|
2004
|
|
|
Noizbait bukatu omen zen gizonaren denbora kontu hura, eta aurrera segi omen zuen partiketak. Eta txindurriek, erleek, tximirrikek, txepetxek, kaioek, zapelatzek, dortokek, gameluek, amuarrainek, lehoiek, tigreek, kanguroek, haiek guztiek eta beste animalia askok jakin egin omen zuten zenbat denbora edukiko
|
zuten
munduan. Azkenean, dena bukatutzat jo eta erretiratzera omen zihoan Denbora partitzailea.
|
|
2010
|
|
|
Haien munstro itxurak aginduaz bestera, zotina, kantua, goxoa zen, delikatua, apur bat infantila, eta batzuetan, hitz modukoak sortzen zituen, edo hala iruditzen zitzaion behintzat entzuten zienari, kantuak zerbait adierazten zuela. Villa Lecuonako terrazatik ere entzuten zitzaien batzuetan, eta, amari sinestera," ikusi eta ikasi" i ku si e ta i ka si— zioten, zentzuzko mezu hori zabaltzen
|
zuten
mundura.
|
|
|
1900 urtean, Erakusketa Unibertsala antolatu zen Parisen. 50 milioi pertsonak bisitatu
|
zuten
munduko asmakizun modernoenak ikusgai zituen erakusketa hau.
|
|
|
138. Greziarrek asmatu zuten Afrika. Antzinako greziarrek bi zatitan banatzen
|
zuten
mundua: Europa eta Asia.
|
|
|
Kolonia gehienetan ezarri zuten identitate kolektiboa, gainera, ez zen hango identitate kolektibo maioritarioa, metropolikoa baino. Nazionalismo inperialista hori zabaldu
|
zuten
mundu guzira, ezinezkoa egin zen kolonietako herrien bizitza komunitarioa.
|
|
2012
|
|
|
Dena dela, instituzio sozial handien hondakinetan, rol finkoen arrailduretan, ez zen kultura subjektiboa birsortu. Hipersozializaziotik hiposozializaziora pasa ginen, bai; baina agertu ziren aktoreek ez
|
zuten
mundu sozial berri bat eraikitzeko adorerik, ez eta asmorik ere. Haren ordez, nartzisistaren jarduna hedatu zen noranahi, alegia, bere buruaren irudiarekin gatibaturik haren isla narea ez den guztia uxatzen duenaren jarduna, bake etikoa eta gozamen estetikoa urratzen dituen bestelako edonor uxatzen duenarena.
|
|
2013
|
|
|
Txina zaharrean, hinduismoan, budismoan, Japonen eta Erdi Aroan ere azaltzen dira lau elementu hauek (batzuetan, bost), eta, esan bezala, garrantzi handia izan
|
zuten
mundua interpretatzeko garaian, ia XV XVI. mendea arte.
|
|
2014
|
|
|
Urrunago norabide berean eta basago? Ez dakit Nafarroaren konkistaren trauma dakarren ipuinak baina ene ustez haratago eta bortitzago, haratago eta paganoagoa ikusten
|
zuten
mundua. Basagoa.
|
|
2016
|
|
|
Neolitoko nekazaritzak eta gero dolmenismoak, bakealdi luzea ekarri
|
zuten
mundura, arkeologiak erakusten duenez. Nekazaritzak, berez, irauteko lur gutxiago hartu beharra dakar, eta indarrak lanean eman beharra halaber.
|
|
2017
|
|
|
Hondoratzen ari zen eta alde batera utzi nahi
|
zuten
mundu hori Behe Erdi Aroko krisialdiko Durangaldea zen. Berriki uzta txarrak eta izurriteak astindua izan zen merindadeko lurretan, nekazariek landa nobleziaren gehiegikeria bortitz eta harrapariak jasan behar izaten zituzten.
|
|
|
Afrika utzi zuten Homo sapiens sapiens mintzodun haiek hizkuntza ere eraman
|
zuten
mundua kolonizatzerakoan. Denborarekin ugaltzen eta, batera, fisikoki eta kulturalki desberdintzen hasi ziren, leku batean kokatzen zirenean bertako klimari eta inguruari egokitzen zitzaizkien, azkenean aldaketa genetiko txiki zenbait sortuz.
|
|
2018
|
|
|
Bada, aita Cumenoren arima hebain eta eskas zen, harresi hauskorra deabruaren erasoak jasateko. Monasterioko elizkizunek eta jainkotiar gogoetek ez zuten zeruko biderantz bultzatu; fede tipiak, antsia eskasak eta borondatea faltak, aldiz, egin
|
zuten
munduaren meneko eta deabruaren morroi.
|
|
2019
|
|
|
Kontrako zentzuan ahalegindu ziren James Joyce eta Djuna Barnes, Ezra Pound eta Italo Calvino, eta beste asko. Ez
|
zuten
mundua zer den kontatuz idazten, baizik errealitatearekiko euren harreman endredatu hori azaltzeko. Unibertsoa eta intimitatea urtzen zitzaizkien letrak lerrokatzeko erabiltzen zuten tintan.
|
|
2020
|
|
|
Lehengo astekoari bakarrik helduta, Manchesterreko terroristek eragindako sarraskiaren berri izan genuen, eta umeak eta gazteak ikusi genituen hilda, ez bakarrik argazkietan, baita bideoetan ere, soinuarekin, garrasiekin, modurik konkretuenean eta errealistenean. Kolpe emozionala handia izan zen, eta askok sentitu
|
zuten
munduaren zama handitzen. Askok behartuko zuten beren burua beste zerbaitetan pentsatzera zama extra hori pairatu ezinik.
|
|
|
Gainera, gorputzetik, sentimenduetatik eta bizipenetatik aparte, intelektualki ere maila aparta duela erakutsi dit: nola aztertu dituen bere nebak idatzitako poema batzuk, nola esplikatu duen beraien gaztaroko Euskal Herria, nola erabili duen Bianditz mendiaren metafora beraiek
|
zuten
munduaren ikuskera niri ulertarazteko.
|
|
2021
|
|
|
Baina, zer eta, ez zen bete igurikian zeudena. Aitzitik, Alvareztarrek topo egin
|
zuten
mundu osoko paleontologoen desadostasun erabatekoarekin, eta dinosauro ikertzaileak gertatu ziren hain zuzen ere sinesgogorrenak inpaktu hipotesiaren aurrean. Giroa guztiz gaiztotu zen.
|
|
|
Darioren erregealdian, monarka honek bere gortean zeuden greziarrei deitu, eta galdetu zien zenbat diruren truke egonen liratekeen prest beren gurasoen gorpuak jateko. Haiek erantzun
|
zuten
munduko urre guztia emanik ere ez luketela eginen hori. Ondotik, Dariok beren gurasoak jateko ohitura duten indiar batzuei, kalatiei, zera galdetu zien, greziarrak adi zeuden bitartean interprete baten laguntzari esker:
|
|
|
Bertso hori, Mary Beardek azaltzen duen bezala, ikusleei egindako keinu sofistikatu bat zen. Hori entzutean, greziar jatorriko ikusleek disimuluzko irribarre txiki bat egiten
|
zuten
munduaren jabe berri barbaroen kontura.
|