|
2001
|
|
|
“Lan munduarekin katalogatzea, definitzea eta elkartzea askoz ere konplexuagoa da”, adierazi zuen. García Gómez, Kantabrian
|
laneko
arriskuen prebentzioaren inguruan egindako joera berriei buruzko ikastaro batean. García Gómezek bere azalpenean nabarmendu zuen Espainian 1978koak diren lanbide gaixotasunen zerrenda eta horiek aitortu eta erregistratzeko prozedurak zaharkituta zeudela.
|
|
2002
|
|
|
Espainian, laneko ezbehar tasak azken hamar urteetan izan duen hazkunde geldiezina “epidemia” gisa hartu izan da, eta indarrean dagoen araudia zorrozki ordez beste tratamendu bat eman beharra zegoen.
|
Laneko
arriskuen prebentzioan parte hartzen duten eragile, talde eta erakunde guztiek erabaki zuten nork bere aldetik borrokatzeari uztea eta indarrak batzeko apustua egitea, prebentzioaren kultura sustatzeko eta istripuak geldiarazteko. Hala, joan den uztailean sortu zen Malagan eraikuntzako lan istripuei aurrea hartzeko sektore arteko plana.
|
|
|
Istripu fisiko asko estresak eragindakoak dira, baina legeriak ez ditu halakotzat katalogatzen», argitu du.
|
Laneko
Arriskuei Aurrea Hartzeko Legeak (1997), enpresen prebentzio zerbitzuek arriskuen ebaluazioa egiteko betebeharra jasotzen du (horietako bat psikosozialak), eta, Izagirreren iritziz, lehen urratsa da estresa eragiten duten faktoreak kontuan hartzen hasteko, psikosozialak eta buruko karga. Osalaneko adituak adierazi du datorren urtean lan osasuneko informazio sistema bat martxan jartzea aurreikusten dela, Sisal.
|
|
|
Lan faktoreek gutxiago pisatzen dute kontsumitzeko, baina, horien artean, hauek dira pisu handiena dutenak:
|
lanaren
arriskua, gaueko lana, errutina, gaizki ordaindua sentitzea, nagusiekiko pozik ez egotea eta lan prekarietatea. Azterketaren beste ondorio bat da langileek egindako prestakuntza eta informazio eskariaren eta enpresek jasotzen dutenaren arteko desberdintasun handia, askotan nulua izan baita.
|
|
2003
|
|
|
Donostiako Lan arloko 1 Epaitegiak Irunen (Gipuzkoa) dagoen Pastería Aguirre enpresa kondenatu du bere enplegatuetako bati Erabateko Ezintasun Iraunkorreko prestazioen %30eko errekargua ordaintzera, langileak hartutako eritasun profesionalaren aurrean segurtasun neurririk ez duelako, “okindegiko asma” izenekoa, Langile Batzordeak sindikatuak atzo jakinarazi zuenez. Epaiak dioenez, enpresak ez zuen egin
|
laneko
arriskuen ebaluaziorik, ezta prebentzio planik ere, eta azterketa mediko generikoak baino ez zituen egiten, ez arriskuei buruzkoak. Enplegatuak, 44 urteko pastelgile batek, baja ugari izan zituen 1994 urteaz geroztik bere gaixotasunagatik, eta, azkenik, 2001 urtean Gaixotasun Profesionalagatiko Ezintasun Osoa aitortu zitzaion.
|
|
|
CCOOren aburuz, epai horrek “bonus malus delakoaren aurrekari garrantzitsua du”, eta aurrerapauso bat da “gertaera tamalgarri batekin amaitzeko: merkeagoa da
|
Laneko
Arriskuen Prebentziorako Legea haustea osasuna bermatzeko prebentzio neurriak hartzea baino”. Bonus malus da Laneko Ezbeharren aurkako Planaren ardatz nagusietako bat.
|
|
|
Eskola beretik laneko istripuak prebenitzeko, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak, Donostiako Easo Institutuarekin eta PAKEA Lan Istripu eta Lanbide Gaixotasunen Mutuarekin batera, programa aitzindari bat jarri du abian Espainian, eta
|
lan
arriskuen prebentzioa kudeatzeko eskuliburu integratu bat emango die Euskal Autonomia Erkidegoko ikastetxe guztiei. Espainian laneko ezbehar kopuru handia dagoenez, gizarteak gero eta gehiago eskatzen du laneko istripuak prebenitzeko mekanismoen kalitatea hobetzeko eta areagotzeko.
|
|
|
Espainian laneko ezbehar kopuru handia dagoenez, gizarteak gero eta gehiago eskatzen du laneko istripuak prebenitzeko mekanismoen kalitatea hobetzeko eta areagotzeko. “Neurri egokiak eta egokiak hartzeaz gain, zer aukera hoberik eskola beretik
|
laneko
arriskuen prebentzioaren kultura ezartzen hastea baino. Hori ez ezik, ikastetxeek ere izan behar dute tresnaren bat larrialdi batean une jakin batean zer egin behar duten edo laneko prebentzio zer politika egin behar duten azaltzeko”, dio Nekane Agirrek, Easo Institutuko irakasleak eta proiektu honen koordinatzaileetako batek.
|
|
|
Eskuliburua Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Saileko teknikariek, PAKEAko profesionalek eta Easo Institutuko irakasleek idatzi dute, eta “oinarrizko galderei erantzuten die, esate baterako, zein sarrera ate jarri behar den, edo botikinek zein tresna eta material eduki behar dituzten edo zein makinek ez dituzten betetzen segurtasun baldintzak”, azaldu du Iñaki Mújica Eusko Jaurlaritzako Lanbide Heziketako zuzendariak. Urtebete inguru lan handia egin ondoren,
|
laneko
arriskuen prebentzioan integratutako kudeaketa sistema berriak, besteak beste, oinarrizko ildo batzuk eskaintzen ditu eskola gela batean egon daitezkeen arrisku kimikoak aztertzeko, bai eta produktu toxikoen zerrenda, prebentzio adierazleak eta larrialdi planak ere. “Ezinbesteko gida da edozein ikastetxetarako.
|
|
|
Proiektu hori esperimentalki hasi da Donostiako Easo Institutuan, eta “Euskal Herriko ikastetxe guztietan aplikatzeko” asmoa du. Ordura arte, Hezkuntza Sailak euskal ikastetxe guztiekin landu zuen
|
laneko
arriskuen prebentzioaren kudeaketa. Ikastetxeek laguntza eskatzen ziguten.
|
|
|
Zuzendaritza taldeak ez du prebentzioko teknikaria izan behar, baina, eskuliburuari esker jakingo du zer egin”, azaldu du Manuel Lansac Eusko Jaurlaritzako Laneko Hezkuntzako arduradunak. Hain zuzen, koordinatzaileen arabera,
|
laneko
arriskuen prebentzioan integratutako kudeaketa sistema horren bertuteetako bat da zentro bakoitzak “kudeaketa integratuaren kontzeptua” izango duela. Eskuliburuarekin jakingo dute zer hobetu edo aldatu behar duten ikastetxean.
|
|
|
Laneko prebentzioarekin zerikusia duen lan bakoitza identifikatuta eta antolatuta egongo da”, dio Iñaki Mujikak. Ziklo berria Plan pilotuari esker sortu den ondorio pragmatikoenetako bat Easo Institutuan emango den
|
Laneko
Arriskuen Prebentzioko goi mailako heziketa ziklo berri bat sortzea izan da. “Lan munduan sartzeko aukera ezin hobeak dituen eta gizarte eskaera bati erantzuten dion hezkuntza eskaintza berria da”, azaldu du Lourdes Soto ikastetxe horretako zuzendariak.
|
|
|
Gehiegizko karga fisikoak direla eta, pisu gutxiagorekin jaiotzen dira haurrak, eta, aldi berean, atzeratu egiten dute haien hazkundea. Horixe da, behintzat, Almuñecarren (Granada),
|
laneko
arriskuei buruzko ikastaro batean, Granadako Unibertsitateko Zentro Mediterraneoan atzo amaitua, espezialistek aurkeztu zuten tesia. Pisu handia eta jarrera desegokiak dira bi arrisku faktore nagusiak.
|
|
|
Haren ustez, petrolio enpresak" larriki" urratu zuen
|
Laneko
Arriskuen Prebentzioari buruzko Legea, prebentzio neurri egokiak hartu ez zituelako
|
|
|
Lau langile eta beste lau hil ziren. 1997ko uztailaren 9an errekurritutako ebazpenak 360.000 euro ordaintzeko isuna jarri zion konpainiari,
|
Laneko
Arriskuei Aurrea Hartzeko Legea “larriki” urratzeagatik, prebentzio neurri egokiak hartu ez zituelako, eta 30.000 euro biktimen enpresa kontratistei ez jakinarazteagatik zer arrisku zeuden eta zer babes, prebentzio eta larrialdi neurri behar ziren. Auzitegi Gorenak ez du onartu Repsol Petroliok jarritako kasazio errekurtsoa.
|
|
|
Enpresa nagusia arduratuko da azpikontratatuek
|
laneko
arriskuei aurrea hartzeko neurriak aplikatzeaz. Negoziatzen hilabete asko eman ondoren iritsi dira gizarte solaskideak akordio horretara.
|
|
|
Enpresaburuen, sindikatuen eta Gobernuaren akordioaren arabera, zentro berean enpresa bat baino gehiago daudenean, enpresaburu nagusiak —hau da, beste sozietate batzuei lan jakin batzuk azpikontratatzen dizkien enpresaburuak— “jarraibideak” emango dizkie gainerako enpresaburuei, gerta daitezkeen arriskuak saihesteko, eta, ondoren, horiek betetzen diren begiratuko du. Eraikuntzan, sustatzaileak, eta ez eraikitzaileak, kontratistei informazioa emango die eta
|
laneko
arriskuei eta haien prebentzioari buruzko jarraibideak emango dizkie. Sektore guztietan, enpresaburu nagusiaren aginduek langile guztiei eragingo diete, bai soldatapekoei bai autonomoei, baita harreman juridikorik ez dutenei ere.
|
|
|
Jarduerari ekin aurretik, enpresa azpikontratistek beren jarduerak dituen arriskuen berri eman dute, eta larriak edo oso larriak badira, idatziz jaso dira. Halaber, idatziz jasoko da
|
laneko
arriskuak ebaluatu eta haien prebentzioa planifikatu dela. Istripuren bat gertatzen denean, enpresaburu nagusiak jakinaraziko die gainerakoei.
|
|
2004
|
|
|
Landuko diren beste gai batzuk hauek dira: ekoizpen eta industria sektoreei aplikatutako kalitatea, lehengaia kalitate prozesuaren hasiera gisa aukeratzea, ziurtagiri publikoaren eta pribatuaren arteko konbergentziak,
|
laneko
arriskuen prebentzioa eta elikagaien banaketari aplikatutako kalitatea. Gainera, biltzarrak iraungo duen bi egunetan dastatze panelak, erakusketa eta produktu dastaketa egingo dira, eta horiekin zerikusia duten beste jarduera batzuk ere egingo dira, jardunaldietan zehar.
|
|
|
Enpresa guztiek
|
laneko
arriskuei aurrea hartzeko planak izan behar dituzte gaurtik aurrera.
|
|
|
Gaurtik aurrera, Espainian dauden enpresa guztiak behartuta daude
|
laneko
arriskuei aurrea hartzeko planak ezartzera, 1995etik lan segurtasuna arautzen duen legearen azken erreforma Estatuko Aldizkari Ofizialean (BOE) argitaratu eta sei hilabetera. Betebehar hori abenduaren 14az geroztik indarrean dagoen 54/ 2003 Legean jasota dago, eta enpresetan prebentzio neurrien integrazioa hobetzea du helburu.
|
|
|
Betebehar hori abenduaren 14az geroztik indarrean dagoen 54/ 2003 Legean jasota dago, eta enpresetan prebentzio neurrien integrazioa hobetzea du helburu. Erreformak berak onartzen du
|
Laneko
Arriskuei Aurrea Hartzeko Legea indarrean egon den zortzi urte baino gehiagoan ez direla lortu praktikan espero ziren emaitzak, “betetze formalagoa eraginkorragoarekin”. Erreformarekin egindako aldaketek eragina dute laneko arriskuen prebentzioa “enpresaren ekoizpen prozesuan eta lerro hierarkikoan” sartzearen garrantzian.
|
|
|
Erreformak berak onartzen du Laneko Arriskuei Aurrea Hartzeko Legea indarrean egon den zortzi urte baino gehiagoan ez direla lortu praktikan espero ziren emaitzak, “betetze formalagoa eraginkorragoarekin”. Erreformarekin egindako aldaketek eragina dute
|
laneko
arriskuen prebentzioa “enpresaren ekoizpen prozesuan eta lerro hierarkikoan” sartzearen garrantzian. Horretarako, enpresaburua behartuta dago prebentzio plan bat egitera, sei hilabeteko epean (gaur amaitzen da).
|
|
|
Erreformak Lan Ikuskaritzaren lana indartu nahi du. Horrela, administrazio autonomikoetako
|
laneko
arriskuen prebentzioko teknikariei ikuskatze lanak egiteko aukera ematen die, baita aholkularitzakoak ere. Hori dela eta, Ikuskaritzari eskatzen ahal diote arau hausteen aktak egin ditzala, bidezkoa bada.
|
|
2006
|
|
|
Erakunde honen desadostasunak bezero baten “ekonomikoki mendeko autonomoaren” erregulazioan eta nahitaezko, unibertsal eta kotizaziopeko langabezia sistema ezartzean oinarritzen dira. Etorkizuneko arauak hiru milioi langileri baino gehiagori egingo die mesede, eta, besteak beste, autonomoaren definizioa finkatzen du; eskubide eta betebeharren katalogoa egiten du;
|
laneko
arriskuak prebenitzeko arauak arautzen ditu, eta berme ekonomikoak ezartzen ditu azpikontratatutako obretan lan egiten duen autonomoarentzat. Gizarte babesaren arloan, norberaren konturako langileen ekarpenak soldatapekoen ekarpenekin bateratzeko neurriak aplikatzen ditu; eta erretiro aurreratuari dagokionez, 65 urte bete aurretik erretiratzeko aukera ematen du, arrisku handiko lanbideen kasuan.
|
|
|
Lehenengo egunean langabezia bi ordukoa izanen da, bigarrena laukoa eta azkena 24 ordukoa. Sindikatuak protesta egin nahi du lanaldi, ordainsari, langileen prestakuntza eta
|
laneko
arriskuei aurrea hartzeko legea etengabe ez betetzeagatik. CCOO “handling” eko hitzarmen sektorialean ezarritakoa betetzea eskatzen du, eta gizarte laneko antolamenduan jasotako langileen eskubideak errespetatzea.
|
|
|
OSHAko zuzendariak nabarmendu zuen bere erakundearen zeregina “informazioa bildu, prozesatu eta zabaltzea” dela.
|
Laneko
arriskuak murrizteko formularik onenari dagokionez, adierazi zuen Suedian duela 80 urtetik Gobernuaren, sindikatuen eta enpresaburuen artean egindako akordioek eragin dutela laneko segurtasun eta osasun egoera onena duen munduko herrialdea izatea. Horixe da Agentzian ezarri beharreko eredua, non hiru estamentu horien ordezkariak baitaude, nabarmendu zuen.
|
|
2007
|
|
|
12 ordutik gorako lanaldiak, soldatarik eza, eskolatze falta edo zainketa medikoetarako sarbide mugatua. Gainera, landaketetan egiten duten
|
lanak
arrisku larriak dakarzkio osasunari, babesik gabe egoten baitira intsektu edo sugeen intsektizidak edo ziztadak, besteak beste. Estatu Batuetako txokolate konpainia handiek 2005 urtean haurren gehiegizko lan jarduerak bertan behera uzteko egindako promesa ez da bete, eta ez da ezer egin “txokolatearen prezio ezegonkor eta eskasen” arazoa konpontzeko, Save the Children ek dioenez, txokolatearen industriak, Afrikako mendebaldeko kakaoaren %70 hornitzen duenak, 57.000 milioi euro baino gehiago fakturatzen ditu urtero.
|
|
|
Emakumeen
|
lan
arriskuak gutxietsita daude, Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europako Agentziaren arabera.
|
|
|
Emakumeen
|
lan
arrisku espezifikoak “gutxietsi eta baztertu egin dira” gizonezkoenekin alderatuta, bai ikerketari bai prebentzioari dagokienez, Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europako Agentziak atzo salatu zuenez, “Laneko segurtasun eta osasunari buruzko genero kontuak” txostena argitaratu berri baitu. Sexu jazarpena, diskriminazioa, gaizki ordaindutako eta eskakizun emozional handiko lanak, eta ordaindutako lan baten eta ordaindu gabeko beste baten karga bikoitza dira langileen artean estres gehien sortzen duten faktoreetako batzuk.
|
|
|
Gainera, osasunari eta segurtasunari buruzko Europako zuzentarauek “ez dituzte etxeko langileak hartzen, gehienak emakumeak baitira”, gaineratu du. Jarrera txarrek, mugimendu errepikakorrek, denbora luzez zutik egoteak, kargak altxatzeak eta garraiatzeak eta abarrek eragiten dituzten giharretako eta hezurretako arazoak dira kolektibo horren
|
laneko
arrisku ohikoenak. Horregatik, eta lan munduan gero eta eragin handiagoa duenez, Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europako Agentziak nahaste horien prebentzioa landuko du.
|
|
|
Irregulartasunak izaten jarraitzen duten arren, ASPAk dio mutualitate batzuek “erreakzio positiboa izan dutela” eta “ahalegin handia egiten” ari direla sektorea birsortzeko. “Ez da enpresen arteko gerra merkatu bat eskuratzeko, baizik eta esparru orokorra baliabide publikoen erabilera da, Gizarte Segurantza, alde batetik, helburu pribatuekin, eta sektore baten degradazioa,
|
laneko
arriskuen prebentzioa, bestetik, ondorio ezagun guztiekin”, ondorioztatu du.
|
|
|
Madrilgo Medikuen Elkargo Ofizialaren inkesta baten arabera, hamar medikutatik ia lauk estres maila patologikoak dituztela onartzen dute; %26k sedentarioa dela aitortzen dute; %16k psikofarmakoak hartzen dituzte (somniferoak, lasaigarriak eta antidepresiboak); %28 erretzailea da, eta %15 ohiko edalea da. Gainera, %55ek bakarrik hartzen ditu neurriak
|
laneko
arriskuei aurrea hartzeko, eta %26k bakarrik pasatzen ditu azterketa medikoak. Galatea Fundazioaren txosten batek azpimarratzen du medikuen psikofarmakoen kontsumoa.
|
|
2008
|
|
|
Haurdunak jasan beharreko
|
lan
arriskuak ez ezik, erditzearen aurreko arrisku klinikoak ere (gaitz kronikoak, arnasketa edota hezur eta junturetako arazoak, etab.) baloratuko ditu sendagileak, horietako batzuk haurduntzak areagotu egiten dituelako.
|
|
|
Emakume haurdunari zor zaizkion eskubideak hainbat legek babesten dituzte: 1986ko Osasunaren Lege Orokorra,
|
Laneko
Arriskuen Prebentzioari buruzko 31/ 1995 Legea, Lanean dabiltzan Pertsonen Lan eta Familia Bizitzak Uztartzeko 39/ 1999 Legea, haurdunaldian barrenako arriskuengatiko eta amagatiko Gizarte Segurantzaren prestazioak arautzen dituen 1251/ 2001 Errege Dekretua eta emakume eta gizonezkoen arteko egiazko berdintasunari buruzko 3/ 2007 Legea, besteak beste.
|
|
|
|
Laneko
Arriskuen Prebentzioari buruzko Legeak xedatua duenez, ahal denean, lan arriskua duen langile haurduna enpresa barnean lanpostuz aldatua izan behar da; hori ezinezkoa balitz, lan kontratua eten eta emakume horri haurdunaldian dagokion arriskuagatiko subsidioa erdiesteko tramiteak egin daitezen.
|
|
|
Laneko Arriskuen Prebentzioari buruzko Legeak xedatua duenez, ahal denean,
|
lan
arriskua duen langile haurduna enpresa barnean lanpostuz aldatua izan behar da; hori ezinezkoa balitz, lan kontratua eten eta emakume horri haurdunaldian dagokion arriskuagatiko subsidioa erdiesteko tramiteak egin daitezen.
|
|
|
Datu horiek ikusita, argi dago zein den emakumeen
|
lan
arriskurik handiena: haurdun geratzea.
|
|
|
Etorkinek
|
laneko
arriskuen bikoitza pairatzen dute, EBk ohartarazi duenez
|
|
|
Langile etorkinek
|
laneko
arrisku bikoitza dute eta istripuekiko zaurgarrienak dira, Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europako Agentziak (OSHA, ingelesezko siglak) egindako txostenaren arabera. Irudia:
|
|
|
Eta, bestetik, paperik ez izateak, askotan, legez ezarritako babes mekanismoei heltzea galarazten die.
|
Laneko
Arriskuen Behatokiaren ardura izan da herrialdeek egindako azterketak bateratzea. Behatoki hori Agentziak sortu zuen duela urte batzuk, eta Eusebio Rial espainiarrak zuzendu zuen.
|
|
|
Zergatik?
|
Laneko
Arriskuen Prebentzioari buruzko Legea indarrean sartzen denetik, enpresaburua behartuta dago arriskuak ebaluatzera, kendu eta arindu daitezkeen arriskuak desagerraraztera, neurri prebentiboen bidez, lehenik neurri orokorren bidez eta gero banakakoen bidez, erabat ezabatzen ez direnak. Arrisku plusa hautematea da onartzea langileak lanean bizitza edo osotasun fisikoa jokatu behar duela, “arauaren eta sen onaren aurkakoa”.
|
|
|
Autonomo ongi aseguratuak Langile autonomoaren irudia beti lotu izan da aseguru pribatuekin eta Gizarte Segurantzaren osagarriekin. Eta ez da inpresio faltsua; izan ere, gaur egun alta emanda dauden langile autonomoen %10ek bakarrik kotizatzen dute gaixotasun profesionalak eta lan istripuak estalirik edukitzeagatik, José Luis Perea Langile Autonomoen Elkarteen Federazio Nazionaleko (ATA)
|
Laneko
Arriskuen Prebentziorako arduradunak dioenez. Hori dela eta, langile askok nahiago dute edozein ezustekori aurre egin, independenteki, nahiz eta azkenaldian hobekuntzak egin.
|
|
|
Irudia: CONSUMER EROSKI Neurri honen azken helburua da sektoreko ezbehar kopuru handia murriztea, obrak egiten dituztenek
|
Laneko
Arriskuen Prebentzioari buruzko Legea betetzen dutela bermatzen duten egiaztapenen bidez. Hondeaketa, lur mugimendu, birgaitze, muntatze edo saneatze lanetan kontratista eta azpikontratista gisa diharduten mendeko langileak dituzten enpresa eta autonomo guztiak inskribatu dira. Legeriak eskatzen die enpresei egitura eta baliabide material nahikoak izan ditzatela lanak egiteko eta langileak lan segurtasun eta osasun gaietan prestatzeko.
|
|
|
Fecoma CC.OO. uste du enpresen erregistroa “tresna bikaina” izango dela “enpresaburu faltsuak” sektoretik baztertzeko, bai eta, egungo egoera ekonomikoa aprobetxatuta, legeak eta hitzarmenak ez betetzeko asmoa dutenak ere. Ildo beretik, UGTko Metal, Eraikuntza eta Kidekoen Federazioak (MCA UGT) uste du erregistro berriak merkatutik aterako dituela
|
laneko
arriskuei aurrea hartzeko araudiak ezartzen dituen gutxienekoak errespetatzen ez dituzten konpainiak. Jakinarazpen batean, sindikatuak azaldu zuen ekimen honen helburua dela obretan lan egiten duten enpresa guztiek, hala kontratistek nola azpikontratistek, beren kaudimena, antolaketa eta langileen prestakuntza ziurtatzea, eta sektoreak “arduragabekeriek eragindako lan istripuen tasa handienak metatzen dituen sektorea ez izatea” segurtasun neurriak betetzean.
|
|
2009
|
|
|
hein batean, kontratazioetan urtarokotasun handia duelako (uzta garaian lan egiten duten jornalariekin), kontraturik gabeko lana arrunta den eremuetako bat da. Sektore horrek, gainera, irregulartasunak ditu hitzarmenak betetzeko orduan (soldatak, aparteko orduen aintzatespenik eza, egindako lana baino kategoria apalagoko kontratua…), bai eta
|
laneko
arriskuei aurrea hartzeko eta lan osasunerako araudian ere. Eraikuntza:
|
|
|
higiezinen “crack ak” eta finantza krisiak gehien zigortzen dituen sektoreetako bat, ezkutuko lana edo lanak hirugarren batzuei enkargatuta lan egitea da, enpresa eraikitzaileen hornitzaile bihurtzen diren lanbide independenteak. Sektore honetako beste irregulartasun batzuk, kontratu faltaz gain,
|
laneko
arriskuen prebentzioa ez betetzea eta kontratazioa prekarietatea dira (adibidez, enplegu kontratua egitea, baina langileari Gizarte Segurantzan alta ez ematea). Ostalaritza:
|
|
|
Kasu horretan, emakumeak gaixotasunagatiko aldi baterako ezintasun laguntza eskatu behar du, edo, bestela esanda, baja arrunta eskatu. Haurdunaldiak prozesu normalari jarraitzen badio eta langileak ez badu inolako osasun arazorik izaten, baina
|
lanak
arriskuan jartzen baditu ama edo semea, arriskuagatiko prestazioa tramitatzeko eskubidea aitortzen zaio. Arriskuagatiko prestazioa haurdunaldia normala denean bideratzen da, baina lanak arriskuan jartzen ditu ama edo semea.
|
|
|
Haurdunaldiak prozesu normalari jarraitzen badio eta langileak ez badu inolako osasun arazorik izaten, baina lanak arriskuan jartzen baditu ama edo semea, arriskuagatiko prestazioa tramitatzeko eskubidea aitortzen zaio. Arriskuagatiko prestazioa haurdunaldia normala denean bideratzen da, baina
|
lanak
arriskuan jartzen ditu ama edo semea. Sorospen bat eta bestea bereizteko, kudeaketa eta izapide desberdinak egin behar dira, eta, gainera, aldi baterako ezintasunagatiko eta arriskuagatiko prestazioak desberdintasun ekonomiko handiak ditu.
|
|
|
Halaber, esku hartze prebentiboa azpimarratzen du, eraginkorra baita, ez baitu arriskurik, erraza baita eta oso merkea baita. Martínez Fríasek aholkatzen du bai gizonak bai emakumeak egunean 0,4 mg azido foliko hartu behar dutela, elikadura osasuntsu eta orekatua jarraitu behar dutela, ez erretzea, edari alkoholdunik ez hartzea, sendagairik ez hartzea medikuari galdetu gabe,
|
laneko
arriskuei aurrea hartzeko arauei zorrotz jarraitzea, batez ere produktu kimikoei dagokienez, metodo antikontzeptiboa utzi eta haurdunaldi osoan ama mantendu baino hiru hilabete lehenago.
|
|
2010
|
|
|
Lanerako prestakuntza eta orientaziorako moduluaren baliozkotzea (LPO) Modulu hau LOEk arautzen dituen heziketa ziklo guztien curriculumaren zati da; beraz, titulu baten gaitasun guztiak gainditu dituzten ikasleek, baita proiektuaren lanbide moduluarena ere, LPO baliozkotzea eska dezakete. LOGSEko ziklo bateko tituludunen kasuan, baliozkotu egin dezakete, aurrekoaz gain urtebeteko lan esperientzia egiaztatzen badute eta
|
laneko
arriskuen prebentzioko teknikariaren oinarrizko ziurtagiria badute. Batxilergoko irakasgaiekiko baliozkotzeak Batxilergoko irakaskuntzetako irakasgai batzuk, hala nola elektroteknia edo kimika, erdi mailako heziketa ziklo batzuetarako baliozkotu daitezke.
|
|
|
Gainera, mendekotasuna duten pertsonek legez kanpoko substantziak kontsumitzen dituztenean, laneko errendimendua handitzeko eta nekea eta lo egiteko beharra gainditzeko, koadroa larriagotu egiten da. Enpresen eginkizuna Enpresek jarrera horiek hautemateko duten eginkizuna funtsezkoa eta nahitaezkoa da,
|
laneko
arrisku faktoretzat hartzen baitira. Horregatik, ez dira lan gehiegikeriak saritu behar; hala ere, Espainiako enpresen %80k erabiltzen dute neurri hori, Prestakuntza Aurreratuko Institutuak (Infova) emandako datuen arabera.
|
|
|
|
Laneko
arriskuak eta horiei lotutako gaixotasunak areagotu egin dira. Hala ere, lanbide eritasunen %60 ez da aitortzen.
|
|
|
Bartzelonako Itsas Ospitaleko Lan Patologiako ospitale unitate berri bat zentro aitzindari bihurtu da prebentzioa eta diagnostikoa eta langileen gizarte prestazioak hobetzeko. Gaixotasun berantiarren sintomak 1995ean,
|
Laneko
Arriskuei buruzko Legea onartu zen, eta, haren bidez, lanbide gaixotasunen diagnostikoa handitu egin zen, beharrezkoa zen bezala ez bada ere. Gaixotasun horietako askoren infradiagnostikoaren arrazoietako bat da, askotan, langileak erretiratuta daudenean edo lana aldatu dutenean garatzen direla urte batzuen buruan.
|
|
|
Sarean ugaritzen diren milaka enpresetatik iruzurrezko enpresa ez dela ziurtatzea. Zerga eta lan arloko gaietan eta
|
laneko
arriskuei buruzko araudian aholku ematea. Ondareari etekina ateratzea Lanen baten bidez diru sarrerak handitzen saiatzeaz gain, erretiro pentsioa ere osa daiteke, lan ibilbide osoan metatutako aurrezkiak eta ondarea errentagarri bihurtzen badira:
|
|
|
Krisiak estresarekin eta depresioarekin lotutako
|
laneko
arriskuak handitzen ditu
|
|
|
Estresarekin eta depresioarekin zerikusia duten
|
laneko
arriskuen eragina, arrisku psikosozialak deritzenena, handitu egin da Europar Batasuneko (EB) herrialde guztietan, krisi ekonomikoaren ondorioz. Arrazoi horiengatik lan-egunak galdu dituzten bajak EBko guztizkoaren %50 eta %60 artean dira, atzo Bartzelonan Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europako Agentziako zuzendariak (EU OSHA), Jukka Takalak, Laneko Segurtasun eta Osasunerako Estrategia Komunitarioari buruzko Europako konferentzia batean() adierazi zuenez.
|
|
|
|
Lan
arriskuen prebentzioari buruzko irakurketa errazeko eskuliburu bat argitaratu dute adimen minusbaliotasuna duten ostalaritzako profesionalentzat
|
|
|
Adimen Urritasuna duten Pertsonen Aldeko Erakundeen Konfederazio Madrildarrak (FEAPS), Madrilgo Autonomia Erkidegoko Enplegu eta Emakumea Saileko Laneko Segurtasun eta Osasunerako Eskualdeko Institutuarekin (IRSST) lankidetzan,
|
laneko
arriskuak prebenitzeko bederatzigarren eskuliburua argitaratu du. Gidaliburu hori erraz irakurtzen da, eta adimen urritasuna duten sukaldaritzako langileentzat da.
|
|
|
Balorazio hori alde batera utzita, enplegu zerbitzu publikoen bitartekaritzak hezkuntza eskaintza bermatzen du kasu guztietan eta herrialde osoan, eta hori ez da berdin gertatzen ABLEen kasuan. Ikastaro publikoak ez dira beti eraginkorrak laneratze ona lortzeko Enpresa horiek lanaldi osoko edo partzialeko mota guztietako lanpostuak eskaintzen dituzten arren, kategoria desberdinetan eta esperientzia profesional desberdinetarako, batzuek bakarrik eskaintzen dituzte prestakuntza ikastaroak eta
|
laneko
arriskuei aurrea hartzeko ikastaroak. Oro har, handienak dira (Adecco, Flexiplan edo Randstad), eta kategoria hauek dituzte:
|
|
2011
|
|
|
Helburu horiek lortzeko, besteak beste, neurri hauek hartu dira: gidarien hezkuntza eta prestakuntza hobetzea, autoan abiadura mugatzailea erabil dadin sustatzea, segurtasun distantziaren seinaleztapen horizontalari buruzko jarraibide bat prestatzea, Zirkulazioko Erregelamendu Orokorra aldatzea hirian bizikletaz joan etorriak antolatzeko, eta, horrez gain,
|
lan
arriskuen prebentzioari buruzko prestakuntza programetan zirkulazio istripuak prebenitzea, langileentzat eta enpresaburuentzat. Gainera, Trafiko Zuzendaritza Nagusiak (TZN) trafiko istripuen biktimentzako arreta hobetuko du, eta, horretarako, zirkulazio istripuen biktimentzako kalte ordainen baremo berri bat aztertuko du, eta zirkulazio istripuetako osasun arretan egindako hobekuntzak trukatzea erraztuko du.
|
|
|
Hauek dira azkenak: lanaren antolaketa txarra, laneko baja errepikakorrak eragiten dituzten
|
laneko
arriskuak, estresa eta elikagaien ondoriozko toxiinfekzioen arrisku handiagoa, baina, batez ere, instalazioaren errentagarritasun ekonomiko txikia. AKPKA (arriskuen azterketa eta kontrol puntu kritikoak) betetzen da?
|
|
2012
|
|
|
|
Lan
arriskuen prebentzioa, animalien ongizatea edo ingurumen arloko ebaluazioa eta zaintza ez dira berdin lantzen herrialde horietan.
|
|
|
Laneko Ikuskaritzak Europako kanpaina bati ekin dio
|
laneko
arrisku psikosozialak ebaluatzeko
|
|
|
Laneko eta Gizarte Segurantzako Ikuskaritzak 2012rako Europako Ikuskapen Kanpaina hasi du, “Arrisku psikosozialen ebaluazioa” izenekoa, Europar Batasuneko (EB) Lan Ikuskaritzako Goi Arduradunen Batzordeak adostutakoa. Kanpaina honen helburua da
|
laneko
arrisku psikosozialei buruz ikuskapen lanaren bidez arreta jartzea. Ikuskapenak aldi berean egingo dira hogeita zazpi estatu kideetan eta Europako Merkataritza Askeko Eremuko (Islandia, Norvegia eta Suitza) hiru estatutan.
|
|
|
Herreroren arabera, jarduera horiei “gai berriak gehitu behar zaizkie, hala nola etiketa ekologikoak ezartzea, karbono aztarna kalkulatzea, energia eraginkortasuneko proiektuak garatzea eta berotegi efektuko gasen emisioak murriztea”. Javier Martínezek, Environmental o.com atariaren zuzendariak, adierazi duenez, profil horiek, ingurumeneko, kalitateko eta
|
laneko
arriskuen prebentzioko aholkulari gisa, “enpresek errazago betetzen dituzte, hautagai gehiago eskaintzen dituztelako”. 3 Poluzioaren kontrola eta prebentzioa Poluzioa kontrolatzea eta prebenitzea “lanpostu gehien sortzen dituen lanpostu berdeetako bat da”, Roberto Ruiz Robles Ingurumen Zientzien Elkarteko (ACA) lehendakariak dioenez.
|
|
|
3 Irteera profesionalak ezagutzea Ekintzaile berde batentzat irtenbide profesionalak asko dira. Agustín Valentín Gamazok
|
laneko
arriskuen prebentzioa, kalitatea eta ingurumena, hondakinen kudeaketa, energia berriztagarriak (bereziki, energia eolikoa eta eguzki energia fotovoltaikoa) eta eraginkortasun energetikoa nabarmentzen ditu, gaur egun enplegu gehien sortzen duten nitxoak baitira. Santiago Molinak eta Ander Elgorriagak ekodiseinuan espezializatutako zerbitzuak gehitu dituzte.
|
|
2013
|
|
|
Baina badira kontuan hartu beharreko elementu gehiago ere bi substantzia toxiko horiek.
|
Laneko
arrisku faktoreen eraginpean egoteak edo indarkeriazko kausek eragindako heriotzak (zirkulazio istripuetan zein laneko istripuetan) gizonei eragiten die gehienbat. Haiek gehiago bizi dira, baina ez dute zertan hobeto bizi.
|
|
|
Landa eremuetatik hiriguneetara egiten diren joan etorriek eta migrazioek erraztu egiten dute haurrek horrelako lanetan lan egitea. Ziurgabetasun ekonomikoa, urrats honek bizi baldintza hobeak eskainiko dizkiela uste izatea Haurren etxeko
|
lanaren
arriskuak Herrialde batzuetan, etxeko lanak ez daude estigmatizatuta eta ez da haurren lanik edo esplotaziorik kontsideratzen, onartuta dago. Beste batzuetan, aldiz, haurren lan modurik txarrenetako bat da.
|
|
2014
|
|
|
kutxazain automatikoak, igogailuen botoiak, billeteak, telebistako aginteak edo erosketa orgatxoak. Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundearen (FAO) arabera, bakterio bat biderkatu egin daiteke «17 milioi organismo izatera iritsi arte zortzi ordutan, beroa eta hezetasuna baitago». Janaria
|
lanera
arriskurik gabe eramatea Janaria etxetik eramateko ordu batzuk lehenago prestatu behar da, eta hori arriskutsua izan daiteke prestatzen denetik kontsumitu arte tenperatura egokietan mantentzen ez bada. Prestatzen den platera hotza bada hozkailuan gorde behar da, etxetik alde egin arte, eta poltsa isotermiko batean edo ontzi berezi batean sartu, lantokira eramateko.
|
|
2015
|
|
|
Beste lege garapen batzuen bidez, kontrolen maiztasuna egokituko da, horietako bakoitzaren arriskuaren arabera, ikuskapenak arrisku profilera egokitzeko. Beraz, arrisku profil txikiko operadoreak ez dira urtean behin ikuskatuko fisikoki; urteko ikuskapen fisikoak arinagoak izango dira, eta kontrol
|
lanak
arrisku handieneko operadoreetan jarriko dira. Laburbilduz, horrela, kasu bakoitzean kontrolen intentsitatea gehiago doitzen da; beharrezkoa ez den kasuetan, karga administratiboa murriztu egiten da.
|
|
2016
|
|
|
ACNUren arabera, 2014an 218.000 immigrante eta errefuxiatu, gutxienez, Mediterraneoa itsasontzian zeharkatu zuten, beren herrialdeetan galdu baino askoz gehiago dutela sentitzen dutelako. GKEen
|
lana
arriskuan GKE askok hainbat lan egiten dituzte ur greziarren eta turkiarren artean: itsasoan espedizioak erreskatatzea, mediku eta humanitate asistentzia, behar biziko materiala ematea eta elikagaiak, interpretazio lanak eta drama gainditzeko laguntza psikologikoa ematea.
|
|
2020
|
|
|
Horiek saihesteko, prebentzioa funtsezkoa da; izan ere, garatzen badira, oinarrizko patologia hori duten pertsonei zuzenean eragin diezaiekete eta beren gaitasunetatik partzialki muga daitezke. Gainera, batzuetan,
|
laneko
arriskuen eraginpean egoteak larriagotu egin ditzake. Oin diabetikoa duten pertsonek beren izaera larriagotzeko arriskua izan dezakete lanpostu jakin batzuk badituzte edo, ikusmen gaixotasunak izanez gero, zailtasunak izan ditzakete beren eginkizunak betetzeko.
|
|
|
Zein? Álvaro San Martín Casa de Ley abokatuaren esanean,"
|
lanean
arrisku larri eta berehalakorik izanez gero eta enpresaburuak segurtasuna eta osasuna bermatzeko beharrezko neurriak hartzen ez baditu edo hartzen uzten ez badu". Hala, art. Laneko Arriskuen Prebentzioari buruzko Legearen 21 artikulua bere lana dela-eta langileak arrisku larri eta berehalakoaren eraginpean egon daitezkeenean, enpresaburua behartuta dago informazioa ematera eta beharrezko neurriak hartzera arrisku larri, berehalako eta saihestezinean langileek beren jarduera eten ahal izan dezaten eta, beharrezkoa bada, lanpostua berehala utz dezaten.
|
|
|
Álvaro San Martín Casa de Ley abokatuaren esanean," lanean arrisku larri eta berehalakorik izanez gero eta enpresaburuak segurtasuna eta osasuna bermatzeko beharrezko neurriak hartzen ez baditu edo hartzen uzten ez badu". Hala, art.
|
Laneko
Arriskuen Prebentzioari buruzko Legearen 21 artikulua bere lana dela-eta langileak arrisku larri eta berehalakoaren eraginpean egon daitezkeenean, enpresaburua behartuta dago informazioa ematera eta beharrezko neurriak hartzera arrisku larri, berehalako eta saihestezinean langileek beren jarduera eten ahal izan dezaten eta, beharrezkoa bada, lanpostua berehala utz dezaten. Eta enpresaburuak egiten ez badu, langileak eskubidea izango du bere jarduera eteteko “eta lantokitik alde egiteko, jarduera horrek bere bizitzarako edo osasunerako arrisku larria eta berehalakoa dakarrela uste duenean”, dio Calvok.
|
|
|
10 Sintomak nabaritzen hasten badira, lankideei eta nagusiei jakinaraztea. Kasu horretan, arreta handia jarri behar da distantzia sozialean eta higienean, enpresaren
|
laneko
arriskuei aurrea hartzeko zerbitzuarekin, lehen mailako arretako medikuarekin edo autonomia erkidego horretako COVID bulegoarekin harremanetan jartzen garen bitartean. Garbitzaileentzako gomendioak Irudia:
|
|
|
Baina, hori bai, ezin da edozein modutan eta edozein lekutan egin. .
|
Laneko
arriskuen prebentzioan aditua den emakume baten eskutik kontatuko dizugu nolakoa izan behar duen zure bulegoak etxean, telelanetan lesioak saihesteko.
|
|
|
Iritsi da garaia zure bulegoa etxean antolatzeko, araudiak ezartzen dituen gutxieneko eskakizunen arabera. María Luisa Castro Lópezek,
|
laneko
arriskuei aurrea hartzeko teknikariak, osasuna ez ahultzeko modu egokian nola egin aholkatu digu. “Jarrera ona izanez gero, lepoko eta bizkarreko mina eta lesioak saihestu” Telelana egiteko bulego egokia Lantaldea egitean, hauxe izan behar duzu kontuan:
|
|
2021
|
|
|
Alegia, enpresak eskubidea du enplegatua kutsatuta dagoen ala ez jakiteko, “beharrezkoak diren kontingentzia neurriak ezarri ahal izateko”. Laneko segurtasuna zaintzeko legezko betebeharra Covid proba bat egitea laneko osasuna eta segurtasuna zaintzeko modu bat da, eta enpresaburuek eta langileek laneko segurtasuna zaindu behar dute, besteak beste, eta halaxe ezartzen du
|
Laneko
Arriskuen Prebentzioari buruzko Legeak: Enpresaburua.
|
|
|
Enpresaburua. Langileen segurtasuna eta osasuna bermatu behar ditu
|
laneko
arriskuen aurrean. Legezkoa da, eta berme bat langileentzat, enpresak test bat egiteko eskatzea, “lanpostura sartzean gaixotasuna transmititzeko arriskurik ez dagoen jakiteko eta, hartara, gainerako lankideek edo langileek lan ingurunean kutsatzea saihesteko”, adierazi du Cuberok.
|
|
|
Prestatzaile horiek aisialdiko begirale eta elikagaien manipulatzaile titulua egiaztatu behar dute. Catering enpresa batzuek,
|
laneko
arriskuen prebentzioari buruzko nahitaezko prestakuntzaz gain, ikastaro zehatzagoak ere eskaintzen dizkiete, hala nola intolerantziei eta alergiei buruzkoak. “Zerbitzu bikaina ziurtatzeko modurik onena da gure langileak hainbat arlotan prestatzea, hala nola elikagaien segurtasunean, elikadura ohitura egokietan, haurren etapetan, aisialdian eta denbora librean, inteligentzia emozionalean, inklusioan, prebentzioan eta bitartekotzan, covid aurrean protokoloak”, azaldu du Aksel Helbek Serunion Educako zuzendari komertzialak.
|
|
2023
|
|
|
Sifemia dutenak “perfekzionismoan ainguratutako pertsonak dira, eta, seguru asko, lanean anbizio handikoak, hazteko gogoa dutenak. Eta obsesio bihurtu da, eta, beraz, ez dute deskonektatzen, uste baitute gehiago egin zezaketela eta hobeto egin zezaketela”, azaldu du Elena Daprák, ongizate psikologikoan aditua den psikologo sanitarioak eta
|
laneko
arriskuetako teknikari adituak. Hori dela eta, kaltetuek ahalegin heroikoa egiten dute eta lanaldia luzatzen dute, askotan aintzatetsi gabeko aparteko orduekin —edo lana etxera eramaten delako—, egiteke utzi ezin dituzten lan horiek egunero betetzeko eta hurrengo egunean gauza bera gertatuko dela ziur egoteko.
|