|
2000
|
|
|
Ai, nola jarri zitzaidan bihotza taupaka, eta nola sentitu nituen bihotzean mila igel haiek, bata bertzearen gibeletik jauzika...! Zeren eta ene bihotza ezagutzen ez nuèn mundu eme urtsu haren egarri baitzen, eta igel guztiek nahi
|
zuten
mundu hartan murgildu, lehorretik uretarat jauzi eginik... Eta orain igel batek egiten zuen jauzi eta orain bertze batek, eta haien jauziak gero eta handiagoak egin ziren, eta, halako batean, zorabiatzerat nindoala iduritu zitzaidan...
|
|
2002
|
|
|
Bando aliatuaren hausturak eta Ameriketako Estatu Batuen eta Sobietar Errepublika Sozialisten Batasunaren arteko, gerra hotza? deitu izan zenaren agerrerakmuturreraino aldarazi
|
zuten
munduaren egoera geoestrategikoa. Esparru berri horretan, mendebaldeko herrialdeek lehen planoan jarri zuten SESBrekiko enfrentamendua, alde batera utzita erregimen demokratikoen defentsari buruzko balioak, hain zuzen ere gerran zehar haien orientabide ideologikoak izan zirenak.
|
|
|
elkartasuna ez dira gizarte garaikideetan nabarmentzen. Ez esatearren, Estatu sozialista lehenik eta komunismoa ostean aurreikusten
|
zuten
mundu ikuspegia.
|
|
|
Bestalde, OMEren Asanblada honetan, pobreziaren eta gaixotasunaren arteko harreman estuan jarri da arreta, eta herritarren geruza pobreenek funtsezko sendagaiak eskuratzeko aukera izan behar dutela azpimarratu da. Hala, Gutxien Aurreratutako Herrialdeen (IEP) taldea osatzen duten 49 herrialdeek —gehienak afrikarrak dira, eta sagardoaren pandemia gailentzen da— Genevako bilera baliatu
|
zuten
Munduko Merkataritza Erakundeari (MAB) eskatzeko, zeinak merkataritzarekin lotutako patenteen gaia kontrolatzen baitu, Dohako Konferentzian adostutako patenteen ministro agindua zabaltzeko, 2016 urtera arte. IEP ez diren garapen bidean dauden herrialdeek 2005 arteko epea dute patenteak babesteko dagozkien lege sistemak ezartzeko.
|
|
|
Bazuten, gainera, beren artean puntu komunik: guztiek aldarrikatzen
|
zuten
mundu espiritual baten beharra; guztiek hautsi nahi izan zuten gurasoen munduarekin, askoz ere solidarioagoa izango zen bizimodu berri bati ekiteko; guztiak ziren, bestalde, nola edo hala, kultura hippyaren oinordeko, sinbolo bihurtutako kantariak miresten zituztenak: Beatlesak, Bob Dylan, Joan Baez, Simon and Gardfunkel, eta beste hainbeste; haietarik anitz ziren, finean, belar erretzaileak.
|
|
2003
|
|
|
Hori da Munduko Osasun Erakundeak (OME) egindako “Minbiziari buruzko Munduko Txostenaren” ondorioetako bat. Txosten hori atzo aurkeztu
|
zuten
munduko hainbat hiriburutan. Bere arduradunen arabera, inoiz egin den gaixotasunari buruzko azterketa osoena da.
|
|
|
Neurologoa zen, baina artearen inguruko ikerketa interesgarriak egindakoa. Artistaren kontzientzia bikoitzari buruzko lan batengatik ezagutzen
|
zuten
mundu akademikoan.
|
|
2004
|
|
|
Baserriko bizimodua ia desagertu baita Beran, zerbitzuak eta industria nagusi diren bizitokia da berea. Hizkera eta bizimoduak hiri batetik hurbilagoak daude bere gurasoek ezagutzen
|
zuten
mundutik baino. Hiri eta herriaren erdibidean bizi da.
|
|
|
Ruta Quetzal programetan jesuiten misio guztiak pasa ditugu; Paraguaitik hasi, Perun segi, Bolivia, Mexiko... Eta jesuiten misioek berebiziko garrantzia izan
|
zuten
munduarentzat, istorio horietan deskubritu dugu gero juduek kibutzetan kopiatu duten guztia, eta baita Errusian hartu zutena ere. Lehen komunismo saiakerak Hego Ameriketan egin ziren, eta haien asmatzailea, nahiz eta inork ez zuen esan, Loiolako San Inazio da.
|
|
|
Azkenekoz begiratu zion Liviari, galdezka, baina neskatoa lurrera begira zegoen, isilik eta geldi, eta gau hartan ezin izan
|
zuten
mundura atera.
|
|
|
Noizbait bukatu omen zen gizonaren denbora kontu hura, eta aurrera segi omen zuen partiketak. Eta txindurriek, erleek, tximirrikek, txepetxek, kaioek, zapelatzek, dortokek, gameluek, amuarrainek, lehoiek, tigreek, kanguroek, haiek guztiek eta beste animalia askok jakin egin omen zuten zenbat denbora edukiko
|
zuten
munduan. Azkenean, dena bukatutzat jo eta erretiratzera omen zihoan Denbora partitzailea.
|
|
2005
|
|
|
Europako eta Ameriketako, Mendebaldeko literaturarekin lotura berria proposatu zuten. Irakurketa hauetatik lortu
|
zuten
mundu arkaikoa eta modernoa nahastea, eta nahastura horretatik sortutako tradizio berriari, gainera, pentsamendu kritikoa gehitu zioten.
|
|
|
13 Pixkanaka, Surrey bera sortu
|
zuten
munduko beste muturrean â?, antzekoa bai, baina ez berdina.
|
|
|
H. H. Hess geofisiko amerikarrak datu horiek guztiak bildu zituen, eta 1946 eta 1948an argitaratutako lanetan Ozeano Bareko mendebaldeko ezaugarri topografiko nabarmenenak deskribatu zituen. Gerraren ostean ozeanoetako ikerketa batimetrikoak zentzu zientifikoarekin burutu ziren eta argi utzi
|
zuten
munduko ozeano guztietan zehar hedatzen den 40.000 km-ko itsaspeko mendikate baten agerpena. Hess-en Evolution of ocean basins (1960) lanean garrantzi handiko datua argitaratu zen.
|
|
|
Stockholmetik Rio? 92ra" isiltasunezko" 20 urte igaro ziren. Hau da, denbora horretan zehar eztabaidek ez
|
zuten
mundu mailan oihartzunik izan, ezta Brundtland Txostenean jasotako kezkak islatzen zituzten txostenek ere. Riotik Johannesburgera, berriz, 10 urte" zaratatsu" igaro dira, zeren eta goi bilera, adierazpen, araudi eta beste zenbait izan baita, ugari izan ere, arrazoi horiexen inguruan.
|
|
|
Hau da, teknopop musika mugimenduarenhelburua ez zen bere inguru sozio-politikoaren isla zuzena izatea. Bere aktoreek nahiago
|
zuten
mundu metaforiko bat sortu, istorio desberdinak konta zitzaten. Egia akademiko eta erlijio egietatik harago, teknozientziaren alde onak eta, bestalde, alde txarrak ikusten zituztenetatik harago, teknopop musikak —bere esperimentazioan ez hain urrun zientzia fikziotik— mundu anitz moldatzera zuzendu zituen urratsak.
|
|
2006
|
|
|
Baina oso antzara talde esanekoa suertatu zen. Jendeak liluraz jarraitu zion ikuskizunari; artzainek eta txakurrek eztitan utzi
|
zuten
mundu guztia. Txakur eder horiek lanean ikustea zoragarria izan zen; txakur bat nola izan daiteke horren adimentsua?
|
|
|
Procter&Gamble konpainiak 1961ean merkaturatu zituen erabili eta botatzeko pixoihalek erosotasuna ekarri
|
zuten
mundu osoko milioika etxetara. Hala ere, erabili eta botatzeko pixoihal komertzialek 500 urte behar izaten dituzte degradatzeko, Lurraren Lagunak elkarte ekologistaren arabera.
|
|
|
Jakina, kulturaren ikuspegitik ari den ikertzailearentzat —kultura homerikoaren aurka sortu zen lehen filosofiaren, Filosofia arkaikoaren oinarriak ulertu nahi dituen ikertzailearentzat— eztabaida historizistak ez dauka hain garrantzi handirik; ikuspegi horretatik gauzak erraztu egiten dira, gauzak soildu eta argitu egiten dira: kultura homerikoa —filosofia homerikoaz hitz egiterik ez bada— gizarte eredu oso baten epistemologia edo ulerkuntza bilakatzen da, Zibilizazio mizenikoan, Aro Lausoan eta Arkaismoan partekatuko
|
zuten
mundu ikuskera, hain zuzen.
|
|
2007
|
|
|
Jacques Dioufek eta Elena Espinosa Nekazaritza ministroak hitzarmen bat sinatu zuten atzo landa garapena, bioenergia eta pobreziaren aurkako borroka bultzatzeko. Bi aldeek konpromisoa hartu
|
zuten
munduko erronka handiei irtenbideak bilatzeko, hala nola, populazioaren hazkundea, elikagaien ekoizpena, gosearen aurkako borroka, malnutrizioa eta mugaz gaindiko gaixotasunak edo klima aldaketa. Dioufek, azkenik, Espainiak munduko pobreziaren aurkako borrokan duen laguntza eta eginkizuna nabarmendu zituen.
|
|
|
Eta berak albistea egin zuen han, hirian nowpublic.com izeneko metagunean, gureari buruz, gureaz, munduan ezagutzera emateko moduan. Eta milaka eta milaka sortzaile, kazetari, irakurle, hartzaile dituen Interneten Korrika race to save basque language dela ikasi genuen euskaldunok, ikusi
|
zuten
munduan. Batzuek.
|
|
|
Pitagorikoek, joniar ilustrazioak, eleatarren metafisikak eta ondorengo pentsalariek garatu
|
zuten
munduaren ulerkuntza razionalarekin, polisari ere arrazoimenezko antolamendua emango zaio, zuzenbidea aldarrikatuko da giza abereen arteko harremanean. Sofistekin, esaterako, demokrazia bera esplikatuko eta justifikatuko da.
|
|
|
Joniako lehen lehen filosofoez ohartzen bagara, konturatuko gara komertzioak eta nabigazioak zabaldu
|
zuten
munduan bizi zirela, eta, ondorioz, hango eta hemengo aurrerapen teknikoak ezagutu zituztela:
|
|
2008
|
|
|
Horrez gain, El Amaneser ere argitaratzen dugu, gehigarri hilabetekari bat, judu gaztelaniaz oso osorik. XX. mendean emigratu
|
zuten
mundu osoko sefardiek kolaboratzen dute lan horretan. Arrakasta handia du argitalpenak, hala egileen kalitateagatik nola eskatzen dutenengatik, ez Turkian bakarrik, baita Israelen, Estatu Batuetan eta Espainian ere".
|
|
|
Atzera, Amerika alderantz nabigatu eta ekialderako bidaia egin nahi zuen etxera itzultzeko. Baina Ozeano Barea ekialderantz zeharkatzea ezinezkoa zen garai hartan, eta mendebalderantz jarraitu behar izan
|
zuten
munduaren inguruko lehen bira osatu arte. Ekialderako bidaian Ozeano Barearen traba gainditu zuen lehen nabigatzailea Andres Urdaneta izan zen, 40 urte geroago, gutxi gorabehera.
|
|
|
Everex gPC (Wal Mart), Mirus Linux PC (Sears), Shuttle KPC... Urtarrilean Apple k aurkeztutako Macbook Air famatuak ere, gutun azal batetik aterata aurkeztu
|
zuten
munduko ordenagailurik meheena omen den horrek ere, asko zor dio XOari. Noski, ezin dira biak konparatu, Macbook Air askoz ahaltsuagoa da(, 10 aldiz gehiago balio baitu!), baina XOaren iturrietatik asko edaten du:
|
|
|
ingelesek Australiara heldu eta animalia bitxi horiek ikustean, bertako jende jatorrei haiek zertzuk ziren galdetu omen zieten, eta australiarrek kangaru> erantzun omen zieten, beren hizkuntzan, ez dut ulertzen [zer diostazun]? esan nahi omen zuena, baina ingelesek ihardespena entzutean hura martsupialio horien izen jatorra zela pentsatu eta horrela zabaldu
|
zuten
mundu guztian: kangaroo.
|
|
|
Baina kirolarientzat bezain erronka handia izango da txinatarrentzat Paralinpiar Jokoak behar bezala antolatzea. Olinpiar Jokoen hasiera eta amaiera ekitaldiekin txundituta utzi
|
zuten
mundu guztia txinatarrek, eta Paralinpiar Jokoen hasiera ekitaldiarekin ere antzera gertatuko dela hitzeman dute. «Zirraragarria, beroa eta hunkigarria» izango omen da biharko ekitaldia.
|
|
|
«Lehen Mundu Gerrako juduak gasez pozoitu bazituzten, baliotsuak izan zitezkeen milioika alemaniar bizirik leudeke gaur». Orduan prestatu zuen, Hitlerren moduan, alemaniar puruek gidatu behar
|
zuten
mundu perfektua. Hitlerren antzera, bera ere guztiz inperfektua zelako, akaso.
|
|
|
Jainkoaren Hamar Aginduen Berrezartzea sekta katolikoan 530 pertsona hil ziren. Poliziaren arabera, taldeko gidariek hil zituzten jarraitzaileak, 2000 urterako iragarri
|
zuten
munduaren amaiera betetzen ez zela ikusita. Ama Birjina ikusiko zutelakoan, eliza batean sartu, itxi eta su eman zieten.
|
|
|
Biak mikrofono aurrean. argi utzi
|
zuten
mundua jan guran hasi zirela, baina egun konformatzen direla munduak irensten ez baditu. Abesti hori aprobetxatu zuten musikariak aurkezteko.
|
|
|
lana aurkitzearekin arduratuta daude, etxebizitza aurkitzearekin, etxebizitza hori eroso egitearekin, paperak lortzearekin, familiaren egoera konpontzearekin, seme alaben eskola topatzearekin... Ezagutzen
|
zuten
mundua utzi dute: familia, lagunak, bizimodua, hizkuntza... eta ezagutzen ez duten mundu batean murgildu dira.
|
|
|
Geroztik, mundu mailan pribatizazio prozesu azkarra gertatu da hezkuntzan, eta orokorrean zerbitzu publiko guztietan. 2006an gradua ikasten
|
zuten
munduko ikasleen %31, 5ek ikastetxe pribatuetan ikasten zuen. Hori bai, datu horrek ez zuen banaketa geografiko uniformerik.
|
|
2009
|
|
|
1978an Alma Ata hiriko biltzarrean aldarrikatu
|
zuten
munduko agintariek lehen mailako osasun zerbitzuak zabalduko zizkiotela planetako biztanle guztiei. Ez da hala gertatu, eta okerragoa dena, geroztik herrialde askotan atzerako urratsak egin dira, osasungintza beste edozein erosgaitzat erabiliz, herritarrak zerbitzuen parte bat bederen ordaintzera behartuz.
|
|
|
Abesbatzako kideak Los chicos del coro filmeko protagonistak izan ziren.Filma bihotza hunkitzen duen musika eta sentimenduen istorioa da, eta milioikapertsonak ikusi
|
zuten
mundu guztian. Oscar sarietarako bi izendapen izan zituen (Jatorrizko Abesti Onena eta Atzerriko Hizkuntzako Film Onena), eta ZineEuroparraren Saria lortu zuen, soinu banda onenarentzat.
|
|
|
2000 urtean hainbatek iragarri
|
zuten
Munduaren Amaiera berri batetik bizirik ateratzea lortu genuen. Profeta, azti eta igarleek atseden hartzen hasi digute gau zahar ospetsu horretatik.
|
|
|
Lau urte behar izan zituzten printzipio hori trenari nola aplikatu asmatzeko. Baina, azkenean, trenaren puntu jakin batzuetan (pantografoan) hontzen lumetako zerratu hori aplikatuz lortu
|
zuten
munduko soinu estandarrik zorrotzenak betetzen dituen trena.
|
|
|
Chaplin baikorra eta alaia zen, maisu bezala, ez zuen baikortasunik gabeko heziketarik ulertzen?, baita Domingo baino izaera lauagokoa ere, perfekzioarekin obsesionatuta bizi ez zen neurrian: izan ere, zer axola
|
zuten
munduko akatsek, usorik edo untxirik gabeko mundua, adibidez, edo torlojurik gabekoa?, baldin eta berak kapelupetik nahi adina uso, nahi adina untxi eta nahi adina torloju atera bazitzakeen?; eta ez al zion ikuspegi hark, ondorioz, aurrean zuèn ikuskizuna, bikien arteko jolasa edo bikien arteko borroka, nondik begiratzen zen, axolarik gabe eta galderarik gabe ikusteko aukera zabaltzen, ikuskizuna arazo bihurtu gabe?
|
|
|
Eta esandakoari kontrapuntu eginez, zein izan zen emigranteek
|
zuten
Mundu Berriari eta hango bizilagunei buruzko ikuskera. Kontu honetan ere, hitz idatziak dira testigantza hoberenak eta ikusiko dugunez maiz gaztelaniazko esaera zaharrez josita.
|
|
|
bata, nafar emigranteen artean beren buruez izandako identitate kontzientzia eta honen barruan, bata bestearen atzetik datorrela edo elkarren ondorio bezala? herrimina, taldeko kontzientzia eta herrikideen koloniak osatzea; beste gaia, alderaketa gisa, haiek aurkitu
|
zuten
mundu berriarekiko jarrera edo ikuskera, hots, arrotzaren inguruko irudia. Bide batez, testigantzen artean, irudi hori ere osatzen duten beste iritzi batzuk agertuz joango dira eta garai galdu, urruti bateko testuinguruaren zenbait zertzelada antzeman ahal izango delakoan nago.
|
|
|
Bainan Jean Garreto baitzen emankizun horien arduraduna, bi zilo bazituen bere programazioan. Pantxo Etxezaharreta Donibaneko irrati saltzailea ezagutzen
|
zuten
mundu horretan, honek lagundu baitzituen antenak ematen Larrun gainean. Honekin, solasean ari zirela, aipatu zituzten delako bi zilo horiek:
|
|
|
Bere tonu leuna gorabehera, Le Réveil Basquek min egiten zien hainbati, eta, haren eraginari zelan edo halan aurre egin behar ziotela eta, Eskualduna hamaboskaria (astekari bihurtu zen gerora) sortu zuten Baionan bertan, Luis Etxeberri Donazaharreko diputatugaia buru zutela. Erlijio katolikoa, errepublikaren aurkako jarrera12, familia eta tradizioa ziren haren ardatzak, eta euskara baliatu nahi
|
zuten
mundu ordena berriaren aurkako babes hesi modura.
|
|
|
Autoreek azaldu dutenez, azterketaren emaitzak “Journal of the American Medical Association” (JAMA) aldizkarian argitaratu dituzte. Jean Louis Vincenten zuzendaritzapean, ikertzaileek ikerketa bat egin
|
zuten
mundu osoko ZIUen hedadurari eta infekzio ereduei buruzko informazioa emateko. Zainketa Intentsiboetako Infekzioaren Prebalentzia Hedatuaren azterketa (EPIC II, ingelesezko siglen arabera) egun bateko azterketa izan zen, 2007ko maiatzaren 8an egina, eta egun horretan 75 herrialdetako 1.265 ZIUn bildutako datu demografiko, fisiologiko, bakteriologiko, terapeutiko eta progresiboak jaso zituen.
|
|
|
Hamaika alderdi politiko edo hauteskunde plataforma aurkeztu dira hiru lurraldeetan: batetik daude, azken legealdiko Eusko Legebiltzarrean ordezkaritza zuten alderdiak, hau da, EAJ, PSE EE, PP, EA, Ezker Batua eta Aralar; bestetik, duela lau urte aurkeztu ziren baina ordezkaritzarik lortu ez
|
zuten
Mundu Bidezkoago Batengatik eta Berdeak; eta, azkenik, 2005ean aurkeztu ez ziren UPyD, D3M eta Askatasuna. Askatasuna 2001eko hauteskundeetan egon zen.
|
|
|
Jose Artetxek Elkano liburuan dioenez, denetarik eraman
|
zuten
munduari bira emango zion itsasontzi hartan: kanoiak, eskopetak, baleztak, lantzak, beste hainbat arma, arrantzarako beharrezko tresna guztiak, biltegirako hornidura...
|
|
|
Goi bileran onartu beharreko deklarazioak 2015erako goseak daudenen kopurua erdira murriztuko dutela dio. Alabaina, duela 13 urte, Milurtekoaren Garapenaren Helburuak zehazterakoan, gauza bera egiteko konpromisoa hartu
|
zuten
munduko agintariek. Dozena bat urte igaro da ordutik.
|
|
|
Chaplin baikorra eta alaia zen –maisu bezala, ez zuen baikortasunik gabeko heziketarik ulertzen–, baita Domingo baino izaera lauagokoa ere, perfekzioarekin obsesionatuta bizi ez zen neurrian: izan ere, zer axola
|
zuten
munduko akatsek –usorik edo untxirik gabeko mundua, adibidez, edo torlojurik gabekoa–, baldin eta berak kapelupetik nahi adina uso, nahi adina untxi eta nahi adina torloju atera bazitzakeen?; eta ez al zion ikuspegi hark, ondorioz, aurrean zuèn ikuskizuna –bikien arteko jolasa edo bikien arteko borroka, nondik begiratzen zen– axolarik gabe eta galderarik gabe ikusteko aukera ...
|
|
|
Eskean ariko zitzaion edo indarrez kenduko zion bestela dirua atso lukurariari. Haren emazteak eta haur jaioberriak ez
|
zuten
munduan beste inor bera, Dario, izan ezik, jaten emango zienik.
|
|
|
Atzera begiratuz gero ikusiko dugu nola gure etxeko tradizio kulturaletako asko kantatuak ziren, eta, beraz, zeresan handia
|
zuten
mundu ikuskera eta memoria kolektibo baten eraikuntzan eta ahozko transmisioan. Pentsa dezagun sardanetan, adibidez.
|
|
2010
|
|
|
Iazko edizioan 25.000 lagun inguruk parte hartu
|
zuten
mundu osoan burututako jardueretan. Antolakuntzak kopuru hori gainditzea aurreikusten du aurtengo edizioan, eta ekitaldia hasteko hilabete falta den honetan, 10.000 lagun inguruk berretsi dute parte hatuko dutela.
|
|
|
Bigarren zatian Hegoafrika erasokorrago zelairatu zen eta 54 minutuan sartu
|
zuten
Munduko Kopa honetako lehen gola. Tshabalalarentzat izan zen ohore hori kontraeraso bat bikain amaituz.
|
|
|
Bigarren zatian Hegoafrika erasokorrago zelairatu zen eta 54 minutuan sartu
|
zuten
Munduko Kopa honetako lehen gola. Tshabalalarentzat izan zen ohore hori kontraeraso bat bikain amaituz.
|
|
|
Eta, Gernikako gune historiko eta sentimentala ia suntsitu zuten egun haietan, zenbat erosta itxurati zabaldu
|
zuten
mundura. Gerra gune bilakatu zuten eta haraino gerra heldu izanaz kexatzen ziren; bere borreroak izan ziren, eta gero buruak biktima gisa aurkezten saiatu, egia aritu baino lehenago.
|
|
|
Filosofiaren zeregin nagusia gizabanakoari bizitzan nola jokatu erakustea izango da. Garai hartan sentitu
|
zuten
munduak ihes egiten ziela, ezinezkoa zela hari eragitea. Gaur bezala, pentsamendu ahulak sortu ziren, mundua eratzeko proiektu orokorrik ez duten ideologiak.
|
|
|
Sistema horri esker, errauts hodei horiek aireko eragiketetan izango duten eragina “ahalik eta gehien” gutxitzea espero du airelineak. Europako aire espazioaren azken itxierek 100.000 hegaldi baino gehiago utzi behar izan zituzten apirilean, eta 4.072 milioi euroko eragina izan
|
zuten
munduko ekonomian. EasyJet ek teknologia horrekin egingo du probako lehen hegaldia, A340 hegazkin batekin, bi hilabetean.
|
|
|
Heldu zen gero Aita Santu berria aukeratzea. Han jarraitzen
|
zuten
mundu osoko telebistarik handienak. Kapera Sixtinoan, konklabe deritzan batzar nagusian, ateak itxirik, mundu guztitik joandako kardinalak bildu ziren.
|
|
|
Benedikto Hamaseigarrenak, 2009ko apirilaren 23an, Afrikara bidean, HIESari eta, bereziki, kondoiaren erabilerari buruz esandako hitzek iskanbila handia sortu
|
zuten
mundu osoan. Egia esan, ez zuen asmatu kazetarien galderei erantzuten.
|
|
|
Han ezarri zituzten munduko herrialde industrializatuenen arteko harreman kormertzial eta finantzarioetarako arauak. Han erabaki
|
zuten
Munduko Bankua eta Nazioarteko Diru Funtsa sortzea eta dolarra erabiltzea nazioarteko diru gisa. 1946an hasi ziren lanean aipatu bi erakundeak.
|
|
|
Haien munstro itxurak aginduaz bestera, zotina, kantua, goxoa zen, delikatua, apur bat infantila, eta batzuetan, hitz modukoak sortzen zituen, edo hala iruditzen zitzaion behintzat entzuten zienari, kantuak zerbait adierazten zuela. Villa Lecuonako terrazatik ere entzuten zitzaien batzuetan, eta, amari sinestera," ikusi eta ikasi" i ku si e ta i ka si— zioten, zentzuzko mezu hori zabaltzen
|
zuten
mundura.
|
|
|
1900 urtean, Erakusketa Unibertsala antolatu zen Parisen. 50 milioi pertsonak bisitatu
|
zuten
munduko asmakizun modernoenak ikusgai zituen erakusketa hau.
|
|
|
138. Greziarrek asmatu zuten Afrika. Antzinako greziarrek bi zatitan banatzen
|
zuten
mundua: Europa eta Asia.
|
|
|
Kolonia gehienetan ezarri zuten identitate kolektiboa, gainera, ez zen hango identitate kolektibo maioritarioa, metropolikoa baino. Nazionalismo inperialista hori zabaldu
|
zuten
mundu guzira, ezinezkoa egin zen kolonietako herrien bizitza komunitarioa.
|
|
2011
|
|
|
AEBen aurkako eraso terroristak erabili zituzten mundua beraien interesen arabera moldatzeko eta hori zen elkarri esaten ziotena, hasieran sekretupean, gero jendaurrean. Horregatik okupatu zuten Irak, horregatik okupatu zuten Afganistan... pentsatu
|
zuten
mundu arabiarra kontrolatzen ahal zutela, baina Tunisiako eta Egiptoko altxamenduek erakutsi dute herrialde arabiarrak ez direla hain kontrolatzeko errazak.
|
|
|
Nola hil
|
zuten
munduko terrorista bilatuena. Zergatik hil zuten?
|
|
|
–Pelikula egin nuenean jada, balio horiek, nolabait deitzearren, nahiko galduak zeuden, beraz gaur egun zer esanik ez, baina hori gertatzea ez dut ez ongi ez gaizki ikusten, aldaketa gizakiaren berezko ezaugarria baita, eta beharrezkoa da gainera. Ez dut pentsatzen gure arbasoek bizi
|
zuten
mundua oraingoa baino hobea zenik, ez dut inoiz nostalgiarekin begiratu; guztiz desberdinak dira eta une bakoitzak bere printzipioak eta jokabideak ditu. Hori guztia existitu zela jakitea, gaur garenaren aurrekari dela ulertzea, horren kontzientzia eta memoria izatea bai da garrantzitsua, errealitate hura ezagutzeak ekarpenak egingo dizkigulako gurea hobeto ezagutzeko eta oraina hobetzeko?.
|
|
|
Orain konturatzen naiz noraino nengoen sorginduta. Itsututa esan nuke, baina maitasuna itsua dela aspaldi esan
|
zuten
mundu guztiko poetek.
|
|
|
Plastikozko poltsak, egunkariak eta mugikorrak zituzten eskuetan, eta asperdura eta nekea aurpegietan. Gaixoak txabusina eta txapinekin paseatzen ziren eta leihoetatik begiratzen zuten itzuli nahi
|
zuten
mundura.
|
|
|
Androideek hainbesteko hondamendia egin
|
zuten
munduan?
|
|
2012
|
|
|
Bestalde, surrealismoa egin zuten gehienak komunistak ziren, eta maila ideologiko politikoan oso identifikatua senti naiteke, baina maitasunaren praktiketan oso gauza narzisistak egin zituzten azkenerako. Objektu gisa, objektu fantastiko gisa, ikusi
|
zuten
mundua, baita maitatzen edo desiratzen zituzten objektuak ere. Nire baitan gertatzen direnak esplikatzeak ez dit interesik pizten.
|
|
|
Aprodeh giza eskubideen aldeko erakundeko abokatu Gloria Canoren arabera, epaia «kontraerranez beteta» dago. Gertaerak 1997an izan ziren, eta oihartzun zabala izan
|
zuten
mundu osoan. MRTAko hamalau gerrillari Japoniako enbaxadorearen etxean sartu ziren Liman, eta 72 gatibu hartu zituzten.
|
|
|
Bai, seguruenik inoiz baino hobeto zebilen Bladi. Kalderapekora abiatzean egiten zituen pauso luze eta saltokariek azpimarratzen
|
zuten
munduarekiko bere jarrera berria, adorez jantzia, bete beteko udak zekarren bero izugarriari erreparatu gabe. Eta ni oraindik gertatutako guztia digeritzeke.
|
|
|
Horrela, elkarrengandik hurbil hurbil, Charles eta botikaria solasean ari ziren bitartean, beste biak elkarrizketa uher horietako batean barrena sartu ziren, non esaldien menturak elkarrenganako sinpatiaren erdimuin finkora eramaten baitu betiere. Pariseko ikuskariak, zenbait nobelaren izenburuak, dantza berriak, eta ezagutzen ez
|
zuten
mundua, dama bizi izana zen Tostesko herria, orain biak zeuden Yonville, dena arakatu zuten, orori buruz hitz egin zuten afariaren bukaera arte.
|
|
|
Europarrek beren kontzeptu kultural eta ekonomikoen arabera ikusi eta balioztatu
|
zuten
mundu berria. Garrantzi eta balio handia ematen zieten Europako merkatuetan sal zitezkeen gaiei.
|
|
|
Historian zehar behin eta berriz euren kulturen balioa ukatuta ikusi ondoren, indigenek nazio industrializatuei zer kontribuitzerik badutela ikusi
|
zuten
munduko estatuek, beren nazioarteko sistemak eta berau osatzen duten erakundeek.
|
|
|
Albiste agentzia horien eragina Euskal Herrian ez ezik, munduan ere nabarmena da. Esate baterako, 1937ko Gernika bonbardatu zuten naziek, aipatutako agentzion bitartez, Espainiako faxismoaren bertsioa zabaldu ahal izan
|
zuten
munduan, hots, milizianoek eta gudariek Gernikari sua eman ziotela. Euzkadiko Jaurlaritzaren eta Erresuma Batuko Times egunkariko George Steer berriemailearen testigantzak ukatu zituzten aipatutako agentziok.
|
|
|
“EMen kudeaketa hobetzea da udal kudeaketa orokorra indartzeko modurik eraginkorrenetako bat”, dio Munduko Bankuak. Udalerrietako hondakin solidoen kopuruaren hazkunde azkarrena Txinan (2004an, Estatu Batuek baino hondakin gehiago sortu
|
zuten
munduan), Asiako ekialdeko beste eskualde batzuetan eta Europako ekialdeko eta Ekialde Ertaineko beste leku batzuetan gertatu zen. Eskualde horietako EMSen hazkunde tasak haien urbanizazio eta barne produktu gordinaren hazkunde tasen antzekoak dira.
|
|
|
Prestatzen dabiltzan musikaleko protagonista Peter Pan-ek ere (Aitor Garitano) abestu zuen eurekin batera. Abesbatzetako taldeek ere txalo zaparrada jaso
|
zuten
munduko abestiekin eta amaierarako onena zeukaten gordea, gainera.
|
|
|
Seberorentzat, irri egite hutsak munduaren gaiztoa bermatzen zuen, eta irria baztertzen ez
|
zuten
munduaren kontrako jarrerek, hipokrisia salatzen. Seberok ez zuen, bada, mundua bere zabarrean onartzen.
|
|
|
Dena dela, instituzio sozial handien hondakinetan, rol finkoen arrailduretan, ez zen kultura subjektiboa birsortu. Hipersozializaziotik hiposozializaziora pasa ginen, bai; baina agertu ziren aktoreek ez
|
zuten
mundu sozial berri bat eraikitzeko adorerik, ez eta asmorik ere. Haren ordez, nartzisistaren jarduna hedatu zen noranahi, alegia, bere buruaren irudiarekin gatibaturik haren isla narea ez den guztia uxatzen duenaren jarduna, bake etikoa eta gozamen estetikoa urratzen dituen bestelako edonor uxatzen duenarena.
|
|
|
Sinestedunak, hala ere, hauek axola gutti zuten guk mugitu gabe deramagun bizi moduarentzat. Nahi
|
zuten
munduko itzulia egin, han hemenka zerbait lan pixka eginez jateko eta jantzientzat. Jo Lesley ren segerian lan egina zuten hogoi bat egunez.
|
|
|
Jakintza azkengabe baita. Hiretzat asmatu
|
zuten
munduetan ibiliko haiz. Jakintzaren atea ixtxiko dunean, konturatuko haiz transfiguratua haizela.
|
|
2013
|
|
|
Salbamendurako eta bizi ahal izateko zergatia erlijioan aurkitu zuten, euren identitatearen gakoa eta laguntza sozial eta psikikoa zen. Izan ere, eliza katolikoak, historiaren ikuspegi teleologikoa erakusten zienez, bizia, kultura eta inguruan
|
zuten
mundua ulertzeko erreferentzia markoa eskaintzen zien. Zapiraindarrek ezagutu zuten erlijioak indarra zuela (Ott 1993:
|
|
|
Urte askotan, biografia xehe horiek oroimenaren tiraderan gorde behar izan zituzten, isilpean, ezkutaturik; esaterako, Espainiako gerra zibileko garaituenak. Garaituek ezagutu
|
zuten
mundua suntsitu egin zen gerraren ondorioz. Konfiantzazko mundua, harremanak eta eraikitako balio sistema buruaren gainera etorri zitzaizkien, askotan konturatzeko denborarik izan gabe.
|
|
|
Beste kazetari batzuek ere albistea zabaldu
|
zuten
mundu osoan zehar. Herbert Mathewsek New York Times egunkarirako, adibidez.
|
|
|
|
zuten
mundura, eta, bestetik, azpiegituren hobekuntza ekarri zuten,
|
|
|
jendarte berri bat eraikitzea. . Hainbestetan amestu, hitz egin eta teorizatu
|
zuten
mundua eraiki nahi zuten, azaldu du Mabel Cañadak, okupazio prozesuan egondako emakumeak, Hilando Fino (Icaria, 2007) liburuan.
|
|
|
Herria abandonaturik zegoen. Horregatik, amesten
|
zuten
mundu utopikoa Lakaben eraikitzea erabaki zuten. 1980ko martxoaren 21ean hasi zen okupazio prozesua.
|
|
|
Hala ere, bi faktore berrik gogoetaren ildotik jokatzen zuten. Alde batetik, 2010eko martxoan Bruselako Adierazpena sinatu zuten bakegintzan ospe handia
|
zuten
munduko hogei pertsonak, Nobel saridunak euren artean. Bertan, onetsi egiten zen Ezker Abertzaleak harturiko bidea, eta dei egiten zitzaien ETAri eta Espainiako Gobernuari lehenak su eten iraunkorra adierazteko, eta bigarrenak tamainan erantzuteko, bake iraunkorra lortzeko asmoz.
|
|
|
Txina zaharrean, hinduismoan, budismoan, Japonen eta Erdi Aroan ere azaltzen dira lau elementu hauek (batzuetan, bost), eta, esan bezala, garrantzi handia izan
|
zuten
mundua interpretatzeko garaian, ia XV XVI. mendea arte.
|
|
2014
|
|
|
Gero eta ekimen gehiago egiten dira jendea informatikaren garrantziaz ohartarazteko eta informatika jendeari erakargarri bihurtzeko. Adibidez, abenduaren 9tik 15era Computer Science Education Week (Informatikaren Irakaskuntzako Astea) antolatu
|
zuten
mundu mailan. Eta horren barruan, ekintzarik garrantzitsuena Hour of Code edo Programazioaren Ordua izan zen, jendea (batez ere, ikasleak) ordubetez programatzen jarri zuen ekimena.
|
|
|
Eta Euskalerriaz arduratu zen beste atzerritar ikerlari baten berri ematen digu. Honek eta Erteuropako beste ikerlari mordo batek Euskalerria ezagutzu eta ezagutarazi
|
zuten
mundu zabalean.
|
|
|
Mapak aztertuz garai hartan ezagutzen
|
zuten
mundua interpretatzen. Garai hartako munduaren ikuspegia orduko mapetan aztertzen.
|
|
|
Gaixotasuna duela ia 40 urte deskribatu bazen ere, oraindik ez dago ez tratamendurik ez txertorik Harrezkero, pertsona eta primateetan sukar hemorragikoa eragiten duen birus honek 5.000 biktima inguru harrapatu ditu. Halaxe adierazi
|
zuten
Munduko Osasun Erakundeko (MOE) adituek Genevan, joan den urriaren 23ko azken zenbaketa ofizialaren arabera, zortzi herrialdetako Ebolaren birusak infektatuen kopurua 10.000 pertsonatik gorakoa dela adierazi zutenak. Duela gutxi, Nigeria eta Senegal gaixotasunik gabe deklaratu dira.
|
|
|
...atzen hasi ziren; Ville Contemporaine azaltzeko, Le Corbusierrek elementu grafiko geometrikoak eta organikoak nahastuko ditu, gizartea humanizatu baina teknifikatu bat adierazi nahian; Gerrit Rietveld-ek, Schroeder etxeko barne planoak marraztean, planoaren apurketa bat proposatzen digu, elementu bakunek osotasun bat hartzen dutela adieraziz; Archigrameko kideek argazkilaritzaren bitartez adierazi
|
zuten
Mundu Ordena Berri batean asmatu zitezkeen collage utopikoak.
|
|
|
Urrunago norabide berean eta basago? Ez dakit Nafarroaren konkistaren trauma dakarren ipuinak baina ene ustez haratago eta bortitzago, haratago eta paganoagoa ikusten
|
zuten
mundua. Basagoa.
|
|
|
Analistek Hollywooden amaieraren ebidentzia bezala hartu zuten edo gutxienez beraiek ezagutzen
|
zuten
munduarena.
|
|
2015
|
|
|
Ikasle kopuruaren bilakaerari dagokionean, 2010 urtean Euskara eta Euskal Kultura ikasten
|
zuten
mundu osoko unibertsitateetako 1.105 ikasleetatik, 2014 urteko kopurura, 1802etara, alegia, igoera nabarmena izan da, %63koa. Kopuru hauei, gainera, Etxeparek beste 5 unibertsitatetan dituen katedren datuak batu litzaizkieke (2014ko datuen arabera, 41 ikaslek hartu zituzten programa hauetan eskolak).
|
|
|
Zianobakterioek duela 2.000 milioi urte aldatu
|
zuten
mundua, atmosferara oxigenoa isurita. Bakterio fotosintetiko haiei zor diegu oxigenodun atmosfera eta ozono geruza.
|
|
|
Hiletara joan ziren langile guztiak azken tragoa eztarriratu zuten betozko ilunez. Bukatzen ari zen ezagutu
|
zuten
mundua ere. Laminadosen garai onak aspaldi joanak ziren eta berekin taberna egunero jendez leporaino egoten ziren egun apartsuak.
|
|
|
–Herrialde industrializatu nagusiek, egin duzu aurrera? beren gizenerako banatu
|
zuten
mundu guztia. Ba al dakizu nola?
|