|
2000
|
|
|
Ez dakit zenbat urte edukiko
|
nituen
nik orduan (32 zituen), baina nik momentu hartan pentsamendu hori izaten nuen, 30 urte bitarte txapelketak jokatu eta gero uztekoa. Gero ikusi da pentsamendu bakarra daukadala, nire gorputzak ezin utzi handia izan duela.
|
|
|
–Komentu honetako kontuak ezagutu nahi
|
nituen
nik, eta aspaldi batean bertakoabade izan zinenez...
|
|
|
Eta, esku batez begi bat estali, bertzeaz so egin, eta habia eta bi mikakumeak begiztatu
|
nituen
nik ere, erraiten nuela:
|
|
|
Eta mundu mugagabe hartan, osaba Joanikot eta Felisa
|
nituen
nik —jaun Marcel etorri aitzin— aterbe eta gerizpe, eta batek kontatzen zidana bertzeari jakinarazten nion. Eta, noiz eta Felisari esplikatu bainion ezen teleskopiotik ilargiaren mendiak eta haranak ikusi nituela eta nekez izan zitekeela hura Jainkoaren begia, zeren, nola Jainkoa baitzen perfektua eta akasgabea, hala, ezin eduki zituen, neholatan ere, makar izugarri haiek, orduan, ene inude eta haurtzain izan zenak muturra okertu, eta halaxe erran zidan:
|
|
|
" Eta bietan bat hautatu behar baduzue, hautatu neurria, zeren, gehiegizko neurriak bere distira ere izan dezakeen bezala —neurriaren distira—, aldiz, gehiegizko distirak, nola ez baitu neurririk, ez du distirarik, zeren eta neurririk gabe ez baitago distirarik", erraiten zigun. Eta nola apuntatzen
|
nituen
nik gisa hartako sententziak eta erranak, ene spirituak harri preziatu haien ederretik hats hartuko balu bezala...!
|
|
|
Eta, nola osaba Joanikotek ohitura hura baitzuen, etxeko orkumeei —ehizakoei zein bertzelakoei— izen xelebreak ipintzekoa, Greziako edo Erromako historiarekin lotuak —Platon, Akiles, Demostenes... ...ta bertze hainbertze—, hala, bertze izen haiek aditu orduko, ezin egokiagoak iduritu zitzaizkidan osaba Joanikoten listari eratxikitzeko, zeren antz antzekoak baitziren; eta bururatu zitzaidan, halaber, edo imajinatu nuen, hobeki, Felisa ene inudea izan zenak jar zezakeen aurpegia, izen arraro haietarik bat entzutean... zeren, ai zer aurpegi jartzen zituen hark, eta ai zer irri algarak egiten
|
nituen
nik, izen haiekin asmatzen ez zuenean! Halako suertez, non batzuetan neure borondatez joaiten bainintzen sukalderat, haren zirikatzerat.
|
|
|
Zuk bezala, ogia eta urdaiazpikoa
|
nituen
nik janari, baina zure hitz haiek nituen batez ere janari.
|
|
|
Nola miretsi
|
nituen
nik orduan amaren oreka eta segurantza! Zeren mundua egin eta desegin eta mila aldiz alda baitzitekeen, baina ama beti egoiten zen bere lekuan eta bere kroskan, kantitu ere gabe.
|
|
|
Eta, baldin erraiten ari natzaizuna egia bada, ene bizialdiko zenbat minutu eta zenbat oren galdu
|
nituen
nik goiz hartan. Zenbat egunetan aitzinatuko ote zait heriotza, bizitzan bizi izan ditudan —eta bizi izan nauten— asalduren eta larritasunen karietarat?
|
|
|
Eta, aita jesuitaren absolbazinoarekin batean, hain neure baitan sentitu
|
nituen
nik Jesu Kristoren Pasioneko meritua eta balioa, eta hain neure arimaren ariman haren garazia eta faborea, non hiltzeko gogoarekin sentitu bainintzen, zerurat xuxen joaiteko.
|
|
|
Edo zilarrezkoa, gutienez. Eta, gisa berean, haren putzak ere ezin izan zitezkeen kornamusa edo xirula baten txistu zerutiarrak baizen, edo hala imajinatu
|
nituen
nik orduan bederen... alferrik, zeren, ordainean, kanoi hots bat aditu bainuen segidan, eta hiruzpalau fusil tiro. Hantxe desegin zitzaidan, bat batean, istant batzuk lehenagoko liluramendua!
|
|
|
Ikusi, bai, behin baino gehiagotan ikusi izan
|
nituen
nik belar haiek, kasu berezirik egin gabe ordea...
|
|
|
Eta irakurri zuen komisarioak sententzia, osaba Joanikotek burumakur aditzen zuen bitartean; aitzinatu zen borreroa osabaganat; kendu zizkion txanoa eta longaina, gerritik gora biluzik uzten zuela; altxatu zuen zigorra... ebaki zuen zigorrak airea behin, bi aldiz, hiru aldiz... hamar aldiz... eta bertze hainbatetan maradikatu
|
nituen
nik inkisidorea eta inksizioneko familiarrak, maradikatu nituen aita Bartolome eta neure ama, eta maradikatu nituen, finean, ikusle guztiak, eta haien kontzientzia guztiak, zeren iduritu baitzitzaidan ezen festa itsusi eta lazgarri hartan on eta hobengabe ziruditenak gaizto zirela eta hobendun, eta gaizto eta hobendun bakarra, aldiz, on eta hobengabe...
|
|
|
Zeren eta Mignon galdu bainuen, nik gau hartan hiru tituluz edertua: printzesa, erregina eta enperatriz; ordea, hagitzez ere inportantagotzat
|
nituen
nik istant hartan neure galtzoin zahar haiek, zulo eta guzti, munduko printzesa, erregina eta enperatriz guztiak baterat baino. Eta, zer egin ez nekiela, barren leihoa estaltzen zuen errezela bildu, sudurra atera... eta leihoaren bertzaldeko korridorerat egin nuen; eta, korridorean aitzina egiterat nindoanean, bururatu zitzaidan ezen leihoko errezel hura erabil nezakeela neure lotsarien estalkitzat... eta tiratu nuen errezeletik bortizki... baina hiru gizon iritsi zitzaizkidan orduan, supituki eta deblauki, korridorearen bertze puntatik, hirurak ere ni bezalaxe biluzik, eskuak beren defentsen babesean edo, gibeletik bi guardia zituztela, nor bere kriseiluarekin eta bere ezpatarekin, esku batean bata, bertzean bertzea.
|
|
|
Birberoketa basaz aparte, barazkiek epemuga gainditutako potekoak behar zuten, bertzenaz ezinezkoa baita horren itxura tristeko mazedonia aurkezterik. Hiru ahamen aski izan
|
nituen
nik. Potzolo, berriz, mainarik gabe lotu zitzaion.
|
|
|
Maitasunezkoak. Eta zenbat jaso
|
nituen
nik atzera bueltan. Zenbat?
|
|
|
Eta niri, orain, bat batean, ez zidan besaulki hark traza onik ematen. Non ikusi
|
nituen
nik halako aulkiak. Zertarako zeuzkan erdi ezkutuan bezala kable edo soka moduko haiek?
|
|
|
Ireki irekiak zituen hatzak bere buru gainetik, eta oinazea irristatzen zitzaien ganbarako hormen errainuan. Hatz mehe haiek ikusten
|
nituen
ni seinalatuz arratsalde guztian, eta aurrean genuen artaburu mendiak ez zuen amairik izango berehalakoan.
|
|
|
Isilune hark goizeko kanpaien hots tristearekin zerikusirik izango zuela erabaki nuen. Arrantzale batzuk itotzeak ez zuen nire biho  tza askorik estutzen; urrutiegi ikusten
|
nituen
nire bizitzatik, eta nahikoa nuen martxoko antxoen usain indartsua, arrantzaleak jende alai aberatsa zirela pentsatzeko. Sarritan usain batek indar handiago du, berritsukeria guztiek baino.
|
|
|
niretzat hartu
|
nituen
nik,
|
|
|
aurkitu
|
nituen
nire baitan arrosa horia
|
|
|
" Ezin izango dik jende askok esan Lauaxetarekin batera auto stop egiten ibili denik", esan nion neure buruari. Banuen, gainera, azken egunak mendian eman eta gero, jende artean galtzeko gogorik, eta oroitzapen onekin lotzen
|
nituen
nik Hernaniko tabernak, haietara jotzen baikenuen ia beti lankideen arteko afariak egiten genituenean.
|
|
|
Munduaren zilbortzat zuten gehienek nork bere burua, eta gizadiaren historiako monumentu garrantzitsu eta funtsezkotzat nork bere lana; apalenak, berriz, gizajo hutsak ziren, edo hipokrita handinahi errukarriak. Horrela ikusten
|
nituen
nik behintzat, horrelaxe ikusarazten zizkidan horrenbeste urtetako errutinak. Bizi izan ez duenak ez daki:
|
|
2001
|
|
|
13 urterekin atera nintzen eskolatik, eta mendian hasi nintzen mandazain. Beti amestu dut artzain izatearekin, eta 15 urterekin, erosi
|
nituen
nire lehen zortzi ardiak. Eta 18 urte egitera nindoala, joan nintzen Amerikara.
|
|
|
Txarkuteria moderno eta tradizionala edo bonboigintza ikasi
|
nituen
nik, adibidez.
|
|
|
Hamahiru bat urte
|
nituen
nik Erdi Aroa euskaldun baten begiez ikusi nuenerako: Yon Etxaide-ren Alostorreari zor diot hori.
|
|
|
Beranduxeago, nireliburutegian bada Ramon Menendez Pidal en liburu bat, nire garai hartako afizioakagertzen dituena, Poesia arabe y poesia europea izenekoa, eta nire izenarekin batera (Lerchundi) data bat ageri da bertan: 1963 Hamabost urte
|
nituen
nik orduan.
|
|
|
Hasi berria nintzen eta garesti saltzen
|
nituen
nire zerbitzuak. Egunkarian hala jarri nuen letra handi eta garbietan:
|
|
|
Baina hogei urte eskas besterik ez
|
nituen
nik orduan, bizitzeko antsia ikaragarria eta maiteminduta nengoen. Tabernan lanean hasi berria nintzen uda hartan.
|
|
|
Hona sarri aski ahotan erabilia izan den kasu bat. Zorioneko Zenbait hitzaldi horiek ez
|
nituen
nik erdaraz idatzi8 Egin, erdaraz egin nituen, hala eskatu zidatelako, nahiz ondoko elkarrizketak erdaraz eta euskaraz izan ziren. Neure kabuz, ez  nituen sekula argitarako, ez erdaraz ez euskaraz.
|
|
|
Bai. Hango festetan entzun
|
nituen
nik lehenengo aldizbe rtsolariak. Haietako bat Asteasuko Bautista Ondartza zela uste dut.
|
|
|
Bide erratuetan ikusten
|
nituen
nire oinatzak
|
|
2002
|
|
|
Ni bi gauzak naiz, hortaz... zinemazalea txikitatik izan naiz, zineklub eta horrelakoetan sarritan parte hartutakoa. Super lan batzuk ere egin
|
nituen
nire garaian. Dena den, ETB sortu aurretik Donostiako Prim kalean jarri zituzten bulego batzuetan lana eskatzera joan nintzenean galdu nituen eta, hortaz, galduak dira.
|
|
|
Troiar bortitzak zeure aurka joateko prest ikusten
|
nituen
nire irudimenean;
|
|
|
Ni neure zinezko agindua esan eta esan ari nintzaiolarik, neska gelan sartu zen oso urduri, eta potetxo bat atera zuen kutxatilatik. Potetxoa hartu, musu eman, hegaldi zoriontsua eman ziezadala eskatu, eta nire jantzi guztiak urrun jaurti
|
nituen
nigandik; nire eskua lehiatsu sartu, ukendu mordo bat atera, eta gorputzaren atal guztiak igurtzi nituen. Txori bat bezala hasi nintzen jokatzen, besoak, orain bat orain bestea, mugitzen ahaleginduz, baina han ez zen agertzen ez hegaxka ez lumaxkaren inolako arrastorik.
|
|
|
Poz handia eman zidan. Izan ere, zenbat eta zenbat ipuin irakurri
|
nituen
nik ordurako, Leirerekin batera! Jon Ibargoien esaten ari zitzaidana ez, ordea!
|
|
|
Gure txikiak hori eta gehiago ere merezi du eta!". Horregatik, saioak bukatzen nituenean, munduko tristura eta alaitasun guztia sentitzen
|
nituen
nigan, negar egiteko gogoa areagotzen zitzaidala. Azkeneko saioan, gainera, ezin erremediatu izan nuen eta, Ekain eta Leire besarkatuta, negar egin nuen.
|
|
|
Tiroak entzun
|
nituen
nik.
|
|
2003
|
|
|
Hau da, (historiari buruz) idazten, bide normala jarraituz, irakurtzean ikasi genuke, baina aukerek urriak izaten jarraitzen dutenez, halabeharrez idaztean ikasten dugu euskaraz idazten (eta, ondorioz, idazten ikasten jarraitzen dugu, beti ere). Eta hori ez da, askotan, oso komenigarria, testuaren kaltean doalako, batez ere idazten diren lehenengo testuen kaltean (eta hemen lotsagorritu nintzateke, euskaraz idatzi
|
nituen
nire lehenengo artikuluak gogoratzean, baina tira...). Beraz, halako liburuak, eta ezbairik gabe, laguntza handia ematen digute alde horretatik, eta, bestalde, belaunaldi berriaren joera geroz eta handiagoaren nolabaiteko lekuko ere badira, zeren eta, egileen artean, badago jadanik argitalpen gehienak euskaraz egin duenik.?
|
|
|
Azaroaren bigarren eguna zen, eta egunero bezala, bederatzi eta erdietan neure lagunaren etxetik irten nintzen. Atarira heldu bezain pronto, bost pertsona topatu
|
nituen
nire aurrean. Nik ez nuen kasu egiteko asmorik, baina beraiek traba egiten zidaten eta ezin izan nuen aurrera egin.
|
|
|
–Hiru abrigo lapurtu
|
nituen
nik –esan zuen Luvinok–, horregatik sartu ninduten kartzelara. Grisak, abrigoak.
|
|
|
Ondo zekien Dimasek erleak zaintzen. Sugandilak ere Ulpianok berak baino hobeto harrapatzen
|
nituen
nik. Zuk ez duzu jakingo nor zen Ulpiano Leda.
|
|
|
Argalak dira onenak, gehiago jaten dutelako. Argalenak harrapatzen
|
nituen
nik. Baina alferrik ikasi nuen guztia.
|
|
|
Tratu bat egin genuen: berak bereak balira bezala zainduko zituen nire lanak, eta nik, kezka horietatik aske, idazten xahutuko
|
nituen
nire indarrak. Eta nire lanak bereak zirela pentsatzera iritsi zen –esan zuen eta leihoaren markoaren kontra geratu zen zutik, atseden hartzen, ahuldadeak jota bezala.
|
|
|
Lilura puntu batekin geratu nintzaion begira. Jarrera horretan gogoratu ohi
|
nituen
nire etxetik pasatzen ziren emakume apurrak ere, ispiluaren aurrean pitin bat makurturik, hanka puntetan jarriak, ipurmasailak tente eta biluzik gehienetan. Leihotik begira ere horrela egon daitezke luzaz, begirada urrunean galduta, amesti.
|
|
|
Amona hil zenean jaso nuen herentziarik estimatuena manikia izan zen, Greta. Ordurako 25 urte
|
nituen
nik eta herriko piroteknia fabrikan egiten nuen lan. Amona Sararekin bizitzen ohitua nengoen eta bakardadea baretu zidan Gretak.
|
|
|
Kolore berdeko begi bat neukan, bestea marroia zen. Nik gorrotatu egiten
|
nituen
nire begiak. Nirea deabruaren begirada zela uste nuen eta, handitan, begi biak atera eta kolore bereko bi bola jarriko nituela esaten nion amonari.
|
|
|
Amona Sarak ez ninduen ulertzen. Baina nik gorroto
|
nituen
nire begiak. Haurrek burla egiten zidaten eta begi horiek Jainkoak ezarritako zigorra zirela esaten zidaten," bata amaren begia duzu, bestea aitarena".
|
|
|
Bestearen inguruko txutxu mutxuak zabaltzen. Pertsonak maite
|
nituen
nik. Jendetza, jendilajea, taldea basatia zen.
|
|
|
Eta ontzi haiek ipini zituztenetik, zuk erosten zenituen botilak poltsa berezituetan jaisten
|
nituen
nik, eta ontzira  banaka banaka bota behar izaten baitira, min hartzen nuen botila bakoitzak, mila pusketan lehertzean, ateratzen zuen zaratarekin; batez ere beira ontziak hutsik egon eta, kristalak, hormen kontra jotzean, sortzen zuen burrunba mingarriarekin. Baina burrunbak are mingarriagoak egiten zitzaizkidan gauaren isiltasunean, zeren hori ere agindu baitzenidan:
|
|
2004
|
|
|
Omen diot, ondoan edo inguruan baitzuen hainbeste aldiz kolpeka anima ateratzen saiatu zena. Egun batzutan hedabideek erabat hartu zuten mintzagai emakume honi buruzko kontakizuna (historia?), eta telebistan, gutxitan bezala, hiruzpalau emakume beltz eder (Endurance ere hala zen) gure hiri nagusiko politikari ospetsuen ondoan agertzen ziren, begiak triste, aurpegia zurbil (larru azala beltza izan arren, hala ikusi
|
nituen
nik) heriotza honen aurrean sikiera pena agertu guran. Irudi horiek erakutsiz, emakume honen azken hilabetetako omen ziren pasadizoak kontatzen zituen telebistaren esatariak.
|
|
|
Puntu batera zuzenduta zeukaten begirada. Nik ere harantz zuzendu
|
nituen
nire begiak; ez nuen ikusten ezer, baina bazegoen zerbait gazte haientzat interesa zeukana.
|
|
|
Eta berehala, geldi geratu nintzen, askotan errepikatzen zidana gogoratu bainuen bat batean, hainbeste bider esan zizkidan berbak ikusi
|
nituen
nire begien aurrean: –niri ez zait ezer geratzen, ez daukat familiakorik, denak daude hilda; hala ere, badago zerbait nik egin beharrekoa:
|
|
|
Artista sentsazioek eraman behar dutela uste dut. Sentsazio garbi garbiak
|
nituen
nik, eta kasu egin nien.
|
|
|
–Lauburua esbastikak Euskal Herrian hartutako itxura besterik ez da –moztu zidan– Herri ario guztietan aurkituko duzu, itxura batekin edo bestearekin. Dena den, behin baino gehiagotan ikusi
|
nituen
nik benetako esbastikak zure alderdiaren egunkari, propaganda eta hitzaldietan. Horregatik harritu ninduen euskal nazionalistak komunistekin batera joan izanak.
|
|
|
Kontu hura erabat zokoraturik neukan. Banekien egunen batean erabakia hartu nuela, baita Euskal Herrian nitaz kezkaturik egonen zirela ere, baina momentuz saihestu egiten
|
nituen
nire espioitza lanari buruzko pentsamendu guztiak. Horrek, bestalde, lagundu egiten zidan aitarekin harreman estuagoa, naturalagoa edukitzen, espioia nintzela gogoratze hutsak konfiantza guztiaz gabetzen baitzuen gu bion artekoa.
|
|
|
Behin baina, aita abiatu bai, baina sekula ez zen itzuli. Eskolatik bueltatu eta ama eta izeba Sagrario aurkitu
|
nituen
nire zain. Tren istripu batez hitz egin zidaten, Frantzia aldean gertatua.
|
|
|
Horixe egin behar nuen, gauza praktikoez pentsatu eta asaldurak saihesten saiatu. Orain arretaz pentsatu behar
|
nituen
nire hurrengo urratsak.
|
|
|
Gazteak ez ziren erromeriara bakarka joaten, beti taldeetan, kantuz eta soinuz. Han eta haien ondoren ikasi
|
nituen
nik hainbeste kantu, gero neure idazlanen oinarri izan ditudanak. Alegrantzia handiz bizi zen herrietan; geroztik luzaroan ezagutu izan dugunaren aldean, handia.
|
|
|
Ez dakit zenbat gauza ikus daitezkeen batera, ez dakit zenbat ikusi
|
nituen
nik basotik jaitsi eta errota aurrean gelditu nintzenean; dakidana da gauza haiek guztiak ahaztu egin zitzaizkidala kolpetik, eta nire begiratua antiajuen kristal berdeari erantsita bezala gelditu zela. Ez nuen besterik ikusten, soilik antiajuen kristal berdea, eta errotaren teilatuko bi anaia hortzaundi haiek ez zuten, nahiz oihuka ari, nire arretarik lortzen.
|
|
2005
|
|
|
Naturalki etorri zaidan zerbait da. Lauzpabost urte izango
|
nituen
nire lehen saioa entzun nuenean: Lasarte eta Agirre aritu ziren bertsotan eta Azkoitiko Urrategi auzoko festetako saio hark misterioz jositako aparteko lilura sortu zidan.
|
|
|
Entsalada eta arrain errea, postrerik gabe jan
|
nituen
nik, eta Irantzuk, beti erregimenean zegoenez, ez zuen askoz gehiago jango. Sukaldaria naiz eta jakiak lanerako tresnak dira niretzat, ez besterik, besteen plazererako balio duten lan tresnak.
|
|
|
Sudur punta gero. Bere behatz dardartiak izerdi likinez sumatzen
|
nituen
nik aurpegian.
|
|
|
Mila bederatziehun eta hogeita zazpian. Hor elizan utzi
|
nituen
nik Julian eta bestea. Zuen aitite Julian eta bestea.
|
|
|
Ez dakit nik nork irabazi zuen. Konpetizioan utzi
|
nituen
nik, Ameriketara joan nintzenean. Eta gero ahaztu.
|
|
|
Eta gero ahaztu. Hiru urte egin
|
nituen
nik Ameriketan gutun barik. Arin esaten da, hiru urte gutun barik.
|
|
|
Intsektu guztiak dira arraroak. Lantan ikusi
|
nituen
nik ipurtargi batzuk, behin. Lanta da herri bat belar asko daukana eta ipurtargi asko daukana, gauez.
|
|
|
Hogeita hamar urte
|
nituen
nik Tejerazoaren egunean. Baina hamabost hilabete lehenagotik ez nengoen jadanik Allikenen.
|
|
|
Haiek ere ez al ziren ba mezetan ibili txikitan? Ez al
|
nituen
nik ere haien bakero eta kamiseta berdinak janzten. Denek entzuten zuten musika entzuten nuen nik ere, nahiz eta, egia esanda, ez jakin ska eta hip hop a bereizten.
|
|
|
Ramon Arozena, Sabin eta Xabier Argarate(" Naparraneko bikixak"), Inazio Mugertza, Jose M. Beloki, Bixente Untzilla, Jesus Rementeria, Sabin Garate (gure lehengusua), Sol," Plantillerito", Felix Aiesta eta neu. Hamarrenbat urte izango
|
nituen
nik orduan. Horietxek ziren nire lagunak.
|
|
|
Gurasoek beso zabalik hartu ninduten. Zizareen pianoarekin Ravelen piezak jotzen jardungo zuen eskuin besorik gabe besarkatu
|
nituen
nik.
|
|
|
tarota irakurtzeko abildadea ei zuen eta intzentsua jartzeko gakoan, kriskitin pare bat zeukan zintzilik ziri lurrintsuaren ordez; ez hori bakarrik, nano bat ere bazuen etxean, eta baita suge bat ere, maskotatzat. Keinu ironikoz betetako kantua zen, Texas Mexiko mugakoa, eta mugak gustuko
|
nituen
nik. Ez al nengoen, gainera, muga batean, mugaren mugan eta kinkaren kinka ezinago larrian?
|
|
|
Eta idazle baten izena eman dit. Euskal gaiko Barojaren nobelen eta Agirreren Garoaren artean ezagutu
|
nituen
nik beti gurasoenean haren liburu batzuk, biografiak eta memoriak. Hitzaldiak ematera azaltzen zen urtero nire sorterrira, bagenuen neskazahar bik kudeaturiko paper eta liburu denda bat, Eguberrietan sarrerako beiraduran irakurri genuen" Bihar A. idazlea bere azken liburua sinatzera etorriko zaigu".
|
|
|
Aldendu egin ginen bazterretik, harkaitzen kontra jota ostera itsasorantz zetozen bagek kulunka handiak eragiten zizkiguten, algaretean ibili ginen une batez, egoskor Engels bere ariketan eta ni ahalegin hura iraindu nahi ezik mutu. Argiak sumatzen
|
nituen
nik mendiko bidezidorretan edo, baina gorbeletan zebiltzan ijitoenak izanen zirela deliberatu nuen neure artean. Bare samar zegoen barrurago, eta handikanen hobeki ikusten ahal nituen, ustez behintzat, Amaotza eta Eperrarri, ez lehorretik bezain politak baina, Zunbillondoko muinotik goiti, ezkerrerantz.
|
|
2006
|
|
|
Gero, urtearekin batera, abenduaren 21eko Berrian jaso nuen" hizkuntza politikaren lan ildo berrien" berria. Ildoak eta planak batera doazelakoan, hartu
|
nituen
nire lerroak, planoak eta mugen ertzak eta nire pentsamendua argitzen eta zehazten saiatu naiz eta hemen azaldu nahi dut. Osakidetzakoa, hizkuntza politikarako sailburuordeak aurkeztu duen planari buruzko gogoetak bideratzen hasteko termometro egokia da, agian.
|
|
|
Marcosen begiak nahi
|
nituen
nik, haien barrura sartu nahi nuen. Baina berak ez zuen nahi izan.
|
|
|
Ez dut kalapita bakar bat entzun, denak kaka berdinean ginen, eta elkar maite genuen. Jostatzen ginen, artetan izaten ziren mozkorraldiak, tristeak, torturak eta horrelako istorioak ere izan ziren, oihuak entzuten
|
nituen
nik ondoan, bizkar bat ere ikusi nuen ganibeta ukaldiz urratua, baina horiek denak izanik ere gure artean bazen goxotasun bat. Eta ni askatua nintzen.
|
|
|
JoanManuel Serrat bera ere debekatuta zegoen. Nolako sorpresa, diktadorea hilondoren, etxean
|
nituen
nire idoloen disko batzuek abestiak falta zituztela jakitean.Zentsuratutako diskoak erosten genituen konturatu gabe. Etxean dauzkat oraindik.Bildumagileen pieza bitxiak dira:
|
|
|
Nik A ereduan egin
|
nituen
nire oinarrizko ikasketak. Euskara ikasgai bezala ematen genuen, astean hiruzpalau orduz.
|
|
|
Hasieran, beldurrez akabatzen idazten nuen, ordu pila pasatzen
|
nituen
nire idatzitxoa errepasatzen eta beti zerbait aldatzen nuen, mesfidantza ikaragarria neukalako neure buruarekin, eta hainbeste astetan idatzi baldin badut ere, oraindik ez dut gainditu beldur hori.
|
|
|
Topikoak topiko, nik ez nuen ia batere jotzen, eta Hankapaloren gaueroko sinfonien entzule ernegatu bihurtu nintzen. Zergatik ez
|
nituen
nik ere belarrietako tapoiak erabiltzen. Probatu, probatu nuen inoiz, baina ez nengoen batere gogara:
|
|
|
Zango hotsak aditu
|
nituen
nire gibelera. Ez nuen burua itzuli.
|
|
|
Lerroez eta irakasleez futiturik, harengana jo nuen. Zenbait egun
|
nituen
nire hizkuntzaz hitz bakarrik ere erran edo entzun gabe, eta gogoz nengoen norbaitekin trabarik gabe mintzatzeko.
|
|
|
Eta nik, aipatu behar ote nuen norekin imajinatzen
|
nituen
nik maitasun hitzak. Zer esango nien, bada, gurasoei?
|
|
|
Mikatz neukan ahoa eta kresal usain durduzagarria sudurzuloetan. Haatik, garbi gogoratzen
|
nituen
nire bi ametsak, nori egin nion kaixo lehenbizikoan, eta nori agur bigarrenean: Estepan ia ezezagun bati, bizarra egin gabe eta narras baitzegoen pareta baten aurrean abailduta, gurutze bat lurrean, odola bularrean.
|
|
|
hori da geroz eta maizago pentsatzen dudana. Lehen damutu egiten nintzen halako zerbait bururatu bezain laster, isildu egiten
|
nituen
nire buru barruko hotsak, baina orain, une hauetan, ezin dut. Barkamena eskatzen dizut, bihotza.
|
|
|
Behin, gurasoak siestan zeudela uste dut, guraizeak hartu eta animalien eta landa-etxearen irudiak moztu nituen ahal nuen egokienen. Gero, zapian han eta hemen zeuden animaliak elkartu egin
|
nituen
nik, ardiak ardiekin, eta horrela. Txakurra jarri nien atzetik, bilduta egon zitezen.
|
|
|
Ezin baitzituen desordenua eta zabarkeria eraman, aise urduritzen zen halakoetan eta aiseago urduritzen zituen ingurukoak, baina bera ez zen horretaz ohar  tzen. Nik uste dut bizitzak ekarri zion arrangura isilarazteko zela hain aktiboa, eta gerrak ekarritako gainbehera soziala, Ingoren heriotza eta aitarekin ezkondu izana sartzen
|
nituen
nik, denak batera, arranguraren zakuan.
|
|
|
Irriak entzun
|
nituen
nire atzean. Elsbeth barre egiten zutenen artean ote zegoen?
|
|
|
Hirugarren joaldian kale egin nuen, bolak ez zuen-eta nik nahi nuen beste indarrik hartu bandaren kontra jotzean, eta bide erdian gelditu zen. Sos batzuk utzi
|
nituen
nire porrotaren ordainetan.
|
|
|
Ia urtebete lehenago Hermann baldin bazen nire amets askotako ardatza, Triestera iritsi nintzenetik liburu dendariak hartu zuen, apurka apurka, Hermannen tokia. Hargatik, Umberto mintzatu zitzaidanean idazten ari zen nobelaz, Nerinarekin nituen enkontru benetakoak eta gizonezkoekin nituen irudimenezkoak lotu
|
nituen
nik, tximista izugarri baten brastako kolpeak nire burutazio haiek guztiak argitu eta batera jo izan balitu bezala. Ez nizkion, jakina, kontatu:
|
|
|
nondik zetorren, zenbat urte zituen. Ezkonduta zegoela esaten zuen, eztei egunean jantzi
|
nituen
nire bizitzan estreinakoz zapatak, hala aitortu zidan behin?, baina ez zekien senarra bizi zuenik ere.
|
|
|
Burua atzeratu, begirada jaso eta hegazkinarena egiten zuen. Taberna zabala zen eta gizakoteak bere hegazkinei eragiten zizkien akrobaziak imajinatzen
|
nituen
nik. Hartan nengoela, eskuaz hasi zen hegazkinaren joan etorriak imitatzen, eta ra ta ta ta!, egin zuen agureak, tu tanta lodiak irteten zitzaizkiolarik hortz zikinen artetik:
|
|
|
Gehienetan, itsas aldean ibiltzen nintzen, Pirinioetako pasabideak eroso samarrak baitziren kostatik hurbil. Port Vendrell inguruak ezagutzen
|
nituen
nik ondoen, eta pixkana pixkana gaua pasatzeko ganbara edo lastategia utziko ziguten edo jaten emango ziguten nekazari fidagarrien saretxoa osatu nuen han hemen. Aldian behin, ordea, guardia ibiltariak deitzen zietenak hurbil zirela usaintzen nuenean, barrurago jotzen nuen.
|
|
|
Baina ez zitzaidan axola. Etortzen nintzen alditan konpainia egiten zidan, eta nire eginbeharretara joaten nintzen momentutik kalean gora, kalean behera ibiltzea baino gauza garrantzitsuagoak izaten
|
nituen
nik buruan. Zuk badakizu hori.
|
|
|
Ezagutzen
|
nituen
nik mutilak, ama. Zuk badakizu hori.
|
|
|
Eta egia zen, halaxe zen, emakumezalea! Gauza horiek guztiak jasotzen
|
nituen
nik kronikan, barruko kontraesan horiek. Eta gogarte etxean...
|
|
|
Garai horretakoa. Julen Lekuonarekin izan
|
nituen
nik harremanak, Aizpurutxon egon zen garaian. Baita Mikel Laboarekin ere.
|
|
|
Eta harenera joan baino lehen, iturrira joan eta eskuak garbitzen nituen, errietan egiten zidan eta! Pilotan izerditu eta halaxe edukitzen
|
nituen
nik...
|
|
2007
|
|
|
Nire haurtzaroa Ortuellako Granada auzoan dago, ez Leioan. Granada auzo hartan igaro
|
nituen
nire bizitzako lehenengo lau urteak. Buruan daukat hori.
|