|
2000
|
|
|
Lau bost urtez enologo bat aritu zen lanean Hondarribiko zentroan eta sagar motak analizatzen zituzten. Analisiei eskerrak konturatu ziren mota guztiak ez zirela
|
onak
sagardotarako. Beraz, batzuk baztertzen joan ziren eta onenekin (hamabiren bat edo) geratu ziren.
|
|
|
Eta prezioaren arazoa ere hor dago. Diputazioko teknikari Ignacio Javier Larrañagaren iritziz," sagar mota guztiak dira
|
onak
sagardotarako, bakoitzak berea defendatzen du...". Sagardogileak ordea, sagar garratzak, gaziak eta gozoak behar ditu.
|
|
|
Askok bestela uste arren, nik ez det uste iritxi diran lekura jazkera edo melena gaitik izan danik, dudarik gabe musikalari bezela
|
onak
dira. Erabiltzen dituzten abesti geienak beaiek sortutakoak dira eta oso lan onak lortu dituztelakoan nago.
|
|
|
Askok bestela uste arren, nik ez det uste iritxi diran lekura jazkera edo melena gaitik izan danik, dudarik gabe musikalari bezela onak dira. Erabiltzen dituzten abesti geienak beaiek sortutakoak dira eta oso lan
|
onak
lortu dituztelakoan nago. Aginduta bezela, euskeratutako abesti berri bat azalduko det gaur, eta ain zuzen Beatles' ek sortu eta beren berri azaltzen lagundu zituan bat.
|
|
|
A zer nolako algarak. Ez dira antzezle on
|
onak
baina bai adarjoleak.
|
|
|
«nahiz eta bere obran denetik atzematen ahal den, lanak eta oso
|
onak
tartekatzen dira. Errealitateari atxikitzen zitzaion, bere marrazki azkar bezain adierazgarrien bidez. Nekazal munduaren erreportaria ere bazen, apunteak ere hartzen zituelako.
|
|
|
Azkeneko urte honetan nik uste dut gauzak asko hobetu direla enpresen artean. Enpresen arteko harremanak
|
onak
dira, ez dago inolako arazorik. Garbi ikusten da gainera enpresen arteko elkarte bat sortuko dela eta ziur aski federazioa parte izango dela.
|
|
|
Baldintzak betetzen badituzte. Enpresak
|
onak
baldin badira ez da kaltegarria. Asegarce sortu zenean gauzak nabarmen aldatu ziren eta gero Aspe sortu zen.
|
|
|
Urriaren 5ean (astelehena), goizeko zortzietan lehendabiziko 8 zakuak igotzen hasi eta bigarren solairuan dagoen 4x2 metro karratuko piszina batean hustu ziren. Sagar hautaketa egin zen ondoren, hau da, txarrak baztertu eta ur tutu baten bidez garbitu ziren
|
onak
zeudenak. Behin sagarrak garbituta, matxaka erabiliz sagarra jotzen hasi ziren.
|
|
|
«Bikoizlarien lana ez da behar adina baloratzen, aktore
|
onak
izateaz gain, erritmo ona eta sinkronia ere eduki behar dute eta»
|
|
|
artalde koxkor bat bazen gure etxean, eta oso negu txar batek ardi gehienak akabatu zituen. Negu hari bederatzi puntuan hamabi bertso jarri omen zizkion, eta bertso
|
onak
omen ziren gainera. Harek gogoan zeramatzan, baina pena da galdu egin direla, ez baitzituen idatzi.
|
|
|
Jaurlaritzako jaun ospetsuak: neurri hauek
|
onak
ala txarrak dira. Txarrak badira, ez lirateke inorentzat martxan jarri behar, baina onak izanik, nolatan ez dituzue administrazioan ere aplikatzen?
|
|
|
neurri hauek onak ala txarrak dira. Txarrak badira, ez lirateke inorentzat martxan jarri behar, baina
|
onak
izanik, nolatan ez dituzue administrazioan ere aplikatzen?
|
|
|
Nire ikuspegitik Ibarretxek lasai iraun dezake 2002 urtera arte. Oraingo aurrekontuak
|
onak
dira, eta horrekin iraun daiteke, besterik ez bada prorrogak eginez. Kontuan izan behar da azken 30 urteetan bizi izan ez dugun egoera politikoaren aurrean gaudela, bakea hurbil izan dugula eta bakea lortzeak herri honetan izugarrizko iraultza suposatzen duela.
|
|
|
Jon Elosegiren esanetan gaurko egunean Euskadiko enplegu, aberastasun eta ongizate hobi aberatsena izan daiteke Internet, gure lurraldean unibertsitariak ugari eta
|
onak
direlako. Internetek enpresa tradizionalaren egitura aldatzen duela jakinik, Elosegiren ustez XXI. mendea stock options direlakoen mendea izango da, eta horrexegatik ordainketa sistema honen alde agertu da, langileak motibatzeko eta saritzeko ez ezik langileak enpresaren arrakastaren partaide egiteko modua eskaintzen duelako.
|
|
|
Zuen ipuinetan gainera, ez dira
|
onak
eta gaiztoak bakarrik agertzen.
|
|
|
" Zuk jarraitu horretan" esan zidan Mendigurenek," ez duzu gaizki egiten, baina askoz gehiago landu behar dituzu pertsonaiak, istorioak...". Ipuinak berriro irakurri eta gero konturatzen zara arrazoi duela eta ez direla
|
onak
. Orain gehiago kontrolatzen dut idazten dudana.
|
|
|
Bestalde, euskaraz bikoizten diren filmak erabat sinesgaitzak egiten zaizkit, denek hain antzeko eta lehor hitz eginda. Ez dakit bikoizlariak konturatu diren, baina ingelesez dauden filmetan, erromatarren filmetan, esaterako, protagonistek mintzamolde ezberdina izaten dute, gaiztoak beti du ingeles azentua," cockney" delakoa;
|
onak
berriz, estatubatuar doinua izaten du. Hartaz, zergatik ez dituzte euskalki ezberdinak erabiltzen?
|
|
|
Bilboko Portuaren handitzeak (bigarren fase bat izango du), ekonomiaren egoera
|
onak
jarraituz gero izango den untzi trafikoaren areagotzeak (egun 4.000 untzi sartzen da urtero) eta oraingo eta etorkizuneko premiei erantzuteko behar adinako itsasuntzi konponketa zentrorik ez egoteak Euskal Itsas Foroaren egitasmoa eragin du: Bilboko portuan untzien konponketarako koordinazio zerbitzu baten eratzea.
|
|
|
Baina pentsatzen dut talde batek, alde
|
onak
dituen bezala, alde txarrak ere izango dituela, ezta?
|
|
|
Interesgarri izan zitekeenik ere duda handiko genuen. Liburua, dena den, aipu
|
onak
izana zen mundu, milaka ale salduak zituen, eta hainbat hizkuntzatara itzulia ere bazen. Euskarara itzultzeko zenbait saio eginagatik, ordea, ez genuen lortu asmoa gauzatzea.
|
|
|
Bada, bai Mindegiak berean eta bai nik nerean erraztasun handia daukagu. Beti esan dut oso erraz ibiltzen naizela kantxan, bi eskuak
|
onak
dauzkat eta berezko hori Jainkoak eman zidan. Sekretua horixe da.
|
|
|
Ez dakit zergatik. Lehenago bizkaitarrak nagusitu ziren, geroago gipuzkoarrak, Araba aldetik ere atera ziren pilotari
|
onak
, baina gero guk hartu genuen gidaritza eta urte askotan nagusitu gara, bai, batez ere buruz burukoan. Zergatik?
|
|
|
Baina, hortik aparte, nik beti esaten dut pilota beste gauza bat dela. Horiek elkarrekin joan daitezke, eta inportantea da enpresarendako eta publikoa pixka bat esnatzeko, baina inportanteena pilotari
|
onak
ateratzea da, kirol guztietan bezala. Eta momentu honetan mordo bat badaude, enpresek ere inportantzia ematen diote honi...
|
|
|
Hamaika dira Euskal Herriko hiriburuaz, Iruñeaz aritu diren ikerlariak. Hor da, erraite baterako, eta eredu gisa, zoritxarrez nahikoa zaharkiturik dugun Jose Joakin Aratzuri doktorearen lan itzela, frankismo gogorrenean indarrean zegoen Bianako Printzea delakoan hasirik eta ikaragarri
|
onak
diren bertze lan batzuk tarte Iruñeko karriken gaineko hiru liburu mardulen bidez bertako historia aparta burutu duena.
|
|
|
Askoz gehiago zentzu guztietan. Aurrekontu txikiekin egindakoak dira eta gainera
|
onak
. Egun laburretan soilik ikus dezakegu kalitatezko zinea, jendeak bihotzarekin egiten du inolako interes ekonomikorik gabe, urteetan mamitzen joan den argumentua errealitate bihurtuz.
|
|
|
D. Izak izenpetzen zuen aipatu azterketa, eta aldizkariaren" nazio arteko unea" sailean zetorren. Ezin esan idazlea oso baikor agertzen zenik, aitzitik alde
|
onak
eta txarrak zuhur neurtzen ahalegindu zela baizik. Haseratik bertatik hauxe irizten zion txiletarren egoerari:
|
|
|
Gainerako euskal teknologi guneek ere, Inasmeten antzera, ekitaldi onuragarria izan dute 1999an. Emaitza
|
onak
lortu dituzte eta etorkizun baikorra aurreikusten da. Aipatzekoa da Gipuzkoako lau ikerketa guneek (Tekniker, Ikerlan, Ceit eta Inasmetek) mikroteknologiako jarduerak bultzatzeko egin duten aliantza, 3.000 milioitik gora pezetako inbertsioak bideratuko dituena.
|
|
|
Guretzat ohore bat izan da honetan parte hartzea, benetan profesionalak direnekin lan egin ahal izan dugulako. Izan ere, aukeraketa zorrotz bat egin ondoren erabili ditugun testuen atzean, profesional oso
|
onak
daude, itzultzaile apartak.
|
|
|
Haur oso txikiei hitz egin behar izan diet, eta Espainiatik kanpo, beste hizkuntzetan. Emaitza
|
onak
ematen ditu bide horrek. Ez dezatela pentsa euskal musika aurresku bat denik.
|
|
|
alderdikeriak utzita, bakoitzari berea, aizu. Soldadutxoen kolekzionista, elkarrizketa estrategia
|
onak
ditu frentekoari berunezko suertatu gabe arinkerietaraino ez erortzeko. Antonio Maria Labaien idazlearen semea zara.
|
|
|
Frantzian irakasleak profesionalki oso
|
onak
ziren, hemengoak baino hobeak. Baina bestela, hezkuntza frantzes hura ere oso politizatua zen:
|
|
|
Obeto esanda itzali nahian baiño gehiago suari galga ongarrian eutsi nahian. Ortarako doai
|
onak
noski: adar jotzaille ona izatez, eztabaidan argia, arrazoietan sakona"...
|
|
|
Iaz, esaterako, 35 monografia itzuli ziren. Bertako itzultzaileak oso
|
onak
dira, erreferenteak dira. Lan asko egiten da esparru honetan.
|
|
|
" Bertsotarako bertso
|
onak
botatzea ez da nahikoa. Saio kaxkar baten ondoren buelta ematen eta goiari eusten jakin behar du".
|
|
|
Dena zen administrazioaren proiektuak sortzea. Uste dut azken urteotan politika hori aldatzen ari dela, besteak beste administrazioak berak sortzen dituen muntaien inertziak dirua gastatzeko oso aparato
|
onak
direlako, eta sarri askotan operatibitate zalantzazkoa edo errenak behintzat badirelako. Euskalgintza eta kulturgintza aurrera atera nahi bada, herri honen borondatea da artikulatu behar dena, eta ez administrazioaren borondatea bakarrik.
|
|
|
Une honetan elkarteak egin duen bidearekin, nazioartekotasuna planteatzea tokatzen da. Eduki ditugun esperientzia gutxi horiek oso
|
onak
izan dira, zer ikasia ere badugu; eta bestetik, antolakuntza maila aldetik seguruenik munduan egokienak izango gara horrelako kontinente arteko topagune izateko. Behar bada topagune iraunkor.
|
|
|
Eta Bilbok jaialdi garrantzitsuagoa behar du nire iritziz. Orain zazpi zortzi konpainia oso
|
onak
daude, kanpoko jaialdietan arrakasta izateko modukoak. Txotxongilo taldeak arrakasta handia lortu zuen iaz Mexikon, Taun taun oso maila altuan dago, Taupada ere gora doa, Bihar eta Kukubiltxo edozein tokitara ateratzeko moduan daude, Gorakada ere profesionala da.
|
|
|
Lan bat egitean gerta litekeen gauzarik txarrena da zuk egindakoa lehendabizi zuri txarra iruditzea da. Inoiz egin ditut ahaleginak, poema batzuk idatzi eta ni konturatu arren" ez dituk
|
onak
... baina bada ezpada ere..." nirekin oso kritiko jokatzen dakiten pertsonei pasatzen (lagun handienak askotan minik handiena ematen dizutenak baldin badira ere). Eta lagunak farrez hasten badira, gaizki habil, adiskide!
|
|
|
Gobernu Batzordea Euskadiko epaile guztien gobernu Aretoa da. Guk, gainera, desobedientzia zibilak bere alde
|
onak
dituela adierazi genuen.
|
|
|
kontatzeko duten ahalmena kontuan hartu, balizko erritmo bat aztertu, hori izan da erreferentzia nagusia. Euskaldunok kontalari
|
onak
garela uste dut, ahozko literaturaren eragina gertu behar du, eta gurasoek, zentzu horretan, euskara asko dakite... Hor dago erreferentzia nagusia:
|
|
|
Aita Agustin Kardaberazen Euskeraren berri
|
onak
(1761) irakurri baizik ez dago. Han agertzen dituen salakuntzak, Araban gertatzen zenari buruz, oso larriak dira.
|
|
|
UrtehauetanFraiBartolomekhizlaritzakoarteaikastendu.Ikasleeksermoiak idatzibeharzituzteneta, trebakuntzarako, lagunenaurreanaldarrikatu.Horretarako, FraiLuisLeongoarenRetóricaikastenzuten.Egokihitzegitekoarteakgramatikan, filosofianetaerretorikanjantziaizateaeskatzendu; hauda, hitz etorria, arrazoi
|
onak
, apainduria(, suponelagramática, laFilosofía, ylaRetórica: estoes, palabras, sentencias, yadorno? 121). Ariketahauekoporraldietaneginohiziren, ikasturteanzeharikasitakoaosatzeko122 abaguneonabaitzen.
|
|
|
albistegiko taldeari dirulaguntza emateko asmoa izan zuen, egunero zazpi minutuko euskarazko bertako saioa bultzatzeko, 1992an sortu eta lau pertsonak bakarrik antolatzendutena29 Diogun France 3 Euskal Herriko eta. Iparraldearen Orena? emanaldikotaldeek harreman
|
onak
mantentzen dituztela eta batzuetan irudiak zein informazioatrukatzen dituztela elkarrekin.
|
|
|
Guk onartzen badugu, Erkidego Autonomikoan, eta zuek onartzenbaduzue, Nafarroan, organo komun bat egin dezakegu, eta organo horrek hartukoditu zuek eta guk adostutako gaiak. Hori nafarrei planteatuz gero, eta nafarrek horionerako izango dela ikusten baldin badute, guk Erkidego Autonomoan horrekemaitza
|
onak
ematen dituela demostratu izan dugulako, ez ote lukete onartuko. Iparraldean, berriz, kontzientzia mailako lan oso gogorra egin behar da. Ikusaraziegin behar zaie, euskalduna izateak zer esan nahi duen.
|
|
|
Eta horrez gain, Departamenduaren eskakizuna bultzatu behar dugu, bertako jendeak tresna propioekinemaitza hobeak lortzen direla ikus dezan. Gainera, nafarrekin osatu dugun organokomunak emaitza
|
onak
ematen dituela ikusten badute, gureganako desioa piztukozaie pixkanaka.
|
|
|
Atxikimenduaren helburu orokorra segurtasuna lortzea da. Atxikimendu irudiekin erlazio
|
onak
izateak, segurtasun sentimendua, haren gertutasuna izatekoportaera batzuk, eta beharrezkoa izanez gero, bere disponibilitatea agertuko duelaaldarrikatzen duen eredu mentala inplikatzen ditu.
|
|
|
Guztiak psikoanalisitik zetozen eta bi teorizazioakelkarlotzen ahalegindu ziren. Beraien ekarpenik nagusiena eskola ezberdinentekniken bateratzean zentratu zen, Bowen eta Nagy renetik hasi eta Minuchin, Haley, Watzlawick et Selvini reneraino, denek alde
|
onak
zituztela eta eskluienteakez zirela adieraziz, guztiz kontrakoa baizik. Adibide egoki bat Salen eta Seywert en Norabide anitzeko ikuspegia Familia Terapian.
|
|
|
Lehenik eta behin, Familia Terapian emaitza
|
onak
lortzeko ez da erabat etaderrigorrez noraezekoa dotrina joera bakar bati, ongi zedarrituriko metodoterapeutiko bakar bati jarraitzea, ikuspegi, garbizale, batetik.
|
|
|
Bi existentzia molde hauek ezdira bat ona eta bestea gaiztoa. Biak dira
|
onak
eta biak dira eskasak. Biek dituzte berenalde onak eta txarrak.
|
|
|
Biak dira onak eta biak dira eskasak. Biek dituzte berenalde
|
onak
eta txarrak. Gizaki estetikoak libertatea maite du oroz gain, ez du loturariketa uztarririk onartzen, etab. Bizimolde estetikoa egoan zentratua da, sentigarrian, plazerrean (erotikoan bezala, Mozarten musikaren laket artistikoan edo ikerketazientifiko baten plazerrean, etab.; zentzu negatiborik batere gabe, hortaz).
|
|
|
Ondorioen artean, orduko, paradigma? nagusien aldaketa (konduktismo erradikaletik moderatura bilakatuz, adibidez) eta ordezkapena (konduktismotik kognitibora pasatuz, adibidez) etsenplu
|
onak
dira. Orain ere hizkuntzarengarrantzia nabaria da, paradigma kognitibo erradikala formulatzerakoan, adibidez; baita komunikazioaren garrantzia ere, paradigma konduktista erradikaletikmoderatura bilakatzerakoan, adibidez.
|
|
|
Honen ondorio bat daaskotan aipatzen diren egungo diziplinanitzaren, diziplinartekotasunaren, edo diziplinazeharkotasunaren beharra, aztergai bakoitzaren inguruan, egungo zientziagintzan. Orokorki zein partikularki hartutako hizkuntzen aztergaiak nahiko etsenplu
|
onak
ematen dituzte hori ulertzeko; horrela sortu dira lehen aipatutako zenbaitdiziplina berri, beraien artean geroz eta lotura handiagorekin bilakatzen aridirenak: soziolinguistika, psikolinguistika, etab.; eta horrela gertatzen dira, baitaere, aditu eta ikerlari gehiago geroz eta jantziagoak egotea, modu anitz honetanorokorki zein partikularki hartutako hizkuntzak aztertzean.
|
|
|
Azken puntu horiek kontuan hartuta eta esandakoa errespetatuta, irratiak nahi bezainbeste ahalegin egin dezake bere entzuleria handitzeko. Hori bai, produktu edo irratsaio
|
onak
lortzea ezinbestekoa dela aurretiaz jakinik; halaber, irrati estazioetako arduradunek jakitun egon behar dute entzuleen nahiak eta ohiturak ongi ezagutu behar direla.
|
|
|
Ni, ordea, ez nintzateke hori esaten ausartuko, kontrol horien eragina hagitz handia baita; baina mesfidantza gutxien sortu ohi duen iturria dela esango nuke. Ikerketek askotan erakutsi duten bezala, irratia beste hedabideen aurretik doa sinesgarritasun mailan eta irratilari berriemaileen irudia eta horiez dagoen aburua aski
|
onak
dira gizartean.
|
|
|
Entzunaldiak egiteko irratilari talde bat izatea garestia izan arren, emaitzak on
|
onak
izan daitezke. Gainera, zerbitzu honetaz baliatzeak irrati baten profesionaltasuna adierazten digu; nork ez ote die benetako profesional deitu, beste irratiek edo telebistek oraintxe bertan zer dioten jakin nahi duten irratilariei.
|
|
|
Irratiemandegi handiak artxibo
|
onak
edukitzen ahalegintzen dira, irratien esparru lehiakor honetan kalitatea eta informazio edo dokumentazio zerbitzua aski uztarturik baitaude. Audio eta letra artxibo onen jabe izateak datu askoren jabe egiten gaitu berehala.
|
|
|
Era iradokor eta erakargarri batez hasi behar ditugu albisteak, entzuleen arreta gureganatzea helmugatzat hartuz. Abiatze
|
onak
lortzeko, honako hiru elementu hauek erabili behar ditugu:
|
|
|
Literaturaren esparruan bezala, generoak gero eta gehiagotan aztertzen ari dira ikusentzuteko komunikabideetan. Nahiz eta komunikazio zientzietan kazeta generoaren kontzeptua aski berria izan, azken bolada honetan azterketa
|
onak
egin dituzte Espainia aldean irrati telebistako generoak mugatzeko, erreferentzia nagusitzat jo daitezkeen azterketak hain zuzen ere. Ikerlan nagusia Mariano Cebrián en Géneros Informativos Audiovisuales izeneko liburua da, zalantzarik gabe.
|
|
|
Beren ingurumarian gertatzen denari adi egon ohi dira, eta beharrezkoa bada, berehala aldatzen dira aldatu beharra dagoenean. Irrati kamaleonikoak dira, irratsaio eta esperientzia
|
onak
zein txarrak sor ditzaketenak. Esparru mediatikoa etsai dute irrati hauek, zeren eta darabiltzaten ekoizpen moldeak eta finantzazio bideak ez baitira nagusi.
|
|
|
giza ahotsik zorrotzena edo altuena.Mota hauez gain, badira beste bitarteko gama batzuk. Kontrabaxua ere sar daiteke sailkapen honetan, ahots hau ohiko baxuarena baino ahots grabe eta sakonagoa delarik.54Historian zehar, modak eta gustu estetikoen garapenak izan direla-eta, ahots mota batzuk potentziatu dira besteen kaltean.Giza ahots
|
onak
hiru eskala eduki ahal ditu. Kontatzen denez, Felipe V.ari penak arintzeko abestiak kantatzen zizkion Carlo Broschi (1737) hiru eskala eta erdira heltzen zen.Baina, ahotsak beste modu batez ere sailka daitezke, ahotsaren kualitatea eta inflexio eta intentzioa kontuan hartuz: 1) Ahots estentoreoa edo trumoi ahotsa:
|
|
|
Programatzaileak erreminta
|
onak
izango dituzte targetedo entzuleria helburuetara artezago heltzeko, programeria informatikoari esker entzuleak ia polizialki kontrolatuz. Beraz, aroa espezializazioarena izango dateke, nahiz eta espezializazio hori poliki poliki finkatuz joango den.
|
|
|
Gainera, datu guztiak ezin daitezke
|
onak
izan, euskaldunen kopurua txikiagotuz baitoa Iparraldean (Euskaldunon Egunkaria,, 10). Frantsesaren aldeko egoera diglosikoak min handia egiten die euskal irratiei eta Euskal Kultur Erakundea (EKE) kezkatuta dabil hirugarren milurtekoaren hasieran euskal irratien iraupena ziurtatzeko, euskaldunen kopuruaren emendatzea ezinbestekoa baita.
|
|
|
Argi dago, ez dagoela programazio bakarrik estazio guztietarako balio dezakeenik, estazioen sortze zio edo arrazoiak desberdinak baitira. Gauzak horrela, garrantzizkoa da estazioaren jabearen eta programatzaile profesionalaren arteko harremanak
|
onak
izatea, hots, beraien arteko, ezkontza, zoriontsua izatea.
|
|
|
Irrati generalista: hizketako irratsaioak dituen irrati mota honetan informazio saio
|
onak
egiten dira. Aurrekontu handiak eduki ditzaketen estazio hauek, etorkizunean kinka larrian egon daitezke, alde batetik, audientzien horma hilobiak agertuko direlako eta, bestetik, plataforma multimediatikoek lehia handia eragingo dutelako hedabide guztien sektorean.
|
|
|
Irratilariek baliabide
|
onak
dituzte Mundu Zabaleko Sarean (WWW) notiziei buruzko datu berriak eta lekukotasunak lortzeko. Ekai informatiboak ikertzen eta iturriak bilatzen, bilatzaile eta meta bilatzaileekin hasi ohi da irratiko berriemailea.
|
|
|
Erreka ertzetako berezko landaredia, hein handi batean behintzat, desagertu egin da; ibaiertzak nekazaritza eta abeltzaintzarako lur
|
onak
izatetik aparte, garraiobideak, etxebizitzak, industriak eta bestelakoak eraikitzeko erosoak dira. Hau gutxi balitz, ur ertzeko zuhaitzen hazkuntza azkarrak, egur horien aprobetxamendua bultzatu du, haltzaren egurrarena batez ere.
|
|
|
Zuhandorrak, hurritzak, elorri beltzak, elorri zuriak eta erratzak emandako fruituek baso txinboaren, txinbo kaskabeltzaren, buztanluzearen eta beste txori askoren bazka osatzen dute. Ezkurrak, gaztainak, hurrak... aprobetxatuz, eskinosoek, katagorriek eta basurdeek hariztian bizitzeko aukera
|
onak
dituzte. Landare igokariak, hala nola, huntzak eta basoetako atxaparrak hariztiko enborretan gora hazten dira.
|
|
|
Karstetan, lenarrez gain, leizeak, kobak, dolinak eta bestelako egitura bereziak topa daitezke maiz, eta zenbait lekutan baita iturburuak ere. Karrantzako multzo karstikoan ere, hauen adibide
|
onak
ditugu. Leizeen artean, aipagarrienak Torca del Carlista, Jornos II eta Txomin Konplexua dira; kobazuloen artean, berriz, Pozalagua, Santa Isabel de Ranero eta Venta Laperra dira ezagunenak.
|
|
|
Esan dugunez, Karrantzako tenperaturak leunak eta gorabehera txikikoak dira oro har (haran hondoko batezbesteko tenperatura 11,71 ºC koa da), baina hala ere, 700 m tik gora tenperatura askoz baxuagoa izaten da (batezbestekoa 8,5 ºC koa, hain zuzen ere). Klima euritsu eta leun honek ahalbidetzen du haranean beti berde dirauten larreak egotea, ganadua larratzeko hain
|
onak
direnak alegia.
|
|
|
Hegoaldetik Karrantza ixten duten Ordunte mendietatik makina bat errekasto garbi eta laster isurtzen da, txilardi, pagadi eta larreak zeharkatuz. Karrantzarrek mendi hauetatik ateratako probetxuaren aztarnak erraz eta nonahi antzeman daitezkeen arren, oraindik ere, bertako txoko askok bizitzeko aukera
|
onak
eskaintzen dizkiete hainbat animaliari, eta ondorioz, fauna interesgarriaren gordeleku dira. Gainera, Ordunte mendietan daude Karrantzako erpin altuenak:
|
|
|
Oroitzapenetan finkaturik, alargun guztiek egiten duten bezala... Gauza
|
onak
gogoratu eta aurrera! Baina horrek ez zuen jada ezertarako ere balio:
|
|
|
Txemak egunero galdetuko dit noiz joango naizen pisura bizitzera, eta ondo dakit bere intentziorik onenarekin egiten duela. Bederatzi urte daramatzagu, eta urte hauetan intentzio
|
onak
baino ez dizkit eskaini. Eta hala ere horrek ez nau betetzen.
|
|
|
" Bere amaren antzera, kozinari ona da Maddalen; baina, gauzak dauden bezala, zerbitzutik egotzi zenuke, edo zure anaiaganik urrundu... Lagun
|
onak
dituzu, bertzalde, kozinari onak dituztenak, eta haietarik batekin trukea egin dezakegu". Eta, irriz hasten zitzaiola, aitak ihardetsi zion:
|
|
|
" Bere amaren antzera, kozinari ona da Maddalen; baina, gauzak dauden bezala, zerbitzutik egotzi zenuke, edo zure anaiaganik urrundu... Lagun onak dituzu, bertzalde, kozinari
|
onak
dituztenak, eta haietarik batekin trukea egin dezakegu". Eta, irriz hasten zitzaiola, aitak ihardetsi zion:
|
|
|
Eta jakizu, bertzetik, ezen, Potosirat joan gabe ere, badirela Santo Tomáseko asentamenduaren ondoan etxaldeak edo haziendak, batik bat behi aziendaren hazkuntzari emanak eta zureak bezalako beso indartsuen beharrean daudenak, beren ondasunen begiratzeko eta ordenaren ezartzeko, eta nagusi haietarik bati eskain diezazkiokezula zeure zerbitzuak eta endrezuak... Izan ere, nagusien arteko harremanak ez dira beti
|
onak
izaiten, eta hala nahi izaiten ditu bakoitzak bere alde eta fabore, beren arteko ahakarren eta liskarren orduan, armarik onenak, zeren giristinoen arteko gudurik handienak eta gogorrenak ez baitira kastitatearen guduak, nola batzuek sinestarazi nahi baitigute, baina poltsikoarenak eta diruaren ingurukoak, eta gudu haietan armarik onenak dituenarena izan ohi baita garaitia —eta, pausa labur b... Eta jakizu, azkenik, ezen, nehoiz damu bazina ere, beti egon zintezkeela gibela egiteko puntuan eta Indietarat ekarri zaituen ametsaren berratxikitzeko moduan, Potosirako bidean jarriz...
|
|
|
Eta, Fernando Pachecoren erranetan, indiar gorri guti batzuk ez bertze guztiak gaixto ziren, zeren hezgaitzak eta moldagaitzak baitziren, bihurriak eta maliziatiak, eta oihanean sarturik segitu nahi zuten, giristinoen eta gizon zurien erranetarat plegatu eta makurtu gabe... eta indiar horiak, aldiz,
|
onak
, zeren kontzientziaz sinpleak, plaunak eta maliziarik gabekoak baitziren, eta zeren harat joan ziren giristinoen zerbitzurat bizi baitziren bai hango eta hemengo misionetan eta bai inguruetako etxaldeetan ere, giristinotasuna onartu edo onartzeko bidean zeudela. Eta erran zigun, halaber, ezen deus gehiago jakin nahi bagenuen, elizarat joaiteko eta galdetzeko apez don Anselmogatik, zeina baitzen, beti ere Fernando Pa checoren erranetan, bere lagun handia.
|
|
|
Eta ene bizitzako hainbat gertaki oroitu nuen... eta oroitzapen
|
onak
amoroski oroitu nituen, eta hain onak ez zirenak ere neure beso luze haiekin besarkatu nituen...
|
|
|
Eta ene bizitzako hainbat gertaki oroitu nuen... eta oroitzapen onak amoroski oroitu nituen, eta hain
|
onak
ez zirenak ere neure beso luze haiekin besarkatu nituen...
|
|
|
Eta, osaba Joanikotek erranen lukeen bezala, eliza tipi honetan nago, eta ene eliza honek kide bakarra du... baina, bakarra naizen arren, ez nago bakarrik, eta, ahal dudanean, uzten ditut, amets batean bezala, neure beso hauek luzatzerat, eta besarkada gozo batean neureganatzen ditut neure oroitzapen
|
onak
eta ez hain onak, eta neureganatzen dut mundua, mundutik kanpoan nagoen arren.
|
|
|
Eta, osaba Joanikotek erranen lukeen bezala, eliza tipi honetan nago, eta ene eliza honek kide bakarra du... baina, bakarra naizen arren, ez nago bakarrik, eta, ahal dudanean, uzten ditut, amets batean bezala, neure beso hauek luzatzerat, eta besarkada gozo batean neureganatzen ditut neure oroitzapen onak eta ez hain
|
onak
, eta neureganatzen dut mundua, mundutik kanpoan nagoen arren.
|
|
|
—Gaur eginen dizudan aitorra, seme, denbora batean pentsaezina izanen zen, beti uste izan nuelako ezen nork bere tokia eta bere kargua zituela mundu honetan, eta ezin higi zitekeela nehor toki hartarik, inguruan kalapita eta nahaste borrastea sortzeko ez bazen... Umetarik hala irakatsi zidaten Ezpeldoiko jaun Christian Etxehandik eta haren emazte Graziana Larresorok, zeinak baitziren ene gurasoak eta zure aitona amonak, erraiten zidatelarik ezen, etxe printzipal bateko anderea izan nahi banuen, funtsezkoak izanen zitzaizkidala manera
|
onak
eta buru hoztasuna, eta hobe izanen nuela neure sentimenduen gordetzea eta itzalean mantentzea ezen ez haien agertzea. Ordea, batzuetan hain dira larriak bizitzan gertatzen zaizkigun gauzak, non ez baitago bertze erremediorik tokitik ateratzea baino, eta tokiz toki ibiltzea eta sentimenduei leku emaitea, egiari zor diogun begiruneagatik.
|
|
|
Zeren, bakean uzten zitzaielarik,
|
onak
ziren, eta haur handi batzuk bezalakoak ziren. Eta zuten guztia guztien artean partitzen eta banatzen zuten.
|
|
|
Eta oroitzen nuelarik, bertze ikusmolde batetik, nola Espainiatik Indietarat joan zen jendeak bi indiar suerte bereizten zituen: batzuk horiak eta
|
onak
, eta bertzeak gorriak eta gaixtoak, Nafarroaz oroitzen nintzen aldi berean, zeren eta Gaztelarentzat ere bi suertetakoak baikinen nafarrok: batzuk onak eta bertzeak gaixtoak:
|
|
|
batzuk horiak eta onak, eta bertzeak gorriak eta gaixtoak, Nafarroaz oroitzen nintzen aldi berean, zeren eta Gaztelarentzat ere bi suertetakoak baikinen nafarrok: batzuk
|
onak
eta bertzeak gaixtoak: munduaren punta batean eta bertzean berdin...!
|
|
|
—eta, arrazoin pisu haiei arrazoin ustez ihardestezin bat zeratxekiela, erran zuen—: Eta jakizue, bertzalde, ezen anitz izan direla gizonak, oihan horietan barrena abiatu baina itzuli izan ez direnak, eltxoek, armiarmek, sugeek, piztiek, edo sukarrak ere janik... eta indiarrek ere bai, hainbatetan, zeren, egia bada ere ezen indiar batzuk
|
onak
eta maliziarik gabekoak direla, egia baita, halaber, ezen bertze batzuk piztiak bezalakoak direla... —eta, burua goiti beheiti higitzen zuela eta hatsarreko ideiari berriro zetxekiola, sententziatu zuen—:
|
|
|
Eta lagun
|
onak
zituen, ikasiak eta buruz ongi jantziak, Cumanán edo Cumaná inguruan bizi zirenak, zeinetarik azpimarratuko bainizkizuke, batetik, ingeles aberats bat —sir Charles—, Guyanako lurretarik heldu zena eta Ingalaterrako hainbat skribatzaileren berri eman ziguna: Marlowe, Milton eta Shakespearerena, konparazione.
|
|
|
—Bizimolde erraza eta alferkeria ez dira
|
onak
, baina bizitzak, bertzenaz ere, badu behaztoparik aski, eta ez dago zergatik behaztopari behaztopa erantsi, ez sakrifizioari sakrifizioa. Zeren, sakrifizioa ona bada, nola anitzetan erraiten baitzaigu, bi sakrifiziok batek baino hobea behar bailukete; eta hiruk bik baino hobe; eta lauk hiruk baino hobe... eta, halatan, perfetasunaren erdiesteko, nola manatzen baitu Elizak, egun osoan ibili genuke sakrifikatzen.
|
|
|
Jauregiko kapera egin gabea zen artean, eta, igandero ohi bezala, jauregiko bizilagunak herriko elizarat jaitsi ginen, meza entzuterat. Eta, sartzen ginelarik elizan, hasi zuen apezak meza, erran zituen introito ak eta kyrie eleison ak, epistolak eta bertzelako berri
|
onak
, eta pulpiturat igo zen, sermoiari ekiteko. Eta predikatzen hasi zen, eta, haren sermoi gehienetan bezala, mila izen nahastu zituen, tiratu zuen hari batetik eta bertzetik... eta, halako batean, Herodes ere sartu zuen, baita nola san Josek amets bat izan zuen ere, eta nola amets hartan aingeru bat agertu zitzaion.
|
|
|
Agertu dizut nolakoa zen aita bere menekoekin, grosier eta deskortes, hertsi eta itxekin, eta erran ere dizut ezen arras bertzelakoa zela haren jokabidea, bera baino handiagoak edo aberatsagoak zituenean bisitari. Zeren goikoentzat beti baitzituen prestik so argiak eta errepuesta eztiak, hitz
|
onak
eta salutantzia arraiak, eta haiei egiten zien, halatan, festa eta begitarte, eta zeren ikustekoak baitziren haren manerak eta mugimenduak, emetasun puntu batek ukituak bezala, eta haren boza, castrato batena zirudiena, haien erranetarat plegaturik eta malguturik, kanabera bezala...! Begirune falta idurituko zaizu, beharbada, jaun André, gure aita izan zenaz horrela mintzatzea, baina egia erraiterat etorri natzaizu, neure egia; ordea, gezur erranen nizuke, baldin egia apaintzen ibiliko banintzaizu.
|
|
|
Consuetudo quasi altera natura, eta hala da, zeren ohiturek eta azturek noiznahi den alda bailezakete gure izatasuna eta bigarren izatasun bat osa, lehenengoaren eta etorkikoaren estalgarri eta ahanzgarri... baina zer erranen dizut nik, baldin egoera berrirat ohitzeko denborarik ere izan ez banuen, zeren eta anaiaren nagusitasuna buru bihotzez onartzen hasia nintzen puntuan gibela egin behar izan bainuen, noiz eta anaiak muga hura eta marra hura iragan baitzuen. Eta hura izan zen, halatan, ene gibelatzearen hobenduna, ez ni, zeren, noiz eta bihurtzen baita nagusiaren nagusitasuna nagusikeria eta haren harrotasuna harrokeria, orduan akabatzen baitira menekoaren esker
|
onak
eta mirespenak, eta hala egin zuen okerrera berriro anaiarekin nuen erlazioneak, hura Villagrandeko dukearen palaziorat joaiten hasi zenean, Espainiako handikien moduak eta moldeak ikasterat.
|
|
|
Eta gure mundu honetan heresia da gaitza... Eta, baldin erraiten badidazu ezen Kristok lapur onari eskaini ziola paradisua, ez gaixtoari, jakizu ezen, lapurren artean
|
onak
eta gaixtoak egon daitezkeen bezala, hereseen artean ez, zeren guztiak baitira gaixto, berez eta izaitez, eta zeren guztiak bizi baitira deabruaren menerat, aita Bartolome jakintsuak ongi erraiten duen bezala. Eta Jesu Kristok garbi erran zuen:
|
|
|
Zenbat egun elkarrekin eta zer oroitzapen
|
onak
ditudan! Gure eskolak, Pagabason gertatua, Villagrandeko dukearen ohorez jauregian izan genuen festa, jaun Marcelekin izan genuen tratu atsegina, Italiarat egin genuen bidaia...
|
|
|
Ezagutu ditut kleriko katoliko
|
onak
, orobat protestantak, eta ezagutu ditut, halaber, kleriko gaixtoak, baita diruzaleak ere... ahantzi gabe zure ahotik aditu nuen kasua: Zuberoako kalvindar harena, Mathalasen denboran ezagutu zenuena, zeinaz erran baitzenidan ezen, ministroa ez ezik, prestamista ere zela, hain abariziosa eta hain eskulaburra, non koberatzen baitzien bere bezeroei, interesetan, %10a, Kalvinek ezarri zuen %5eko mugaren gainetik... neurri harekin frogatu nahi balu bezala ezen Kalvin bera baino bi aldiz kalbindarragoa zela.
|
|
|
Baina kontrakoa ere ez da gezur tipiagoa izan enetzat. Zeren bertze muturrean ere bizi izan bainaiz, jan edanetarat eta emaztekietarat emana, eta urgoitu eta gogaitu nintzen azkenean, nahiz eta aitortu behar dizudan ezen iragan nituela oso mementu
|
onak
ere.
|
|
|
Popalde ederra bai, harena, trailer baten parekoa, alajaina! Orain ez didak erranen lankide
|
onak
baizik ez zinetela, denen ahotan ibili baitzineten praktiketan egon zeneko udan. Nabarmendu, bederen, ederki nabarmendu hintzen, abuztu hondarrean kontratua luza ziezaioten.
|
|
|
Alabaina, asteazkenean, nire gorputz abaildua lantokitik Josurenera garraiatu nuenean, anaia gazteagoaren neskaren bizi aztarna bakarra txarteltxo bat zen, sukaldeko mahai gainean ezarria: " Croissantak hagitz
|
onak
. Mila esker".
|
|
|
A zer izugarrikeria! Manera
|
onak
izaten zituen nirekin, bulego hauetan lan egiten duten bertze batzuek ez bezala —mintzoa apaldu zuen, gainerako ateetatik adituko ote zioten beldur antzean— Nahiz eta, pixka bat... Nola erranen nuke nik?
|
|
|
Asteburuko atsedenaz gogoberriturik, eta xanpaina
|
onak
ajerik ez duela uzten jakina denez, primerako aldartean jaiki zen Brown jauna, txistuka esango genuke, eta leihoko beira leuna bustitzen zuen euriak beste aerolito bat ekarri zion mihi idorrera: Loak ez du oinazerik.
|
|
|
Etxera iritsi, eta Edurnek hitz egin zidan. Migel aurrera bidali zuen, eta, une hartan, ikaragarri poztu ninduen Edurneren begi
|
onak
.
|