|
2000
|
|
|
Gurasoek hautatzen dutenaren arabera, maila guztietako ikasketak beraien hizkuntza jatorrean egiteko aukera emango zaie. Aldi berean, hizkuntzarekin batean
|
bertako
kultura jatorraren irakaskuntza ere bermatu nahi da, horretarako beharrezko diren irakasleak prestatuz.
|
|
|
Gure herriak
|
bere
kultur ondarez duen edukirik garrantzitsuena euskara dela esan beharrik ez dut. Kontu horietan, bakoitzari bere izaera jatorrez datorkiona baita berezkoena eta naturalena.
|
|
|
Horientzat fisikotasuna da kulturaren eredua, ez bizitza.Garbi dago ez zaidala jarrera egokia iruditzen. Herritarren bizitzan, kultur tradizioanbildutakoak izugarrizko garrantzia du, maiz
|
bere
kultur nortasunaren agerpen nagusiaizateraino ere.
|
|
|
Ordura arte euskararen maitale sutsua izandakoa, geroztik haren azterlari hotz bilakatzen hasi zen, hura ikerketa zientifikorako gai hutstzat harturik, hizkuntza bizi gisa izan zezakeen patuaz arduratu gabe. ...eza kontuan hartu gabe, Unamunok, antza, pentsatu zuen berak hura behar bezala menderatu ez bazuen, ez zela hartarako gaitasunik edo bitarteko didaktiko aproposik ez zeukalako, hizkuntza zail eta madarikatu hura ezin ikasizkoa zelako baizik, eta are okerrago, bere gogoetak behar bezain argi adierazteko, euskaraz ezin baliatzea ez zela berak hura behar bezain ongi ez jakitearen ondorio, hizkuntzak
|
berak
kulturarako bide izateko balio ez zuelako baizik.
|
|
|
eurozentrismoa. Frazerrek Europako zibilizaziotik, Ingalaterratik hain zuzen, ikusten ditu mundua eta
|
bere
kulturak, Wittgensteinek kritikatu zuen moduan:
|
|
2001
|
|
|
|
Bertako
kulturan ahozkotasunak indar handia omen du, eta bertsolari modukoak ere ba omen dira...
|
|
|
Gizakien arteko harremanetan, hemengo bizimoduan... integratzeko prest daude. Baina
|
bere
kultura galdu gabe. Iruñeko islamdar komunitatean, bakoitzak ahal duena egiten du bere eguneroko bizitzari eusteko; errezoak antolatu, jendea ezkondu eta hileta elizkizunak egin, jende ikasiak jakintzarik gabe datozenei eskolak ematen dizkie...:
|
|
|
Hona kultura eta ohitura batzuekin datoz, eta ez dute aldatu nahi, egokitu baizik. Nola integratzen da atzerritar bat
|
bertako
kulturan, berea galdu gabe. Horra etorkinen buruhausterik handiena.
|
|
|
Puntu honetatik aurrera, Eugeniaren karakterizazioak gero eta ukitu karikatureskoagoak hartuko ditu:
|
bere
kultur jakituria eskasaren adierazgarri, Babelia" irensten" du asteburuero," derrigorrezkoak" diren liburuen zerrendak buruz ikasiz; etengabe" ¿ pero qué os pasa a los vascos?" okagarria errepikatzen du, eta gainera, abokatua da, edozein film amerikarretan pertsonaia nazkagarria irudikatuko ligukeen ogibidea. Hori guztia gutxi balitz, emakume honek, bere sexuaren usainak, higuina eragiten dio protagonista maskulinoari (208), eta ez Woody Allenek esandako eran5, modurik mespretxugarrienean baizik.
|
|
|
Motibazio horrek eragindako ikasleak benetako interesa du bigarrenhizkuntza bat duen komunitatean. Talde horrekin komunikazioa osoagoa izatekoeta talde horrekin eta
|
bere
kulturarekin harreman estuagoak edukitzeko ikasi nahidu hizkuntza. Gizarte egitura irekia eta malgua bada, beste taldearekiko orientaziopositiboak, hori erreferentzia taldetzat harturik?, talde horretan sartzea errazdezake, integrazioa erraztuko duen sozializazio aurreratua eskaintzen duelarik.Kasu horretan, hizkuntza beste taldean integratzeko bidea da.
|
|
|
Euskara ren normalkuntza ren prozesuaren jarraipenak bakarrik bermatuko luke Euskal Kulturaren iraupena Nafarroan. Dena den, herritarren eta politikarien jarrerak aldakorrak direnez, nafarrak beraiek dira euskara eta
|
bere
kulturaren giltza dutenak.
|
|
|
Berriro aipatu behar dut Nafarroako hiritarrek azken hitza dutela eta haiek erabakiko dutela zer nolako inportantzia izango duen euskarak eta
|
bere
kulturak Nafarroan etorkizunean.°
|
|
2002
|
|
|
Uharteetan bi aukera zituen: euskaldun gisa aritzea, hau da, kanariarrei euskaraz abestea edo kantua lantzea
|
bertako
kulturaren bidean: «Inork ez zekien nik abesten edo kantuak egiten nituela.
|
|
|
Narratzailearen zenbait ezaugarri badakizkigu: edateko zaletasun gehiegizkoa (zaletasun hori bazuen Mirandek ere),
|
bere
kultura zabala (Beethoven edo Schubert musikariak aipatzen dira, Bergson filosofoa, Freud...), bizimodu zelanbait aristokratikoa gurasoek hiltzean utzi zioten jauretxean... eta apurka apurka kontatzen digu Theresarekiko amodio harremanaren bilakaera. Harreman horren etapak agertzean konbinatu egiten dira pisu erotiko nabarmena duten pasarteak eta erritmo narratiboaren azkartzea, harremana sendotu ahala.
|
|
|
MUren Hausnarketa Estrategikoan(),
|
bere
kulturaren definizioaneuskalduna, irekia eta unibertsala izango dela jasotzen du; Euskal Herriarekin etahonen garapenarekin konprometitua. Bere balioen artean, gizartea eraldatzeko erantzukizuna jasotzen du, eta euskara eta kultura euskalduna defenditu eta garatzearena.
|
|
|
Norbanakoak bere esku duen ezagutzaren zati garrantzitsu bat sozialki eraikia den heinean, alegia, norbanakoaren munduaren pertzeptzioa bere ingurukoek eta
|
bere
kulturak baldintzatua eraikia den heinean, badirudi bidezkoa litzatekeela, eta beharrezkoa gainera, arreta bereziz begiratzea jatorri desberdineko beste norbanakoek izan dezaketen ezagutzari eta beste horiek esangurak sortzeko erabil ditzaketen mekanismoei.
|
|
|
Transgresio hitzak ez du irakurketa
|
bera
kultura desberdinetan. Leku batean transgresiotzat har daitekeen zerbait, beste batean ez da horrela hartzen.
|
|
|
– Komunikatzea ez dela gauza
|
bera
kultura guztietan.
|
|
|
Orain modan jarri da, moda ez dakit moda den urte batzuetako kontua baita dagoeneko, baina modan jarri da, diot," Espainiako estatua" deitzea" Espainia" baizik ez dena. Ez dakit ongi zergatik den, eta kosta egiten zait hor bi izenen arteko desberdintasunik aurkitzea, baina oso argi dut gure kulturaren parte handi bat" Espainia" deitzen dugun hortik datorkigula, nola Baionan bizi den euskaldun eta euskaltzale bati
|
bere
kulturaren zati bat, txikia ez dena, Frantziatik heldu zaion. Hau ez da iritzi kontua bakarrik, zeren iritzi kontua balitz, eztabaidatzeko kontua izango bailitzateke aldi berean.
|
|
|
Zalantzarik gabe, Euskal Herriaren eta
|
bere
kultur nortasunaren erroetan oinarritutako hezkuntza egitasmoa sustatzen duena, euskal gizartea ren beharrei erantzungo diena, berdintasunean oinarritua, publikoa, autonomoa, osoa, demokratikoa, berritzailea, irekia, ikasleriaren garapen integrala bermatuko duena, euskararen eta euskal kulturaren hedapena ahalbidetuko duena, ikerkuntzari leku zabala eskainiko diona, langileria propioa izango duen...
|
|
2003
|
|
|
" gaur barkamena eskatu nahi dut ijito herriaren aurrean. Zuei entzun arte, uste nuen ijitoa eta
|
bere
kultura zela drogazale, trafikatzaile, labana zale eta zikina".
|
|
|
Beste alde bat ere izan zuen, bizkitartean, Frantziako Terroreak,
|
bere
kulturari doakiona, jakobinismoa deitzen baita geroztik behialako iraultzak hedatu zuen gaitz politiko itsusia.
|
|
|
Bizitzeko eskubide horrek baderakar, berez, nazio bakoitzarentzat, bere Hizkuntza propioa eta
|
bere
Kultura berezia begiratzeko eskubidea: horrela baitu populu batek adierazten eta defendatzen bere jatorrizko. Subiranotasun Espirituala?
|
|
|
Hasteko, autonomia erkidegoetako araudi espezifiko bakoitzak mugatzen ditu elikagai artisautzaren berezko lanbideak. Legeria autonomiko guztiek eskaintzen duten zerrenda ez da uniformea, artisautzakoa jarduerak garatzen diren lurraldeetako bakoitzaren tradizioaren araberakoa baita,
|
bere
kulturaren parte izanik. Eskulangile izatea ere ez da automatikoa; izan ere, agintariek aldez aurretik onartu behar dute, gutun edo baimen gisa, eta, gainera, denbora mugatua du, eta aldian behin berritu behar da.
|
|
|
Irudi luke, beste edozein testuingurutan egin litekeen eran, terrorismoaren estalpean ongia eta gaizkiaren artean egoeraren moralki ikertzeko eta jujatzeko kapazitatea galtzen dela, hala nola borroka armatuak finkatu eta kutsu heren mundutar eta etnizistaz hanpatu ideologian ito helburu argi eta zehatzak. Gogoetaren loeria astuna errazten du,
|
bere
kulturaren, funtzioaren edo sorlekuaren arabera etsaia gauza moldean kontsideratzeak. Gauza bat (jendea izan arren) suntsitzen, hausten eta errausten ahal da, morala kolpatu gabe.
|
|
|
Konponbidea ez da politika, ekonomia eta erlijioa artifizialki edo idealki lotzea, gizakia eta natura alde batera utzita. Gizakiaren onerako, eta haien guztien onerako, gizakian baitute hiruek esanahia, justifikapena eta azken xedea, gizakiarengan zentratu behar dugu,
|
bere
kultur bizitza aztertzerakoan, behintzat. Halaber gizakiaren naturarekiko elkar lotura zentratuko dugu, behin betiko kateatuta direla ikusten ari garenak, gero etaazka rrago gainera.
|
|
|
Baina zoko horiek itsas zabalaren ur geldiak dira eta itsas zabal hori gizarte eta hizkuntza erkidegoa da. Erkidego horrek badu
|
bere
kultur ingurua eta haurrari, garatzeko behar dituen hitzak, kontzeptuak, gako sozialak eta funtzionamendurako protokoloak eskaintzen dizkio.
|
|
|
Ezagutzaren prozesuak, gizabanakoaren ernamuin kultural gisa, linealki segitzen du urteekin batera, pertsona bakoitzaren jardueraren arabera, eta segitzen du gainerako gizabanako helduekin batera bere giza taldearen talde kultura osatu arte. Baina, garapenaren lehenbiziko urteotan, taldeak —bizidun berria talde batean sortua baita— haurrari oinarrizko osagaiak ematen dizkio
|
bere
kultur eraikina eraikitzeko. Delako osagairik ezean, historiaurrean jaioko litzateke.
|
|
|
Kultura bat baino gehiagoko zonaldeetan, eta aintzat har daitekeenean gizabanakoak herri ezberdinekoak sentitzen direla" haiei" galdetzen zaienean, gizarte kulturanitzaren formula Europako historiaren aukeren artean dago. Dena dela, eta hau ere berria da, herri autoktonoa da beste guztiengandiko errespetua merezia duena,
|
bere
kultura baitago garapen logikoa eta normala duen lurraldean, eta kultura hori gizateriaren ondasuna da beste guztiak bezala. Oro har, gainera, lurralde hori da, herri eta kultura gisa mantentzeko behar adinako masa kritikoa duen bakarra.
|
|
|
Pentsalari ausart eta iraultzaileak ere makurtzen dira zientziaren epaiaren aurrean. ...entziari eusten dio egiaren neurri bat delakoan— Evans Pritchard, Levi Strauss eta beste batzuek ere onartu dute ‘Mendebaldeko Pentsamendua’, giza bilakaeraren gailur bakarra izatetik urrun, beste ideologia batzuetan topatzen ez diren arazoek ukitzen dutela —baina zientzia salbuesten dute pentsamendu forma guztiei onartzen dieten erlatibizaziotik— Zientzia, horientzat ere,
|
bere baitan
kulturatik, ideologiatik eta aurreiritzitik independentea den ezagutza positiboa duen egitura neutrala da.
|
|
2004
|
|
|
Ekainak 4 eta 5ean arriskua eta esperimentazioa akuilu dituzten proposamen ausartak eskainiko dituzte musikari gonbidatuek. Besteak beste, Erresuma Batuko Keith Rowe, Japoniako Toshimaru Nakamura, Jorge Haro argentinarra eta Sigtryggur Sigmarssone islandiarra izango dira
|
Berako
Kultur Etxean egingo diren kontzertuetan.
|
|
|
Erronka garrantzitsu honetan bertako hizkuntzarekin, euskararekin eta
|
bertako
kulturarekin bat egiten saiatuko dira. Mestizajea da etorkizuneko errealitatea baina gero eta errespetu gehiago izan behar dugu, sentikorragoak eta arduratsuagoak izan behar dugu inguruko kulturekin, elkarbizitza aberastu eta askatasunez hezkuntza ereduak aukeratzeko.
|
|
|
Martin, zuk, zeure bizimoduaren bidez azaldu zenuen nazionalista terminoak anitz esanahi dituela berekin. Badela legezko nazionalismo bat, beste herriei, beren borondatearen kontra, legerik, kulturarik eta hizkuntzarik ezartzen ez diena;
|
bere
kultura propioa gordetzea eta garatzea eta bere interes legezkoak defendatzea besterik nahi ez duena, eta badela beste bat, inposatzailea eta azpiratzailea, gainerakoak fagozitatu nahi dituena eta lehen deskribatuarekin ikustekorik ez duena. Horregatik, Espainiako errepresiotik ihes egin zuten beste euskaldun asko bezala Venezuelak hartu zintuenean, euskaldun eta venezuelar eredugarria izan zinen.
|
|
|
Marrazo hauen pentsalariak eta ideologoak izaten dira, gezurra badirudi ere, arrain txikiaren etnozentrismoa aho betean kritikatzen dutenak. Anti etnozentrismo honen zilborra
|
bere
kulturaren eta zibilizazioaren ontasunez jantzita, arrain txikiak bere burua haren bazkatik libratzeko ezkutalekuen estrategiak proposatzen dizkiolarik, etnozentrismoa izango dugu hitz salataria. Bizi nahi eta ezin biziaren aitzinean, madarikazioak jotako hitza aditu du hizkuntza eta kultura menderatuaren ordezkariak.
|
|
|
Ale alea, gutxiago kontsumitzen dena, maltakoarekin nahasten da, horrela nahasketako whiskia lortzeko. Eskoziarrek whiskia edari nazional izendatu zuten, eta horretarako “whisky” edo “scotch” hitzak agertzean botila batean whiski hori Eskoziako lurretan egin behar bada, edari hori
|
bere
kulturaren ikur bihurtuz.
|
|
|
Ortantxe nago ni ere.
|
Beraz
kultur maillako izkuntzaz mintzatuko natzaizue aurrenik.
|
|
|
Eta gauza bera frantsesek Arjelia’n, arabera itzali gabe.
|
Bertako
kulturak eta hizkuntzak ez dira gehienetan hil (Arabitarrak, era berean, ez zaizkie kabilatarrei nagusitu). Orain hedabideak haundiagoak izaki, erresumak lehenago ezaba ditzake ethniak.
|
|
|
Baina aurten Bilbon egon da auzia, aurreko urteetan ere saiatua. Iñaki Azkuna alkateak eta
|
bere
kultur zinegotziak, zentsura praktikan jarri dutenak, presioa egin dute Aste Nagusiaren eredua aldatzeko eta instituzionalizatzeko. Aitzakiak, itxurazkoak gainera, franko eman dituzte, baina azpi azpian helburua garbia zen:
|
|
|
Izan ere hain da gogorra AEBetako enpresa eta zinemaren lehiakortasuna ezen merkatu baldintza normaletan Europako zinemagile eta produ kzio e txeek ez bailukete haien aurrean jokatzeko aukerarik ere izango. Ha rtara," kultur salbuespen" edo" kultur aniztasunaren" izenean, Estatu guztiek euren zinemagintza babestu eta sustatzeko mekanismoak ezarri dituzte, oso konplexuak eta zehatzak batzuetan, sinpleagoak eta mugatuagoak bestetan, bakoitzak zinemari eskaintzen dion garrantzi estrategikoaren arabera
|
bere
kultur sistemaren baitan. Europar instituzioek eurek ere bide beretik jo dute azkenaldian, europar zinema babesteko sistema osagarriak ezarriz Estatukoen gainetik.
|
|
2005
|
|
|
\ Kulturaren arloan, euskaldunak, gehien batean, ez datoz bat inmigrantea erabat onartzeko hark
|
bere
kultura utzi behar izatearekin. Nolanahi ere, biztanleen %50en iritziz, etorkinek baztertu egin behar dituzte beren erlijiotik eta kulturatik indarrean dagoen legediarekin aurrez aurre dauden alderdiak.
|
|
|
Nafarroako aktoreek, zuzendariek, dantzariek, ezin dute sartu, eta ikusleek ere larri dute. Eliteentzako da, ez da
|
bertako
kulturarentzat tokia».
|
|
|
Beste musikei, esperimentalagoak direnei, egiten die leku, urtero, Berako Ertz kolektiboak antolatzen duen Ertz jaialdiak. Aurten ekainaren 10 eta 11n egingo dute,
|
Berako
kultur etxean. Artista andana izango da, bertako nahiz nazioartekoak.
|
|
|
Helburua zera da: beste herrialde batetik etorritako jendeak kultura bat baduela ikustaraztea eta
|
bertako
kulturari kalte egin gabe, kanpotik etor daitekeen kultura hori erakustea. Kultura ezberdinak uztartuz ekimen interesgarriak egin daitezkeela eta kultur aniztasuna guztiontzat aberasgarria dela erakutsi nahi izan dute hala.
|
|
|
Prozesu globalizatzaile oso ezberdinak ditugu munduan, batzuk onak izan daitezke eta beste batzuk oso txarrak. Prozesu globalizatzaile batek
|
bertako
kultura kontuan hartzen badu, printzipioz ona izan daiteke, beraz, bereizi ditzagun prozesuak. Modu filosofikoan aritzeak ez dakar ezer, ez da onargarria.
|
|
|
Ezohikoa den gauza bat gertatu da bertsolaritzan azken hogei urteotan.
|
Bere
kultur esparrua autoeratzeko intuizioa mamitu du bertso munduak. Tresna bat sortu zuen, eragile guztien bilgune:
|
|
|
Lehenengotan, sortu aurretxoan, Iparraldean Hegoaldeko jeltzaleen bidetik alderdi politiko bat sortuko zenetz zurrumurrua zebilen, baina azkenean aldizkaria besterik ez zuten sortu, eta haren eragileek argi esan zuten beren asmoa ez zela horren aitzakian alderdi bat sortzea. Pierre Lafittek sorturiko aldizkari hau, kultura edukiz hornitua zegoen gehien bat eta, Frantziako beste eskualde batzuetan bezala, gazteak erakarri eta bakoitzak
|
bere lekuko
kultura hedatzea zuen helburu.
|
|
|
Beraz ez da harritzekoa 1877an, Nafarroan Asociacion Euskara sortzean, bertako kide egitea. Testuinguru horretan, Iruñeko Revista Euskara k eraginik, eta Madrilen hasitako
|
bere
kultur aldizkaria utziz, Revista de las Provincias Euskaras sortu zuen (cf. III. 1 §).
|
|
|
Zerrenda luzekoa da Eusko Jaurlaritzak bultzaturiko Bidegileak bilduma. Izatez, hori du
|
bertako
Kultura Sailak biderik egokiena aspaldiko, eta ez hain aspaldiko, euskaltzale askoren biografiak agerian jarri eta irakurgai egiteko.
|
|
|
Ba ote daki nazioak bere sortea
|
bere
kulturaren esku dagoela. Edo zapuztu egin ote du gure berpizkunde garaiko intelektualek zuten konbentzimendua, balore kulturalik gabe nazio esistentziarik ez zegoela zioteneko konbentzimendu hura?
|
|
|
Lurreko hizkuntzen estudioa, beraz, gizadiaren pentsamenduen eta sentsazioen historia unibertsala da. Berak gizakia eremu guztietan eta
|
bere
kulturaren maila guztietan deskribatzen du. Bertan ezin da ezer falta ze, egiaz, gizakiari dagokiona gizakiaren gertuko interesekoa da.
|
|
|
Errepikatu dezagun hau laburki: hizkuntzaren estudio propio bat egitea (hau da, hizkuntzarena orokorrean eta baita lurreko mintzaira partikular guztiena ere), zein beste guztietatik banandua eta bere baitan sistematikoki ordenatua den; eta estudio hau, orain arte honela kontsideratu ez bada ere, bitarteko garrantzitsu bat bezala eraikitzea, gizakia
|
bere
kulturaren maila ezberdinetan ezagutu eta formatu ahal izateko eta, honekin batera, baita hizkuntza partikularren jabekuntza erraztu ahal izateko ere.
|
|
|
Azken finean, hizkuntzek" eskaintzen digutena giza-natura osoa, garbia eta hutsa da" 167 Honekin lotuta gogoratzekoa da, beste behin, Humboldtek arreta berezia eskaintzen diela garapen literario handirik izan ez duten euskara bezalako hainbat hizkuntzari, ze, bere aburuz, bat bera ere ez da alferrikakoa eta guztiak dira bildu eta ikertu beharrekoak168 Jarrera honetatik abiatuta ulertu behar dugu bere" entziklopedia" linguistikoaren helburu nagusia, hain zuzen, berak honako hitzekin deskribatzen duena: " hizkuntzaren estudio propio bat egitea[...] zein beste guztiengandik banandua eta bere baitan sistematikoki ordenatua den", eta berau bitarteko garrantzitsu bat bezala eraikitzea, gizakia
|
bere
kulturaren maila ezberdinetan ezagutu eta formatu ahal izateko eta, honekin batera, baita hizkuntza partikularren jabekuntza erraztu ahal izateko ere.169
|
|
2006
|
|
|
Eremuok, ordea, ez ditugu bi unibertso itxi eta bata bestearen ukatzaile bailiren bezala ulertu behar, baizik eta elkarren osagarri diratekeen mundu gisa: bakoitza
|
bere
kultur sistema edo kultur eredu berezi samarrekin, bai jarduera ekonomiko, nahiz antolamendu politiko eta sozialari ere dagokionez, baina beti ere elkarrenganako nolabaiteko zerikusian, batak soberan duena besteari eskaini eta falta zaiona trukean harengandik lortzeko, noski. Ager deituak (Baskoien populamendu eremuaren hegoaldeko zatian kokatzen dena) molde aurreratu samarrak erakusten ditu ekonomi jarduerari dagokionez (labore nekazaritza, burdin metalurgia, tornu zeramika, moneta zirkulazioa), ukaezineko hierarkizazio maila bere gizarte antolaketan eta are hasiberritako urbanismoa ere, batzutan, leinu irizpide hutsak gaindituz.
|
|
|
Aintzat hartzekoa da ondokoa: Weber-ek ez du identifikatzen
|
bere
kultura mendebaldarra. Arrazoiarekin?. Garrantzitsua da horretaz jabetzea, Weber-ek ez baitu pentsatuko, beste hainbatek egin duen antzera, Mendebaldeko bizimodua gizaki guztiek bizi beharrekoa denik.
|
|
|
handia. Bidaia osatzeko, liluragarria da
|
bere
kulturaz arduratzea.' Musika, dantza eta pintura izan dira Koreako pasio nagusietako batzuk. Hala ere, zeramika da, zalantzarik gabe, kolore aniztasuna eta txinatar eragina ezaugarri dituen arte korear ezagunena.
|
|
|
Sarbide zaila duen eskualde hori, Kaukasoko mendi altuenen artean ezkutatua, ezin izan zuten suntsitu behin eta berriz herrialdea suntsitu zuten inbaditzaileek. Horri esker,
|
bere
kulturaren eta tradizioen zati handi bat gordetzen du. Abenturazaleak trekkinga eta eskalada egiteko leku aproposean daude, eta lasaiago nahi dutenek Ushguli bezalako herri zoragarriak bisitatu ditzakete.
|
|
|
Jarduera honen bidez, hilero honelako bazkaria programatu nahi da: herrialde jakin bat, haurrek zapore berriak ezagut ditzaten eta
|
bere
kulturaren bitxikeriak. Horrela, zain geratuko dira ikusminez.
|
|
|
Urriaren 16an jaso zuten hurrengo urteko Nafarroa oinez prestatzeko lekukoa eta lan horri ekin diote dagoeneko: leloa eta logotipoa aukeratu, eta jendaurrean aurkeztu dituzte, azaroaren 15ean Iruñean, Nafarroako Ikastolen Federazioko egoitzan, azaroaren 18an
|
Berako
Kultur Etxean eta azaroaren 23an Lesakan.“Baietz oraingoan! ” hautatu dute lelotzat, ikastola behingoz bere etorkizunaren jabe izanen dela ziur direlako ikastetxeko arduradunak; iruditzat, berriz, Kukuxumusu etxekoek egindako marrazkia. Gainditu behar izan dituzten oztopoak eta bidean bota duten izerdia islatu nahi izan dituzte logotipoan.
|
|
|
Euskal familia guztien eskubidea da beren seme alabek testuliburuak baldintza berberetan eduki ahal izatea, eta horrela ikasle guztientzako hezkuntza kalitate egokia bermatu ahal izatea. Xede hori lortzeko euskal administrazioak har ditzakeen neurri guztiak jotzen ditugu beharrezkotzat, baina liburuaren eta
|
bere
kultur eragileen sektorea ahuldu gabe. Liburu dendariok, auzi horren aurrean, beti proposatu izan ditugu doakotasuna lortzeko hainbat eredu, beti ere testuliburuaren egungo egoeratik urruntzeko asmoz:
|
|
|
Berea da. org,. com,. net,. edu edota. es edo. fr domeinuak banatzeko ardura. Katalanek, hiztunek eta
|
bere
kulturak mundu mailan aritzeko domeinua erdiesteko bideak urrats handia egin zuen. Eta aurten, otsailean, abian jarri dituzte domeinuok.
|
|
|
Bitariko kezka eta helburuak gidatu duela dirudi Jakin Taldearen kultur lana: gaurko euskaldun kulturaz jantziari dagozkion euskarazko irakurgai duinak eskaintzea, batetik, eta, aldi berean eta horrekin batera, euskara
|
bera
kultura eta jakintza modernoak espresatzeko gaitzea, kultur hizkuntza bihurtuz. Bi helburuak bata besteari guztiz lotuta ikusi izan ditu Jakinek.
|
|
|
Diomedesek errieta sutsua egiten dio Estenelori, honek, batailaren orduan, atzerako bidea aukeratzen duenean: borrokari ihes egitea (aluskaonti maesai) edo kikiltzea (kataptwssein) ez da bere leinukoen ohitura (ou gar moi gennaion), gogoratzen dio, ez da
|
bere
kulturan irakatsi zaiona35.
|
|
2007
|
|
|
Hizkuntza erabiliaren gaineko hausnarketak egiten badakigu? Zenbaterainoko aukera izan dugu euskara eta
|
bere
kulturarekin harremanetan jartzeko?
|
|
|
Ados. Baina ez deritzot onargarri, kulturartekotasunari men eginez,
|
bertako
kulturari lehentasunik eman ezin izateari.
|
|
|
Hortxe dago gakoa. Eta arauketa horretan, nahita nahiez,
|
bertako
kulturak nagusitasuna izango du besteen ondoan. Eta saihestezina ez ezik, onargarria ere iruditzen zait.
|
|
|
Guk esaten dugunean jendearenganako lan hori egin behar dugula eta plaza bat izan behar dugula, esaten ari gara inguratu behar ditugula kultur gai batzuk jendearengana. Baina jende horrek badu
|
bere
kultura propioa, beste arlo batzuetan. Jende batek, adibidez, arteari buruz ez daki ezer, baina jakingo du kontabilitatea eramaten, josten, plastikoa egiten, autobusak egiten edo medizinaz.
|
|
|
Matematikari buruz ezer ez dakienak hutsune handia dauka
|
bere
kulturan. Hala uste du Ibañezek, eta ideia hori hobeto azaltzeko, oso zabalduta dagoen ustea jartzen du hankaz gora:
|
|
|
[Zuzera= umeske]. Argi dago arazoa ez zetzala bertsolariaren euskararen mailan, ezpada
|
beraren
kulturaren erreferentea ez zen baserria, uria baizen.
|
|
|
Datarik gabe. guaiko bertako neska mutilekin ezkondu ziren, Ruben Orivel Gervasini eta Gloria Mabel Bassinirekin. Aurreko hamarkadetako hainbat etxetan ikusi zen bezala, lehenengo belaunalditik
|
bertatik
kulturen arteko uztarketan edo mestizajean arazorik gabe sartu ziren euskal etorkinen seme alabak.
|
|
|
Baina, bestetik, aro bakoitza, osoa bere baitan (haurtzaroa, gaztaroa), sortu, garatu eta bukatu egiten da, bere bukaerak hurrengoaren oinarria ematen duela: izan zen haurraren gainean sortzen eta garatzen da gaztea;
|
bere aurreko
kultura baten gainean sortzen eta garatzen da kultura historiko bakoitza, etengabeko berregintza eta elkarregintza batean, kultura bakoitza beti osoki norbera eta berjabe geldituz.
|
|
|
Topiko hauek oso zabalduak egon dira. Aprioriko premisa horiekin, Hitler-ek Japonia
|
bera
kultur hartzaile soil, ez kultur sortzailetzat jotzen bazuen, cfr. ZENTNER, Ch., A. Hitlers Mein Kampf. Eine kommentierte Auswahl, München 1974, 180, ez da bakarra izan iritzi horretakoa.
|
|
|
Izan ere, horrelako azoka bat antolatzea oso korapilatsua da. Baina, aldi berean, benetan atsegina da ikustea herri bakoitzak zer nolako atxikimendua dien
|
bere
kulturari eta bere tradizioei.
|
|
|
Zoko horiek itsas zabalarenur geldiak dira eta itsas zabal hori gizarte eta hizkuntza erkidegoa da. Erkidegohorrek badu
|
bere
kultur ingurua eta haurrari, garatzeko behar dituen hitzak, kontzeptuak, gako sozialak eta funtzionamendurako protokoloak eskaintzen dizkio.
|
|
|
Hala ere, garapenarenlehenbiziko urteotan, taldeak, bizidun berria talde batean sortua baita? haurrarioinarrizko osagaiak ematen dizkio
|
bere
kultur eraikina osatzeko. Delako osagairikezean, historiaurrean sortuko litzateke jaioberria.
|
|
|
Konponbidea ez da politika, ekonomia eta erlijioa artifizialki edoidealki lotzea, gizakia eta natura alde batera utzita. Gizakiaren onerako, eta haienguztien onerako, gizakiarengan zentratu behar dugu,
|
bere
kultur bizitza aztertzerakoan, behintzat.
|
|
|
|
Bere
kultur identitatea kinka larrian ikusi ostean, europar kultura gaurkotutako edukiz janzteko saiakerak iraganeko zenbait pasarteri so dirau. Behin honairitsitakoan, ez dakigu ez ote duten nahi edo ez dakiten edota ezin duten zinezgainditu kulturen alborakuntza hutsez osatutako europar kultura.
|
|
|
Bistan da ez dela metaketa hutsa, baizik etabakoitzak dituen interesen araberako egitura bati jarraikiz eginikoa, baina azkenbatean, metaketa. Norberari
|
bere
kultura pertsonala osatzeko bide bi baizik ezzaizkio gelditzen: batetik, bere esperientzia zuzena, eta bestetik, besteen bidez, zeharbidez, eskura dezakeena.
|
|
|
Europa eraikitzen ari garen moduan, Estatu bakoitza
|
bere
kultur interesakaurrera ateratzen ari da. Egindako mugimendu taktiko bakoitzean nor bere botereeremua zaintzeaz arduratzen da.
|
|
|
Urteetan aritu dira balizko europar kultura horren mamiaaztertzen. Azken hamarkadan ohartu dira batere ados ez daudela; izan ere, estatupartaide bakoitzak
|
bere
kulturaz baino axola gutxiago eta mesfidantza gehiago dukultura komunaz. Beraz, kulturaren gaia bazterrean utzi edota zokoren bateangorde dute.
|
|
|
euskara ttipitasunetik mundua ikusteko era da hainbaten ustez, bestebatzuen begietan, etxe barruko jantzia, pijama antzeko zerbait. Askokeuskal kultura konplexuz beterik ikusi arren, jendeak, oro har, ederkigozatzen ditu
|
bere
kultur jarduerak, goitik jarduera horien gutxiespenaheldu arte. Adibidetxo bat, Bilboko Udalak erabaki du Bilbao hitza erabiltzea, Bilbo berba, antza, herri apalaren hitza izaki zatarra da.
|
|
|
Kontua da, gaur, jendeak ez duela lortzen
|
bere
kultur kapitala sistema koherente batzuetatik; kontsumoaren eta informazioaren gizartean sistema horiekbirrindu eta nahastu egiten dira; eta ondorioz, jendeak handik eta hemendik hartuzbere kapitala osatu eta bizi egiten du. Tartean, euskal kulturgintzaren altzotikzerbait hartu eta zerbait biziberritu ere.
|
|
|
Tradiziozale euskaltzaleek (Mogeldarrak, Añibarro, Agirre...) baserri giroko etxenagusitasunetik hiri girokobaserri ideologiarako tartea urratu zuten eta horretan foruzaletasuna lagun izanzuten. Intelligentsia tradizionalista horrek irakatsi zion euskaldunari
|
bere
kultur etahizkuntz nortasunaren eredu idealak zein izan behar zuen: bizimodu tradizionaleieutsita bizi zen baserritar fededun zintzoa.
|
|
|
nazionorbanakoa identitate duin eta osoa irudikatzeko diskurtso modernoa dugu, norbera hutsaren bertsio objektibatua. Eta euskaldunei objektibitate horren falta agerrarazten dien diskurtsoa dagoelako, bere burua euskalduntzat duen subjektuarentzatoso nabaria da
|
bere
kultur eta hizkuntz identitatea80.
|
|
|
Kultura immanentea den bitartean bizipena da, transzedentea egiten denetik komertzializatzekoobjektu bat izan daiteke. Aurrerago ikusiko dugu logika akumulatibo hau ez delaguztiz txarra (nork
|
bere
kulturaz kontzientzia izan dezan eta, ondorioz, kulturbaliabide edo ondare hori defendatzeko eta balioesteko bide izan daiteke, besteakbeste), baina esan dut: akumulazioa eta zirkulazioa aurrez aurre izango dugu.
|
|
|
Hala, kultura frantsesa edo espainiarra inork ulertuko otelituzke hizkuntza frantsesa eta espainola gabe? Bi kultura horien ezaugarri nagusiahizkuntza da, nazio hizkuntza horien ardatzean harilkatutako kulturak direlako bibiak, eta hizkuntza bakoitzaren baitan ondutako kulturak direlako bata eta bestea.Nazio hizkuntza bakoitzak
|
bere
kultura nazionala sortu eta ondu du. Horrek ez duesan nahi, jakina, nazio kultura guztiek hizkuntza desberdina izan behar duteniknahitaez:
|
|
|
Duen helburu bakarra bere hegemoniareninteresetan edo bere interesen hegemonian datza. Egungo inperialismoak egunbereganatu duen izaera alienatzaileak bere interesen aurka dagoen identitate oromendean hartu nahi du,
|
bere
kultur izaera alienatzailearen araberako etekinak etaondasunak metatzeko. Munduaren aniztasuna eta askotarikotasuna suntsitu.Hizkuntza eta kultura identitateak lurperatu.
|
|
|
Ikusiko dugun testuan, Euskal Herriaren definizioa aurreratzen du hark.
|
Bere
kulturan ulertzen du Monzonek Euskal Herria. Euskal Herria, ezer izatekotan, euskaraz bizi den herria da autore horrentzat.
|
|
|
" Feira erara" prestatutako olagarroa, piperrautsarekin eta gatzarekin ondua, olio on batekin eta patatekin bustia, Ribeiroko kopa batekin bazkaltzen hasteko modu egokia da. Zapore bereziak Galiziako gastronomia klasikoak tradiziozko errezetak eta zapore bereziak ditu, edozein jaki
|
bere
kulturaren zati handi bat ezagutzeko modu interesgarri bihur dezaketenak. Lakoi ospetsua greloekin Hilabete hotzenetan, eta urria haietako bat izaten hasten denean, zaila da plater ezagun eta sendo hau Galiziako etxe eta jatetxeetako mahaietan ez egotea.
|
|
|
Anasaps Dizdiraren argazki erakusketa zabalik dago
|
Berako
Kultur Etxean
|
|
|
Buruko eritasunak dituzten pertsonak eta hauen senideak biltzen dituen Anasaps Dizdira elkartearen argazki erakusketa egunotan ikusgai dago
|
Berako
kultur etxean. Igandea bitarte arratsaldeko 17:00etatik 19:00etara bisita daiteke.
|
|
|
Artxiboaren lan hau ezagutzera emateko bi ekimen martxan jarri ditu uda honetan
|
Berako
kultur batzordeak.
|
|
|
Batetik, irailaren 2arte
|
Berako
kultur etxean erakusketa ikusgai dago.Ez da ohiko erakusketa, izan ere, 2 ikus entzunezko biltzen ditu eta garai bateko argazki eta tresnak ere. Bertzeak bertze, argitaragabeko grabazio zahar bada Jose Antonio eta Rosa Mari Errandoneak utzitakoa.
|
|
|
Bi ekimen hauen bidez
|
Berako
kultur batzordeak beratarrak gonbidatzen ditu etxe zokoetan dituzten argazki zaharrak ateratzera. Epe luzerako lana denez, helburua argazki gehiago biltzea da ondoko hilabeteetan eta artxiboa eguneratzen eta berritzen jarraitu.
|
|
|
Uztailaren 27tik irailaren 2ra
|
Berako
kultur etxeko erakusketa gelan Berako argazki artxiboaren erakusketa egongo da. Goizeko 10:00etatik 14:00etara eta arratsaldeko 16:00etatik 19:00etara ordutegia jarri dute.
|
|
|
Urte hauetan Mugaldekoak taldeak bere ibilbidea osatu du, eta horretan, adiskide eta laguntzaile aunitz izan ditu. Horietako batzuk larunbatean izanen dira
|
Berako
kultur etxean. Hala nola: Iñigo Telletxea baxua, Igor Telletxea bateria, Joseba Irazoki lap steel a, Maddi Irazoki marrazkilaria, Estitxu Pinatxo kantaria, Petti kantaria, Begoña Rudi piano jolea eta Berako Labiaga ikastolako 3 haur kantari.
|
|
|
Emanaldia larunbatean, ekainaren 30ean arratsaldeko 20:15ean izanen da
|
Berako
kultur etxean.
|
|
|
Bortzirietako Bertso Eskola eta
|
Berako
Kultur batzordeak aurten XX. aldikoz antolatzen duten Bidasoako Bertso Paper Lehiaketa hasi da. Adin guzietako bertsolariek maiatzaren 18a arte izanen dute haien lanak aurkezteko.
|
|
|
Gaia, doinua eta neurria norberak hautatuko ditu, aldiz lanaren luzetasuna adina eta beraz mailaren arabera zehaztuko da. Idatzitako bertsoak maiatzaren 18a baino lehen igorri dira
|
Berako
Kultur Etxera, Eztegara pasealekua 11, 31780 Bera helbidera. Epaimahaiaren aitzinean anonimotasuna edukitzeko ohiko sistema erabiliko da, bertsoekin batera izenburua eta adina baizik ez dira zehaztuko, eta horrekin batera zehaztasun berdinak dituen gutun batean egilearen izen abizena eta telefono zenbakia jarriko dira.
|
|
|
Horretaz arduratuko da Bortzirietako Bertso eskola. Sari Banaketa ekainaren batean eginen da horren kari
|
Berako
Kultur Etxean eginen den ekitaldian.
|
|
|
1950eko hamarkada hartan Euskal Erbesteak bezala Barrualdeak lagundu zuten, euskarari
|
bere
kultur betekizun modernoak bilatzen (artean, Letra eta Humanitateetan ari zela). Baina Erbestea eta Barrualdea, artean, aldendurik ageri ziren, geografiaz urrun zeudenak belaunaldiz ere tartea eginez joango ziren, 1955 etena gertatu zen arte.
|