|
2007
|
|
|
Goiz hartan, Kukulategiko etxeko jaunandereak bitxikeria zerbait entzunik iratzartu ziren tenorea gabe, xakurra xanpaka
|
ari zela
-ta, leiho artetik iguzki iñhar zurpail bat doi-doia agertzen zela ganbara ezin argituz. Etxean ixiltasuna zagon, erloiuaren tikitakaren erritmo eztia ezagun, eta halere" hor bauk zerbait joan ez denik" pentsatu zuen Pettanek, ingurumenak gogoratzen zaizkiola," nundik debru heldu zian burdin-azantz hori?
|
|
|
— Norat
|
ari haiz
–
|
|
|
Laster barruki aldetik hauteman zuen azantz bat eta berehala joan zen aterat: han ikusi zuen gizona boten idekitzen
|
ari
, gogoa ilun, pentsaketan bezala.
|
|
|
Grefierrak deitu zituelarik, Pettanek hartu zuen boneta eskuan, besoa eman Kattalineri eta sartu ziren biak tribunaleko gela handian, banka baten puntan jarri beste jende zonbaiten artean eta ixil ixila, burua apal, beha egon zer nola pasatuko zen. Jaun juje arropadun bat han zagon jendeari buruz jarria, bi epaile lagun aldean zituela berarekin solasean
|
ari
. Battitta ere hor zen," debru ustela" pentsatu zuen
|
|
|
Hortan Battitta nigarrez hipaka hasten da, denak harriturik daudela," biktima bat naiz, nehork ez nau maite, mundu guzia kontra dut, ai ei ai, hilen naute" eta beste. Pettani ere dolua sartzen
|
ari zitzaion
," eta futxo badakiat bertza harek diela nunbait, jandarma zozo horiek ez badute hatzeman ere, izigarri duk ba hola ikustea... aski zatan berak itzultzia eta kitto...
|
|
|
—... zure hexak segiturik bere pentzeari goiti zure alorrean behera, ikusi zaitu boten idekitzen
|
ari
...
|
|
|
— Ez da hala! Ezartzen
|
ari nintzen
...
|
|
|
Zer da mentskeria hau? Amentsetan
|
ari
nuk ala. Zer?
|
|
|
... hogoi urteak jin zitzaizkitalarik, armada egitea izan zian ene lehiarik handiena, ene etxetik eta ene herritik jalgitzia, beste mundu baten ezagutzaren egitea, beste eremu batzuen kurritzia, beste jende mota baten kausitzia... bainan han ere ez die ene beharrik izan, jaun kasketadun kaskoin bat
|
ari
zautalarik gorputz guzian ikerka, entzuten nian beste bati ziokala" bla bla bla deficient mental... (zigarreta buhako bat emanez)... bla bla bla debilite marquee... (beste buhako bat)... bla bla bla de plus a les pieds plats... (zer debru erran nahi zian horiekin?) eta arrunt etxerat igorri nindutean"... libre de toute incorporation..." ziotela...
|
|
|
... urteak joan... denbora joan... nausietxekandereak eztitu zitian, bai segur, nitaz arta gehiago hartuz: heiekin askaltzen ahal nindian, artetan arno xorta bat ukaiten nian igandetan, ene lanak ez zitian hain bortitzak, ohartu zitian ahala ttipituz
|
ari
zitzaitala eta arras ontsa konprenitzen zitean gauza hori, nun ari zitzaizkian biak, aldizka edo betan, familiako seme bezala nintzela etxe huntan, beren haurra bezala konsideratzen nindutela eta horrengatik ene geroaz kezkatu behar zutela, eta hola beren ustez bainan" ez bortxaz he, hiaunez", berrogoi urtez goiti xerbitxu egin ondoan, erretreta on bat merezitua nuela, bai segur" z... ..."
|
|
|
... urteak joan... denbora joan... nausietxekandereak eztitu zitian, bai segur, nitaz arta gehiago hartuz: heiekin askaltzen ahal nindian, artetan arno xorta bat ukaiten nian igandetan, ene lanak ez zitian hain bortitzak, ohartu zitian ahala ttipituz ari zitzaitala eta arras ontsa konprenitzen zitean gauza hori, nun
|
ari zitzaizkian
biak, aldizka edo betan, familiako seme bezala nintzela etxe huntan, beren haurra bezala konsideratzen nindutela eta horrengatik ene geroaz kezkatu behar zutela, eta hola beren ustez bainan" ez bortxaz he, hiaunez", berrogoi urtez goiti xerbitxu egin ondoan, erretreta on bat merezitua nuela, bai segur" zertako ez hik ere bestek bezala", eta hola sar nindaitekela" o, ez be... ..."
|
|
|
Funtsian, gustian gituk ba... zonbait egunentzat joaiteko eta etxalde guzia bere gain uzteko! Gu iguzkian beltzatzen
|
ari ginelarik
ondartzan... goxoan... eta bera egunoroz jin duk kabale bazkatzerat, behi, zezenko, ahate, oilo... eta zakur ta gatuak gainerat...! O, bagindakian ba, eginen zituela... hartan kondatzen ahal ginuela... bazakiela nola antola... ez dakiogu galdegin ere, bera aintzinatu duk" zoazte gustian, hor izanek nuk" erranez goxo dik hola bederen... behar izan bagindu auzoer dei egin ez zukean berdin ez... eginen zutean heiek ere, bainan ez duk arras berdin" zer bakantzetan joaiten?
|
|
|
... zer debru, ez datak bakerik emanen bere lapin zikin... xo... xo... zertan nintzan... a ba, hola pasatu dituk uda huntako egunak... suerte on bat ukan diauk holako langilearen kausitzea... langilea bai, bainan ez lan-gose diren hoietarik ez... gozoki
|
ari den
bat, karkulatuz... denbora hartuz ere zonbait aldiz... auzoeri ez zeian ez sobera gustatzen hori... bena, bakotxak bere heina... eta beti prest halere... iduriz frango laket zian gure etxean... eta frango ontsa akomatzen gintian...
|
|
|
Mundu hau izugarri aldatzen
|
ari duk
, ez duk besterik. Ezin sinetsizko gauzak ikusten ditiat eta ez banintz nihaur lekuko, sekulan onartuko ez nituzkeenak pasatzen ikusten ditiat, nehork deus erran gabe gainera!
|
|
|
Dutan adinarengatik betaurrekoak behar ditudala erratea trufa molde bat duk, bista ona diat oraino eta ongi ikusten diat gauzak aldatzen
|
ari direla
. Dena duk, kasetetan erabiltzen dituzten hizkiak xeheagoak direla, eta irakurtzen hasten naizelarik, begiak okertzen zizkitala, ala behar bada besoak laburtzen, ez dakiat!
|
|
|
Denak urruntzen
|
ari dituk
, ene etxetik eta herrirako bidea doblatu duk, eta gainera lehenago sekulan ikusi ez nituen patar batzuetaz ere gehitua izan duk. Eta izugarri dena, autobusa hartu behar dudanean, beti presan duk, lasterka joan behar diat haren kausitzeko, usaian ni heltzen nintzelarik baino goizago abiatzen zidak.
|
|
|
Halere, aitortu behar diat guk ginen baino ongi ikasiagoak direla: batek baino gehiagok" Jauna" deitu nik eta etxerat
|
ari nintzela
, laguntza ere eskaini didataie karrikaren zeharkatzeko.
|
|
|
Denbora berean, ene adineko jendeak ni baino zaharragoak ikusten ditiat. Ohartzen nauk, ene belaunaldia komodozki adin ederra deitzen duten garairat hurbiltzen
|
ari dela
, baina hori ote da arrazoi bat zahar okitu batzuen gisa erdi maingu ibiltzen baitira, dunban gainera. Joan den gau batez, eskolako lagun bat topatu diat, hain zian aldatua, ez nik ezagutu ere.
|
|
|
— Antton, zer
|
ari haiz
, emak arrapostu!
|
|
|
— Bainan, burutik joaiten
|
ari
hiza ala nunbait kaska gaixto zonbait hartu duk?
|
|
|
— Ez zakala beti dena beltz ikus, gaizo mutikoa! Irri egin ere badiauk ba, bigarrren pentze hura hartu dularik, gure gibeletik hixtuka
|
ari zen
ihiztari zozo hua lekian gainean utzi diauk, ba ala ez?
|
|
|
— Hori to! Hori diat ezin konpreni, apeza ze debru
|
ari zen
bide zola hartan! Norbaitek salatu gitik ba miakuiluz!
|
|
|
Baserri zolarat heltzean, han zagon Mattin, zego bat eskuan, aratsaldeko freskura abiamena baliatuz bere barazkien urtatzen
|
ari
.
|
|
|
Han zen Antton, harrizko hesiz inguratua zen alor batean arto jorran
|
ari zena
. Aitzur giderra eskuan zuela, esku sano eta kalitxez betetakoen artean.
|
|
|
Denak ikatzetarat urbildu ziren. Ardiak, ile luzez estalirik, lasai lasaia hausmarren
|
ari ziren
, zakurra suaren ondoan etzanik lo aire zagola.
|
|
|
Bide guzian besterik ez zuen gogoan entzuten, hitz madarikatu hori joka
|
ari
zeion buru muinan, hixtuka beharrietan trebes.
|
|
|
Bere lagun guziek xoro batentzat hartu zuten, goiz batez, kondatu zuelarik nola ohazpian gordetzen zituen zapetak atzartu eta xori bilakatu ziren eta airean abiatu kanporateko leihoak zeharkatuz, gaua han eraman jostaketan, berriz zapeta erarat itzuli artean, azkorrian. Beste egun batez, erran zuelarik nola gau-ainara batzuek besotik poliki harturik ereman zuten zeru-gorenetan gaindi, oihan, herri, mendien goikaldean jauregi miresgarri batetaraino, orduan irriz zaflaka eta imintzioka
|
ari zitzaizkion
eta geroztik Xori-buru izen gaitiaz apaindua izan zen betiko.
|
|
|
— Zer dira hezur ixtorio horiek? Zozotzen
|
ari
ote zirezte haurrak, ala!
|
|
|
— Badakiat ba, zertaz
|
ari
nizan. Gau on deneri!
|
|
|
— Gaizoa, larrogoita bost urtetan burua galtzen
|
ari zaiola
, pena egiten didak aitak.
|
|
|
Zonbait egun oraino eta goiz batez, Kaiet askaltzen
|
ari zela
, Xana aldiz buketa prestazen, ateari joka zagon norbait:
|
|
|
Harrituak ziren Kaiet eta Xana, nun ez zakiten gehiago elgarri ere zer erran. Eta Mañex gaizoa arrunt gibelerat
|
ari
! Zer dabila etxe huntan?
|
|
|
Nik atorra altxatuta frogatzen dutana nola jakiten ahal du zer izanen den haurra sortu gabe?" Eta, gauzak ezin uka, kasu guzitan Maritzak arrazoina zuen berekin eta fama hori landetako ilarrean sua bezala kurritzen zen etxez etxe, herriz herri. Anartean, Arñot bere buruari beti galdezka
|
ari zen
" bainan nola debru egiten du beti egiaren kausitzeko", sekulan errantzunik aurkitu gabe: ahal bezain ongi so eginez, entzunez, behatuz, miatuz, ikertuz ez zen oraino heltzen ulertzera zer truka erabiltzen zuen Maritzak eta hori zitzaion mirakuilu handi bat, izanik ere, berak, ez zuela elizako erranetan sineste pilik...
|
|
|
— Zer
|
ari haiz
, hor. Oihuka entzun zuen Maritza ate sarreratik.
|
|
|
Xantianak hamabortz urte zituen ordu hetan, ttipia zegoen, eme bihurtzen
|
ari zelako
tankera agertzen hasia zitzaion, itxura borobiltsuak azaltzen zizkiola fruitu debekatu baten antza emanez. Apez berriak ez zuen nihundik ere hartaz begien baztertzeko xederik izan, dudarik gabe.
|
|
|
" eta deitu zuen eztiki" Xantiana! " ikusiz hunek ez zaigula kasurik ere eman" zer debru
|
ari haiz
ba, ergela! ".
|
|
|
famili hartako gazte guziak, bai nexka bai mutikoak, xoraturik zegoela Xantianaren xotiltasunaz, nexkakide xarmantagorik ez zela heiekin ondartzara joaiteko, tenizean aritzeko, berdin xake jokoan ere hau ikasi baitzuen inomineko ixtantean, eta zinemako ateraldiak ere egiten zituztela elgarrekin. Adios lisatze, kozina egite, buketa hedatze eta beste lan murriztu eta etorkin gabeko horiek, ez dira beretzat, Xantiana bezain gisako neska batek beste gero baten mentura behar zuela" aterako da segurki, badaki zer
|
ari den
". Denak ongi zoatzin beraz, amak ez zuen kezkatu behar, eta" nahi baduzu bederen, denbora puska bat gehiago atxik ginezake hemen, kontratuz kanpo, bixtan dena, hain gira beraz kontent, bazter guziak airosten baititu... dute bat hartuko duzu?
|
|
|
— Baina mutikoa, ametsetarik
|
ari haiz
ba!
|
|
|
— Kamelua ez duk barnean atxikitzen den abere bat, gainerat ez altzoan ematen den horietarik ere... ez-are miau-miauka
|
ari denetarik
...
|
|
|
— Ez, marrakaz
|
ari dituk
, ardiak bezalaxe funtsean.
|
|
|
— Nitaz trufatzen
|
ari haiz
hor!
|
|
|
— Ez batere... baina bitxi duk... kameleoi bat baratzean alhan
|
ari
, ez duk uste?
|
|
|
— Ezetz, mutikoa! Usaian horrela
|
ari direnak
zaharrak dituk eta gainerat emazteak, eta gure mutil hau ez duk ez bat ez bestea, dakidanaz...
|
|
|
— Ez gaizki
|
ari haiz
, kamelia ez dut hirietako landare bat, hire jakintasunak ez hau ez itoko, gaizoa, mañoliarekin nahasten duk, kasu he! Badiguk aski lan hemengo landare sortak ongi ezagutzeko, orduan hitzak behar bezala erabilzkik, he!
|
|
|
Eta bai, familia heldu den bezala onartu behar da, ados naiz, bakarrik eneak ez nau ni onartu. Oroitzen naiz nola ama jadanik
|
ari zidan
" gazteegi nindian ama izateko, Ion, ez duk hire falta, baina hamazazpi urte nintian bakarrik sortu hintzelarik" eta nik ene esku ttipia luzatzen nioian eskolara laguntzen ninduelarik, eta burua altxaturik galdegiten" Errazu ama, orain, ama izateko adina jina zaizu, ez?"," bai, laztana, orain bai", erraiten zidan, baina ez dut uste sekulan sinetsi dutan, non beti egit...
|
|
|
Halabeharrez nahi balin bazuen jakin non edo zertan nabilen, amari erraiten zion beti: " non da haurra?" edo" zer deabru
|
ari dun
hire semea?", horrela naiz azkenean beraz futitu, beraz eta gaineratikoez.
|
|
|
—... eta hi, zer
|
ari haiz
Ema?
|
|
|
—... begozte, urrun dituk oraino. Kasu emak suari, ahultzen
|
ari duk
... eta so-egiezak orain nola deitzen diren goi-begiraleak... gure izpiritu sakratuak... hau, hixtu egiteko arnesa duk, Abak aurtiki arrano baten luma-hezurrarekin egina duk, hautatua, leundua, zulatua eta ufatuz soinu bereziak ateratzen ikasi diat... xarmagarriko soinuak... hegaztien pareko histuak... beraz, honekin egiten ditiat ene eskariak, baina ere uros naizelarik Abaren oroitzapena jauts...
|
|
|
... orain duk unea, har ditzagun lastargia, ikatz-kutxa, errauts gorria, eta goazen... harkaitz zutabe horren ondotik doa lurpeetarako bidea, xendra... eta han ormaren zabalean ikusiko duk Aba garbitu duen basa-idia... gorriz emokatua... gezi bat saihetsean... eta ere abelgorriak, oreinak. Baina, ez dituk bakarrik ikurrak agertzen hemen, orman tilingo diren harkaitz puska horiek erabiltzen ditiat ttunttunaren egiteko, orein adar punta batekin, jo eta jo
|
ari nauk
gure arbasoei deika, entzun gaitzaten...
|
|
|
Historiaurreko denbora haietan, gu giren leku honetan, bazen arkupe erraldoi bat, eguzkiak argitzen zuena nasaiki. Ez da harritzekoa beraz, hemen kausitzen badugu orain, sute baten lekua, harri xabal batzuez inguratua, ikatz arrastoz ugari, eta aise pentsa dezakegu lehengo gizonak elkarretaratzen zirela su baten inguruan, ehizatik sartu eta, emazteak erretze edo beste lan xumetan
|
ari zirela
.
|
|
|
Bainan, aldrebes, gertatzen da beren arteko imurra ona izaitea, irriz eta elgar kilikaka
|
ari baitira
batzutan. Jadanik erran badauzuet kanpoan laketago nintzela, barnean izatea ere maite dut eta, partikulazki, apairu denboran, bi hankadunen mahaiaren azpian, oi zer leku aproposa, han baitira denak entzuten, ikusten eta gainera, artetan hexur edo haragi puska batzu ere erortzen.
|
|
|
Sekulan ez nintzen, goiz hartan bezala, hain zalu eta erne jeiki, amak deitu ninduelarik — Eñaut... — jautzian ohetik ateratu, galtzerdi motxak trabeska ezarriz — ez, ez horiek ez, egun... — beste pare bat," igandetakoak" eman zauzkitalarik — badakik norat
|
ari
hizan egun, ez? — jaunzten nintuela ahal bezain laster, beldurrez ez nintzela aski fite preparatuko — ba, ama, merkaturat...
|
|
|
— jaunzten nintuela ahal bezain laster, beldurrez ez nintzela aski fite preparatuko — ba, ama, merkaturat... — atorra berria burutik behera, zapeta ziratuak esteki gabean, zalapartaka
|
ari bainintzen
beztitzen, noiz ere entzun nuen beheretik ozen aitaren botz idorra — heldu haiz, azkenean? — bai, berehala, prest nuzu — eta tarrapatan eskalerrak hirunazka jautsiz sukalderat sartu nintzen, beldurrak hartua ni gabe joan zadin — goizik jeikitzen bahiz, enekin eremanen haut — ez bainuen holako paradarik huts egingo etxea lurrerat joan balitz ere — segur, aita?
|
|
|
Goiz-goizean merkaturat heldu ginen eta, lehen jende saldoa lekuen hartzen
|
ari zen
, bakoitzak behi, ardi edo zerri tropa bat estekatzen zuela burdinezko kadenetan, bertze batzuk aldiz saski edo zareetan zituzten mozkinak lurrean hedatzen denek ikusteko gisan, aitak aldiz zaldia uzten zuela bere karrosarekin merkatuaren erdian zegoen platana erraldoi baten azpian eta giderrak enborrari estekiz — zaudezte hor biak, itzalean izanen zirezte sarri — eta, bere karrosan zuen... Goiza joan zautan kasik ohartu gabean jendez mukurru zen plaza hartan, eta ordukotz begiak klikaka hasiak nituen akidura eta lo-eskasa gatik, azkenean jarri bainintzen karrosaren alkian, handik bederen goradanik ikusten nintuela merkatuko harat hunatak, emazte, gizon, kabala, erhauts eta kearen artean, aments batean bezala.
|
|
|
Eta hola mintzatu zitzaion erranez aitonak mendiaren uzteko xedea zuela bere emaztearekin ez zelakotz gehiago akomatzen. Egia erran, berrogoi eta zonbait urtez ez zuten sekula elgar aditu, mokoka baizik ez baitziren
|
ari
goizetik arrats. Hainbeste zen neke nun, gehiendu eta, beren haurrak oro joan ziren egin ahala urrun, beren bizipiden bila dudarik gabe, bainan gehiago, bake bila.
|
|
|
Berak bazakien ba nola eginen zuen baratze landa zabal baten egiteko. Hitzaren atxikitzeko, aitzur eta jorrak harturik, etxe gibeleko lur eremu zilokatua landu zuen, hunat joz, harat pusatuz, egunak eta egunak han kunkurturik, eskorga eta palak eskuetan,
|
ari zen
ari, ziloen tapatzen, gaineko lurra planatuz eta denbora berean itzuliz, nihunezko ongarri, kaka, xori ondarkin, oilo luma, sukaldeko arrasta eta nork daki zer sakatzen baitzituen lurraren gosea ezin asez. Azkenik, sasietan zurkaitz ondo meta bat mozturik, esparru baten xutitzen hasi zen, argazkietan ikusten den bezalako zerrailu pollit bat eginez baratzearen inguruan.
|
|
|
Berak bazakien ba nola eginen zuen baratze landa zabal baten egiteko. Hitzaren atxikitzeko, aitzur eta jorrak harturik, etxe gibeleko lur eremu zilokatua landu zuen, hunat joz, harat pusatuz, egunak eta egunak han kunkurturik, eskorga eta palak eskuetan, ari zen
|
ari
, ziloen tapatzen, gaineko lurra planatuz eta denbora berean itzuliz, nihunezko ongarri, kaka, xori ondarkin, oilo luma, sukaldeko arrasta eta nork daki zer sakatzen baitzituen lurraren gosea ezin asez. Azkenik, sasietan zurkaitz ondo meta bat mozturik, esparru baten xutitzen hasi zen, argazkietan ikusten den bezalako zerrailu pollit bat eginez baratzearen inguruan.
|
|
|
Batere, gure aitonak geldirik ezin egona zuen, eta noiz nahi bazuen zerbait egiteko. ...batzuen egiten, hurtze-kimaz txirikordatzen, edo berdin ganibeta eskuan arto xuritzeko xiri lantzen edo arrestelu hortzen bermoldatzen, berdin ere ilezko lepoko edo galtzerdi pare baten trikotatzen, hau ez bazen ere gune hauetako gizonen ohizko ekitate bat, begiak erdi hetsirik puntuen aldarrikatzeko ez baitzuen ikusi beharrik, ezpainak murmurikan nehork sekulan jakin gabean otoitzez ala sakreka
|
ari zen
. Gauaz, suaren argiaz besterik bazen beti bere gelan, irakurtzea ere maite zuelakotz eguna bete ondoren, liburu baten ametsezko lerroak hobeki preziatzen zituela gauaren giro lasai eta misteriotsua lagun.
|
|
|
Gauzak hola, beste bi negu pasa ziren familia areagotu zenetik, Pettani, gogoratu zitzaiolarik azken bidaiaz artatu behar zuela, bere munduko pasaia ttipitzen
|
ari zaiola
aitortuz" azken zapetak preparatzen dituk holako horietan, oi zortea! " eta deliberatu zuen hil kutxa baten egitea, berari egokia zitakena, hau ez baitzitaken beretzat nihun ez zeneko lan bat, neurriak behar bezala hartzen baziren.
|
|
|
Noiz eta nola deliberatu zuten geroko ekintza, nehork ez daki eta auzoek diotenez, errejistroetan ikusi dugun bezala," laster hasi ziren Lastagaren goaitatzen edo elgarri keinuka ere beraren bixtan, hunek ez baitzuen deus entzuten ez ikusten, alta hainbeste duda zuelarik Olate jin aintzin". Zalantzak ere izan zituztela erraiten ahal da, zeren eta bi sasitar amorosek, paperretan emanak diren lekukotasunen arabera," denbora eman zuten ekintzaren burutzeko, aspaldi hartan
|
ari ziren
, kasik gorde gabe, beren lanaren prestatzen".
|
|
|
Urtarilaren hastapenean iduriz, mila zortzi ehun eta hogoita bederatzian, deliberoa hartu zuten zerbaiten gisaz Lastagaren desgertaraztea. Modu bat edo gehiago zalantzan ezarri zutenez ez dakigu, bakarrik eiherazainak zionez" ainhitz lekutan ikusten ziren Maddi eta Olate, ixilka, ikerka, hau ikus hura hunki, hunat so egin, harat behatuz, nabari zen ez zakiteka oraino..."" zer?" erran zuen jujeak, eta" nik ez dakit, ez nintzan heiekin" eta" nolaz dakizu beraz zertan
|
ari ziren
–", eta paperrean ez da deus gehiago idatzirik. Beste auzo batzuen ganik jakiten da ere" usutan kalapitak ezagun ziren azkar, baita ere oihu, sakre eta beste", eta inkestak agertuko duen bezala, bi gizonak papotik loturik ere egon omen ziren egun batean, oihesturik, batak bestea kriminel izenaz akusatzen zuela.
|
|
|
Gehiago zena, kasetako idazkariak aipatzen zuen ere Maddiren amari bisita bat egin ziola, bere" paperraren" bukatzeko xehetasun zonbaiten bila, iduritzen baizitzaion erahilketa harek eta ixtorio hunek lotura zerbait bazutela. ...n du erranez" Maddiren amak errezebitu zuela arnegatuz bere alabaren berririk ez zuela sekulan ukan, deusetaz ez zela jakinean, nigarrez hiltzera zoala bere malurra ezin jasainez", bainan momentu batez aitortu ziola ere" erdi irriz, erdi serios, ama bat baitzen oroz gainetik" nola, Lastagaren erahilketaren ondotik, Bizkarttoko etxe ttipi haren husteko xedez azken puskak biltzen
|
ari
zelata, Lastagaren kofre zahar hura ez zuela nihun ere aurkitu, eta hori ez zuela sekulan nehori salatu" nahiago baitzuen pentsatu bere alaba urkabian dilingo baino hobeki zitakela nunbait bizirik, desagertua bazen ere". Eta kasetalariak bururatzen zuen aitortuz susmorik baizik ez zuela aintzinatzen ahal afera hortan eta, bere ustez, ordu arte desagertu ziren guziak, bai jende, bai altxor, baita ere egia, sekulakotz hala zitazkela.
|
|
2008
|
|
|
Hain justuki arbolen azpiratu nintzanean ikusi nuen iturria! Bainan, pentsa ote diozue nor dudan ikusi iturrian zarga, zarga, edaten
|
ari
–
|
|
|
Katixima horren erakaspena etorri zaikioke gogora ene lehoin honi! Uste izan zukeen aintzinean begiak uzkailia zegokion gizon kinkil eta usaindu honek, zerbait gizonkeriaren medioz,
|
ari ziola
airea pozeindatzen. Sekulako orro latzgarria bota zuen, gibel alde punpe eginez eta basamortuan zehar laster urrundu zen erhautsa zariola.
|
|
|
Errana dugu nola Piarre Bitxia eta Emilio bertsotan
|
ari ziren
artetik, nehork ikusi gabe, faltatua zen Sakeleneko Bittor. Oinez joana zen goizeko oren bata irian.
|
|
|
Beste balitzandar gazte batzuek inguratzen dituzte nonbaitik etorri arrotz horiek. Jendea izitzen hasi da, zer behar ote den gertatu mintzen
|
ari den
giro honetan.
|
|
|
Nola zoatzan, buruak apalduz, gortez kanpo aldera. Beste batzu zakurra setiatu nahiz
|
ari
, bainan hau, ausikika lotzen. Azkenean, inguruko soldado zaintzaletarik batek sastakai ukaldi batez moztu du soka hori.
|
|
|
Bihotz minez hiltzen
|
ari
bainiz!
|
|
|
Ez bakarrik hitz eta bertsu moldakuntzaren gatik, bainan ere biziki botz ezti eta legunean egin baitu bere kantaldia. Ez da harritzeko, epai mahaikoak, eztabaidaldi beroetan
|
ari badira
ere. Zaila daiteke hemen kantua edo kantari hoberenaren berextea.
|
|
|
", etzuen kasu egiten ere! Bereari
|
ari zen
! Xixtuz!
|
|
|
Intzira iduriko kurrinka luze batzu egiten zituen. Punpeka
|
ari zen
, lurrari ostikoka. Guhaur, ordu bat egon ginen kasik alditxartuak.
|
|
|
Xan Pier, bere amaren josteko haixtur zahar pare eta orraze lodisko bat eskuan,
|
ari da
motz eta motz Manez gaizoaren kasko gainean. Haixtur ukaldiak biloetan trebes, zeiharka eta guneka errotik moztuz, ezarri du bere lagun eta amodio aurkakoa, zebra baten itxuran.
|
|
|
Ongi-n. Emazte bilo kuzkulatu baten aldean bazkaltzen
|
ari
–Ezin sinetsia duk!-Nor bada?-Haranoneko gure axurant lipu hura!-Zer mirakulu gogoan ote dabila puttiko hori hemen gaindi?-Pentsa dezagun, Bittor, zerbait joko jauntto horri hemendik jauziak eginaraziko dizkiona.
|
|
|
Maiana Leixturrekoa, bere anaia Peioren aldean emana. Nork erranen zuen, duela doi doia zenbait hilabete, elgarri zimiko, mehatxu eta ausiki
|
ari ziren
hauek, gaurregun, familia baketsu baten eraikitzeko asmoan direla. Egia da, barkatzen duenaren jeinuak duela bake bidea argitzen.
|
|
|
Hemen diren guziak irriz
|
ari ziren
artean sartu dira ere Pettan Ildoxuri eta Emilio Mizpirategi.
|
|
|
Ikusi zuten gizon bat, areto gibeleko puntan, zikindua eta busti zipatua! Bekainak larrutuak, bere galtzak eskuan, orroka
|
ari zen
, lemazainari hortzak hautsi nahi ziozkala!-Zer duzu bada. Non zinen?-Kakategian nintzen!
|
|
|
Lau arto lerro badira zapalduak lisa burdinez bezala. Dupa buruan banituen itze batzu erdi sartuak beleak izitzeko zingolen kokagarri, itze horietan ditaizke lotu, torraka, dupa ezin geldiaraziz
|
ari
zirelank... Zer tenorez sartu haiz etxean, Katixa?
|
|
|
Antton Xabatene, Beñat Paxkorene, Bautixta Pintarrene, Manez Zimelene. Kafe ttintta baten hartzen
|
ari dira
besteak etorri artean. Badakite Joanesek ongi banaturik ezarriko dietela bakoitxari bere lana, hesol edo paldo jartzaileak alde batetik, burdin hari eta sare finkatzaileak bestetik.
|
|
|
Igande goizeko mezan izana zen Geaxina. Haskaritzat ogi eta xingar jaten
|
ari zen
. Sukaldeko leihotik ikusiak zituen meza nagusirako jendeak elizan sartzen.
|
|
|
Geaxina, gogoetatua dago. Jendea, gero eta gehiago metatzen
|
ari da
plaza horretan. Ez da harritzen gorriak plazan ikusteaz meza denboran, bainan zuri horiek zer ari dira hor?
|
|
|
Jendea, gero eta gehiago metatzen ari da plaza horretan. Ez da harritzen gorriak plazan ikusteaz meza denboran, bainan zuri horiek zer
|
ari dira
hor. Oroz gaineko pegar betegarria!
|
|
|
Oroitu baitzen erdi biluzia zegoela! Azpi behako batean ikusi du Sapateiko Marie Battit ere, besoak kurutze bere bular nasaiak ezin gordez
|
ari zela
! Sakeleneko Katixa meza horretan aurkitzen eta brixtez xutiturik joan zen bizkar estalgien hartzera, apezak erran lekura.
|
|
|
Egun batez, Peio, hola bere berrien kondan
|
ari zen
artetik, haur batek galdetu zion bazterretik:-Hogei urtez beti ardi berekin bizi izana zara Jaun Pelo?-Gaizki ikasi txarra, nork dauk erran ni Pelo naizela?
|
|
|
Erakatsiko deiat nik nor naizen!.. Errespetu gabeko ahalkegarria," apostu" herri hau basatzen
|
ari dela
!
|
|
|
Gazteria eder batek
|
ari ditu
mahaiak betetzen, zer putiko eta nexka sano eta ederrak, dena ixtorio eta irri. Herriko pilotariak ere badira hor:
|
|
|
Honek, bere aldian xutiturik, erantzuten dio Peiori:-Amerikano jauna, ikusi baninduzu duela bi urte aisez ere ttarragoa kausituko ninduzun.-Nolakoa zinen bada duela bi urte?-Zizari platel mintoak jaten
|
ari ninduen
!-Bono, zizaritsu da hemengo ixtoria! dio Peiok zigarro puroari tirako bat eginez.-Utz nazazu otoi ni hemen kondatzera, zer gisaz" tenia" hau sarturik hertzera, zidan lotu ni janez bizia kentzera, laster mundu honetarik nendaman bertzera.
|
|
|
Han, mediku bizar zuri batek erran zion beste mediku gazte lepo mehe bati: " Gizon hau, holako putiko ederraL.zizari latzgarri batek
|
ari du
iresten, lehen bai lehen behar diogu kendu! Zoaz pinta bat koñakaren bila, oren erdi batez behar diozu dena edanarazi eta hor, zizaria da mozkortuko.
|
|
|
Hamaika metro luzeko ondrotxoa zen eta hogeitahamalau kilo zituen. Lan horretan
|
ari zirelarik
zen iratzartu abere latzgarria, mirikueri oldartzen zen. Su hiltzaileeri dei egin zuten eta haiek tiroka hil zuten.
|
|
|
Marie Leonak, Hemen Ongi ostatuan du goizetako lana. Larunbat goiz honetan berina garbitzen
|
ari da
. Emazte eta gizon batzueri kafeak banatuak dizkiete.
|
|
|
Mikele gaztea laster etxekotzen
|
ari da
Balitzanen. Bittorri erakusten dizkio aunitz sorginkeria.
|
|
|
Duela bi urte, bi miga, jaz beste biga, Maianak hazten
|
ari ditu
, behi ernaldu direnean saltzeko. Holaxet, anaiari zor dion dirua ordaintzeko gisan.
|
|
|
Hauetarik batean jarririk dago Bittor, bederatzietako autobus edo jendeketakoaren haiduru. Tenorea hurbiltzen
|
ari
eta, zenbaitjende bildu dira geldileku horretara eta doaz bidetik bazterxago kausitzen diren jarralkuetara. Horra Peio, jantzi ederretan emana, zigarro puroa ketan, Hemen ongi-n egin du bere sar aldia, Marie Leonaren ikusteko baizik ez bazen ere.
|
|
|
Edo bestela, iturri aska batera tulupustatu bere jantziekin." Peio, hartza bezala tokian inguruka eta oihuz etziozkala nehork jantziak kenduko sakeletan zituenak segurrean ezarri artean. Oihuz
|
ari da
itsutua dela aldarrikatuz. Marie Leonari dei egiten duela!
|
|
|
Erraiten ere baitio:-Etzira bakarrik iztildua izana, Bittor Sakelenekoak ere badu zuk bezainbat harturik, beraz ixil zaite othoi!-Garrantzisua zen egun egitekoa nuen bidaia, bortxatua naiz hitzarmen berri bat hartzera!-Zuk badukezu etsai bat! Ote dakizu nor den" Triuxela" horren itzaletik jokotrian
|
ari
zaitzuna eta zertako?-Ez dut nehoren bildurrik! Gizon zuzena naiz eta erakutsiko dizut!-Ez dakit!
|
|
|
Peio, ahate bat bezala lepokotik hartua! Izerdi hotzak zirriztan eta zuritua, deus ez daki halabainan, otoizka
|
ari zaio
:-Utz nezazu, beltztua bazara ez da nere hutsa!!
|
|
|
Ukabiloak altxatuz, jauzika
|
ari da
! Heldarra dario.
|
|
|
Gela berex batera deramate Peio eta hor jarrarazten. Auhenka
|
ari da
gizona, lehenik uspeldua delakotz eta bigarrenik berriz ere hitzarmen garrantzitsu hori huts egiten duelakotz.-Ez duzu ikusten Triuxela horrek zaituela eragozten, hirugarren aldikotz, zure hitzarmenean aurkitzetik. Zer duzu beraz hoin garrantzitsua den afera hori?
|
|
|
Maiana Leixturrekoa bere bi alabekin Sakelenera etorria da Katixarenganat. Hor, lau emaztekiak, dena ele eta irri,
|
ari dira
bazkari eder baten antolatzen. Urrun dira asmatzetik, Peio Xorroxtegi zer oinazetan dagon emana izan zaion zafraldiaren ondorioz.
|
|
|
Bi gizonak jeiki artean, Katixa, altzotara bat ilar harturik hauen bihitzen
|
ari da
, kadira batean jarririk. Semea da lehenik jeikiko dena.
|
|
|
Asmatua zuen Peio kausitzea bi ostatuetarik batean eta hain zuzen Hemen ez Gaizki-n da gure amerikanoa. Musean
|
ari da
bere jokoa gogoan. Aratseko afariak jokaturik, Battitta Ezpeldikoa lagun.
|