|
2009
|
|
|
Ia beti Lizarrusti izenpetuak ageri dira eta noizbehinka Santiago Ezkerra. Gai
|
asko
ukitzen ditu artikulu horietan, bertzeak bertze, kultura, gizartea, giza balioak, ohiturak, heziketa, euskara, euskaldunen izaera, Euskal Herria, Nafarroaren euskal izaera, demokrazia, giza eskubideak, elkartasuna, justizia, askatasuna, indarkeria, ustelkeria, natura, osasuna, elikadura, gosea, etorkinak... Horietako gehienen inguruan bere kezka bizia azaltzen du, bai eta pentsaera eta ideologia pertsonala ere.
|
|
|
Ostiral arratsalde arratsean, 2009ko urtarrilaren 2an hil zen Antonio Zavala jesulagun ezaguna, gure lagun eta adiskide mina eta Auspoa sail harrigarriaren hauspoa, arnasa eta bizi emailea berrogeita hamar urte emankor eta handi honetan.Ez beti gustura, gehienetan gure aitormen handirik gabe, iturriaren berririk eman nahi ez duen harrapakari
|
askoren
erasopean, baina berari gustatzen zitzaion lana egin du Antoniok joan deneko berrogeita hamar urte pasa honetan. Eta horren poza eraman du, ezbairik gabe.
|
|
|
lehenengoan, urtezahar ona opatzeko hots egin zidan; bigarrenean, bere telefono zelularra konpondu ziotela esateko; eta hirugarrena, ondo konpondu ote zioten jakiteko neuk egindako deia. Eta egia esan, ondo aurkitu nuen, alai samar, hurrengo urte honetan lan
|
asko
egin behar genuela esanez. Itxaropena argitaletxetik Koldo Mitxelenera heldu den Joxe Manuel Arriola Mondragoeko kalezainaren liburua zertan zen, Euskaltzaindiak argitara emango duen Antonio Arruerena zertan ote den...
|
|
|
Baina amaren euskara zuen maite, bereziki, hark herri jakinduria eta herri hizkuntza izugarri estimatzen baitzituen. Adunatik ere gauza
|
asko
ikasi zuen, beretzat herria zen-eta.
|
|
|
Ez beti gustura, gehienetan gure aitormen handirik gabe, iturriaren berririk eman ez duen harrapakari
|
askoren
erasopean, baina berari gustatzen zitzaion lana egin du Antoniok joan deneko berrogeita hamar urte pasa honetan. Eta horren poza eraman du, ezbairik gabe.
|
|
|
Garaiotako seinalea da, modu batera zein bestera, ordenagailuaren aginpidea.
|
Askoren
ustez, gainera, bateraezinak dira hura eta herri literatura; azken honek, itxuraz, iritsiezinak baititu literatura idatziaren sona eta ospea, finkotasuna bera ez aipatzearren.
|
|
|
Hala baieztatu du Zavalak behin eta berriro. Halaxe baieztatzen dute sarri sarri euskaldun
|
askok
ere, ikasiek zein ezikasiek, Auspoa bildumari erakusten dioten atxikimenduarekin.
|
|
|
Ahoz aho eta bururik buru ibili da mende
|
askotan
euskara; hitz gutxitan esateko, herri hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta herri hizkera horrek sortu du herri literatura, edo, berba zabalagoetan esanda, herri kultura bera.
|
|
|
Denak pasa dira bere eskutik, eta denek daramate bere bermea. Gainera,
|
askok
eta askok Zavala bera dute egile. Ehun bertsolariren bertso idatziak eta biografiak eskaini zizkigun lehenik.
|
|
|
Denak pasa dira bere eskutik, eta denek daramate bere bermea. Gainera, askok eta
|
askok
Zavala bera dute egile. Ehun bertsolariren bertso idatziak eta biografiak eskaini zizkigun lehenik.
|
|
|
Nere bizitzan,[...] ez ditut liburu
|
asko
idatzi, bakarra baizik; ez ditut lan asko egin, bakarra baizik; ez ditut gai asko erabili, bakarra baizik: erria.
|
|
|
Nere bizitzan,[...] ez ditut liburu asko idatzi, bakarra baizik; ez ditut lan
|
asko
egin, bakarra baizik; ez ditut gai asko erabili, bakarra baizik: erria.
|
|
|
Nere bizitzan,[...] ez ditut liburu asko idatzi, bakarra baizik; ez ditut lan asko egin, bakarra baizik; ez ditut gai
|
asko
erabili, bakarra baizik: erria.
|
|
|
1963an, Beloken, sarrera hitzaldia egin zuen, Belokeko euskal bidea gaiari buruz. Kanta
|
askoren
letrak prestatu zituen, lehenik Gabriel Lertxundi beneditarrarekin batera
|
|
|
1957az geroztik egunkari eta aldizkari
|
askotan
argitaratu ditu bere artikuluak, euskaraz zein frantsesez. Horietan jorratu dituen gaiak honako hauexek dira:
|
|
|
Ondotik, sinesteen eragina ikusiko dugu. Geroago, euskarazko literaturan nola ikusi den jendea; geroago nola biziaren hiztegiak geografiari matematikari, psikologiari, zuzenbideari eta beste jakituriei hitz
|
asko
eman dizkien. Azkenik, saiatuko naiz biologiaren hiztegitik abiatuz, eta euskalki batzuekin erakusten nola biziaren hiztegia hiztegi orokorraren iturri nagusi bat izan den.
|
|
|
Azken inkesta, Tximinuaren segretua, Tristan ta Isolt. Gero liburu
|
asko
etorri ziren: ikerketa lan zein genero literario ugari landu ditu Peillenek, hala nola nobela, poesia, haurrentzako ipuinak, poliziakoak, itzulpenak.
|
|
|
Ezeri izan bazion leialtasuna, Euskaltzaindiari izan zion. Bestalde, ohartzen zen Euskal Herri osoaren eremua hartzen zuen erakunde gorena zela, eta dela; euskal historia garaikideko lurralde politikoek gainditzen dituena; unibertsitate desberdinetako, bere bere UPV EHU hau barne, irakasle
|
asko
batzorde akademiko gehienetan batzen zituena eta dituena: ideologia guztietako lagunak bere baitan izan dituena.
|
|
|
Aipagai dugun liburua Txekian berriki gertatuko gerra horietako baten kronika eta analisi zehatza da. Aski da aurkibideari begiratu azkar bat ematea hizkuntzaren gaineko kontuak oso kontu konplexuak direla konturatzeko, eragile
|
asko
inplikatzen dutenak: batetik filologo eta hizkuntzalariak, baina bestetik herri aginteak eta, jakina, bien artean gure gizartean hain garrantzitsuak diren masa hedabideak; beste eragile esanguratsu batzuk ere ezin ahaztu:
|
|
|
Dohain
|
asko
ditu liburu honek. Besteak beste, ikerketa akademiko guztiz zehatz eta argia da baina, bestetik, uko egiten dio akademizismo antzu eta urrun batean babesteari; aitzitik, gertakarien deskribapenarekin batera iritzi garbiak eskaintzen ditu, beti ontzat eman ezin direnak, baina bai gehien gehienetan, iruzkigile apal honen ustez.
|
|
|
Bada gai biziki zirraragarririk, adibidez, erregimen komunistarekin eta haren erorketaren izandako harreman bihurria; halaber, bitxia eta jakingarria da ikustea erregimenaren ideologia ofizialak izan zuen eragina unibertsitarien artean, bereziki hizkuntzalaritzaren esparruko zenbait teoria (Pragako Eskolako Funtzionalismoa) sustatzeko orduan, eta horien gainbehera komunismoa erori zenean; edo hizkuntza purismoak txekiar gizartean lortu duen arrakasta izugarria, non eta esan daitekeen ia ia bi estandar desberdin direla gizartean naturaltasun osoz erabiltzen direnak: bata informala, ahozkoa, aski zabarra; baina bestea, idaztekoa eta testuinguru formaletan erabiltzekoa, izugarri garbizalea; bien arteko aldea hain da handia ezen txekiar umeek ordu
|
asko
ematen omen duten eskolan ikasten eguneroko bizitzan esaten dituzten hainbat hitz gero ez direla idazten, haien kideko garbiak baizik (horretara goaz geu ere?). Bada kontu aipagarri gehiagorik, baina bego hemen.
|
|
|
Euskaldun zaharrek, biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz zeukaten irudi berezia berpizten saiatu dela aitortzen du Peillenek. Bai, dio, hiztegi horren osagai
|
asko
animista giro batean sortuak dira, horregatik lurbiraz eta kosmosaz antzinako artzain eta menditar ikuspegia ematen digute hala nola ura, lurra, sua, haizea eta zurra, baita eguzkia eta ilargia ere.
|
|
|
Bigarren ikastaro hau, Toponimia gizarteratzea: aukerak eta egindako lana izenekoa,
|
askoz
ere praktikoagoa izatea nahi du batzordeak, eta horretarako gonbidatu dira euskara teknikari batzuk beraien udaletan egindako lana ezagutarazteko. Guztiek daukate abiapuntu berbera, lehenago egindako ikerketa, baina geroagoko erabilerak bereizten ditu, gizartean jartzeko momentuan dauden aukera desberdinez baliatu baitira.
|
|
|
Tbilisi-n Xabier Kintana euskaltzain osoa ezagutu zuen eta ordu
|
askotako
saioak egin zituzten elkarrizketetan, hizkuntzalaritzaz eta euskarologiaz, bertako Unibertsitatean euskarari buruzko eskolak ere emanez.
|
|
|
Egilea:
|
askoren artean
ISBN: 85479
|
|
|
Egilea:
|
askoren artean
. ISBN:
|
|
|
Antonio Arrue hizlari aparta izan zen, bizia eta trebea. Hitzaldi
|
asko
eman zituen han hemenka, eta askotan, jendaurrean hitz egin baino lehen, paperean idazten zituen bere mintzaldiak. Lan horiek dira, batzuk euskaraz eta besteak erdaraz, liburu hau osatzen dutenak.
|
|
|
Antonio Arrue hizlari aparta izan zen, bizia eta trebea. Hitzaldi asko eman zituen han hemenka, eta
|
askotan
, jendaurrean hitz egin baino lehen, paperean idazten zituen bere mintzaldiak. Lan horiek dira, batzuk euskaraz eta besteak erdaraz, liburu hau osatzen dutenak.
|
|
|
Euskaldun zaharrek biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz zeukaten irudi berezia berpizten saiatu da egilea. Horretarako, lehenik hiztegi horren lekukotasun zaharrenak bildu ditu eta ondoren, besteak beste, euskarazko literaturan nola ikusi den jendea ikusi du, baita geroago nola biziaren hiztegiak geografiari matematikari, psikologiari, zuzenbideari eta beste jakituriei hitz
|
asko
eman dizkien ere.
|
|
|
Liburua Euskaltzainak bildumaren zortzigarren zenbakia da. Espainiako Gerra Zibilaren eta 40 urteko diktaduraren ondorioz, fusilatuak, gartzelaratuak edota erbesteratuak izan ziren euskaldun batzuren memoria berreskuratu nahi izan du Gorka Aulestia egileak, horretarako euskaldun
|
askoren
ia gehienak idazleak testigantza eman duelarik.
|
|
|
Berak azaldu bezala, izen ttipiak oso garrantzitsuak dira, euskaldunok erabili ditugun eta oraino erabiltzen ditugun izendatze bideen berri ematen digutelako. Honetaz landa, izen ttipiek egungo deitura eta etxe izen
|
asko
ongi ulertzeko aukera ematen digute. Egileak argitzen duenez, izen ttipi edo hipokoristikoa familian, lagun artean, konfiantza giroan erabiltzen diren izenen aldaerak dira, Antton (i), Axun, Txixilio, Aña, Dollores, Josetxo eta abarren modukoak.
|
|
|
Euskaltzaindiaren Onomasticon Vasconiae bilduman Euskal Herriko leku
|
askotako
toponimoak jaso dira. Pertsona eta leku izenen garrantziaz oharturik, Akademiak bilduma hau abian jarri zuen aspaldian, tokian tokiko izenak biltzeko, aztertzeko eta forma idatziak finkatzeko asmoz.
|
|
|
Euskalgintzako gizon argi bat iruditu zitzaidan. Urte zailak ziren eremu horretan genbiltzan
|
askorentzat
, baina, Mikelek argiro ikusi zuen aldizkariaren norabidea, hots, euskarak gure hizkuntza nazionala izan behar baldin bazuen, batasuna behar zuela eta ez dialektalismoa. Disgustu bat baino gehiago jasan behar izan zituen hori zela eta, baita adiskide edota lagun batzuen haserrea ere.
|
|
|
Jose Frantzisko Aizkibelek aipamen argia egin zuen idatzi batetan. Urte
|
asko
pasatu ziren, baina, euskaltzaleek hain nabarmen sentitzen zuten premia asetzeko. Bonaparte Printzea, Karl Hnnemann edo Theodor Linchsmann bezalako atzerriko ikerlariek ere lagundu zuten asmoa.
|
|
|
Lanerako beti prest eta gogotsu, erakundearekiko leiala, ordu
|
asko
eman ditu Juanjok Euskaltzaindiaren zereginetan. Beti erne, beti adi, azken ukitu arte, Euskaltzaindiak antolaturiko ekitaldietan dena erraz eta gozo joan zedin.
|
|
|
Lanerako beti prest eta gogotsu, erakundearekiko leiala, ordu
|
asko
eman ditu Juanjok Euskaltzaindiaren zereginetan. Beti erne, beti adi, azken ukitu arte, Euskaltzaindiak antolaturiko ekitaldietan dena erraz eta gozo joan zedin.
|
|
|
Hamaikatxo aldiz jardun dugu horri eta beste gauza
|
askori buruz
, bera eta zuzendaritzakideok edota euskaltzain osook, Akademiaren kezken aringarri eta atsedengarri.
|
|
|
Ekin diot, baina lehen hurbilpen batean ez du eskaintzen Lacombek emandako berrietatik harantzagoko ezer: aristokrata frantses bat hizkuntza eta ohitura exotikoekin zaletua, huntaz eta hartaz zale mailan lan ugari egin eta argitaratu zituena, elkarte zientifiko
|
askotan
parte hartuz. Hots, beste Bonaparte bat, maila txikiagoan, haren antzeko kezkak zituena baina baliabide gutxiago eta, itxura guztien arabera, talentu eta formazio zientifiko kaxkarragoa ere.
|
|
|
Sagrario Aleman Sustapen batzordeko buruak azaldu bezala, Azken urteotan Euskal Herrira iristen ari diren etorkinen kopurua asko handitu da, eta honek kezka sortu du arlo
|
askotan
, baita euskalgintzan ere. Jagon Sailak, euskararen erabilera izanik lan esparru, gai hau jorratu beharra zuen.
|
|
2010
|
|
|
Bi urte behar izan zuen honek idazlana prestatzeko eta argitalpenean 150 orrialdetik gora hartzen duten oharrak egiteko; tartean, estuki kolaboratzen du Jokin Zaitegirekin(), Euzko Gogoa n artikulu ugari idatziz. Gehiegizko ahalegina, nonbait, zeren azkar
|
asko
erabaki zuten haren nagusiek horrenbesteko adore, jakintza eta kemenak enplegu hobea zukeela Txinan Euskal Herrian baino, eta hara igorri zuten bueltan lanak argia ikusi bezain laster.
|
|
|
Euskaltzaindiak erabakitzen du Aita Santuari Olabideren Bibliaren ale bat oparitzea eta horretarako gutun bat idazten dio, zuzenean. Kontura gaitezen, 1936tik aurrerako historia ezagutzen duen edonorentzat ezin liteke esan erabaki ausarta ez zenik; bizirik izango ziren, oraindik, eta guztien gomutan, 1936 urteetan eta ondorengoetan euskaldun abertzaleek Vatikanoan egindako urratsak bakebide bat erdieste aldera, eta ondo gogoan izango zuten, adibidez, Muxika apezpiku ezagunaren kasua, beste
|
askoren artean
. Eta, hala ere, Aita Santuari zuzenean idaztea erabakitzen da.
|
|
|
Gaur egungo perspektibatik bitxia da garai hartan euskara aldezteko erabiltzen ziren arrazoia irakurtzea, badu muntarik horrelako ariketak egitea, neurri handi batean guztiz konbentzionalak izan arren (ez da sinestekoa ordurako Mitxelena batek, adibidez, horietan sinesten zuenik) ondo laburbiltzen dutelako orduko giroa eta euskaltzain
|
askoren
(Etxaide, adibidez) mundu ikuskera. Baina bada zerbait aipagarriagoa.
|
|
|
Artikulu guztiak ingelesez daude, lehena salbu, nederlanderaz, zeinetan Jan Paul Hinrich ek Uhlenbeck-en gaztaroaz diharduen. Egia esan, aldizkariaren izenburuari erreparatuta (Netherlandic Studies) inpresioa hartzen da derrigorrezko kuota bat betetzen ari dela, hala nola egiten duten euskararekin gure inguruko beste aldizkari
|
asko
.
|
|
|
17 urte eman zituen lanean Adorez hiztegi sorta egiteko, Bostak bat taldearen barruan. Itzulpen
|
asko
egin ditu, eta bertsolaritzarekin ere harreman estua izan du; izan ere, hamar bat urtez Bizkaiko Bertsozale Elkarteko idazkaria izan zen. Augustin Zubikarai eta Lino Akesoloren biografiak idatzi ditu.Bere lan batzuk:
|
|
|
Eginahal
|
asko
gertatzen dira kulturaren alorrean. Urrunago joan gaitezke adibidez hiri eta bide seinakuntza hedatuz tokiko hizkuntzan frantses idazkerarekin batera.
|
|
|
Lurralde elkargoetako acta ofizialak ere, bereziki egoera zibileko actak, eskualde hizkuntzan argitara daitezke, hizkuntza nazionala ere erabilten den neurrian. Oraingo marko juridikoak aitzinamendu aukera
|
asko
ematen ditu.
|
|
|
Familia
|
askok
ez dute aurkitzen eskualde hizkuntza irakasten duen eskolarik.
|
|
|
Oraingo legeriak baliabide
|
asko
ematen ditu eskualde hizkuntzak biziberritzeko eta baliabide asko ez dira oraindik ustiatuak.
|
|
|
Oraingo legeriak baliabide asko ematen ditu eskualde hizkuntzak biziberritzeko eta baliabide
|
asko
ez dira oraindik ustiatuak.
|
|
|
Elkarteak, lurralde elkargoak eta hautetsi
|
asko
ez dira ados gobernuaren azterketarekin. Beharrezkotzat ikusten dute:
|
|
|
Pozik agertu da Bernardo Atxaga. Batetik, Irlandari buruzko atala ikusita, oso interesgarria delakoan dago besteak beste, Seamus Heaneyren testu batzuk ageri dira, Paddy Woodworthenak, baita Patxi Ezkiagaren itzulpenak edota Txomin Artola eta Jose Angel Irigarairen testuak ere, eta bestetik, aldizkariaren atalak finkatzen ari direlako, jende
|
askoren
konplizitatearekin gainera. Jendea esan du Atxagak laguntzen ari da, eta nik idazle guztiekin hitz egingo dut, denei idatziko diet, ahots desberdinak interesatzen zaizkidalako niri.
|
|
|
Sarako Turismo Bulegoak eta Euskal Kultur Erakundeak antolatzen duten biltzarrak autoreei ematen die lehentasuna. Euskal Herriko argitalpen munduak eta baita mugaz bi aldeetako euskaltzale
|
askok
ere Saran dute hitzordua.
|
|
|
Agian norbaiti jakitea interesa dakiokeelakoan nabigatzaileentzako abisu gisa hau gogoratu nahi nuke, gure ermita
|
askotan
, Bizkaian behintzat, santu ezagun bat beneratzen dela. Dirudienez, Kapadozian, gaurko Turkian, jaio omen zen K.ondoko 259 urtean, eta martiri moduan bertan hil, lehoien hortz erpepean.
|
|
|
Egunotan Bilbon kulturgune berria inauguratu da. Diotenez, behialako udal biltegi zaharra, sasoi batean eraitsi eta suntsitzekoa omen zena, orain eraberritu, birmoldatu eta hiritar erabilera
|
askotarako
egokitu da. Prentsak eta ikus entzunezko komunikabideek horretaz dakartena ikusita, zoragarri gelditu ei da.
|
|
|
On Jose Migelek zituen titulu
|
askoren artean
Euskaltzaindikoa izatea ere bazuen. 62 urte luze izan genuen euskaltzain (On Jose Migelen ekintzak beti iristen ziren luze).
|
|
|
Eta hemen hasieran eta gero Europako beste toki
|
askotan
egiten zituen ikaspen eta ikerketatik ateratzen zuen lehenengo ondorioa hauxe zen: tokian tokiko izan zuela eta gizakiaren bilakaera bere hurbileko inguruan ikusi eta ikasi.
|
|
|
Gasteiztik nator eta Joxemiel Barandiaran apaiz, zientzialari eta euskaltzain zindoak han lan egin zituen gerra aurreko urte haietan lehen Gasteizen zegoen maila kulturala eskuarki jaso zuen. Zoritxarrez eta urte
|
askotan
, gerra zibila eta horren ondorioak izan zirela medio, bera gabe gelditu zen hango apaizgaitegia eta harekin batera Gasteiz inguruko giza eta jakintza giroa nabari makaldu zen. Sara urte dexentetan eta bere bizitzaren azken hamarkadetan Ataun eta Iruñea beraren gizatasun eta jakinduriaz aberastuko ziren gero.
|
|
|
Gipuzkoarrak izanez gain, Chillida donostiarra eta Peña oñatiarra, artista haien obrak toki
|
askotatik
barreiatu ziren eta leku horien artean Gasteiz ere izan zuten gune bikote gisa hirigintzan adosten zituzten eraikuntzak burutzeko.
|
|
|
Ezkontzetan badakigu izaki diferenteak batzen direla eta behin baino gehiagotan lortutako batasuna ederra gertatzen dela. Porriñoko granito arrosa ikusgarria da benetan eta atsegina da bera bakarrik dagoenean eta konposizio
|
askotan
ere bai. Gernikako arbola zer esanik ez; mundu osoan bere frutua eman eta zabaltzeko prest izan da beti eta kasu honetan, Arabako hiriburu erdian egoteko pozikan poz izango zen gure zuhaitza.
|
|
|
Ez dugu ezer ezkutatu Liburuaren edukiari dagokionez, bai ikastola oso azaletik ezagutzen duen irakurleak, baita adituak ere, ikastola mugimenduaren ikuspegi osoa aurkituko dutela esan zuen Tellituk: Orain arte jakinak ziren datu
|
askorekin batera
behin ere jaso gabe zeuden gertaera, adierazpen, lekukotza zuzen eta ikuspegi desberdinak begi aurrean izango ditu. Ez dugu ezer ezkutatu nahi izan.
|
|
|
Irizpen horrek ez zuen Salvador Velilla jauna asebete eta Arabako Errioxako nahiz Mendialdeko udaletara jo zuen, osoko bilkurako akordioen bidez, mendilerro osoa Sierra de Toloño deitzearen kontrako adierazpenak egin zitzaten. Haietako
|
askok
halaxe egin zuten 1998 eta 2000 bitartean. Halaber, Salvador Velillak era bereko aldarria eskatu zien eskualdeko kultur elkarte askori, baita Guardiako Bigarren Hezkuntzako Samaniego Institutuko irakaslegoari ere.
|
|
|
Haietako askok halaxe egin zuten 1998 eta 2000 bitartean. Halaber, Salvador Velillak era bereko aldarria eskatu zien eskualdeko kultur elkarte
|
askori
, baita Guardiako Bigarren Hezkuntzako Samaniego Institutuko irakaslegoari ere.
|
|
|
Hirugarren zenbakia eskuan, aurreko bien kalitateari eutsi egin zaiola ziur dago Erlea ko zuzendaria. Hala ere, zehaztu du,
|
askotan
ez da kalitate kontu hutsa, nahiz eta kalitatea oso inportantea izan eta hemen kalitate handiko testu, argazki eta irudiak dira. Egiteko modu bat ere bada, jendea inplikatzeko era bat, eta hori hemen egiten da.
|
|
|
Bilbon Euskaltzaindiaren idazkariak, Xabier Kintanak, Bibliotekako Zuzendariak, Pruden Gartziak, eta Onomastika Zerbitzuko Buruak, Mikel Gorrotxategik, Akademiaren egoitza erakutsi, erakundearen historia gorabeheratsua kontatu, arlokako zeregin eta betekizunak jakinarazi eta Euskaltzaindiaren osaera, helburu, jardupide eta zereginak azaldu zizkieten xeheki. Bisitariek den dena interes handiz ikusi eta ikuspegi
|
askori buruzko
galderak egin zituzten, funtzionamenduaren xehetasunez batik bat, hizkuntza akademia baten barne jarduera ahalik eta ongienik jakiteko. Bisitak iraun zuen lau orduetan eskatu zuten informazio mota guztia eskaini zitzaien.
|
|
2011
|
|
|
Euskararen Erabilera Normaltzeko Oinarri Legea 25 urte betetzen zituenez, legeak mende laurdenean izandako bilakaeraz gogoeta saioa egin zen aipatu jardunaldi horietan. Alde
|
askotatik
jorratu zen gaia: administrazioa, kulturgintza, komunikabideak...
|
|
|
Urte
|
askotan
UZEI erakudean lan egin zuen; Udako Euskal Unibertsitatearekin ere kolaboratu zuen.
|
|
|
1980tik 1988 arte Euskaltzaindian lan egin zuen, erakunde honetako kontabilitatea antolatu zuelarik. Euskaraz antolatu zuen, gainera, berak sortutako eredu hau beste enpresa
|
askorentzat
balio handikoa izan zen.
|
|
|
Gernikako Brisas Guerniquesas izeneko aldizkaria zuzendu zuen. Bestetik, hitzaldi
|
asko
eman zituen, hauetariko bat, Euskaltzaindiaren Plaza Barriko egoitza 1991n inauguratu zenean. Orduan Bonaparte eta dialektologia izeneko hitzaldia eman zuen, eta euskalari honen euskarazko lan guztiak argitaratu zituen.
|
|
|
Euskarazko mintzagaiak zeharo aldatu dira. Herri Hizkeren Atlasak galdetu eta bildu dituen izen
|
asko
edo galduak edo galzorian dira, bizimodu aldaketa bizkorraren ondorioz. Horretxetan datza, besteak beste, Euskaltzaindiak burutzen ari den Atlas honen garrantzia:
|
|
|
lehena eta oraina lemapean egin zen biltzar horretan Pirinioetako mendikate zabalaren bi aldeetako hizkuntzak eta kulturak ikertu ziren. Hartara, euskara, aragoiera, katalan eta okzitanieraren hainbat alor ikertu ziren, hala nola euren historia, dialektologia, literatura, soziolinguistika, teknologia berriak eta toponimia, aditu eta jakitun
|
askoren
ekarriak bilduz. Bestalde, Euskaltzaindiaren laurogeita hamargarren urteurreneko ekitaldien hasierakoa izan zen.
|
|
|
Besteak beste, aditu hauek izan ziren hizlari: ...do Cierbide, Jean François Courouau eta Philippe Gardy, Jordi Suïls, Jean Baptiste Coyos, Patxi Oroz, Jean François Courouau eta Philippe Gardy, August Rafanell, Ana Toledo, Mikel Zalbide, Marie Jeanne Verny, Juan Carlos Moreno, Adolfo Arejita, Elena Chiochetti, Joaquin Rafel i Fontanals, Andoni Sagarna, Patxi Salaberri, Albert Turull, Michel Etchebarne, Andres Iñigo edota Mikel Belasko, beste
|
askoren artean
.
|
|
|
Pierre Duny Pétré 1914an jaio zen, Donibane Garazin, eta 2005ean hil zen. Idazlea izan zen poeta, batez ere, baina ipuin eta artikulu
|
asko
ere idatzi zituen. Euskaltzain urgazlea, 1963an izendatua.
|
|
|
Ibilbidea ez da erraza, noski, baina ez gaude bakarrik. Pertsona eta instituzio
|
askok
laguntzen digute. Gaur, inori ezer kendu gabe, instituzio baten laguntza aitortu, azpimarratu eta goraipatu nahi genuke, Euskaltzaindiarena, hain zuzen ere.
|
|
|
Arabako herri ekimenaren lana euskararen normalizaziora bidean: atzo eta gaurMiel Anjel Elustondok izen
|
asko
aipatu ditu. Araban euskararen alde lan egindako asko eta asko agertu dira bere mintzaldian, eta, izen horiekin batera, historiari begirada bat eman dio, eta une batzuk ekarri ditu gogora.
|
|
|
Arabaren izana euskalduna zela ikusteko, Arabako izenak, oikonimoak ditugu aitorle. Toki izenak izandako euskaldungoaren lekuko gelditzen dira eta kasu
|
askotan
guganaino iritsi dira bizirik.
|
|
|
Herrialde Katalanetatik datorren Menderatuen diglosiaren bidea ere zehatu du bere indarguneak eta ahuleziak erakutsiz. Azkenik, euskal herrian izan duen garapenari begirada oso sakona eskaini dio, tartean, sona handiko beste soziolinguista
|
askoren
ekarpenak ere bilduz.
|
|
2012
|
|
|
Bestalde, Antonio, zuri buruzko asmo eta helburu
|
asko
erdizka bete dugu orain arte. Esaterako, Euskaltzaindiko Herri Literatura batzordeko zure kideok behingoz eskaini nahi dizugun liburua erdibidean dago, ez atzera ez aurrera, inoiz argitara emango den idazlan asko eskuartean dugula.
|
|
|
Bestalde, Antonio, zuri buruzko asmo eta helburu asko erdizka bete dugu orain arte. Esaterako, Euskaltzaindiko Herri Literatura batzordeko zure kideok behingoz eskaini nahi dizugun liburua erdibidean dago, ez atzera ez aurrera, inoiz argitara emango den idazlan
|
asko
eskuartean dugula.
|
|
|
Eta gutxitxo aipatu eta aupatu zaitugu, beharbada, jakineko lagun batzuen artean ez bada behintzat. Merezi zenuen baino
|
askoz
gutxiago, nahiz eta zuk Auspoan argitara emandako alerik gozoenak lasai asko erabiltzen diren biltzailearen izenik asko aipatu gabe eta horrek mintzen zintuen zu.
|
|
|
1961ean, aldiz, erbesteko bidea hartu zuen. Beste zeregin
|
askoren artean
, Euskaltzaindiarekin kolaboratu zuen euskara batuaren eratze prozesuan, prozesu honen eragile nagusienetakoa izan zelarik. 1967an ETA utzi zuen.
|
|
|
Euskera, Euzko Gogoa, Egan, Zutik, Jakin, Tierra Vasca, Herria eta beste aldizkari
|
askotan
kolaboratzaile izan da. Branka aldizkariaren sortzailea.
|
|
|
Artikulu
|
asko
argitaratu zuen Zeruko Argia aldizkarian, Gazte naiz atalean, Maribeltz ezizenez sinatzen zituen bere lanak. Panpin euskarazko lehen komiki aldizkarian ere lan egin zuen, eta Arrate Irratian lagundu zuen.
|
|
|
Nik neuk ikastolari urte eta ordu
|
asko
eskaini dizkiot baina gaur ikastolen mugimendutik aldenduta nabil, gizartearen beste esparru batzuetan murgildu nahian. Baina Ikastolak ezin ahaztu, ezin ahaztu bizitako ordu zoragarriak, nahiz hainbat garratzak izan.
|
|
|
Eskoletan ere ohiko ikasgaiak dira kolonizazioa eta deskolonizazioa, eta literaturan, komunikabideetan, entziklopedietan ere agertzen dira. Leku izen kolonial
|
asko
hizkuntzatik hizkuntzara aldatzen dira, hizkuntza bakoitzak bere moldea baitu horrelako izenak adierazteko, hala nola Hego mendebaldeko Afrika Alemana, Piperbeltz Kosta, Volta Garaia. Era horretako izendapenak eratzeko erabilitako joskera irizpideari buruzko argibideak ere ematen ditu arauak.
|
|
|
Urtero bezala, aurten ere Ondarearen Europako Jardunaldiak antolatu ditu Bizkaiko Foru Aldundiak. Urrian zehar, Erdi Aroaren amaiera gaiaren inguruan, hamaika ekitaldi egingo dira Bizkaiko herri
|
askotan
. Euskaltzaindiak ere parte hartuko du ekimen horretan, eta erakusketa bat eta hitzaldi ziklo bat antolatu ditu.
|
|
|
Lanaren oinarria Euskaltzaindiak onartua duen Hiztegi Batua da, lehen itzulian argitaratutako hitzak. Lan berriak, ordea,
|
askoz
informazio gehiago eskaintzen du: Hiztegi Batuko lehen 20.000 hitzak dauzka, beren definizio, kategoria gramatikal, espezialitate, erregistro eta euskalki markekin, aditz erregimenekin, eta benetako erabileratik jasotako adibideekin, hots, irakurleari euskal hitzak egoki erabiltzen lagunduko dioten informazio guztiekin.
|
|
|
Urte
|
askotako
lana
|
|
|
Egitasmoaren zuzendariaren esanetan, Euskaltzaindiaren Hiztegia, ez da pentsatua izan hizkuntzalarientzat, are gutxiago hiztegigileentzat, baizik eta idazle, irakasle edo teknikarientzat, futbolari nahiz ekonomilarientzat. Eta kontuan hartu dugu hiztegien erabiltzaileek, oro har, hizkuntzalariek uste duten baino gramatika ezaguera
|
askoz
ere urriagoa dutela. Horiek horrela, gramatika kategoriei buruzko informazio horiek adibideen bidez ere ematen saiatu gara?.
|
|
|
Arlo
|
asko
landu eta aztertu zituen bizi zen artean: euskara, ahozko literatura batez ere?; bertsolaritza; antzerkia. Eun dukat idatzi zuen; etnografia; artea eta pintura; hitzaldiak eman eta artikuluak idazten zituen hedabideetan; Oiartzun urtekarian kolaboratu...
|
|
|
Arlo
|
asko
landu eta aztertu zituen bizi zen artean: euskara, ahozko literatura batez ere?; bertsolaritza; antzerkia. Eun dukat idatzi zuen?; etnografia; artea eta pintura; hitzaldiak eman eta artikulu ugari idatzi zituen hedabideetan, eta abar.
|
|
|
Adierak eta adibideak lanaren oinarria Euskaltzaindiak onartua duen Hiztegi Batua da, lehen itzulian argitaratutako hitzak. Lan berriak, ordea,
|
askoz
informazio gehiago eskaintzen du: Hiztegi Batuko lehen 20.000 hitzak dauzka, beren definizio, kategoria gramatikal, espezialitate, erregistro eta euskalki markekin, aditz erregimenekin, eta benetako erabileratik jasotako adibideekin.
|
|
2013
|
|
|
Aipatu deiturak datutegietara atera dira eta Elizbarruti bakoitzak bereak ditu ikusgai bere web ean, eta Irargi ren web ean hirurenak, hiru Elizbarrutiek Eusko Jaurlaritzaren Kultura Departamentuarekin izenpetu duten hitzarmenari esker. Sail honetako liburu zaharrenak XV. mendekoak dira eta bertan, besteak beste, gure arbasoen euskal deitura
|
asko
jasotzen dira. Denboran zehar deituren idazkera bera aldatzeaz gain, gaztelaniazko grafia erabili izan da berauek idazteko garaian, eta, horren ondorioz, deiturak, sarritan, itxuraldaturik ageri dira.
|
|
|
Esate baterako, Jauregi deitura, Jaureguy, Jauregui, Jaúregui edo Yauregui moduan agertzen da denboran zehar. Egoera
|
askoz
korapilatsuagoa da deiturak gaztelaniaz ez dauden fonema/ soinuen jabe direnean. Esaterako, Zuatzubizkar deitura honela ageri da denboran zehar:
|
|
|
EHUko irakasle titularra (Unibertsitate Eskolako katedradun) eta doktore. Euskal literaturari buruz ikerketa
|
asko
argitaratu ditu.Hona bere liburuetako batzuk: Antzarra eta ispilua (1992); Antologia de la poesía vasca (1993); Euskal ipuinen antologia bat (1993); Zirkuluaren hutsmina (1993); Munduaren neurria (1998); Mendebaldea eta narraziogintza (1998); Historia de la literatura vasca (2004); Euskal literaturaren historia (2008).
|
|
|
Filosofian lizentziaduna. Portugaleten bizi da, orain urte
|
asko
. 1969an, herri horretako ikastolaren alde hasi zen lanean, eskolak ematen.
|
|
|
Basdisyn, Basque Dialect Syntax euskal hizkeren sintaxia aztertzen diharduen ikerketa taldeko burua da, Ricardo Etxeparerekin batera. Urteotan EHUk, Eusko Jaurlaritzak eta Espainiako MINECOk diruz lagundutako zenbait ikerketa proiekturen buru izan da eta gaur egun ere ikerketa proiektu bat zuzentzen du MINECOren babesean, euskararen hizkeren gramatika bat egiteko asmoz.Artikulu
|
askoren
egilea, bakarka eta elkarlanean. Bi liburu eman ditu argitara Jon Ortiz de Urbinarekin batera, Hizkuntzari itzulia 80 hizkuntzatan (2007, UEU) eta Datiboa hiztegian (2010, EHU).
|
|
|
Cuadernos de Lengua y Literatura aldizkariaren Erredakzio Kontseiluko kide. Artikulu
|
askoren
egilea da. Azkena, Roberto Gonzalez de Viñasprerekin batera, Observaciones para una delimitaciòn de la lengua vasca en Álava izenburukoa, Fontes Linguae Vasconum aldizkarian argitara emanda.
|
|
|
EHUko Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultatean, Euskal Filologia Sailean irakasle. Euskaltzaindiaren Euskal Literaturaren Antologia atontzen dihardu gaur egun, Literatura Ikerketa batzordearen barruan.Zenbait ikerketa proiektutan hartu du parte, eta argitalpen liburu atalak, artikuluak, irakasmaterialak
|
askoren
egilea da. Besteak beste, 90eko hamarkadako narratiba berria:
|
|
|
Nina andreak interes berezia agertu du euskara gizarteko zeregin administratibo eta irakaskuntza mailakoez, eta galdera
|
asko
egin ditu, euskararen egoeraz eta hiztunen eskubideez.. Opari moduan, eskaini zaizkion liburuen artean, euskal pertsona izenak zein deiturak modu ofizialean administrazioan agertzeko, Euskaltzaindiak argitaraturiko bi liburu eskaini dizkio idazkariak, bere herrian antzeko zerbait egiteko orduan lagungarri gerta dakizkiekeelako.
|
|
|
Ekuadorren, gaztelaniaz gainera, hizkuntza
|
asko
mintzatzen dira, eta gaurko gobernuaren eraginez, haietako asko ofizialkideak dira beren eskualdeetan, kitxua batez ere. Hizkuntza hori tipologiaz eranskaria da, eta bere deklinabide eta gramatikan euskararekin antz handia dauka.
|