|
2006
|
|
|
Indize horiek dira batukarietan erabiltzen ditugunak. Esaterako i= 2 eta k direlako indizeek 16 tartetik 60 tarterainoko aldea adierazten du, batukaria izateak tarte horien arteko
|
taldeen
batuketa egin behar dugula esan nahi du.
|
|
|
Orotariko hazkuntza i= 1 eta k= 13 tarteen arteko
|
taldeen
batukarien arteko kendura, (1,2) ekuazioetan aurrena da. Helduen arteko hazkuntza, (1,2) ekuazioetan behekoak, i= 2 eta k= 11 tarteen arteko kenduren batukaria da.
|
|
|
II. Taula: Funtsezko hiztun
|
taldeen
bilakaera. 81, 86, 91 urteak
|
|
|
Bestetik X1, gure kasuan 1981eko 2 urte bitarteko euskaldunak, bi multzotan bana genitzake, 1986 urtean 7 urte bitartekoak ziratekeenak eta gainontzekoak, 1986an 16 urte bitartekoak ziratekeenak alegia. Horretarako adin
|
taldeen
proportzio banaketa zein nolakoa den ikusirik honela egin genezake: X1= 2/ 3 X1+ 1/ 3 X1.
|
|
2007
|
|
|
Eskola eskaintzak demanda berriari erantzun behar zion; irakasle eta ikasgela gehiago behar ziren. Hasten ari zen dimentsio honek, ordura arte zeregin horretan arituak ziren
|
taldeen
estrukturen ahalmena gainditu zuen, demanda berri horri nekez erantzungo zion era egokian ordura arteko helduen euskara irakaskuntza sakabanatuak. Batasun maila bat atxiki beharra zegoen, eta ikuspegi berriak ere beharrezkoak ziren; nazio ikuspegia, herri mugimendu izaera, koordinazio beharra...
|
|
|
AEKren sorrerak ez zuen aurretiaz aritzen ziren
|
taldeen
lanaren haustura ekarri, baizik eta egoera berri baten aurrean lanean jarraitzeko hauspoa.
|
|
|
batzordeen bidez koordinatutako herri mugimendua eta bere lana euskaltegi edo euskal eskoletan burutzen duena. AEKren sorrerak ez zuen aurretiaz aritzen ziren
|
taldeen
lanaren haustura ekarri, baizik eta egoera berri baten aurrean lanean jarraitzeko hauspoa.
|
|
|
Beharturik ikusi dugu geure burua zentzu honetan ikastaldeen ratio politika (talde bakoitzeko ikasle kopurua) zorrozki ematera. Ratio politika honek mailakako
|
taldeen
osaketa zaildu egiten du, eskualdeetan taldeak osatu ahal izatea ere bai, eta maila bereko X lagun ordutegi berean eskuratzea magia ezinezko bilakatu da leku askotan.
|
|
|
Ibilbideak aurretik finkatuak izaten dira herriz herri eta, fitxan, entzundakoen hainbat ezaugarri jasotzen dira: adin taldea, generoa, entzundako taldearen ezaugarriak etab. Kale neurketetan, noski, ez da norbanakoaren hizkuntza erabilera jasotzen, baizik eta
|
taldeen
erabilera; izan ere kalean zehar taldeak baino ezin izango ditugu entzun, gutxitan entzungo dugu norbait bere buruarekin hitz egiten.
|
|
|
Gainera, aldagai berri bat ere neurtu ahal izan dugu: adin
|
taldeen
barneko hizkuntza erabilera.
|
|
|
Gainera, aldagai berri bat ere neurtu ahal izan dugu: adin
|
taldeen
barneko hizkuntza erabilera.
|
|
|
Udalerrien kopurua murriztearen ondorioz, ez dugu jaso nahiko daturik eskualde mailako balorazioak egin ahal izateko. Horrez gain, aldagaien araberako emaitzak sexua,
|
taldeen
osaera eta haurren presentziari dagozkienaHego Euskal Herriko hiriburuetan baizik ez ditugu eskuratu.
|
|
|
Beheko diagraman jaso dugu euskararen erabileraren bilakaera, adin
|
taldeen
arabera:
|
|
|
Izan ere, aldian bikoiztu egin da gazteen kale erabilera. Beste adin
|
taldeen
erabilerak ez du horrelako hazkunderik izan, inondik inora.
|
|
|
Helduen erabilera aldiz, bi kasuetan apalena da. Baztanen atentzioa ematen du neurketaz neurketa, bertze adin
|
taldeen
gorabeheren aldean, helduen erabilerak izan duen garapen txikia: (25,4 [1993]_ 24,7 [1997]_ 31 [2001]_ 30,1 [2006]).
|
|
|
Adin
|
taldeen
araberako emaitzak ez ditugu aztertuko, erregularrak ez baitira. Halere, 10.000 biztanlekiko udalerrietan aparte beste hiru udalerri multzoetan haurren taldearen erabilera goratzen dela azpimarra dezagun.
|
|
|
Belaunaldi horren zati bat ausartago litzateke eta eskolan ikasi duen euskara eskolatik kanpo erabili lukeela, euskara nortasun eta ezberdintasun ikurtzat hartuz, gazteagoek nahikari hori ez luketelarik oraino? Haurren eta gazteen kale erabilerak ber norabidea hartuko balu, heldu eta adineko
|
taldeen
erabileraren etengabeko jaitsiera ohartuz, irakaskuntzaren eragin zuzena litzaketeela erratea errazago litzateke. Baina ez da argiki kasua.
|
|
|
Bilbo, Donostia, Iruñea, Gasteiz. Behatu diren hiztun
|
taldeen
ezaugarriak ez ditugu aztertuko, adin bereko edo ezberdinetako taldeen araberako datuak ez baitugu ere. Azkenean, euskararen ezagutzaren araberako zonalde linguistikoetako sailkatutako emaitzak Hego Euskal Herriarentzat baizik ez dira (ezagutzaren sailkatzea:
|
|
|
2006ko Euskararen Erabileraren V. Kale Neurketak aurreko inkestetan agertutako joera nagusiak baieztatzen ditu, ipar Euskal Herriari dagokionez behintzat, bai erabileraren mailan, bai erabileraren bilakaeraren mailan. Aitzitik, berezitasun batzuk agertzen dira, udalerrietako biztanleriaren eta adin
|
taldeen
arabera, funtsean eraldaketa sozioekonomiko, jario migratorio eta hizkuntza politiken ondorioz.
|
|
|
2006ko datuek erakusten dute, Lapurdi, Baxe Nafarroa eta Zuberoako biztanleriaren %4, 6ak euskara erabiltzen duela, adin
|
taldeen
arabera ezberdintasunak egon arren. Izan ere, haurren %4, 8ak Axularren hizkuntza baliatzen badu bere eguneroko bizian, soilik gazteen %3, 6ak kalean erabiltzen du.
|
|
|
Hain zuzen ere, baliapen orokorra %4, 2tik %3, 6era igaro da, ondoren %5, 1an kokatzeko. Alabaina, ezberdintasun nabariak daude adin
|
taldeen
artean, zeren haurrek eta adinduek joera bera jarraitzen badute, helduek aurkakoa erakusten dute. Izan ere, 1997tik 2001era %3, 3tik %4, 5era igo ostean, %4ra beheratzen dira lau urte beranduago.
|
|
|
Eta gazteen izaera bestelakoagoa da oraindik zeren, lehen lau urteetan zeharo gailendu ondoren, %1, 6tik %5, 1era igoz, geroztik antzeko mailan mantentzen da (%5, 2). Datu horien irakurketa fidagarri bat egitea zaila da, gora-beherak handiak izateaz gain, joera kontraesangarriak ageri baitira, bai adin
|
taldeen
artean, bai adin talde bakoitzean.
|
|
|
Laugarren eta azken udalerri motan, esan nahi baita Baiona, Angelu eta Biarritze hirietan, euskararen erabilpenak erregularki gora egin du, %1, 5ekoa baita 1997an, %2, 2koa 2001ean eta %3, 4koa 2006ean. Bilakaera ez da hain jarraikia adin
|
taldeen
baitan zeren, haurren erabilpen maila antzeko bada, %1, 7tik %2, 5era pasaz, gazteena aldakorragoa da, 1997tik 2001a bitartean %0, 8tik %0, 5era jaisten baita eta geroztik %3, 1era igo delako. Era berean, helduen erabilpena bikoizten da lehen fasean, %1, 6tik %3, 3ra igaroz, ondoren zerbait jaisteko (%0, 5).
|
|
|
Antzerkiaren alorrean daude euskal antzerki
|
taldeen
biltzarra (eATB), Aketarre, Azika, Bordaxuri, Maite dugulako, Xirrixti mirrixti, zarena zarelako; zuberoako pastoralak, maskaradak, barrikadak... Bertsolaritza bultzatzen dute Bertsolarien lagunek bai eta ere Iparraldeko 7 bertso eskolak.
|
|
|
1 Euskal Herriko datuetara itzuliz, aldaketa joera bereziki positiboa da belaunaldi gazteenetan, baina ñabardurak ematen dira lurraldearen arabera. EAEn zein Nafarroan haurrak erabileraren erpinean agertzen dira, beste adin
|
taldeen
gainetik. Iparraldean, aldiz, ez da halakorik gertatzen eta zenbat eta zaharrago biztanleria gero eta handiago erabilera maila.
|
|
|
4 Kaleko erabilerak bilakaera bera eta garbia du adin
|
taldeen
arabera Araban, Gipuzkoan, Nafarroan eta Iparraldean: adinekoen erabilera da apalena, helduengan zerbait areagotu da, gazteena horren gainetik igotzen da eta erpinean haurrena dago.
|
|
2008
|
|
|
estrukturala, funtzionala eta jarrerazkoa (attitudinale frantsesez). " Lau erregimen eta hiru eragile horiek independenteak dira, hoien konbinazioak gizarte bateko norbanakoen eta
|
taldeen
egoera determinatzen duelarik" (34 orr.).
|
|
|
Babes instituzionala honako hau da: talde batek bere patuan eta beste
|
taldeen
patuan duen kontrol maila. Hizkuntza talde batek garai bereko beste hizkuntza talde batzuen aldean duen botere sozial gisa ikus daiteke (Sachdev eta Bourhis, 2001, 2005).
|
|
|
estatus baxua duen gutxietsitako hizkuntza talde bateko kide izateak ahuldu egin dezake gutxiengoak hizkuntza komunitate berezitu gisa jarraitzeko duen nahi kolektiboa, eta azkenean hizkuntza asimilazioa ekar dezake. Estatus baxuko hizkuntza komunitate bateko kide izateak nortasun sozial negatiboa ekar dezake, eta hizkuntza
|
taldeen
arteko estatus bereizgarritasunak betikotu egin daitezke hizkuntzako estereotipoen eta aurreiritzien bidez (Bourhis eta Maass, 2005; Ryan, Giles eta Sebastian, 1982).
|
|
|
Bestalde, hizkuntza
|
taldeen
prestigioak onurak edo kalteak izan ditzake estatu eleaniztunen barruko hizkuntza komunitateei ematen zaien estatusa babesten duten hizkuntza legeak hartzearen bidez (Bourhis, 1984; Ricento eta Burnaby, 1998). 1969an maila federalean Hizkuntza Ofizialen Legea hartzeak eta New Brunswicken Elebitasun Ofizialaren Legea hartzeak Kanadako frantses/ ingeles elebitasuna babestu zuen.
|
|
|
Bizindar subjektiboan eragina zuten hiru alderdi identifikatu genituen literaturari buruz egin genuen azterlanean (Harwood eta beste batzuk, 1994). Taldearen barruko bizindarra handitzen duten pertzepzio itxuraldatzeak gertatzen dira hizkuntza taldeek beren taldearen bizindarra puzten dutenean
|
eta
beste taldeen bizindarra gutxiesten dutenean. Normalean atsegingarria izaten da norberaren hizkuntza taldea hurbileko ingurunean dituen beste hizkuntza taldeak baino egoera hobean dagoela pentsatzea.
|
|
|
kontrastean dauden hizkuntza taldeek ez dutenean iritzi bera ez taldeen arteko desberdintasun mailaz, ez eta desberdintasun horren norabideaz ere. Azkenik, gainerako
|
taldeen
bizindarra puzten duten pertzepzio itxuraldatzeak honako kasu hauetan gertatzen dira: hizkuntza taldeek beren taldearen bizindarra gutxiesten dutenean eta taldearen kanpoko bizindarra puzten dutenean.
|
|
|
Hortaz, arrazoi ideologikoen ondorioz, batzuetan nork bere hizkuntza komunitatearen bizindarra puzten du, baina, beste batzuetan, taldearen hizkuntza eta bizindarra arriskuan dagoela eta ahultzen ari dela puztea ere ekartzen du. Beraz, nork bere taldearen bizindarraz eta kanpoko
|
taldeen
bizindarraz dituen pertzepzio subjektiboak ez dira aldaezinak; egitura sozial molderrazak dira eta aldatu egin daitezke norberaren talde sozialaren arabera, nabaritutako arriskuen arabera eta egoera soziopolitiko aldakorren arabera (Giles, 2001).
|
|
|
Hurbiltasun sozialeko gune horretan, taldearen barruko beste hiztun batzuekin harreman kulturalak eta hizkuntza harremanak izateko aukera ematen duten ingurune sozialak bideratu daitezke (Gilbert, Langlois, Landry eta Aunger, 2005; Gilbert eta Langlois, 2006). Hurbiltasun sozialaren alderdi horiek guztiek lagundu egiten dute Fishmanek (1989) gutxiengodun
|
taldeen
komunitate bizitza deritzona sortzen. Proposatutako ereduan, hizkuntza sozializazioaren hiru alderdi garrantzitsuk osatzen dute hurbiltasun sozialaren osagaia eta hizkuntza erabilerari eta hizkuntza taldearen identifikazioari laguntzen diote:
|
|
|
Estatuak eta estatuko herritarrek hizkuntza gutxiengoari zenbaterainoko estatusa eta legitimitatea ematen dioten hartzen du kontuan legitimitate ideologikoak. Teorialari batzuek adierazi dute, arrazoi filosofiko eta etikoetan oinarrituta, teoria liberalak onartzen dituela gutxiengoen
|
taldeen
mota desberdinetarako zenbait eskubide linguistiko eta kultural (Kymlicka, 1995; Williams, 1998). Gizartean errotutako historia duten eta lurralde jakin batekin lotura handiak
|
|
|
Hortaz, nahiz eta gutxiengoaren taldea asko mobilizatu talde menderatzaileko erabaki hartzaileak konbentzitzeko eta babes instituzionalean aurrerapenak egiteko. du berri" ko jatorrizko komunitateak. Hala ere, jatorrizko komunitateek, baita erreserba barruan edo lurralde isolatuetan daudenek ere, ez badute babes instituzionalik, presio handiak izaten dituzte ekonomikoki eta demografikoki menderatzaileak diren
|
taldeen
hizkuntza eta kultura asimilatzeko, haien eragin modernizatzailea bizitzen hasten direnean. Estatu Batuen hego mendebaldeko erreserbetan hitz egiten den navajoa (Lee eta McLaughlin, 2001) eta Quebeceko artikoan, muturreko klima duten ingurune isolatuetan, hitz egiten den inuitera (Louis eta Taylor, 2001) ereduaren koadrante horretan sar litezke.
|
|
|
Telebista iristen da errazen gizarte maila guztietara: kontsumitzaile gehien erdiko altuan ditu (%28, 3) baina beste hiru
|
taldeen
pisua nahiko antzekoa da (erdikoan %25, 6, erdiko baxuan %20, 4 eta altuan %20, 2). Beste muturrean, eguneroko prentsak kontsumitzaile gehiago ditu erdiko altuan (%37, 5) eta altuan (%25, 5), gutxixeago erdikoan (%22, 6) eta are gutxiago erdiko baxuan (%12, 0).
|
|
|
Adin
|
taldeen
joerak argiago ikusten dira baldin eta gehien kontsumitzen diren hedabideen datuak aztertzen baditugu (ikus 12 Taula):
|
|
|
hizkuntza adierazpen horietarako aldaera estandarra izatea edo ez. Baina estandarizazioa lortzea zaila da, eremu urriko hizkuntza horiek, lehenik, aldaera dialektaletan hitz egiten duten
|
taldeen
komunikazio hizkuntzak badira, edota kausazko estandarizazio baten eraginaz nola hala baliatzen badiara.
|
|
2009
|
|
|
Horrela, taldearen identifikaziorako propio sortuak ez diren egitateak ere (objektuak zein praktikak) berebiziko nortasun ikur bilaka daitezke, areago —geroxeago aipatuko dugun moduan— nortasun emaile nagusi izandako beste eragile batzuk eginkizun horretan ahultzen ari direnean. Futbola, bere ingurumari adierazkor guztiarekin(
|
taldeen
koloreak, kamisetak, ereserkiak, espazioak, denborak eta abar) adibide ezin hobea dugu.
|
|
|
Azken 25 urte hauetan jendetza emendatu da urtero %6ez, etorkinei esker. Adin
|
taldeen
zerrenda luzatuz, aurreikusten da euskaldungoaren kurba jautsiko dela 2016a arte (%19) eta %20aren petik gora agertuko dela 2021eko inkestan
|
|
2010
|
|
|
Bestalde, euskararen normalkuntzarako gipuzkoarrek euskara elkarte eta
|
taldeen
lana gehien baloratzeak instituzioen eta herritarren arteko elkarlana bultzatzea eskatzen duela iruditzen zaigu, elkarrekin lan egiteak efektu biderkatzailea ekar lezake, bakoitza bere aldetik joateak, normalizazioaren bidean pausoak makal ematea.
|
|
|
• Hiztun
|
taldeen
ezaugarriak: euskalduna gaztea, ikasketa altuagoa duena...; elebakarra zaharragoa, oinarrizko ikasketak dituena...
|
|
|
• Talde operatiboak. normalizazio planak dituzten erakundeetan egitasmoen garapenerako praktikan sortu izan diren
|
taldeen
(komunikazio zirkuluak, erabilera taldeak, talde operatiboak...) arteko azterketa konparatiboak bideratzea: taldeak kontzebitzeko erak, taldeen izaera, osaketa xedea, funtzioak, funtzionamendua, iraunkortasuna, emaitzak...
|
|
|
• Talde operatiboak. normalizazio planak dituzten erakundeetan egitasmoen garapenerako praktikan sortu izan diren taldeen (komunikazio zirkuluak, erabilera taldeak, talde operatiboak...) arteko azterketa konparatiboak bideratzea: taldeak kontzebitzeko erak,
|
taldeen
izaera, osaketa xedea, funtzioak, funtzionamendua, iraunkortasuna, emaitzak...
|
|
|
lehendabizi, eztabaidetan agertutako ideiak euskadiko biztanleria osora zein punturaino orokortu daitezkeen antzematea, eta, bigarrenez, ideiok zein gizataldeetan diren ohikoagoak zehaztea. helburua ez da izan eztabaidetan agerturiko jarrera denak neurtzea, baizik eta bai baina motakoen artean maizen ageri direnei arreta ipintzea. gainera, galderak zehazterakoan ikerlarien interpretazio edo kontzeptualizazioak erabili ordez partaideen euren adierazpen moduak edo berbalizazioak hartu dira kontuan. euskadiko autonomia elkargoaren 18 eta 55 urte bitarteko 600 lagunek osatu dute ikerketa kuantitatiboaren lagina eta adina, sexu eta eskualde (erdaldunagoa edo elebidunagoa, Inkesta Soziolinguistikoa 2006 lanaren arabera (eusko Jaurlaritza 2008)) aldagaitan gizarte osoaren adierazgarria da. ikerketa kuantitatiboaren emaitza nagusiak ondoko hauek izan dira: ikerketa kualitatiboan agerturiko jarreren, eta batez ere bai bainakoek erakutsitakoen, maiztasuna; jarrera komunak dituzten
|
taldeen
identifikazioa (aldekoagoak, bai bainakoak eta kritikoagoak) eta haien ezaugarri sozialen deskribapena; eta euskararen alde talde horietako bakoitza zer dagoen prest egiteko zehaztapena. erabilitako metodologiaren balorazio orokor bat egiteko, ikerlariek uste dute tipologia osatzeko aurretiaz diseinatutako tipologietatik ez abiatzea, baizik eta datuetatik euretatik; analisiaren maila ezberdinetan...
|
|
2011
|
|
|
" Guk entzuten ditugun
|
taldeen
izenak ia danak die inglesez".
|
|
|
Hurrengo atalean landuko ditugu banan bana horiek, baina kontzertu eta kamiseten gainean diotenari jarriko diogu arreta. Gazteen erdiak baino gehiagok erosten dituzte musika
|
taldeen
kamisetak eta askok ez dute ia besterik janzten. Gainera batzuek diotenez CDa baino lehenago doaz kamisetak erostera.
|
|
|
" Guk entzuten ditugun
|
taldeen
izenak ia danak die inglesez"," Hobeto geratzen die (izenak) erderaz, nik uste dot. Jendia geixau atraiduten dotza"," Euskeraz ez da ondo geratzen.
|
|
|
Goienkaria ostiraletan (doan) eta astelehenetan argitaratzen da. Musikari eskaintzen dion tokia, berriz, zabala da, asteburuko emanaldiak, kontzertuen kritikak edo bailarako
|
taldeen
diskoen aurkezpen eta kritikak maiz agertzen dira bertan, oso modu egokian gainera. Antzeko gauzak esan dira (oso jende gutxik esan badu ere) irratiari buruz ere.
|
|
|
Aipamen hauetan elkarrizketatutako gazteek zenbait gairi buruz dituzten pertzepzio eta iritziak laburtu eta batzen saiatu naiz: entzuten duten musika mota, euskaraz ala erdaraz egotearen aldea, Arrasaten zergatik egiten den hainbeste musika erdaraz, beraiek zer duten nahiago, zergatik ia musika
|
taldeen
izen guztiak ingelesez ala gaztelaniaz diren, etab. Orain arte gazteen musika ohiturez esandakoak, berriz, honela labur ditzakegu: kontzertu asko egoten da Arrasate eta inguruko herrietan; Arrasaten, batez ere, gaztelania da nagusi; herriko taldeen izenak erdaraz dira ia denak; Arrasaten musikak indar handia du gazteen artean eta horren adierazle da dagoen talde kopurua (40 musika talde inguru) eta kontzertuen maiztasuna; herriko taldeetatik askok gaztelaniaz eta ingelesez egiten dute eta beste batzuk bietara, erdaraz eta euskaraz.
|
|
|
entzuten duten musika mota, euskaraz ala erdaraz egotearen aldea, Arrasaten zergatik egiten den hainbeste musika erdaraz, beraiek zer duten nahiago, zergatik ia musika taldeen izen guztiak ingelesez ala gaztelaniaz diren, etab. Orain arte gazteen musika ohiturez esandakoak, berriz, honela labur ditzakegu: kontzertu asko egoten da Arrasate eta inguruko herrietan; Arrasaten, batez ere, gaztelania da nagusi; herriko
|
taldeen
izenak erdaraz dira ia denak; Arrasaten musikak indar handia du gazteen artean eta horren adierazle da dagoen talde kopurua (40 musika talde inguru) eta kontzertuen maiztasuna; herriko taldeetatik askok gaztelaniaz eta ingelesez egiten dute eta beste batzuk bietara, erdaraz eta euskaraz. Horiek eta beste batzuk ikusita, berehala ateratzen dugun ondorioa hauxe da:
|
|
|
Aipamen hauetan elkarrizketatutako gazteek zenbait gairi buruz dituzten pertzepzio eta iritziak laburtu eta batzen saiatu naiz: entzuten duten musika mota, euskaraz ala erdaraz egotearen aldea, Arrasaten zergatik egiten den hainbeste musika erdaraz, beraiek zer duten nahiago, zergatik ia musika
|
taldeen
izen guztiak ingelesez ala gaztelaniaz diren, etab.
|
|
|
Beheko taulan ageri denaren arabera, Arrasateko gazteen euskararen kale erabilerak behera egin du dezente (6 puntu) azken urteotan, haurrenak, aurreko urteetan baino motelago bada ere, gora egin duen bitartean. Beraz, datuon arabera, azken urteotan bi adin
|
taldeen
erabilera mailaren arteko tartea handitu (hirukoiztu) egin da Arrasaten7eta aurreko urteetako joera ez da bete.
|
|
|
• Azkenik esan gazteen erabilera mailak haurrenarekiko duen aldea nabarmen handitu dela, baina beherantz. Hau da, ume izateari uzten diotenean askok euskara erabiltzen jarraituko dute baina beste askok ez, bi adin
|
taldeen
artean nolabaiteko etena sortuz. Izan ere, adin honetan gazteak zein giza taldetan integratu erabakitzen duen moduan, harreman berri horietan zein hizkuntza erabili ere hautatu egingo du.
|
|
|
Inkestetan emandako erantzunetan ere halako arrazoiak agertu dira, Arrasate eta inguruko musika
|
taldeen
gaztelaniaren erabilera justifikatzeko, gazteek ere euskara egokitasunik gabe ikusten baitute. Oztopo larria jartzen die horrek gazteei, ez baitute uste euskarak gaztelaniaren egokitasuna duenik eta edozein hiztunek egingo lukeen moduan, errazagoa egiten zaienera jotzen dute, haien kasuan gaztelaniara.
|
|
|
8 Ikuspuntu metodologiko teknikotik oso egokia litzateke azken urteotan bildutako datu estatistikoak, zein elkarrizketa sakonen eta eztabaida
|
taldeen
grabaketak datu base batean gordetzea, sortutako informazio guztia ikerlarien eskura jartzeko.
|
|
|
371), formulazio biek" share a concern for the evolutionary framework for diglossia, exploring social conditions contributing to its emergence and decline, as well as the roles of functional complementarity and acquisitional process in the maintenance of a compatible long term relationship". hori ezin da begien bistatik galdu. Adin
|
taldeen
analisi kontrastibotik maiz askotan atera litezkeen grandiente ondorioei eskerrak, deskribapen estatiko askok berekin izan ohi du perspektiba zinetikoa eta, zenbaitetan, dinamikoa. Leku eta une bateko aitona amonak A hizkuntzaz (edo aldaeraz) mintzo badira gauza batzuetarako eta besteetarako Bz, baina banaketa hori diferentea baldin badute leku une horretako gurasoek eta, bereziki, seme alabek eta bilobek, eboluzio bilakaera begien bistan dago.
|
|
|
3.1.3 Eraldaketa prozesuan norbanako eta
|
taldeen
aspektu psikosozialak kontuan hartu behar dira. Euskalduntze plangintzan konprometitu direnen lana eta ahaleginak korrespondentzia eta errefuertzoa behar dituzte.
|
|
|
Todo ello configura un conjunto de acciones, interacciones y retroacciones que no se pueden prever, pero que, sin embargo, hay que incorporar en el proceso mismo de la planificación" (Ander Egg, 1991: 16). Erresistentzia hauek gainditzeko, eta 1.3 atalean esandakoari jarraikiz, eraldaketa prozesuan norbanako eta
|
taldeen
aspektu psikosozialak kontuan hartu behar dira, eta, prozesuan inplikatuta daudenen jarrerak korrespondentzia eta errefortzuen bitartez indartu.
|
|
|
Talde hauetan proiektuaren garapenaren nondik norakoak aztertu (Hobekuntza Txartelen emaitzak eta bestelako gora beherak) eta arazoei aurre egiteko moduak denen artean erabakiko dira. Hobetaldeetan parte hartzea libre izango da eta
|
taldeen
osaketa egoeraren azterketa egin eta gero finkatuko da.
|
|
|
Urte horretan Doberak herriko egoeran oinarritutako Egitasmo Nagusia prestatu zuen, bertan lehentasunezko esparruak eta helburuak finkatu zituelarik. Egoera eta eragipen ahalmenak kontuan hartuz, hauexek ziren sektore eta adin
|
taldeen
arabera finkatutako lehentasunak (Dobera, 1993):
|
|
2012
|
|
|
Fasoldek (1995: 227) nabarmendu bezala, ikertzaileen interesa ez ohi da hizkuntza gutxituen atxikitzeko gertakarietara zuPaula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik zendu (migratutako
|
taldeen
kasuan izan ezik) eta hizkuntza horiei iraunarazteko ahalegin eta estrategia sozialak maiz ikusezinak izan dira gizarte zientzien literaturarako. Ikertzaileek tradizioaren irautea ikusi ohi dute, ez tradizioari eustea edo tradizioari iraunaraztea, Fishmanek (1997:
|
|
|
Laburpena. zumarraga eta urretxu herrietan euskararen ezagutzak gora egin arren erabilerak behera egin du auzo ezberdinetako kaleetan, adin
|
taldeen
artean, baita haurren presentziaren arabera ere. oro har, 2001 eta 2005eko %22tik %18, 9ra jaitsi da 2009an. Artikulu honetan erabilera indarberritzko proposapen desberdin batzuk egiten dira, arnasguneak kontuan hartuz, lagunartea, auzo hurbila eta eguneroko kale bizitza eragiteko. helburu nagusia ditugun baliabideak kontuan hartuz kalean entzuten den euskararen erabilera handitzea da. horretarako, Joshua Fishmanen teoria ezaguna (reversing Language Shift) lagungarri izanen zaigu.
|
|
|
2010eko maiatzean aurkeztu ziren 2009ko neurketen datuak. Bertan nabarmentzekoa da euskararen erabileran jaitsiera erabilerari zegokionez. ezagutzak gora egin arren erabilerak behera egin du bai herrietako auzo ezberdinetan, bai erdialdean, adin
|
taldeen
artean, baita haurren presentziaren arabera ere. oro har, 2001 eta 2005eko %22tik, 2009ko %18, 9ra. Jaitsiera gainera era berezian antzeman da gazteen artean. honek, euskara zerbitzuetan gabiltzanoi, hainbat galdera sortarazi zizkigun euskara zerbitzuetatik burutzen ari garen lana egokia al da?
|
|
|
Ezagutzak gora egin arren erabilerak behera egin du bai herrietako auzo ezberdinetan, bai erdialdean, adin
|
taldeen
artean, baita haurren presentziaren arabera ere. hainbat galdera sortarazi zizkigun Euskara Zerbitzuetatik burutzen ari garen lana egokia al da?
|
|
|
Beraz, Soziolinguistika klusterraren kale neurketaren datuei erreparatuz: herrian euskara gehien erdigunean entzuten da; astegunei dagokienez, larunbat goizetan eta adin
|
taldeen
arabera haurren artean; haurren presentzia pisuzko faktorea da haur nagusi elkarrizketak direlarik euskaraz gehien ematen direnak.
|
|
|
Gabezi hau ezaguna da euskaldunen artean. Nolanahi ere, hori hala izan arren, azken urteotan konturatu gara hezkuntza komunitatearen atxikimendua lortu nahi bada ezinbestekoa dela planen zabalkundea eta
|
taldeen
dinamizazioa aintzat hartzea. horretarako, batez ere, hiru bide jorratu ditugu:
|
|
|
GUZTIRA orokorra, beraz, herriko kultur taldeen gaineko argazki bat egitea izan da baina baita
|
taldeen
|
|
|
a) Musika patronatuan dauden taldeetako eragile gehienak kritiko samar agertzen dira musika eskolaren funtzionamenduarekin. Musika eskolaren helburua musika taldeak eta dantza taldea hornitzea izan behar duela diote eta, askotan,
|
taldeen
beharrak kontuan hartu gabe jarduten duela aurpegiratzen. hona hemen jaso ditugun zailtasun horietako batzuk:
|
|
|
1) Adostasun handi bat: kultur
|
taldeen
emanaldi/ erakusketetarako baldintza egokiak (akustika, edukiera, hozberoa...) izango lituzkeen aretorik ez dago; eta beharrezkoa da. ez gara kultur etxe handi batez hitz egiten ari; areto batez baizik. kalea eta frontoia baliatzen dituzte taldeek euren lanak erakusteko. kalea landu eta biziarazi behar den espazioa da, dudarik gabe. euskal herrian, ordea, badakigu, eguraldiak asko baldintza ditza... Sobera justifikatua dago areto baten beharra taldeen emanaldietarako ez ezik, udalak berak antola litzakeen hainbat eta hainbat kultur ekitaldietarako ere:
|
|
|
Bestalde, udalak edo beste eragileren batek ekitaldiren batean parte hartzeko eskaera egiten duenean, kultur
|
taldeen
erantzuna aparta da. Beti agertu dira prest horietan parte hartzeko.
|
|
|
Gaur egun teknologia berriek eskaintzen dituzten baliabideekin ez da zaila denok denon berri edukitzea. horretarako modu asko egon daitezke, sinpleagoak edo landuagoak: posta elektronikoan kultur
|
taldeen
sarea eratzea, kultur taldeen blog bat udalaren web orrian zintzilikatzea, kultur talde guztiak batuko dituen web orri bat sortzea... ohitura aldaketan dago gakoa. denon artean bidea adostu eta bide horri ekitean.
|
|
|
Gaur egun teknologia berriek eskaintzen dituzten baliabideekin ez da zaila denok denon berri edukitzea. horretarako modu asko egon daitezke, sinpleagoak edo landuagoak: posta elektronikoan kultur taldeen sarea eratzea, kultur
|
taldeen
blog bat udalaren web orrian zintzilikatzea, kultur talde guztiak batuko dituen web orri bat sortzea... ohitura aldaketan dago gakoa. denon artean bidea adostu eta bide horri ekitean.
|
|
|
4.8 Kultur
|
taldeen
koordinakundea kultur politika
|
|
|
Filosofikoki kultur
|
taldeen
elkarte bat komenigarria dela iritzi arren, ez da sumatzen taldeen aldetik horrelako elkarte bati ekiteko behar adinako indarrik (denbora falta izan da gehienek emandako arrazoia). euren inplikaziorik gabe, beraz, zail ikusten dugu horrelako elkarte bat martxan jartzea, nahiz eta desiragarria litzatekeela uste dugun. hala ere, eratzekotan, komenigarria irudituko litzaiguke talde guztiak bilduko l...
|
|
|
Horretarako modu asko egon daitezke, sinpleagoak edo landuagoak: posta elektronikoan kultur
|
taldeen
sarea eratzea, kultur taldeen blog bat Udalaren web orrian zintzilikatzea, kultur talde guztiak batuko dituen web orri bat sortzea... kulturgintzaren estrategiak garatzeko oinarriak" txostenaren edukia eragileen artean sozializatzea behar beharrezkoa da. horrek, kultur politika publikoa birpentsatzeko eta birbideratzeko aukerak zabal ditzakeelako euskalgintzaren mesedetan.
|
|
|
Horretarako modu asko egon daitezke, sinpleagoak edo landuagoak: posta elektronikoan kultur taldeen sarea eratzea, kultur
|
taldeen
blog bat Udalaren web orrian zintzilikatzea, kultur talde guztiak batuko dituen web orri bat sortzea... kulturgintzaren estrategiak garatzeko oinarriak" txostenaren edukia eragileen artean sozializatzea behar beharrezkoa da. horrek, kultur politika publikoa birpentsatzeko eta birbideratzeko aukerak zabal ditzakeelako euskalgintzaren mesedetan.
|
|
|
Merkatuaren logikaren gatibu ikusten dituzte udal kultur sailak gero eta gehiago, publiko kopuruari eta, finean, errentagarritasun ekonomikoari gero eta gehiago erreparatzen. Taldeen arabera, kultur teknikaria programatzaile bihurtu da azken urteetan eta bere lehentasunak aldatu egin dira. herriko
|
taldeen
sustapen lanak garrantzia galdu du. oso asmo gutxi konpartitzen direla diote taldeek eta udalarekiko harremana asko burokratizatu dela dirulaguntzen prozedurei eta dagokienez. euskararen gaira gatozela esan genezake kasu askotan herrigintzan dabiltzan kultur taldeek herriko bataz besteko indize soziolinguistikoa baino maila hobea ematen dutela; alegia, euskaldun diren bataz bestekoen kopurua hand... Nolabait esan liteke euskal komunitateak mantendu duela nola halako aktibotasuna. hala ere, aktibo horri ez zaio formarik eman egundaino. oso ahula da formazioak eta egiten dutenaren gaineko gogoetak duen pisua eta artikulazio maila eragile guztiengan. eta horrenbestez, inertziek, errepikapenek eta folklorizazioak hartzen duten garrantzia handia da.
|
|
|
4) kultur
|
taldeen
koordinakundea ideia modura interesgarria izanik ere, ez da momentu honetan posible ikusi ditugun mugak ikusita. proposamen desberdinak landuko dituen bideragarritasun txosten bat primeran etorriko litzaiguke. l
|
|
|
kultur taldeen emanaldi/ erakusketetarako baldintza egokiak (akustika, edukiera, hozberoa...) izango lituzkeen aretorik ez dago; eta beharrezkoa da. ez gara kultur etxe handi batez hitz egiten ari; areto batez baizik. kalea eta frontoia baliatzen dituzte taldeek euren lanak erakusteko. kalea landu eta biziarazi behar den espazioa da, dudarik gabe. euskal herrian, ordea, badakigu, eguraldiak asko baldintza ditzake kaleko erakustaldiak. zenbait jarduera, gainera (antzerkia, adibidez) zailak dira kalean. Sobera justifikatua dago areto baten beharra
|
taldeen
emanaldietarako ez ezik, udalak berak antola litzakeen hainbat eta hainbat kultur ekitaldietarako ere: filmak, bertsolariak, errezitaldiak...
|
|
|
2) diferentziak entseguetarako gelen banaketan, horien mantenimenduan, erosotasunetan... atzeman dira. diagnostikoan taldeen arteko harremanak bideratzea ona litzatekeela jaso den arren, ez da azpiegiturak konpartitzearen filosofia gailendu eta talde bakoitza bere gelan aritzen da. Baina hori bera ere, jarrera egokiarekin eginez gero behintzat,
|
taldeen
harremanak estutzeko bide izan zitekeen.
|
|
|
1/ 1eko eskalak umiltasun eta energia handia eskatzen ditu: beste norbanako zein
|
taldeen
berri jakin eta ezagutzea, helburuak konpartitzea, elkarrekin lan egiteko prestutasuna eta nahia... Bestelako balore eskala batean ari gara, gainera, eta barneratu beharreko beste kontu bat baloratzeko modua bera da, hain zuzen ere:
|
|
|
• Taularen erdialdea (4) elkarrizketako hiztunen ezaugarri nagusiak identifikatzeko balio duen blokeak osatzen du. Lau zutabe nagusitan sailkatzen dira solaskideak, adin
|
taldeen
arabera. Eta adin talde bakoitzaren zutabean, gelaxka grisa eta urdinaren bidez bereizten dira emakumezko eta gizonezko solaskideak.
|
|
|
Ondoren erakutsiko diren emaitzen arabera, eta adin
|
taldeen
azterketari gagozkiola, bi dira azpimarratu beharreko fenomeno nagusiak:
|
|
|
15 Irudia: Hizkuntzen Kale erabilera adin
|
taldeen
arabera. Euskal Herria.
|
|
|
16 Irudia: Hizkuntzen Kale erabilera adin
|
taldeen
arabera. Lurraldeak.
|
|
|
4 Taula: Hizkuntzen Kale erabilera adin
|
taldeen
arabera. Euskal Herria.
|
|
|
17 Irudia: Hizkuntzen Kale erabileraren bilakaera adin
|
taldeen
arabera. Euskal Herria Euskaraz(%)
|
|
|
Hogeita bi urteko bilakaera aztertuz gero, ordea, oro har, haurren artean, gazteen artean eta helduen artean erabilerak gora egin du; ez, ordea, adinekoetan. Belaunaldi gazteagoetan gertatutako igoera horrek eragin du, hain zuzen, adin
|
taldeen
lekualdatzea erabilera mailaren hurrenkeran:
|
|
|
Nafarroako eta Iparraldeko hiru lurraldeetako adin
|
taldeen
erabileraren bilakaerak, ez datoz guztiz bat Euskal Autonomi
|
|
|
Nafarroako eta Iparraldeko hiru lurraldeetako adin
|
taldeen
erabileraren bilakaerak, ez datoz guztiz bat Euskal Autonomi Erkidegoko lurraldeetan topatu dugun joerarekin. 21 eta 22 irudietan jaso dugu bi eremu horien bilakaera.
|
|
|
Atal honetan hiztuna emakumezkoa ala gizonezkoa izateak hizkuntzaportaeran eraginik ba ote duen aztertuko dugu. Ondorio interesgarriagoak ditugu, sexuaren aldagaia adin
|
taldeen
arabera aztertzen badugu. Izan ere, oro har, adin taldekako banaketarik egin gabe, sexua ez da aldagai determinantea euskararen erabileran, alegia, emakumezkoen eta gizonezkoen erabilera portzentajeak oso antzekoak dira lurralde guztietan.
|
|
|
Eta datuak ez datoz bat, batetik fenomeno ezberdinak neurtzen dituztelako eta bestetik behaturen eta aitortuaren arteko alde hor dugulako (eta logikoa den bezala, ISLren emaitzak sistematikoki azaltzen zaizkigu EHKNren emaitzak baino apur bat gorago). Baina alboratze hori kontuan hartuta, koherentzia ia erabatekoa da bi iturrietako datuen artean, bai denboran gertatutako bilakaera deskribatzerakoan, bai adin
|
taldeen
portaera joera bereziak azaltzerakoan eta baita lurraldeen arteko ezberdintasunak deskribatzerakoan ere.
|
|
|
Baina, koherentzia ia erabatekoa da bi iturrietako datuen artean, bai denboran gertatutako bilakaera deskribatzerakoan, bai adin
|
taldeen
portaera joera bereziak azaltzerakoan eta baita lurraldeen arteko ezberdintasunak deskribatzerakoan ere.
|
|
|
Bestalde, II. jokalariak S2= BA estrategia baliatzen badu, I. jokalariak elkarrizketa hasteko erabiltzen duen hizkuntza bera erabiltzen du; bestela esanda, S2 estrategiak ez ditu behartzen elebakarrak, baina, hizkuntzaz aldatzea dakarrenez gero berekin, B aukeratzeko eta erabiltzeko bide ematen du eta, hartara, gizalegearen arauei jarraitzen die (Lakoff, 1973). Are gehiago, jotzen da S2 estrategiak ez diela egiten" mehatxu" [ikusi Goffman (1967); Brown eta Levinson (1987)] elebidunei ez elebakarrei, bi
|
taldeen
eskubideak errespetatzen baititu. Ildo horretan, S2 estrategia baliatzea gizalegearekin bat dator, gizartearen barruko ordenarako eta lankidetzarako funtsezko elementu batekin (Brown eta Levinson, 1987), eta, S2 estrategia baliatuta, gatazkarik sortzea galarazten dute elebidunek.
|
|
|
Nolanahi ere, marka baten eta bere xede
|
taldeen
arteko harremana ahalik eta estuena eta emankorrena izan dadin edozein bide ikertzeko eta esperimentatzeko prest dagoen eremuan, konbentzituta gaude ekarpen baliagarria egin dezakeela gure ikerketak. Are gehiago globalizazioaren
|
|
|
Zentzu berean,
|
taldeen
psikologiari buruzko ikerketa ospetsuenetako batean, Henri Tajfelek erakutsi zuen talde batean biltzeko arrazoiak oso garrantzitsuak ez izanda ere, eta taldekideak euren artean ezezagunak izanda ere, talde berean egote hutsak elkarren artean erakargarriago bihurtzen dituela pertsonak (Tajfel, 1970).
|
|
|
Hizkuntzak duen garrantziaz jabetuta, beren xede
|
taldeen
segmentazioa egiterakoan, hizkuntza ezberdintasunak kontuan hartuz jokatu behar lukete iragarleek. Hizkuntza ezberdinak kognizioaren eta prozedura sinbolikoaren lengoaiaren ispilu direla onartu, eta segmentu baEleaniztasuna gero eta nabarmenagoa da publizitatean.
|
|
2013
|
|
|
XX. mendearen 80ko hamarkadan euskal kulturak loraldi polita izan zuen gurean. Eklosio haren ondotik sortu ziren, ordurako lanean ziharduten Lore Gazteak eta Txikitxu Arroztaitz euskal dantza
|
taldeen
arrimuan, Trikitixa eskola, Erraldoi eta Kilikien Konpartsa, Ttakun! Txalaparta taldea, Goikobalu abesbatza eta Udalaxpe Txistulari taldea, besteak beste.
|