|
2000
|
|
|
Eta jarrera bien arteko konparazioan, herri honetara bakea eta politika normalizatua ekartzeko ahaleginean ez da zalantzarik erakunde armatuaren alde. Ondorioa, atentatuak itzuli dira
|
baina
horrek ezin du aurreko hilabeteetan markatutako bidea ezkutatu.
|
|
|
Bai horrek ETAren jarduna eteten lagunduko lukeelako, baina batez ere indar abertzaleek herri honen etorkizunari kontsentsuzko bideetatik hel diezaioten garaia delako. Bigarren arrazoia da pisuzkoena,
|
baina
horrekin, gainera, jarduera armatua alboratzea lortuko balitz, are bultzagarriago. Orain arte nagusiki indar abertzaleen mugimenduek desblokeatu dituzte bideak eta aurrerantzean ere hala izango bide da.
|
|
|
Euskara batuak irautea nahi badugu, bizitasunez eta erraztasunez jantzi behar dugu eta hori euskalki guztietatik jaso behar du. Ez da erraza euskalkien lekua zein behar duen izan adostea
|
baina
horren inguruan, zaratarik atera barik, diskurtso bat eraikitzen joan behar dugu apurka. Horrez gain, ondo legoke idazle, euskaltzale eta abarren artean euskalkia batuan sartzeko kanpaina eta praktika bat bultzatzea.
|
|
|
eta abarrekin. Euskalkietan egon daiteke forma asko jerga horretara eraman daitezkeenak,
|
baina
horretarako gazteak forma hauetara eraman behar dira. Ez da erraza baina hasi egin behar da.
|
|
|
Beharbada fonetismora hurbildu gara, distantzia handia dagoelako 40 urtetik gorako jendearekin, horiek eskolatuta daudelako baina ez euskaraz. Herri aldizkarietan joera izan da esaten direnetara ahalik eta gehien hurbiltzea horrela errazago irakurtzen dutelako,
|
baina
hori ez da horrela.
|
|
|
Gipuzkoako bati ez diot behin ere entzun telebistako saio bat ez duela ulertzen. Goiti jota izan daiteke oso teknikoa izatea,
|
baina
hori alfabetatzen eta ikasketa mailarekin lotzen da. Beste leku batzuetan, ostera, euskara hori ez dela ulertzen esaten da, eta batasunean lekurik izan ez duten muturrekin egin behar da ahalegina batez ere.
|
|
|
Umeek eta bertakoek ikusten badute badagoela bertakoa ikasteko interesik, horrek berak dakar bertakoaren prestijioa. Hitz batzuk ikasi, egituraren batzuk... gehiago bada hobeto,
|
baina
horrek gauzak asko erraztuko lituzke.
|
|
|
Erabat gutxitutako hizkuntza izanik, onarpenaren borroka basamortuan oihu egitearen antzekoa da. Aragoiko Autonomia Estatutuak erkidegoan dauden hizkuntza aldaerak zaindu beharra aipatzen du,
|
baina
horretara mugatzen da. Egun, ez dago inolako eredurik, errepide seinale edo antzekorik, aragoeraren berri ematen duenik.
|
|
|
Aurten telebistarik ez, baina besteak dauzkat, eta bai, ideiak eduki behar dituzu, eta batzutan ere datak agintzen badizu, pasa dezakezu aste osoa gai hau... ez, beste hau... baina gero entregatu egin behar duzu, eta dagoena esan. Ez da erraza,
|
baina
hori bai, askatasun handia ematen dizu ordutegi bat ez izateak, zure kasa lan egiteak, eta niretzat askatasuna balio handiko gauza da. Geratu zaitezke gauean goizeko 4ak arte idazten, edo, maizago egiten dudana, goizeko 6etan jeiki eta lanean jarri.
|
|
|
Orain arte bederen inork gutxik azaltzen du, publikoan zein pribatuan, non egon litekeen honen logika eta onura. Dauden azalpen ahaleginak, Euskal Herriak bizi duen gatazkara mugatzen dira ezaguna dena
|
baina
horrek ez du tankerako atentaturik esplikatzen.
|
|
|
Amak egunero bertsotara joateko agindu zizun,
|
baina
hori ez zen garai hartan normalena, ezta. Zer fama zuten orduan bertsolariek?
|
|
|
Lanari behin kantatu zenion: «ez dut esango lana/ denik osasuna/
|
baina
hori da pobreen/ aberastasuna»...
|
|
|
Bidegurutzea dugu hau (1,75 km) eta iturri albotik doan bidea jarraituko dugu. Gero, ezkerreko bidetik itzuliko gara,
|
baina
hori aurrerago ikusiko dugu. Ondoren, igaroko ditugun lurrak iratzediak dira eta garo meta edo iratze metaz josirik daude.
|
|
|
" Kataluniako hainbat kiderekin harremanak izan ditugu, proiektuak aztertu dira... baina gertatzen dena da hizkuntza mailan ez dagoela horrelakorik munduan, eta neurri batean dira bakarrik baliagarri beste esperientziak. Zer nahi dugun gutxi gorabehera badakigu,
|
baina
hori nola diseinatu, nola bideratu aztertzen ari gara" dio Mikel Arrizabalagak.
|
|
|
Kuban bizi izan zen garaiarekin hasi du idazleak kontakizuna; bertan euskaldun talde bat baliatuz nazien aurkako kontraespioitza taldea osatu zuen Hemingwayek. Habanan bizi izandako istorio bitxi horrek hartzen du liburuaren zati garrantzitsua,
|
baina
horrez gain, idazle amerikarrak euskaldunokin eta Euskal Herriarekin izandako harremana jorratzen du. Nobel saria irabazi aurretik makina bat aldiz izan zen Euskal Herrian eta hemengo koadrila ere osatu zuen.
|
|
|
Kubatarrek ez dituzte beltzak begi onez ikusten, Miamin dauden kubatar gehienak zuriak dira-eta. Hispano City bihurtzeko beldurra dago,
|
baina
hori ez da gertatuko, sistema eginda dagoelako. Europan ostera, magrebiarrak bigarren gutxiengoa bilakatuko dira laster.
|
|
|
Ufff,
|
baina
hori duela urte mordoa izan zen, historiaurrean ia ia. Baina bai, oso rol polita zen; bitxia da nola batzuetan jendea hobe gogoratzen den zutaz tutik ere esaten ez duzun rol batengatik pertsonaia hitzontzia izateagatik baino.
|
|
|
Bai
|
baina
hori ere bada, batez ere EAJren aldetik biak kontrajarri izan direlako," ez zeundeten bake prozesu batean, bakearen izenean nazio eraikuntza egiten ari zarete" eta horrelakoak esanez. Eta gakoaren alde bat behintzat hor dago.
|
|
|
Euskal idazleek beste euskal idazleen lanak irakurtzen dituzte,
|
baina
horrek belaunaldika funtzionatzen du. Nik nire belaunaldikoek idatzitakoak irakurtzen ditut.
|
|
|
Baina haiek dirua dute, industria dute, handiak dira, eta gu haiei begira gaude. Haiek bezalakoak izan nahi dugu,
|
baina
hori baztertu eta katakunbak onartu behar ditugu.
|
|
|
Berrogeita zortzi bat ordu lehenago agertutako zuriska liluragarriagoa zen:
|
baina
hori ere ez da ahuntzaren gauerdiko eztula. Latitude horietara itzuli behar dut, negu minean izanik ere (orduan usuago agertzen dira), berdin zait Nunavut, Yukon, Jakutia nahiz Groenlandiara, hauxe baita" amazing", argiok gauero huts ematen baititut.
|
|
|
Enpresek nahi badute, aukera hori badago. Orain pilota biziak erabiltzen dituzte pilotarien komenientziagatik,
|
baina
hori ez da arazo. Pixkanaka joango dira moldatzen pilotariaren ezaugarrietara.
|
|
|
Zaildu beharra dauka; gaztea da, baina kirol munduan norbera ez bada zaintzen... Gaitasun handia du, berezkoa du eta pilotari ikusgarria da,
|
baina
hori berak landu behar du. Niri gustatuko litzaidake.
|
|
|
Mendiak leku handia du euskaldunen imaginarioan, eta gehiegi lotu da natura garbia eta ama lurra bezalako ipuinekin. Batzuek diote mendia kontsumorako lehen gai bilakatzen ari dela orain,
|
baina
hori aspaldiko kontua da. Produkziorako, merkaturako, beti baliatua izan da eta paisaiak ez dira batere naturalak:
|
|
|
Bai,
|
baina
horretarako arraunlariok agindu behar genuke, gaur egun" arraun munduko esklabuak" baikara. Gu, arraun munduan, ur gainean egoteko gara, erabili eta botatzen diren horietakoak gara, gehiago ez.
|
|
|
Akordio aber tzalea beharrezkoa da eszenatoki berri baterako prozesua zabaltzeko, Madril eta Parisetik jartzen dizkiguten blokeoei aurre egiteko, egungo konfrontazio parametroak gainditzeko eta bi Estatuetan prozesu demokratiko bat eratzeko. Horixe da apustua eta gehiengo abertzalearen nahia,
|
baina
horretarako adorea eta ausardia behar da.
|
|
|
Salbuespen batzuk badaude, baina oso gutxi, Euskal Herrian eta beste edozein lekutan. Hemen abesbatzetan kantatzeko ohitura aipatzen da,
|
baina
hori munduko toki askotan gertatzen da. Euskal musikan zortziko erritmo ospetsua dago.
|
|
|
" Egibarrek hau esan du, Arnaldok bestea..." betiko istiluaz jendea aspertzen ari da. Alderdietan lau aparatuk agintzen dute,
|
baina
horrek ez du esan nahi jendea ados dagoenik aparatu horiek esaten dutenarekin. Kaleko jendea da mugitu behar dena.
|
|
|
" navarrismo" tik hasi behar dugu. Baliteke Euskal Herriaren nukleoa Nafarroa izatea,
|
baina
hori nafarrek lortu behar dute.
|
|
|
' Gizartearen desmilitarizazioa',' gastu militarren desagerpena' eta' soldadutzaren apurketa' dira bilatzen ditugun xedeak. Hamarkada honetan borroka antimilitaristan izan den tresna erabilgarriena, insumisioa alegia, amaitu egingo da,
|
baina
horrek ez du esan nahi bide berriak asmatu ditugunik, zaharrak berreskuratu baizik: gastu militarraren salaketa, bake heziketa, gerra enpresa eta egoitza militarren aurkako ekintza zuzenak eta bake tsuak.
|
|
|
Manipulatzen baduzu inprobisazioa galtzen duzu. Basean izan dezakegu indar handia,
|
baina
hori gora eramateko posibilitaterik ez dut ikusten.
|
|
|
Niri ez dit ezer esaten ETBko programaren ahalegin nagusia enfokea, errealizazio ona... bada. Oso garrantzitsua da hori,
|
baina
hori lantzeagatik galdu behar bada edukiaren barne erritmoa, nahiago dut ez esperimentatu.
|
|
|
Agian izan liteke gizartean zenbait joera politikok ez dutela beste batzuk duten erraztasunik beste erabakigune batzutan egoteko. Proiektuak denei irekitzen dizkie ateak
|
baina
horretan ere badu zeregina Elkarteak, hoztuta dabiltzan horiei sinistarazten, denentzako, azken batean bertsoaren eta bertsolaritzaren proiektua baita.
|
|
|
Artea berez bilaketa prozesu bat baldin bada, galderak egitea bada, ezagutzen denarekin eta arrakasta duenarekin ezin da galdera askorik egin, eta orduan beste zerbaiten bila jo behar duzu. Noski, askoz ere atseginagoa da bestea,
|
baina
horrek ez ninduen asetzen.
|
|
|
Merlin magoak tesi bat du idatzia" The city as an artifact" izenekoa eta Chicagon 5891 urtean defendatua... Egileak leiendetako, oraingo eta etorkizuneko errealitatea aldi bereko egiten ditu,
|
baina
horregatik beragatik pertsonaien askatasuna mugatua da, iraganaldia eta leiendetako gertakariak bezala erremediorik gabeko fatalitatearen menpe baitaude.
|
|
|
Kokalekuari bagagozkio, honakoa dakuskegu: " Hiria, dirudienez, Bilbo da,
|
baina
hori gutxienekoa zaigu; hiri guztietan antzekoa baita giroa, eta antzekoa aurki daitekeena." (El Diario Vasco IV) Hala ere, batzuetan hiri urrunetan ere kokatuko ditu kontakizunak: Londresen, esaterako.
|
|
|
...ltzendentestua.Bereetorrihandihoriongibideratzendaki, osagaibakoitzaberetestuinguruan egokisartzenetaesaldieitolesbizi biziaematen.Horretan maisuduguFrai Bartolome.Harenlanakirakurriz, kapitulubakoitzatesiantzeragoitikbeheraarrazoitsuetaongimoldatuadagoelaohartzengara.Idazlehonetazhitzegiterakoan, indarradabetiaipatzendena.Izanere, horibere bereadu.Txukuntasuneanedo, nahi bada, dotoretasunean bai,
|
baina
horretan ez dio inork hurrik ematen. Gutxiagoaipatzenbadaere, ezinazpimarratugabeutziharentestuenbesteezaugarribat: argitasuna.Helburudidaktikoabetigogoanzerabileladirudi.Horregatik, moldezaharrekoformabatzukerabiliarren, gurpilonaematendakiesaldieieta hariagaltzeranekezeramangoduirakurlea.Puntuazio markakoraingousadiora egokituzgero, harentestuaindartsua ezezik, garbiaerebada.Sintaxia erelagungarridahorretarako, etabehinetaberriroesanadugunez, beregaraikogainerakoakbainojoskeraberezkoagoetanaturalagoadarabil.Joskeraeuskaldunagoaduela esaten, agian, ezginatekeausartuko, bainalatinarenetaerdarenmoldeetarahain lerratuaezdenaduelaesatenbai...
|
|
|
Batetik planteamendu bera ezbaita gertatzen herrialde penintsularrekin: Hegoaldeko herrialdeek ere beren albistegiadute,
|
baina
horrek ez du ekiditen, aztertzen ari garen albistegietan herrialde horietangertatzen direnek agerpen garrantzitsua izatea (Nafarroaren agerpen txikiari, geroxeagoerreparatuko diogu). Bestetik, argudio horrek baliorik izatekotan, euskarazko kanalerako balioko luke, ez gaztelaniazko kanalerako, azken honetan Iparralderako albistegirikeskaintzen ez dela kontuan izanda.
|
|
|
Horrela, bada, badirudi ikus entzunezkoetan liberalizazioaren aldeko tesiekaurrera egin dutela Europan, nahiz eta, esan bezala, tentsioan beti ikuspegi babesle edosozialagoarekin. Zerbitzu publikoaren garrantzia onartzen da,
|
baina
horren eremuamugatu eta merkatuaren sorosgarri bihurtu nahi da pixkanaka. Zerbitzu publikoa ezinezko zehaztasunez definitu beharrean kokatzen da finantzaketa publikoa justifikatzeko.
|
|
|
Praktikan, nahimen hori, indibidualitatea, alegia, ezabatuegiten baldin bada, gehiengo inmentsoa ez ezer erabakitzeaz eta ez hautatzeazarduratzen ez bada, eta artalde hutsa bada, zerk justifikatzen du egiaz Iraultza etaIraultza ondoko sistema hau guztia? Sistema legitimatzen duena, gizabanakoarennahimena omen baita;
|
baina
hori kontrolatzen eta ezabatzen ahalegintzen da sistemabera! (Alderdi politikoak, hasieran luzaro debekatuak egon direnak mendebalekodemokrazietan, nahimen indibidual librearekin elkartezinak zirelako, orain nahimenbanako horiek ordena txukun batean, hots, kontrolpean bideratzeko tresnak baizik ezdira)...
|
|
|
Primo de Rivera-ren pentsamenduan, nazioaren baitan hizkuntzarena bigarrenmailako funtsa da (Primo de Rivera 1952: 86),
|
baina
horrek ez du esan nahi huskeriahistorikoa denik, hain zuzen, unidad de destino en lo universal, hartan tresna praktikooso baliagarria eta bateratzailea izan baita gaztelania.
|
|
|
Frankismo osoa zegoen ados, Espainia Berriak hizkuntza ofizial bakarra beharzuela, eta berori ezarri egin behar zela esatean (II. Errepublikak egindakoa ezabatuz);
|
baina
horretarako metodo, erritmo eta prozeduretan ez ziren guztiak irizpide berekoak.Irekitxoenak ez zeuden konforme lehendik, inolako gatazkarik gabe, indarrean zeudenerabilpen ohitura eta jokamoldeak beste gabe mozteko.
|
|
|
–Bai, jakina, joan zen zorionez,
|
baina
horrek ez du esan nahi ahaztu behardenik.
|
|
|
Esan beharrik ez dago, Estatu sortu berriak ez zuela oraindik Antzinako Erregimenaren hezkuntza eraikuntza ordezkatzeko mekanismorik;
|
baina
horren suntsitzea bultzatu zuen.
|
|
|
gauzatu ez arren. Irakaskuntzaren askatasuna ez zen ito133,
|
baina
horrek Estatuak ezarritako egituraren barruan aurkitu behar izan zuen bere espazioa. Adibidez, nahiz eta irakaskuntza pribatuan irakaskuntza uniformeari buruzko inongo agindurik ez egon aldiz, askatasun osoa izango zuten zentro pribatuek, irakaskuntza publikoan gertatzen ez zena,, las reglas de buena política?
|
|
|
Bai, Mary ere galdu zenuen, baina emazteak berak hala erabakita! Jokoan galdu zenuen, bai,
|
baina
horren berri izan orduko, Maryk herritik alde egin zuen. Ez zuretzat eta ez Allisentzat.
|
|
|
Eiderrek ez zion bere bizitza osoan inmentsitateari buruz berba egin, ezta hondartzako lehen aldi hartan ere. Berak zerbait handia eskaini zion, bai, akaso lortzeko konplikatu samarrak ziren opariak;
|
baina
horrek ez zuen esan nahi itsaso zabala paketetxo batean sartu eta zinta batez lotuko zuenik. Ez.
|
|
|
Eta horregatik burua altxatu eta gora egin dut begiekin, eta oraindik beste hamar maila edo ikusi ditut nire pausoaren zain, eta abioiko atea zabalik. Eta hau ere, idazten ari naizen hau ere, kursia iruditzen zait;
|
baina
hori orain, ze eskailera erdian aurkitu naizenean ez zait hala iruditu. Kontua da, eta horretara noa, nire aurreko maila bakoitza etorkizun eta errealitate altuago batera eramango ninduen bidea begitandu zaidala:
|
|
|
edan, edango zutela, eta ahal zen heinean arazoak ahaztu ere bai. Eta hitz egin ere nahikoa eta aukeran,
|
baina
horrek ez zuela Txemaren eguneroko tristura lausotuko, ezpada alderantziz, zeren pena hori eragiten zioten oroipenak izan baitziren hizpide garagardoz betetako arratsaldean, eta modu horretan Eiderren irudia berritu eta berpiztu baino ez zutela egiten. Esana zion Jabiri, eta honek ulertu ziur aski, baina Txema zen berbetan jo eta dale ibiltzeko beharra zuena.
|
|
|
Hori argi geratu zen heriotzaz geroztik, Txemak ez baitzuen beste inor bere konfiantza eskaintzeko. Jabi ez bazen,
|
baina
hori beste kontu bat zen. Parrandarako eta ondo, eta futbolaz edo sexuaz hitz egiteko.
|
|
|
—Ongi zagok behekoari jakinaraztea ezen begirunea eta errespetua zor diola goikoari —erran zion—,
|
baina
horrek ez ziok goikoari behekoak animaliak balira bezala tratatzeko eskubiderik emaiten, zeren eta goikoak ere bere errespetua zor baitio behekoari. Eta arrazoin da haren alde eta fabore jartzea, arrazoin duenean...
|
|
|
—Aizak, hi... Hik eguzkiari anaia Eguzki deitzen diok,
|
baina
horren segur al hago ezen anaia dela eta ez aitona, zeren eguzkia ezin zaharragoa baita...? —eta irri karkaraka hasi zen.
|
|
|
ETA hala joan ziren minutuak eta orduak, egunak eta asteak... eta joan zen urte bat eta bertze bat...
|
baina
hori hitz egiteko modu bat da, zeren minutuak orduak bezalakoak egiten baitzitzaizkidan, orduak egunak bezalakoak, egunak asteak bezain luzeak... eta urteak mendeak bezalakoak.
|
|
|
Eta ez al dakizu ezen bere dorretxerat bakartu zenetik ez dela mezatarat behin ere joan, eta ez duela Pazkoarekin konplitzen? Bai, badakit ezen hori ez dela aski arrazoin Joanikot luthertartzat hartzeko, eta froga agerikoago bat genukeela,
|
baina
hori ere etorriko da. Eta, hala bada, bere ordaina izanen du...
|
|
|
Ezagun ditugu munduan ipuinak eta historiak asmatzen dituzten skribatzaile sonatuak, nola Boccaccio edo Cervantes, baina ez al zaizu iduritzen, jaun André, ezen nekez ediren daitekeela Berceokoaren don Bildur hura baino asmatzaile joriagorik eta emankorragorik? Honetan eta hartan eta bertze mila gauzatan egon naiteke dudos,
|
baina
horretan ez dut dudarik. Eta uste dut ezen hala izan zela atzo, eta hala izanen dela bihar.
|
|
|
Ez genuen, ez, guti edan, gau hartan bortz guardiek eta nik! Osabak, aldiz, deus guti,
|
baina
horrek ere ez ninduen harritu, zeren, gartzelatik itzuli zelarik, baikenekien ezen arnoak urdailean kalte egiten ziola eta bihotzerrea sortzen.
|
|
|
Zeren eta Bordeleko marinel zahar hark lezione hura eman zidanetik, bertze lezione batzuk ere ikasi baititut neure kabuz apur bana, halako moldez, non ez baitut jada bekatutzat, ez bakarrik neskatxei eta emaztekiei so egitea, baina ezta haien ukitzea eta haiekin amoriotan erortzea ere, zeren edertasuna, ikusteko ez ezik, ukitzeko ere egin baitzen eta hartaz amorosteko ere bai... eta, beraz, ez nauk hik uste duan bekataria, ez horregatik bederen! Bertze anitz gauzagatik bai, beharbada,
|
baina
horregatik ez. Izan ere, Jainkoak ezkontza ezarri zuenean, lehorreko jendea izan zian gogoan, ez itsas jendea...
|
|
|
Josuri, ordea, axolarik ez, itxuraz behintzat. Bere gozoenean zegoen,
|
baina
horrek ez zuen merezimendu handirik: ni ere umore oneko nengokeen, Edurnerekin partekatutako ganbera batetik galtzontzilo hutsean ateraz gero.
|
|
|
Botikinarekin batean, ene betaurrekoak ere —lehengo etxetik bezperan ekarritako ordezko zahar lodi gorrotagarriak— mahaitxoaren gainean zeutzan, osorik, mirariz. Ikuskizunak, hortaz, trinkotasuna zuen eskas, tipula papera gaineratu dioten pintura lan inpresionista batean bezala,
|
baina
horrek egiten zuen, beharbada, erakargarriagoa: erdi ikuste horretan, Edurneren titi beteak —bat baizik ez nion ezagutzen—nire bihotzarekin batean pilpiratzen zirela imajinatzen ahal nuen, tanga motako kulero tikien gainean jantzirik zeraman kamiseta laburraz bertzaldera.
|
|
|
Inor ni hiltzera saiatua zela erraten ari nintzaion, eta hark halako arrazoia bota behar. Jakina horditurik nengoela,
|
baina
horrek ez zuen deus ikustekorik azaltzen ari nintzenarekin. Erlojuari behatu nion:
|
|
|
Hori, gure artean, oro har arraroxkoa izaki, are gehiago bere anaiarteko jendeetan. Izanez ere, kirol kazetaria zen Tomas, eta hoberenetarik omen,
|
baina
horretaz ez naiz mintzatzeko egokiena, neure bizitzan ez baitut kirol kronika bat bakarra osorik irakurri, ez harena ez bertze inorena. Gainerakoan, bere espezialitateko estereotipoari dagozkion guztiak bete betean konplitzen zituen:
|
|
|
" Lisboatik" jalgitik trago bakarrik ere egin gabe, udako gau giro epelaz gozatua nintzen, hiri ia ia hutsean barna ibiltari. Eskailerak argirik gabe zeuden beti,
|
baina
horretara ere jarria nintzen etxe horretan egindako lau hilabeteetan. Bertzerik zen zangoen gainean lau solairuko ataka gainditu beharra; Zabalguneko gure etxe erosoko igogailuaren aisetasunera emana, ezin horretara ohitu, ez ilunpean ez argipean.
|
|
|
Buru xut eta oilar antza bulegoratu nintzaion. Begitartea ilundurik zuen,
|
baina
hori ez zen harrigarria: izaera ez zaio ozpindu baizik, behiala partekatzen genuen mahaitik lekutu zenez geroztik.
|
|
|
Guk, konparaziorako, bazter nahaslea genuen, ohe hauslea ere bai, baita barregarri edo gizajoa ere. Ez dago gaizki,
|
baina
horrek ortzadar zimela baizik ez gintuen bilakatuko laugarren molde bat ez bagenu geure artean, erran nahi baita, taldea gainerako kideen erdipurdikokeriatik eta ergelkeriatik begiratuko zuen norbait. Gurean, delako eginbeharra Anjel Urtxipiari zegokion merezimendu osoz.
|
|
|
Orduan, filmeko protagonista maskulinoak protagonista femeninoa besarkatzen zuen berriz, haren ezpainetan ezpain. zen bikote arrazanitzak behar bezalako segida ematen ziola larru bestari, modu asegarriagoan, oraingo aldian, emakumearendako,
|
baina
hori zuzendariak iradokitako ustea baizik ez zen, pantailak, xuhur, beltzean urtuz ebasten baitzizkigun irudi horiek. Elipsi zinematografikoaren aferak.
|
|
|
Gaitzitua zen,
|
baina
hori ere ez nuen gauza berria: begitartea argitu gabea zegoen, bi egun lehenago, ortzegun gauean, Unai ekartzera etorri nintzenez geroztik.
|
|
|
Posta elektronikotik etorritakoa laburtzeko lan distiragabeari, hizkera periodistikoaren ustezko bizitasunaren kolorea baizik ez nion erantsi, Ttipi txostengile saiatuaren estilo zurrun eta sinoptikoaren gristasuna itxurapaindu beharrez. Halako faboreak kitatzeko gutieneko prezioa iturrien aipamena izaten ohi da gure lanbidean,
|
baina
hori ere merkatu zitzaidan, Ttipik berak erregutu baitzidan bere izena inon ere ez agertzeko. Testua edertzen zuten irudi ikusgarri samarrek ere bazuten isilpekorik:
|
|
|
—Bazakiat Ana gaixoa, praktiketakoa, lanpetu duzuela egun hauetan atal guztia haren gain jarrita,
|
baina
hori ez duk asteburuan gertatuko. Gaur badik bertze lanik.
|
|
|
—Aurreikusia zagok —hagitz profesionala, haren keinua—,
|
baina
hori ez duk nire afera. Ni, astoak bezala:
|
|
|
Nola erranen nuke nik? Serioa edo, hitz gutikoa,
|
baina
hori ere ez da kontuan hartzekoa, lanbidea ere horrelakoa baitzuen. Nik maiz erraten nion gure Agustini:
|
|
|
Ez nuen igo nahi. Bertzerik gabe alde egiteko aukera aztertu nuen,
|
baina
horrek itsutasunera kondenatzen ninduen.
|
|
|
Ni baino hiru lau urte zaharragoa, ezkongabea edo dibortziatua, erdi mailako funtzionarioa edo bulego bateko enplegatua; horiexek nire ikuskapenaren lehen ondorioak. Errimel ez oso zuzen ezarriak eta soberako pinturak huts eginik zioten bisaia gogortua eztitzeko lanetan; gainerakoan, aurretik haren ikustea banuela iduritu zitzaidan,
|
baina
hori ere ez da bitxia 200.000 biztanle ere ez dituen herrixka honetan. Martini bat eskatu zion Musu tristeri, eta ez zitzaion jazarri hormarik gabe atera ziolarik.
|
|
|
Hori baizik ez? Baliteke arrazoi gehiago izatea,
|
baina
hori da ergel hutsa sentiarazten ez nauen bakarra.
|
|
|
Buzo txuria zeraman, edo beltza, eta kaskoa eta anteojoak. 69 zenbakia zen, ez dakit zergatik
|
baina
horretaz ongi akordatzen naiz. Aldapa abiada betean jaitsi, eta, tranpolinaren mutur muturrean, gorantz egin zuen indar.
|
|
|
Parentesi bat eginez, Dabid, jakin beharra daukazu ni hemen zuri mesede bat egiteko nagoe  la, eta nire ardura Rakel zelatatzera mugatzen dela, eta ez harena eta inoren artekoa galaraztera... Sentitzen dut hain desegoki berba egin behar izatea, benetan, ostera ere éxcusez moi,
|
baina
hori abtsulutuki argi daukat. Bon, ba hori guztia esan ostean, jakizu Ruben Rakelen denda inguruan, ibili, bost bat minutuz ibili zela, baina azkenean ez zela sartzera ausartu.
|
|
|
Egia da Dan gazta puska bat dela Adelaren hitzetan,
|
baina
horregatik baino gehiago gustatzen zait erakusten duen patxadagatik.
|
|
|
Harrezkero ere izan genuen beldurtzeko arrazoi bat baino gehiago. Euskal Herriko egoera lazgarrian lan egitea betiere arrisku  tsua da,
|
baina
horretaz kontzienteago egin ginen telefonoz ilea lazteko gisako mehatxuekin deika hasi zi  tzaizkigunean. Alabaina, Dabid ordurako errotik aldaturik zegoen eta ez zen jada gaizkileen beldur ezkutatu zen oilobusti gauzaintzailea.
|
|
|
b) Erantzungailuan gaur ez zegoen amorantearen mezurik,
|
baina
horrek ez du ziurtatzen egon ez direnik, ezta egongo ez direnik ere.
|
|
|
Gero, imajinatuko duzunez, nire zapatilekin zelan ibili zen ere galdegin, eta, ederto, batere minik izan barik ibili zela erantzun zidan; orduan nik zapatilak oparitu egin nizkion... D, ailleurs, epaiketaren kontua oso modu mingarrian amaitu genuen eta, itxaropengarri bazaizu, jakizu Rakelek presidentearen errugabetasuna defendatu zuela, ez net sutsuki,
|
baina
hori bikotean konpondu beharreko zerbait dela nabarmendu zuen. Osterantzean ez dago berri larregi:
|
|
|
Laster eskaini zaigun ikusmirak azala pinportu, eta buruko ileetatik behatzetako atzazaletaraino zeharkatu nauen hotzikara gozo bat eragin dit. Noizbait edertasuna zer den galdegiten badidate, Grand Canyoneko ikuskizun hunkigarri hori aipatuko dut;
|
baina
hori bai, ahal dela jende gutxiagorekin. Horrela pentsatu dut haitz baten gainean eseri, eta, hura bezain geldi, hura bezain isil geratu naizenean.
|
|
|
Futxo eta errefutxo! Gaur ulertu dut Adela bideoarekin Dani joan zitzaion egunean, nazkatuta, hark hain ezustean utzi gura izan ziola epaile izateari; ulertzen ez dudana, ostera, atzo, Adela epaiketa fartsan izan zuen parte hartzea da,
|
baina
horretaz beste batean egingo dizut berba, aurrez aurre gaudenean. Neska horrekin ez dago buru  tzerik.
|
|
|
" Nori okurritzen zaio lanparak piztea!", aurpegiratu zidan Dabidek ordu arteko lagunak deabruak hartuta joan zirenean. " Nori okurritzen zaio lanparak entxufatu gabe uztea!", esan behar nion nik,
|
baina
horren ordez irri txilio bat atera zitzaidan, eta berehala biok irriz karkailaka lehertu ginen.
|
|
|
Badirudi bizitzak opariak ez ezik tarteka halako kolpeak edo tiroak... ere eman behar dizkigula nor izango bagara, zailduko bagara, zentzatuko bagara. Hori pentsarazi dit, behinik behin, bigarren oroitzapenak,
|
baina
horrek haurtzarora baino gehiago gaztarora eraman nau. Garai hartan, ni harro egoten nin  tzen aitaren lanbidea zela eta:
|
|
|
Bistan da Unamunok aldez aurretik pentsatuak zituela bere hitzaldi mergatzaren ondorioak,
|
baina
horretarako izan zitzakeen arrazoien azterketa geroagoko utzirik, gatozen euskararen aurkako esaldien mamira. Hitz gutxitan, Salamankako errektoreak euskarak kultura adierazteko ez zuela balio esan zuen, eta gainera, ezgaitasun hori hizkuntzarena berarena zela, hau da, ez zetorkiola kanpoko laguntzarik edo ofizialtasunik ez izatetik, artzain, baserritar, olagizon, marinel eta apaiz ilustraturen batzuen ahoetan oraindik kontserbatzen zen mintzaira zahar horri bere baitako egiturazko akatsek premia historiko berrietara egokitzen uzten ez ziotelako baizik, eta biziaren aldeko borrokak dinosauroak lurraren gainetik ezabatu zituen bezala, euskarak ere modu berean iraungi zuela.
|
|
|
Espainiako media nagusiek euskal gatazka marrazteko darabiltzaten lauzpabost topikoen errepasoa egin zuen. Topikoak gezurtiak zirela azpimarratu zuen Douglassek,
|
baina
horrekin batera indartsuak ere badirela gogoratu zigun, eta ez dutela gatazka konpontzen laguntzen, alderantziz baizik. Abertzaletasunaren eta euskaltzaletasunaren demonizazio etengabean dihardute Madrilen, bai komunikabideek bai Espainiako Gobernuak.
|
|
|
Ez du bere kontraesan guztiak filmatuko dituenik. Yoyesfilm artekaitz eta trauskila da
|
baina
horrek ez luke garrantzirik. Yoy es lapurretan ibili da gure muinetan.
|
|
|
Tristea bezain urguilurik gabekoa. Antigoaleko manerak izan zituen festak
|
baina
horretan ez zen gakoa. Euskal eszena, euskal zinema, euskal telesaio eta telesailak ondo badoaz zergatik hain ziren exkasak, kantitatez, maila desberdinetan sarien desioz zeuden finalistak?
|
|
|
Kasik esan liteke gizakia animalia zeremoniatsua dela. Egiaz, hau neurri batean faltsua da, neurri batean zentzugabea,
|
baina
horretan zerbait zuzena ere badatza.
|
|
|
Bizitzaren balioak zientziatik kanpo geratzen dira,
|
baina
hori zientziaren zurubi edo eskaileratik igo ondoren bakarrik dakigu. Hemen mistikoaren sustraia topatzen dugu gure harridurarako:
|
|
|
Egun gutxi batzuk baino ez neraman etxetik kanpora, egun gutxi batzuk baino ez, beraz, telebista lehen adinako egunerokotasunez ikusi gabe,
|
baina
hori aski zen iragarki guztiak ez ezagutzeko. Iragarki berri hark telebistatik urrundua sentiarazi ninduen, telebista egunero ikusteak sortzen duen aberri eroso eta abegikorrean arrotz, traidore ia ia, eta horrek, absurdua bazen ere, oroimin samur bat sentiarazi zidan, ez arrazoizgaineko erru beldurrik gabea, emaztea eta seme alabak abandonatuta etxetik alde egindako gizon bihozgabea banintz bezala.
|
|
|
– Nik ez jaukaat ajerik –esan zidan–, hain gitxi erabakiak hartu beharrik,
|
baina
hori bada hik gura doana...
|
|
|
Baina nik baneukan hara joan eta lankideei ustekabe bikaina ematerik. Ez nengoen oso apain eta dotore, ez horixe!,
|
baina
horrek are gogo handiagoa ematen zidan lankideen aurrean agertzeko.
|
|
2001
|
|
|
Azken urtetan ia euskaldunen erdia museo batetik pasa da,
|
baina
horrek ez du esan nahi artea inoiz baino gehiago estimatzen dugunik. Arte lanen salmentak eta arte liburuen irakurketak ez dira igo.
|
|
|
Abertzaleen arteko komunikazioak etengabekoa izan behar du eta ideia horrek ere blindatua jarraitu behar du. Prozesu hau hauteskunde eta interes elektoraletik kanpo utzi behar genuela esan dugu beti, baina EAJ kanpainan dabil aspalditik; apustu bat egin du, ezker abertzalea desgastatu eta min egitearena,
|
baina
horrekin bere buruari iruzur egiten dio, lehia elektorala unean unekoa delako eta ez duelako benetako eztabaida ezkutatu: marko autonomista edo burujabetza marko bat?.
|
|
|
Une batean metal gehiegi entzun behar izan dugu eta Su ta Garren estiloko taldeak bakarrik ateratzen ziren. Orain proposamen berri eta interesgarriak ari dira garatzen,
|
baina
hori dena gidatu eta bultzatuko duen zerbait falta da. Alde batetik metal berriaren edo rock alternatiboaren inguruan Dut, PiLT... ari dira.
|
|
|
Film bakoitza bere garaikoa den neurrian, garai bakoitza ulertzeko ezinbestekoa gertatzen zaigu. Une bakoitzean gizarte bakoitzak defendatzen dituen balioak, sortzen dituen modak, sustatzen dituen helburuak edota eredutzat hartzen dituen sexuen arteko harremanak ezagutu nahi baditugu, fikzioak aztertzea nahitaezkoa zaigu,
|
baina
horrek ez ditu film hauek dokumental bihurtzen, dokumentu baizik, irizpide kritiko batetik hartuz gero historiarentzako erabilgarriak direnak.
|
|
|
Ni azpi izendapenen aldekoa naiz. " Arabar Errioxa" denominazioak egon behar luke,
|
baina
hori ezin da egin, Errioxa osoko mahatsa bilduz ekoizten duten negozio handiak daudelako.
|
|
|
Horretan zegoen, bederen, 1971ko martxoaren 28ko ZERUKO ARGIAren bihotza. Izan ere, ehun urte betetzen ziren orduantxe, hain zuzen, Pariseko Komuna sortu zenetik (eta suntsitu zutenetik,
|
baina
hori beranduxeago gertatu zen eta, gainera, nahiago dut ahaztu, ze demontre!).
|
|
|
Igande gauean Arnaldo Otegik defraudatu egin gintuen,
|
baina
horretan ere esperantza eduki nahi nuke. Eman diezaiogun hor ere aukera pertsonari.
|
|
|
Horixe eskatu dugu beti eta orain ere horixe bera eskatzen diogu gobernuan egongo den edozein alderdiri. Badirudi PSE oso urrun dela gobernu horretatik,
|
baina
hori ez da gure arazoa. PSE aldatzen ari dela dirudi, hemengo gidariak presioak jasaten ari dira.
|