edo A4 neurriko orrietan, eta hiru kopia bidali dira Akademiak Bilbon duen egoitza nagusira (Plaza Barria, 15/ 48005). Lanak aurkezteko epea 2016ko abenduaren 23an amaituko da, eta erabakiak 2017ko martxoaren 15a
|
baino
lehen iragarriko dira. Informazio gehiago, gure egoitza nagusira deituz:
|
|
|
Akademia modernoa eta hurbila behar du euskarak, eta horiek dira gure etorkizuneko asmoak: erabiltzailearengandik gertu egon, Akademiaren etxeko ateak gizarte guztiari zabaldu eta gure zerbitzu bokazioa areagotu, zorrotz jokatuz, esan du euskaltzainburuak (Goiko argazkian, gaurko Osoko bilkura; azpian, Andres Urrutia, Arango Okzitanierako Akademiako kideei harrera egiten, Osoko bilkuran parte hartu
|
baino
lehen)
|