|
2009
|
|
|
Kontzienteki transmititzen dugu, ala inkontzienteki ere transmiti daiteke?, galdetu du norbaitek. Transmisioa naturala izan liteke, ala guztiz kulturala da?; Zerbait transmititzean
|
berean
kultura egiten da?; Kulturaren funtsa transmisioa da?.
|
|
|
Euskal komunitateak zer kontzientzia du
|
bere
kulturaz. Eta euskal kulturgileek euskal komunitateaz?
|
|
|
Globalizazioak are konplexuagoa egin du etorkinen errealitatea, Amezagak azaldu duenez. Gaur egun etorkinak hobeto eutsi ahal dio
|
bere
kulturari, satelite bidezko komunikabideak, Internet, janaria... ditu eskura. Halaber, ez da leku batean finkatzen, baizik eta mugitu egiten da herrialde batetik bestera, eta harreman transnazionalak garatzen ditu (hemen bizi, negozioak han egin, sorterriarekiko loturak gorde...).
|
|
|
–Denak elkartzeko eguna da, partekatzeko, eta elkar ezagutzeko unea. Norberak
|
bere
kultura ezagutarazten du arrozaren bidez, baita jarritako postuen bidez, ere, zehaztu du Rafael Azaola antolatzaileetako batek.
|
|
|
Askatasuna 2005ean eskuratu zuen, osasun arazoak zituela eta. Orain, Virginia estatuan (AEB) bizi da, erbestean, eta
|
bere
kulturaren alde modu baketsuan borrokatzen dela esan izan du beti. Estatu Batuetako Uigurren Erakundearen zuzendaria da, eta haren herriaren, eskubide zibilak eta autodeterminazioa?
|
|
|
Euskal gizartea aldaketa handiak ari da jasaten
|
bere
kultura politikoan. Herritargoak politikarekiko duen harremana gero eta ahulagoa da.
|
|
|
Geroz eta erraldoi gutxiago ibiltzen ziren Bera herrian; iazko festetan, esaterako, bat bakarra atera zen buruhandiekin. Hori dela eta,
|
Berako
kultur batzordeak, erraldoien konpartsa indartu nahirik, erraldoiak dantzatzen ikasteko ikastaroa antolatu zuen.
|
|
|
Ttipi Ttapa telebista ikusten ari nintzen, eta
|
Berako
kultur batzordeak eskaintzen zuen aukera gustatu zitzaidan, eta izena eman nuen.
|
|
|
Dena dela,, nahi edo nahi ez?, kultura batekoak izateak batzen ditu maila diferente horiek denak. Eta, ondorioz,
|
bertako
kulturak konpondu gabe jarraitzen duen kontraesana ere bada Azurmendirena: Jainkoaren onarpena/ ukazioa eta harenganako sinesmena.
|
|
|
–Jendea
|
bere
kulturaren aberastasunarekin identifikatzea nahi dut?
|
|
|
Bide luzea urratsak neurtzeko, lurra oinutsik sentitzeko, ingurua zehaztasunez ezagutzeko. Nork bere bidea, bere erara, bere hizkuntzan,
|
bere
kulturari, bere herrikideei.
|
|
|
|
Bere
kultur militantziagatik, oinarri hori beti oso argi izan duela nabarmendu du Auzmendik. Euskal hiztunek osatutako gizartearen zati handi bat ordezkatzen zuen gure proiektua inork kontrolatzea aberrazioa litzateke, onartezina, eta utzi egingo nuke berehala.
|
|
2010
|
|
|
Nazioarteko Zuzenbide Publikoaren arabera, legezko jarduera bat da, eta oraintsu aitortu du Hagako Auzitegiak Kosovoren kasuan. Azkenean, EBko kide gisa eskubide guztiak izango dituen Katalunia batera garamatza prozesu honek, horrelaxe baitagokio bere historiagatik,
|
bere
kulturagatik baina, batez ere, bere herritar gehienek demokratikoki adierazitako borondateagatik. Barneko ikuspegitik, gobernu berriak trantsizioa kudeatzeaz arduratuko den Lehen Kontseilaritza sortu du, eta zerga agentzia propio bat, banku zentral propio bat eta gizarte segurantzako agentzia propio bat egituratu ditu.
|
|
|
Horren bitartez, gizarte elebiduna edo hiru eleduna ahal bada modu progresiboan lortzeko pausoak emango direla gaineratu du, xede argi bat jomuga:
|
Bere
kulturaz harro dagoen gizartea.
|
|
2011
|
|
|
eta ohera optimismo gaindosiz joan ostean, atzerapenez ikusi ahal izan dizkiot abantailak garaipenari. Juan Karlos Izagirreren sandaliak informatiboko lehen planoan, («paleto» jartzea falta zen), Rosa Aguilarren kexa, Belloch enaren parekoa, erabakia politikoa izan dela esanez; susmoa sortzen dit zerbait okerra dela adierazteko «politizatu» egin dela esaten denean; Donostiako proiektuan
|
bertan
kulturari gizartea transformatzeko funtzioa ematen bazitzaion, planteamendua bera da politikoa; kexa horixe politikoen ahotik datorrenean, zur eta lur geratzen naiz, gogoz bainago noizbait politiko hitza lorpentzat irakurtzeko. Baina plazer handien, alkatearen eta alkate ohiaren besarkada kenduta (niri ere malkoa atera zitzaidan ia), eta sandalietatik harago begiratuta Donostiako alkate berriaren elegantziaz gain, nire lankide eta tertulietako iritzi emaile zenbaiten erreakzio inbidiazkoak sortu dit, zeinak Donostiak irabazi izanaz poztera eraman nauen.
|
|
2012
|
|
|
Zilegitasuna, dudarik ez da, gobernatzen dugunon lan onaren zigilu bihurtzen da: halako ukitu kultu jaso bat ematen dio zenbaitetan, distira kapa bat; herrikoitasun bat eta
|
bertako
kulturarekiko lotura itxura bat bestetan, moderno eta are transgresore puntu bat inoiz, neurrian beti ere. Zer behar duen, hura.
|
|
2013
|
|
|
Horrez gain, hitzaldi zikloa antolatu dute ikasleentzat zein herritarrentzat, gertatutakoa azaltzeko asmoz. Hitzaldietara joaterik izan ez duenak erakusketa ikusgai izanen du
|
Berako
kultur etxean irailaren 8ra bitartean. Erakusketan bildu dituzte garai hartako hainbat argazki, testu, eta gudak herritarrengan zer ondorio izan zituen.
|
|
2014
|
|
|
Euskal diaspora ikertzeko eta
|
bertako
kulturaren artxiboa sortzeko helburuarekin, Etxepare Euskal Institutuak Jon Bilbao katedra berria sortu du. Historialari eta biografoaren mendeurrena gogoratzeko asmoarekin erabaki dute katedra haren izenarekin bataiatzea.
|
|
2015
|
|
|
fin fin ibili da, ibilbide luzeko ikerlari baten antzera, segurtasunez, harira beti eta manera onak mantenduz, aurrean duen genozidaren figura hala edo nola eramanez.Luppik, noski, ezin hobeto eman du bere azken rola izan daitekeena, bere zahar ahoskera gorabehera, eta luxu bat izan da bere isilune esanguratsuak eta eskuen keinu agintedunak behatu ahal izatea. Umore txinpartak ere sortu dira, jenerala
|
bere
kultur faltak ezarritako tranpetan erortzean, baina umore tristea izan da azken finean, tanta batzuk baino ez kolpistek sortutako basakeriaren infernuan.
|
|
2016
|
|
|
«Laguntza hauei esker gure liburuak aurki litezke Moskun bezala Madrileko Retiron. Ez du merezi
|
bere
kultura babesten ez duen herri bat defendatzerik». Alegia, merezi du bere kultura babesten duen herri bat defendatzea.
|
|
|
Ez du merezi bere kultura babesten ez duen herri bat defendatzerik». Alegia, merezi du
|
bere
kultura babesten duen herri bat defendatzea. Hona kulturaren definiziorik unibertsalena, guretzako ere balio duena:
|
|
2017
|
|
|
Zein zen hobeto ezagutzeko, Isidoro Fagoaga, bada tenorea! erakusketa bisitatu daiteke ekainaren 9ra bitarte,
|
Berako
kultur etxean.Fagoagaren nahia betez, 1937az geroztik erabili gabeko objektuak ez dira inoiz «inauteritako mozorro» modura baliatu. Are gehiago, Beran ikus daitezkeen jantzi, makillaje kaxa eta gainerako objektuak 80 urtean gordeta egon dira, horietako asko Iruritako (Nafarroa) etxe bateko ukuiluan.
|
|
2018
|
|
|
Irailerako zehaztekoa du
|
bere
kultur eskumenarekin zer eginen duen zehazki Euskal Elkargoak. Non eskua sartuko duen, non ez.
|
|
|
Non eskua sartuko duen, non ez.
|
Bere
kultur sasoia ere irailean du abiatzekoa, Hendaiatik Maulera. Euskal kulturaren eskumena ere bereganatua duela, hori nola aldatzekoa duen ere argitzekoa da.
|
|
|
Futbolera bideratzen dira egundoko baliabide humano, tekniko eta ekonomikoak, nahiz eta hori ez egon idatzita EITBren helburuen artean. Ez da utopiatan eta inozokeriatan ibiltzea, baldin eta sinesten badugu EITB ez zela jaio hartzaile datuen morroi izateko, euskal gizartearen eta
|
bere
kultur balioen zerbitzu publikora egoteko baizik.
|
|
2019
|
|
|
Gero azaldu zidaten zergatia...Euskal Herrian, tradizioz edo ohituraz, elizetan kantaldiak eman izan dira, 70eko hamarkadatik aitzina behintzat. Oroitzen naiz gose grebak aterpetzeko babes lekuak ere izan direla behar izan denean, eta euskal kantagintzarentzat biltoki ere bai.Ohitura horrekin bat egitearren edo, Donibaneko abesbatzak udako kontzertuetan euskal kantari ugari gonbidatu izan du berrogei urteotan denon plazerarentzat, eta, bide batez, kanpotik zetorren turistari tokiko
|
bertako
kulturari hurbiltzeko parada eskaini dio, euskaraz aurkezturik, hemen kultura bat bizirik dagoela ohartzeko beharbada, piper gorriaz eta hondartzaz gain besterik ere badagoela, alegia.Ipar Euskal Herriko elizetan kantatzen ikusi ditudan artisten zerrenda etorri zait gogora: Benito, Mikel Laboa, eta azken urteotan Mikel Markezetik Patxi Saizera, Kalakan eta beste hainbeste talde eta bakarlari entzuteko parada ukan dugu.Duela gutxi Lertxundik Sud Ouest egunkariari emaniko elkarrizketan aipatu du nola hasi zen duela berrogei bat urte elizetan kantatzen.Kazetariak galdetu diolarik «Zer oroitzapen duzu Iparraldeko kontzertuez?», Benitok honela erantzun dio:
|
|
2021
|
|
|
Erakunde politikoek sustatutako desagertze bat da. Euskara
|
bera
kultur panoramatik eta zirkuitu ekonomikotik kanpo ikusten da gero eta gehiago».
|
|
2022
|
|
|
Larunbatean egingo dute 2022ko Mendi Eguna, baina lehenengo urteekin alderatuta oroitzapenak asko aldatu direla ere azpimarratu nahi izan dute biek. Aurten, esaterako, Mikel Sarasola piraguista donostiarraren Jötunn dokumentala emango dute arratsaldean,
|
Berako
kultur etxean. «Aurreneko urteetan omenaldi gisara hartzen genuen eguna, baina, azken urteetan, festa modura hartzen dugu.
|
|
|
Legebiltzarreko atal desberdinetatik egindako edozein ibilbidek bere legatuaren fede ematen du: Ganberaren buru den Izaro, Eusko Legebiltzarraren ikurra; Osoko Bilkuren aretoaren diseinua, lurraren arrasean, «herri mailan egin behar delako legea»; liburutegia, liburuekiko zuen maitasunaren isla; artelanak,
|
bere
kultura itzelaren erakusle; egoitza eraikitzeko erabili ziren euskal erroko materialak... Guztiak dakarkigu gogora Juan Jose Pujana, bera baitugu Legebiltzarraren oinarrian.
|
|
|
Euskarak hezkuntzan izan behar duen garrantziaz ekarpen sakona egiten du dokumentuak, eta balioetan ere nabarmentzen du euskararen garrantzia: «Hezkuntza sistemak konpromiso berezia du euskararekin,
|
bere
kulturarekin eta haren transmisioarekin».
|
|
|
Halaber, mundua desberdintasun gogorren aurrean zegoen, estualdi ekonomiko larriak bizi zituen eta guda hotsak ozenak ziren. Era berean, ez zen txikiagoa euskaldun jendeak eta
|
bere
kulturak nozitzen zuen bazterkeria gainditzeko gogoa.
|
|
|
«Inork ez du Errusia defendatu. Are, Alemaniak aldatu egin du
|
bere
kultura estrategikoa, eta hori erabakigarria izan da. Orain arte ez zuen gogo handirik izaten Errusiarekin konfrontazioak izateko, eta aldaketa horrek ekarri du beste herrialde batzuk ere mobilizatzea; adibidez, Italia».
|
|
|
Paueren alde zaharrean kokatua da La Ciutat, hiriaren bihotzean okzitaniera eta
|
bere
kulturaren taupadaren herrixka gisa deskriba daiteke: sei eraikin zaharberritu dituzte, kultura eta okzitaniera bultzatzeko.
|
|
|
«Ez dago arazorik bakoitzak bere kultura, bere hizkuntza izateko; denei irakatsi diet gustura gure sukaldaritza. Zein da arazoa bakoitzak
|
bere
kulturari euts diezaion. Zergatik nahi du Txinak denok berdinak izatea?».
|
|
|
«Komikia arte bat bezala aztertu zuen lehenengo taldeko kide izan zen, Umberto Eco, Alain Resnais eta abarrekin». Gascak
|
bere
kultur ibilbide luzean egin zuen lana hobeto ezagutzeko asmoarekin, haren bilduma pertsonaleko 270 pieza inguru —obra grafikoari eta komikiari lotutakoak— eta ehun bat argazki biltzen dituen erakusketa ireki dute Donostiako Okendo kultur etxean: Luis Gasca, komikia eta zinema.
|
|
|
komikia eta zinema. Hain zuzen ere, bi arte diziplina horiei eman zizkien
|
bere
kultur ibilbideko urterik garrantzitsuenak. 1970ean Buru Lan argitaletxea sortu zuen, eta, haren bitartez —eta geroago sortuko zuen Pala argitaletxearen bidez—, komikiari hauspoa eta behar zuen garrantzia emateko lan eskerga egin zuen.
|
|
|
2020 urtean, halaber, Gure Artea saria eman zion Eusko Jaurlaritzak, Arte plastikoen eta ikusizkoen arloan agenteek egindako lana aitortzeko modalitatean —Laida Lertxundik eta Pello Irazuk jaso zuten saria urte berean— Epaimahaiak azaldu zuen «Euskadin kultura eta arte plastikoak sei hamarkadatan sustatzearen eta zabaltzearen alde egin duen ibilbide oparoan oinarrituta» hartu zuela saria hari emateko erabakia. «Artearen munduarekin lotutako hainbat elkarte eta erakunderen ekintzaile, editore eta sortzaile izan da Leopoldo Zugaza, eta haren jakin mina eta lanerako gaitasuna nekaezinak izan dira, hain zuzen ere,
|
bere inguruko
kulturaren esparruan aurkitu diren hutsuneak betetzera bultzatu dutenak. Izan ere, artea eta kultura, orokorrean, jendearengana hurbiltzera bideratutako lana da, bai azpiegitura handietatik, bai tokiko espazio txikietatik».
|
|
|
2020 urtean, halaber, Gure Artea saria eman zion Eusko Jaurlaritzak, Arte plastiko eta ikusizkoen arloan agenteek egindako lana aitortzeko modalitatean —Laida Lertxundi eta Pello Irazu artistek jaso zuten saria urte berean— Epaimahaiak azaldu zuen «Euskadin kultura eta arte plastikoak sei hamarkadatan sustatzearen eta zabaltzearen alde egin duen ibilbide oparoan oinarrituta» hartu zuela saria hari emateko erabakia. «Artearen munduarekin lotutako hainbat elkarte eta erakunderen ekintzaile, editore eta sortzaile izan da Leopoldo Zugaza, eta haren jakin mina eta lanerako gaitasuna nekaezinak izan dira, hain zuzen ere,
|
bere inguruko
kulturaren esparruan aurkitu diren hutsuneak betetzera bultzatu dutenak. Izan ere, artea eta kultura, orokorrean, jendearengana hurbiltzera bideratutako lana da, bai azpiegitura handietatik, bai tokiko espazio txikietatik».
|
|
|
Euskarak eta
|
bere
kulturak «bereizezinak» behar luketela ere uste dute, eta hizkuntzaren normalizazioarekin lotuta deskribatu dute kulturgintza. «Euskara ez da normalizatuko euskarazko kulturgintzaren ekosistema osasuntsurik gabe».
|
|
|
Euskarak eta
|
bere
kulturak «bereizezinak» behar luketela ere uste dute eragileek, eta hizkuntzaren normalizazioarekin lotuta deskribatu dute kulturgintza. «Euskara ez da normalizatuko euskarazko kulturgintzaren ekosistema osasuntsurik gabe».
|
|
|
Azterketa kritikoa egiteaz harago, proposamen zehatzak egiteko asmoa ere azaldu dute agerraldian, «euskararen eta
|
bere
kulturaren transmisioa bermatzeko oinarriak jartzeko». Iragarri dutenez, prest dute horretarako dokumentua, eta Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailari igorriko diote aurki.
|
|
2023
|
|
|
Itxuraz, Veneziako azken Biurtekoan samiek berezko pabiloia izan zuten, eskandinaviar herrialdeek utzitako tokian. Hizlariaren arabera, Sami herria Europako herri indigena bakarra da, eta
|
bere
kulturak eta hizkuntzak debekua eta bazterketa jasan dituzte mendeetan. Sami herria euskaldunak hitzaren bidez ordezkatuz gero, esaldiak aldaketa handirik ez zuela izango pentsatu nuen nire baitan.
|
|
|
Turismo lasaia masa turismotik ateratzeko aukera ona izan edo ez izan, «lekukotik eragiteko» balio duela zehaztu du Alzuak. Haren hitzetan, karbono aztarnaren murrizketa aukera berri bat izan daiteke, lasaitasunak
|
bertakoaren
kulturarekiko errespetu handiagoa eskaini bitartean.
|
|
|
Dantzan.eus hedabidean argitaratu ziren eta antropologo itsasuarrak irakulea Mexikon egongo balitz bezala sentiarazten du. Lekukotasuna baliatu du
|
bertako
kultura erakusteko. Rikardo Arregi kazetaritza sarien oroigarri bana jaso dute.
|
|
|
Artistak Mexikoko hainbat iruditeriaren itzulpen bisualak jartzen dizkigu mahai gainean. Hots, iruditeriak ez dira perspektiba estereotipatu batetik azaleratu daitezkeenak, edota bertako herrialdearekiko ikuspuntu turistiko batek eman ditzakeenak;
|
bertako
kultura garaikidean bizirik dauden sinesmenekin eta ohiturekin lotzen diren irudiak dira.
|