|
2004
|
|
|
—Horixe! Nola egongo zara bada,
|
zu
ere erdi makala zara eta! —atera zitzaidan bera begi beltzak larri larri jarriz.
|
|
|
Zu zira
|
zu
, ekhiaren paria, Liliaren floria eta mirail ezinago garbia!
|
|
|
Zu zira
|
zu
, ekhiaren paria, Liliaren floria...
|
|
|
Eta balkoiko itzal hura ere han izaten zen. Baina, nahiz gizon puskak behin ere baino bizkorrago eta sentituago kantatu
|
zu
zira zu ekhiaren paria, liliaren floria, itzalak ez zion amorerik ematen. Balkoi hark Troia ematen zuen, murailaz gordea eta zabalezina.
|
|
|
Eta balkoiko itzal hura ere han izaten zen. Baina, nahiz gizon puskak behin ere baino bizkorrago eta sentituago kantatu zu zira
|
zu
ekhiaren paria, liliaren floria, itzalak ez zion amorerik ematen. Balkoi hark Troia ematen zuen, murailaz gordea eta zabalezina.
|
|
|
—Eta
|
zu
, nongo behia zira?, ez guretarik! Eta Piarreseneko ere ez!
|
|
|
Arrazoina duzu, Mo! Biba
|
zu
! Hau alegrantzia!
|
|
|
Zoritxarrez, zure lagun hori nahastu egin da burutik eta, bere naturalezaren aurka jokatuz, atzerapauso bat eman du. Baina
|
zu
ez zaitez itsutu. Badakit laguna galtzea oso mingarria dela, baina paseatuz sendatzen ez den bihotzeko minik ez dago.
|
|
|
Aingeru Guardako zaitudan ala izpiritu maltzur zaitudan ez dakit; nire barruan egoteko dituzun arrazoiak ere ez dakizkit; baina nolakoa zaren, hori badakit. Beti zurea egin beharrekoa, holakoxea zara
|
zu
!
|
|
|
Elurra zela eta etxeratzeko eskatu dizudanean, obeditu beharrik ez zeneukan. Izanez ere,
|
zu
libre zara, gogo duzuna egin dezakezu. Baina baldarki, trakeski eta itsuski erantzuteko eskubidea, hori, lagun, ez daukazu.
|
|
|
Edo ardiak, edo zerriak, edo oiloak. Bai, lagun, den denek alde egin dute, eta
|
zu
bakarrik zaude hemen, behia dago hemen. Behiak badaki zer den bakardadea, zer den desolamendua, eta jakintza horrekin aurre egin diezaioke bizitzari.
|
|
|
Izanez ere, marruak jakinaren gainean jarri izango du mendi honetan dabilen otso taldea. Uste dut azkenaldi honetan, daukagun eguraldiarekin eta, oso gosetuta dabiltzala, eta oso gustuz jango luketela
|
zu
bezalako behi gazte eta xamurra. Ez litzateke harritzekoa izango laster hemen azaltzea, seguru honezkero korrika ari direla.
|
|
|
Ez litzateke harritzekoa izango laster hemen azaltzea, seguru honezkero korrika ari direla. Jakina, badakit
|
zu
balientea zarela, eta otso batek, edo bik, edo hiruk zurekin zereginik ez luketela. Ostiko parea bakoitzari, eta kitto.
|
|
|
—Lagun on ona —sartu zen orduan Setatsua, eta, aitortu beharra daukat, ondo sartu gainera, benetako lagun baten moduan— Badakit etxeko ukuiluan zure pareko korrikalaririk ez dagoela, baina otsoak
|
zu
baino gehiago dira inondik ere. Ez zaitez laukoan hasi, joan zaitez poliki eta geldiro, belar izpi goxoen bila arituko bazina bezala.
|
|
|
Eta ba al dakizu zer esaten dizudan? Bada, mendea aurrera doala,
|
zu
ere aurrera zoazela, den dena aurrera doala, eta ezin zarela mundu honetatik behi arruntak bezala joan. Gera dadila zure testigantza!
|
|
|
Zure laguna, erdi behi erdi basurde delarik, ez da agian ondorio zuzen batera iristeko gauza. Baina
|
zu
behi osoa zara, alfa utzi eta omegara zuzen doana, eta berehala argituko duzu misterioa. Zaude pixka batean, utzi Sekretuen Gurpil Handiari hiru buelta ematen, eta ekin ondorenean ahalik eta logika handienarekin pentsatzeari.
|
|
2010
|
|
|
—Beraz aita,
|
zu
ni baino chiminoago zira?
|
|
|
Eta batere zuzenago ez dana, giza-mota beti obe aldatzen ari baldin ba’da, bi milla urte auetan bateretxo aldatua ditekue, obetua diteke. Beraz,
|
zu
ta ni lesukristo gure launa baiño gizonez gizonago ote gera. Ta emendik lau milla urtetara diraken gizonak areago?
|
|
|
Berak irribarre egiten zidan, bere modu berezian, begiekin. " Ondo, eta
|
zu
–", erantzuten zuen, edo" bai, gaur beranduxeago", edo" ikaratzeko moduko eguraldia dago, ile guztia banatu dit". Haizeak ilea banatzen zionean inoiz baino politagoa iruditzen zitzaidan.
|
|
|
Ezin da jakin. Eta zergatik niri
|
zu
bezalako mutil handi eta aurpegi zabal bat. Hori ere ezin da jakin."" Orduan ez naiz errudun", esan nion.
|
|
|
" Victoria kezkatuta egotea konprenituko nuke. Baina
|
zu
egotea, ez", esan zuen Susanak.
|
|
|
Orain banekien haietako bat Bernardino zela, aurrean neukan gizonaren aita. " Orduan,
|
zu
Obaban bizi izandakoa zara", esan nuen. Ahotsak huts egiten zidan.
|
|
|
" Ez! Etor zaitez
|
zu
nirekin", erantzun zidan berak tinko. Ibaiaren ertzera jo zuen.
|
|
|
Errazago hartu nuen arnasa. " Badakit
|
zu
ez zarela etxea bezala geratuko, hutsik, baina hitz egiteko era bat da", gaineratu zuen Lubisena izan zitekeen moldean.
|
|
|
" Baina izango zuen bere alde ona, ezta? Senarra Espainian,
|
zu
Erroman hogeita hamarren bat urterekin, inguruan gizon asko, kalean begiradak..." Signora Soniak barre egin zuen hatz erakusleaz lokia zulatzekoa eginez. " Martin e pazzo!", gaineratu zuen gugandik aldendu aurretik.
|
|
|
Ehun bat biltzen dira sukaldearen inguruan." Arrazoi eman nahiz bezala, bi txoriek hotelerantz egin zuten Teresak esaldia bukatu orduko. " Ez zaitez kezkatu —esan nion— Hilabete barru, erabat sendatutakoan, futbol partidu bat egingo dugu hemen eta baloia galtzen dugunean
|
zu
bidaliko zaitugu bila." Teresak hankak luzatu zituen: " Ikusten duzu?
|
|
|
" Erru bakarra nirea da", esan zuen etsita, kantaren tonu berean. " Zeren errua?"" Gerrako kontu horiekin
|
zu
nahastearena. Ez nizun zure aitaren koaderno zahar hura eman behar.
|
|
|
Baina etorriko naiz batzuetan. Eta
|
zu
ere joan bisita egitera." Amak isilune bat egin zuen. " Nahi duzun bezala, David", errepikatu zuen azkenean.
|
|
|
Ejerzitoa errespetatuko bazenu soldaduz jantzita egongo zinateke", esan zion kapitainak serio. " Obabako etxe pobre batean jaio izan ez banintz,
|
zu
baino militar hobea izango nintzateke beharbada", erantzun zion gazteak begirik begi.
|
|
|
Gorilaren koadernoa hartu nuen osaba eserita egondako aulkitik, eta bere apalera bihurtu. " Ba
|
zu
hemen ez bazara, ez dakit nola lortuko dudan", esan nion. " Ba, sar hadi gordelekuan 15eko eguerdian eta atera hadi hogeita lau ordu geroago.
|
|
|
Baina ikasi du. Ni ez naiz
|
zu
bezain zintzoa. Pantxo nire anaia balitz makilapean edukiko nuke." Besoa astindu zuen, benetan makila baleuka bezala.
|
|
|
Barkatu nizun egin zenion urratua, baina gaurkoa ez dizut barkatzen. Zer zabiltza
|
zu
baldar horiekin!"
|
|
|
Berarekin egondako azken aldian bailara guztia elurtua zegoela gogoratu zitzaidan, gutxienez sei hilabete generamatzala elkar ikusi gabe. " Eta
|
zu
, zer moduz Donostia alde horretan?"" Ondo", esan nion. Niri ere nekeza egiten zitzaidan solas betean sartzea.
|
|
|
Etxeko lan batzuk egiten ditu, baina zerrategikoa ez. Gehiegi eskatzea litzateke."" Orduan,
|
zu
ibiltzen zara." Baietz egin zuen buruaz.
|
|
|
Badakizu zergatik."" Ez, ez dakit", esan dit musu emanez. " Iragan hartatik atera eta
|
zu
aurkitu zintudalako." Musu eman diot nik ere.
|
|
|
" Zer moduz daude nire lagunak?", galdetu nuen nire onera etorrita. " Ez oso ondo, baina
|
zu
baino hobeto. Joseba izenekoari herenegun eman genion alta", esan zidan medikuak.
|
|
|
Virginia,
|
zu
zein zara. Bota nahi izan dut karta mahaira eta bakarraren ordez bi joan dira batera:
|
|
|
Bat batean, geltokiko arduradunak besotik heldu dit: " Igo zaitez
|
zu
ere". Larrituta, astindu bat eman eta besoa libratu dut:
|
|
|
" Horixe", esan zuen gizonak. " Ba Biblian
|
zu
bezalakoengatik piztia likitsak direla esaten da." Erriflea lurrera joan zen, eta pistola bat azaldu zen gizon beltzaranaren eskuan. " Don Jaime!
|
|
|
Kaleko jantziekin zihoazen denak, eta bezperan ikusitako soldaduak baino zaharragoak ziren; atzeraka orraztuta zeramaten ilea, eta fijadorearekin gogortuta. " Ikusten dudanez, guztiekin zabiltza
|
zu
. Atzo karlistekin etorri zinen, orain berriz falangistekin", esan zion don Pedrok.
|
|
|
Mary Annek berriro: " Dena dela,
|
zu
ez zinen haziera kontuekin kezkatzen. Zuk arrazoi politikoak izan zenituen azalpen haiek ematean.
|
|
|
Ingalaterran oso merkeak dira. Pentsakor geratu zen, kalkulatzen bezala— Eta
|
zu
, zergatik ez zara joaten?", galdetu zidan. Nire gezurra berritu nion:
|
|
|
" David, promesa bat egin behar didazu", esan zuen oso apal. " Pauera
|
zu
bisitatzera joatea", esan nion. " Hori ere asko gustatuko litzaidake, jakina.
|
|
|
Isilik egon ginen tarte batez. " Josebak dio ez duela konprenitzen
|
zu
Obaban gelditzea", esan zidan Teresak ustekabean. " Badakizu nola deitzen dion Adrianek Josebari?", esan nion.
|
|
|
Larunbatero etorriko naiz zure bila. Edo bestela
|
zu
joango zara Pauera."" Velosolex berrian", baieztatu nuen. Amak esana zion Angeli erosteko moto txiki hura, gidatzeko karnetik behar ez zuena, trenera joateko modu erosoa izan nezan.
|
|
|
Asma ezazu orain beste nor joango den klase horietara."" Ni?"" Bai, David. Baina ez
|
zu
bakarrik —amak zenbatu egin zuen eskuko hatzak banan banan luzatuz: izen bat, hatz bat:
|
|
|
Jakinaren gainean dagoela."" Zer kontatu dizu erretoreak, ama?", galdetu nion, bere ondoan eseriz. " Martin oso konpainia txarrekin omen dabil —erantzun zidan ahotsa beheratuz— Eta errebistaren kontu horrek zuek biok haserretzeko balio izan badu ontzat jotzen duela kolegioan gertatua, nahiz eta
|
zu
batere kulparik gabea izan."" Kulparik gabea naiz orduan", esan nion. " Horixe, erretoreak azaldu zidan garbi." Pentsatu nuen amak kolpe handia jasoko zuela kolegioko bertsioaren berri izatean, eta erretoreari entzuteak izugarrizko arindua emango ziola.
|
|
|
" Ez dut orain artean neskarik ikusi horma zuriketan. Gainera,
|
zu
oso neska fina zara. Gaur ere oso soineko polita ekarri duzu".
|
|
|
Ohi bezala, kamiseta zuri handi bat zeraman. " Orduan
|
zu
ere ausart samarra zara?", galdetu zion Genevievek. " Ume gaizto bat da.
|
|
|
Gaur hemen bota duten propaganda politikoari begiratu bat ematera etorri gara. Ez genekien
|
zu
hemen zinenik."" Ezta ideiarik ere", azpimarratu zuen Agustinek.
|
|
|
Borda hartan bertan zortzi ogi besarkatuz ikusitako basomutil ile kizkurra zen. " Eta
|
zu
–Hemen al zaude, oraindik!", hots egin nuen.
|
|
|
Politika zerrikeria bat besterik ez da, ikusi genuen lehengo gerran ere. Okerrena litzateke
|
zu
politikan sartzea, okerrena. Pentsatu etorkizun eder bat daukazula.
|
|
|
Horregatik deitu nizun Adelarenera. Konprenitzen dut Iruainen hobeto ibiliko zinatekeela, baina nik
|
zu
hemen egotea nahi nuke. Ez beti, noski.
|
|
|
Lizek eta Sarak zuen hizkuntzaren izpi batzuk ikasteagatik egiten zuen berak."" Orduan, begiratu bat emango diet. Nahiz sarkina sentitu."" Ibili lasai. Berak beti esaten zuen
|
zu
zinela itsasoaz bestalde gelditzen zitzaion adiskide bakarra."" Oso lagun onak izan ginen. Anaiak bezala."" Ez zuen 50 urterekin hil behar."" Ez.
|
|
|
" Biok irakasleak, biok New Hampshirekoak, baina
|
zu
alaia eta bera tristea", esan nion Castroko kafean eseri eta Helen bainugelara joan zenean. Mary Ann oso serio jarri zen.
|
|
|
(Branlia) gizona vilussic da sortu vaita onela fissic ez dauca gainean gaya ussa bequela gaya lotu fardela giza gaya oquela armaric gavea eçequien vacela zirkulu amaigabe honen barnean murgiltzen doaz desio bakarrak eta
|
zu
ikusten ari naizelako zihurtasun zaharrak igorrarazten dizkit hezur muinetan barreiatuko zaizkidan oharpen eskasak abiatu duzu jada bigarren bueltaren hasmenta itsua erdizkatu dituzu jinko buruen baieztapen geldoa eta txilibitua isiltzen hasia atabalak dunbotsa irriak badarrai pago azpian giza gaia mendialat doaie betiereko lainoen kausitzealat Ibañetan kurri doaiezan laino guri txuri osoak eta ...
|
|
|
Eliz kontu horietan, bada, zer bestela? Ez, ez naiz, eta
|
zu
–Neu ere ez, baina birramonari galdetu egin nion bart.
|
|
|
Sei urteko gure alabak oheratutakoan galdetu dit ea noiz hilko naizen. Presa al duzu? Batere ez, baina ni gazteagoa izanik
|
zu
lehenengo hilko zara Ba ez jakin, jakin ere ez nahi, eta horretaz ere ezin esan Ba pollita litzateke zure heriotza noiz izanen den jakitea, lagunei agur garaiz esan ahal izateko.
|
|
|
Ez, nire arazoetan
|
zu
nolabait inplikatzen. Goizean oso larri nengoen eta orain konturatzen naiz ez dudala ondo egin zuri deitzean.
|
|
|
Koldo, egunon,
|
zu
hemen...
|
|
|
Ondo mutil. Baita
|
zu
ere?
|
|
|
Baina nor zara
|
zu
; parrokiako nor. Jar nazazu Don Sabinorekin, mesedez!
|
|
|
Aizu, gaur lehen aldiz nator autobusean, baita
|
zu
ere?
|
|
|
Huskeria izan arren" xigu" hitza zuk asmatu izana, egitasmoari nik emandako guztiaren aldean. Halere prest nago
|
zu
ez ezkutatzeko, merezi ez duzun aitatasun zatia eraman dezazun. Burutik ez nabil oso ondo eta fidatu dut ingurukoez.
|
|
|
Burutik ez nabil oso ondo eta fidatu dut ingurukoez. Egin kontu,
|
zu
zintudan inguruko fidagarri bakarra...
|
|
|
Kezka aurpegiz ere gaineratu dut Koldok gehiago jakin dezakeela honetaz guztiaz. Kontua da, Irantzu, nirekin erabat moztu duela harremana, hain zuzen batere gustuko ez daukalako herenegun
|
zu
nigana etorri izana aholku bila. Ahoz eta idatziz" hanka ez sartzeko" eskatu zidan zure lagunak, nahiko modu zatarrean.
|
|
|
Eskerrik asko, Roberto,
|
zu
ere ondo al zaude?
|
|
|
. kooperatibarentzat onena izango dela
|
zu
bidaltzea, lehen bait lehen, izen bereko txinatar hirira, kolunpioaren bultzada bertatik antola eta bidera dezazun txinatarren artean. Ze iruditzen?
|
|
|
Mesedez, nola izango da
|
zu
bezain ederra! Munduan ez baita nire arrebaren edertasuna pareka dezakeen emakumerik, Cordovin erresumako andere nagusi hori.
|
|
|
Bai zera,
|
zu
bezala txikitzeko hemengo bizimodu liliputiense honetan. Nahiz gero eta handiago omen daukazun ipurtzuloko odolbildua, txoritxo batek abestu didanaren arabera.
|
|
|
Roberto, gauza bat esan behar dizut. Aurreko batean,
|
zu
etxean zeundela, Ugartek gonbidatu egin ninduen biharko bilerara.
|
|
|
Tira,
|
zu
ere ez zara oso fidatzekoa. Zer kristo egin behar duzu hemendik aurrera?
|
|
|
Zein luze doazen egunak
|
zu
gabe.
|
|
|
Ama saldu naizu biga bat bezala, bai eta desterratu, oi!, Españiala. Aita bizi ukhen banu, ama,
|
zu
bezala. enunduzun ezkunturen Atharratze salala.
|
|
|
Admirationezkoa! Azentuaren egitekoa' Hitz arteko iuntagarria a e i o u Ba be bi bo bu Ca, ça ce ci co, ço cu, çu Da de di do du Fa fe fi fo fu Ga ge, gue gi, gui go gu Ha he hi ho hu la ie ii io iu Ka ke ki ko ku La le li lo lu Ma me mi mo mu Na ne ni no nu Pa pe pi po pu Qua que qui quo quu Ra re ri ro ru Sa se si so su Ta te ti to tu Va ve vi vo vu Xa xe xi xo xu Za ze zi zo
|
zu
Az ez iz oz vz".
|
|
|
Bilho holli, larru xuri eta begi ñabarra. Nik ikhusi artzaiñetan
|
zu
zira ederrena: Eder izateko aments Agot izan behar da?
|
|
|
/ Baina Chiara neskatxa errugabe bat da, aurpegian ageri du. / Gehiegi fidatzen zara
|
zu
inoren aurpegiaz. / Ez haren aurpegiaz baizik nire bihotzaz.
|
|
|
—Gure nagusiak ttu egiten die
|
zu
bezalako arloteei erantzun zioten.
|
|
|
Hala, bada, irakurketari ekin zion Ottok," Ene Simeon maitea" hitzekin hasi eta"
|
zu
ezagutzeko eta biok bat egiteko irrikaz" agurrarekin amaitu arte.
|
|
|
Itxaropen ezkutu hori ezin gorderik hartu zuen antzara luma, busti zuen tintontzian, eta gutun luze bat idatzi zion," Ene Simeon maitea" hitzekin hasi, eta"
|
zu
ezagutzeko eta biok bat egiteko egunaren irrikaz" agurrarekin amaitzen zena. Tartean, etxe oneko neskatxa bati dagokion neurritasunaz betiere, bere bihotza zabaltzen zion, bere maitasun ametsak adierazten," Aberlardo eta Eloisa berri batzuk izango garen uste osoan", eta eskatzen zion, arren, Simeonek berak ere jakinaraz ziezaiola zein ziren bere gurariak eta zaletasunak," bion arimen anaitasunik estuena lortzearren".
|
|
|
—Lasai erantzun zion kapitainak. Hemen gaude gu,
|
zu
babesteko.
|
|
|
—Eta
|
zu
... ohaidea zara ala...? —galdetu zion Chiarak, lotsatuta.
|
|
|
—Itsasoak dituen arriskuekin, ordea, eta
|
zu
zauden bezala egonda, ez dut uste halako bidaietarako une egokiena denik. Geroago, agian...
|
|
|
—Gutun faltsuak idazten artista beti
|
zu
—esan zion Chiarak, gaixtakeria pittin batez, baina Ottok lausengu adeitsutzat hartu zuen ziritxoa, bere lanaz harro bezain pozik.
|
|
|
Aurrera gizona, ez izan oilobustia! errieta egin zion Chiarak, eta errietarekin batera baita bultza ere, bestela gizajoa bertan kieto geratuko zen eta— Orain
|
zu
—esan zion Monikari, eta azkenik Chiara bera jaitsi zen, ezer ikusten ez zen ilunpearen erdian, behean zerua edo infernua zain zeukaten jakin ezinik.
|
|
|
—Ni naiz Omar,
|
zu
salbatzera esan zion, eskua luzatzearekin batean.
|
|
|
Hunarat jinez geroz
|
zu
nahiz nabila!
|
|
|
Promesa bete beharrik izan ez zezan, morabitoa fusilatzeko agindu
|
zu
. Diplomazia ingelesa begira zeukan.
|
|
|
" Oi
|
zu
, Alaren izenagatik eta santuen fideltasunagatik, berdin zait nor zaren, etor zaitez zeu ere haien kontra.
|
|
|
" Eta zelan esaten da ba"
|
zu
"?" galdetu du orduan, eskua harengana luzatuz, hobeto entenditu dezan.
|
|
|
Txit balientea zera:
|
zu
bezalakoak, moroak iltzera...". 32
|
|
|
" Beira ainberze filoscji), enperadore, enperatriz, errege, erreina ta persona jenero, nola baita turko, moro, hereje, barbaro, judio, jentil munduan, ta guziak infernurako estadoan; eta
|
zu
pobrettoa, zu tontoa ta tonta, itsusia ta deus iduri estuzuna aien aldean, jaioarazi zaitu kristio errian; in zaitu kristio, garbitu zaitu bataioan, markatu zaitu bere anditako ta paratu zaitu elizan ainberze medio ta erremedioen erdian, ta salbazioko karreran...". 38
|
|
|
" Beira ainberze filoscji), enperadore, enperatriz, errege, erreina ta persona jenero, nola baita turko, moro, hereje, barbaro, judio, jentil munduan, ta guziak infernurako estadoan; eta zu pobrettoa,
|
zu
tontoa ta tonta, itsusia ta deus iduri estuzuna aien aldean, jaioarazi zaitu kristio errian; in zaitu kristio, garbitu zaitu bataioan, markatu zaitu bere anditako ta paratu zaitu elizan ainberze medio ta erremedioen erdian, ta salbazioko karreran...". 38
|
|
|
—Nor zara
|
zu
–—galdetu dio Ukalikek, ikaraturik.
|
|
|
—Irla! Nire bizkar gainean iglua eraikitzeko gauza zara
|
zu
! Horixe egiten duzue zuek, edonora ailegatu eta iglua eraiki!
|
|
|
—Nor zara
|
zu
–
|
|
|
Hori egia da, izan ere! Baina
|
zu
, galdua, oraindik galdu gabea, galdua, oraindik galdu gabea. Baina zu ez, izan ere, zu galdurik zaude, zu ondo galduta zaude.
|
|
|
Baina zu, galdua, oraindik galdu gabea, galdua, oraindik galdu gabea. Baina
|
zu
ez, izan ere, zu galdurik zaude, zu ondo galduta zaude.
|
|
|
Baina zu, galdua, oraindik galdu gabea, galdua, oraindik galdu gabea. Baina zu ez, izan ere,
|
zu
galdurik zaude, zu ondo galduta zaude.
|
|
|
Baina zu, galdua, oraindik galdu gabea, galdua, oraindik galdu gabea. Baina zu ez, izan ere, zu galdurik zaude,
|
zu
ondo galduta zaude.
|