|
2000
|
|
|
Eta, esku batez begi bat estali, bertzeaz so egin, eta habia eta bi mikakumeak begiztatu
|
nituen
nik ere, erraiten nuela:
|
|
|
Eta mundu mugagabe hartan, osaba Joanikot eta Felisa
|
nituen
nik —jaun Marcel etorri aitzin— aterbe eta gerizpe, eta batek kontatzen zidana bertzeari jakinarazten nion. Eta, noiz eta Felisari esplikatu bainion ezen teleskopiotik ilargiaren mendiak eta haranak ikusi nituela eta nekez izan zitekeela hura Jainkoaren begia, zeren, nola Jainkoa baitzen perfektua eta akasgabea, hala, ezin eduki zituen, neholatan ere, makar izugarri haiek, orduan, ene inude eta haurtzain izan zenak muturra okertu, eta halaxe erran zidan:
|
|
|
" Eta bietan bat hautatu behar baduzue, hautatu neurria, zeren, gehiegizko neurriak bere distira ere izan dezakeen bezala —neurriaren distira—, aldiz, gehiegizko distirak, nola ez baitu neurririk, ez du distirarik, zeren eta neurririk gabe ez baitago distirarik", erraiten zigun. Eta nola apuntatzen
|
nituen
nik gisa hartako sententziak eta erranak, ene spirituak harri preziatu haien ederretik hats hartuko balu bezala...!
|
|
|
Eta, nola osaba Joanikotek ohitura hura baitzuen, etxeko orkumeei —ehizakoei zein bertzelakoei— izen xelebreak ipintzekoa, Greziako edo Erromako historiarekin lotuak —Platon, Akiles, Demostenes... ...ta bertze hainbertze—, hala, bertze izen haiek aditu orduko, ezin egokiagoak iduritu zitzaizkidan osaba Joanikoten listari eratxikitzeko, zeren antz antzekoak baitziren; eta bururatu zitzaidan, halaber, edo imajinatu nuen, hobeki, Felisa ene inudea izan zenak jar zezakeen aurpegia, izen arraro haietarik bat entzutean... zeren, ai zer aurpegi jartzen zituen hark, eta ai zer irri algarak egiten
|
nituen
nik, izen haiekin asmatzen ez zuenean! Halako suertez, non batzuetan neure borondatez joaiten bainintzen sukalderat, haren zirikatzerat.
|
|
|
Zuk bezala, ogia eta urdaiazpikoa
|
nituen
nik janari, baina zure hitz haiek nituen batez ere janari.
|
|
|
Nola miretsi
|
nituen
nik orduan amaren oreka eta segurantza! Zeren mundua egin eta desegin eta mila aldiz alda baitzitekeen, baina ama beti egoiten zen bere lekuan eta bere kroskan, kantitu ere gabe.
|
|
|
Eta, baldin erraiten ari natzaizuna egia bada, ene bizialdiko zenbat minutu eta zenbat oren galdu
|
nituen
nik goiz hartan. Zenbat egunetan aitzinatuko ote zait heriotza, bizitzan bizi izan ditudan —eta bizi izan nauten— asalduren eta larritasunen karietarat?
|
|
|
Eta, aita jesuitaren absolbazinoarekin batean, hain neure baitan sentitu
|
nituen
nik Jesu Kristoren Pasioneko meritua eta balioa, eta hain neure arimaren ariman haren garazia eta faborea, non hiltzeko gogoarekin sentitu bainintzen, zerurat xuxen joaiteko.
|
|
|
Edo zilarrezkoa, gutienez. Eta, gisa berean, haren putzak ere ezin izan zitezkeen kornamusa edo xirula baten txistu zerutiarrak baizen, edo hala imajinatu
|
nituen
nik orduan bederen... alferrik, zeren, ordainean, kanoi hots bat aditu bainuen segidan, eta hiruzpalau fusil tiro. Hantxe desegin zitzaidan, bat batean, istant batzuk lehenagoko liluramendua!
|
|
|
Ikusi, bai, behin baino gehiagotan ikusi izan
|
nituen
nik belar haiek, kasu berezirik egin gabe ordea...
|
|
|
Eta irakurri zuen komisarioak sententzia, osaba Joanikotek burumakur aditzen zuen bitartean; aitzinatu zen borreroa osabaganat; kendu zizkion txanoa eta longaina, gerritik gora biluzik uzten zuela; altxatu zuen zigorra... ebaki zuen zigorrak airea behin, bi aldiz, hiru aldiz... hamar aldiz... eta bertze hainbatetan maradikatu
|
nituen
nik inkisidorea eta inksizioneko familiarrak, maradikatu nituen aita Bartolome eta neure ama, eta maradikatu nituen, finean, ikusle guztiak, eta haien kontzientzia guztiak, zeren iduritu baitzitzaidan ezen festa itsusi eta lazgarri hartan on eta hobengabe ziruditenak gaizto zirela eta hobendun, eta gaizto eta hobendun bakarra, aldiz, on eta hobengabe...
|
|
|
Zeren eta Mignon galdu bainuen, nik gau hartan hiru tituluz edertua: printzesa, erregina eta enperatriz; ordea, hagitzez ere inportantagotzat
|
nituen
nik istant hartan neure galtzoin zahar haiek, zulo eta guzti, munduko printzesa, erregina eta enperatriz guztiak baterat baino. Eta, zer egin ez nekiela, barren leihoa estaltzen zuen errezela bildu, sudurra atera... eta leihoaren bertzaldeko korridorerat egin nuen; eta, korridorean aitzina egiterat nindoanean, bururatu zitzaidan ezen leihoko errezel hura erabil nezakeela neure lotsarien estalkitzat... eta tiratu nuen errezeletik bortizki... baina hiru gizon iritsi zitzaizkidan orduan, supituki eta deblauki, korridorearen bertze puntatik, hirurak ere ni bezalaxe biluzik, eskuak beren defentsen babesean edo, gibeletik bi guardia zituztela, nor bere kriseiluarekin eta bere ezpatarekin, esku batean bata, bertzean bertzea.
|
|
|
Birberoketa basaz aparte, barazkiek epemuga gainditutako potekoak behar zuten, bertzenaz ezinezkoa baita horren itxura tristeko mazedonia aurkezterik. Hiru ahamen aski izan
|
nituen
nik. Potzolo, berriz, mainarik gabe lotu zitzaion.
|
|
2001
|
|
|
Hasi berria nintzen eta garesti saltzen
|
nituen
nire zerbitzuak. Egunkarian hala jarri nuen letra handi eta garbietan:
|
|
|
Baina hogei urte eskas besterik ez
|
nituen
nik orduan, bizitzeko antsia ikaragarria eta maiteminduta nengoen. Tabernan lanean hasi berria nintzen uda hartan.
|
|
2002
|
|
|
Poz handia eman zidan. Izan ere, zenbat eta zenbat ipuin irakurri
|
nituen
nik ordurako, Leirerekin batera! Jon Ibargoien esaten ari zitzaidana ez, ordea!
|
|
|
Gure txikiak hori eta gehiago ere merezi du eta!". Horregatik, saioak bukatzen nituenean, munduko tristura eta alaitasun guztia sentitzen
|
nituen
nigan, negar egiteko gogoa areagotzen zitzaidala. Azkeneko saioan, gainera, ezin erremediatu izan nuen eta, Ekain eta Leire besarkatuta, negar egin nuen.
|
|
2003
|
|
|
–Hiru abrigo lapurtu
|
nituen
nik –esan zuen Luvinok–, horregatik sartu ninduten kartzelara. Grisak, abrigoak.
|
|
|
Ondo zekien Dimasek erleak zaintzen. Sugandilak ere Ulpianok berak baino hobeto harrapatzen
|
nituen
nik. Zuk ez duzu jakingo nor zen Ulpiano Leda.
|
|
|
Argalak dira onenak, gehiago jaten dutelako. Argalenak harrapatzen
|
nituen
nik. Baina alferrik ikasi nuen guztia.
|
|
|
Tratu bat egin genuen: berak bereak balira bezala zainduko zituen nire lanak, eta nik, kezka horietatik aske, idazten xahutuko
|
nituen
nire indarrak. Eta nire lanak bereak zirela pentsatzera iritsi zen –esan zuen eta leihoaren markoaren kontra geratu zen zutik, atseden hartzen, ahuldadeak jota bezala.
|
|
|
Lilura puntu batekin geratu nintzaion begira. Jarrera horretan gogoratu ohi
|
nituen
nire etxetik pasatzen ziren emakume apurrak ere, ispiluaren aurrean pitin bat makurturik, hanka puntetan jarriak, ipurmasailak tente eta biluzik gehienetan. Leihotik begira ere horrela egon daitezke luzaz, begirada urrunean galduta, amesti.
|
|
|
Amona hil zenean jaso nuen herentziarik estimatuena manikia izan zen, Greta. Ordurako 25 urte
|
nituen
nik eta herriko piroteknia fabrikan egiten nuen lan. Amona Sararekin bizitzen ohitua nengoen eta bakardadea baretu zidan Gretak.
|
|
|
Kolore berdeko begi bat neukan, bestea marroia zen. Nik gorrotatu egiten
|
nituen
nire begiak. Nirea deabruaren begirada zela uste nuen eta, handitan, begi biak atera eta kolore bereko bi bola jarriko nituela esaten nion amonari.
|
|
|
Amona Sarak ez ninduen ulertzen. Baina nik gorroto
|
nituen
nire begiak. Haurrek burla egiten zidaten eta begi horiek Jainkoak ezarritako zigorra zirela esaten zidaten," bata amaren begia duzu, bestea aitarena".
|
|
|
Bestearen inguruko txutxu mutxuak zabaltzen. Pertsonak maite
|
nituen
nik. Jendetza, jendilajea, taldea basatia zen.
|
|
2004
|
|
|
Puntu batera zuzenduta zeukaten begirada. Nik ere harantz zuzendu
|
nituen
nire begiak; ez nuen ikusten ezer, baina bazegoen zerbait gazte haientzat interesa zeukana.
|
|
|
Eta berehala, geldi geratu nintzen, askotan errepikatzen zidana gogoratu bainuen bat batean, hainbeste bider esan zizkidan berbak ikusi
|
nituen
nire begien aurrean: –niri ez zait ezer geratzen, ez daukat familiakorik, denak daude hilda; hala ere, badago zerbait nik egin beharrekoa:
|
|
|
–Lauburua esbastikak Euskal Herrian hartutako itxura besterik ez da –moztu zidan– Herri ario guztietan aurkituko duzu, itxura batekin edo bestearekin. Dena den, behin baino gehiagotan ikusi
|
nituen
nik benetako esbastikak zure alderdiaren egunkari, propaganda eta hitzaldietan. Horregatik harritu ninduen euskal nazionalistak komunistekin batera joan izanak.
|
|
|
Kontu hura erabat zokoraturik neukan. Banekien egunen batean erabakia hartu nuela, baita Euskal Herrian nitaz kezkaturik egonen zirela ere, baina momentuz saihestu egiten
|
nituen
nire espioitza lanari buruzko pentsamendu guztiak. Horrek, bestalde, lagundu egiten zidan aitarekin harreman estuagoa, naturalagoa edukitzen, espioia nintzela gogoratze hutsak konfiantza guztiaz gabetzen baitzuen gu bion artekoa.
|
|
|
Behin baina, aita abiatu bai, baina sekula ez zen itzuli. Eskolatik bueltatu eta ama eta izeba Sagrario aurkitu
|
nituen
nire zain. Tren istripu batez hitz egin zidaten, Frantzia aldean gertatua.
|
|
|
Horixe egin behar nuen, gauza praktikoez pentsatu eta asaldurak saihesten saiatu. Orain arretaz pentsatu behar
|
nituen
nire hurrengo urratsak.
|
|
|
Gazteak ez ziren erromeriara bakarka joaten, beti taldeetan, kantuz eta soinuz. Han eta haien ondoren ikasi
|
nituen
nik hainbeste kantu, gero neure idazlanen oinarri izan ditudanak. Alegrantzia handiz bizi zen herrietan; geroztik luzaroan ezagutu izan dugunaren aldean, handia.
|
|
2005
|
|
|
Entsalada eta arrain errea, postrerik gabe jan
|
nituen
nik, eta Irantzuk, beti erregimenean zegoenez, ez zuen askoz gehiago jango. Sukaldaria naiz eta jakiak lanerako tresnak dira niretzat, ez besterik, besteen plazererako balio duten lan tresnak.
|
|
|
Sudur punta gero. Bere behatz dardartiak izerdi likinez sumatzen
|
nituen
nik aurpegian.
|
|
|
Mila bederatziehun eta hogeita zazpian. Hor elizan utzi
|
nituen
nik Julian eta bestea. Zuen aitite Julian eta bestea.
|
|
|
Ez dakit nik nork irabazi zuen. Konpetizioan utzi
|
nituen
nik, Ameriketara joan nintzenean. Eta gero ahaztu.
|
|
|
Eta gero ahaztu. Hiru urte egin
|
nituen
nik Ameriketan gutun barik. Arin esaten da, hiru urte gutun barik.
|
|
|
Intsektu guztiak dira arraroak. Lantan ikusi
|
nituen
nik ipurtargi batzuk, behin. Lanta da herri bat belar asko daukana eta ipurtargi asko daukana, gauez.
|
|
|
Hogeita hamar urte
|
nituen
nik Tejerazoaren egunean. Baina hamabost hilabete lehenagotik ez nengoen jadanik Allikenen.
|
|
|
Haiek ere ez al ziren ba mezetan ibili txikitan? Ez al
|
nituen
nik ere haien bakero eta kamiseta berdinak janzten. Denek entzuten zuten musika entzuten nuen nik ere, nahiz eta, egia esanda, ez jakin ska eta hip hop a bereizten.
|
|
2006
|
|
|
Topikoak topiko, nik ez nuen ia batere jotzen, eta Hankapaloren gaueroko sinfonien entzule ernegatu bihurtu nintzen. Zergatik ez
|
nituen
nik ere belarrietako tapoiak erabiltzen. Probatu, probatu nuen inoiz, baina ez nengoen batere gogara:
|
|
|
Zango hotsak aditu
|
nituen
nire gibelera. Ez nuen burua itzuli.
|
|
|
Lerroez eta irakasleez futiturik, harengana jo nuen. Zenbait egun
|
nituen
nire hizkuntzaz hitz bakarrik ere erran edo entzun gabe, eta gogoz nengoen norbaitekin trabarik gabe mintzatzeko.
|
|
|
Eta nik, aipatu behar ote nuen norekin imajinatzen
|
nituen
nik maitasun hitzak. Zer esango nien, bada, gurasoei?
|
|
|
Mikatz neukan ahoa eta kresal usain durduzagarria sudurzuloetan. Haatik, garbi gogoratzen
|
nituen
nire bi ametsak, nori egin nion kaixo lehenbizikoan, eta nori agur bigarrenean: Estepan ia ezezagun bati, bizarra egin gabe eta narras baitzegoen pareta baten aurrean abailduta, gurutze bat lurrean, odola bularrean.
|
|
2007
|
|
|
Agian erreparatuak dituzke irakurleak zentral termikoetan, lurruna darielarik, dorre hiperboliko handiak; ehun metro gora askotan. Dorre horien egonkortasun kalkuluak eta planoak egiten
|
nituen
nik.
|
|
|
Ezta harria bere naturalean ere halakoa. Protesta egitera nindoan, ni ez nintzela harri jasotzaile, baina Elisaren begiak ikusi
|
nituen
niri so. Kikildu egin nintzen.
|
|
|
Eta eguna ailegatu zen, egun guztiak ailegatzen direlako, unibertsoaren metronomoak errukirik ez digulako, sekula ere. Eta horrela egin
|
nituen
nik mezkitatik San Migel elizara doazen laurehun metro horiek: berrogeita hemeretzi urteko andre baten piurarekin, handi gelditzen zitzaizkidan zapata garbitu berri batzuekin5 Urduri nengoen, eta umore txarrez, eta neure burua konbentzitzen saiatu nintzen hobe izango zela jatetxera zuzenean joatea.
|
|
|
Campinga hustea beharrezko egingo zuen edozein jazoera lazgarri, edonola ere. Denetariko hipotesiak maneiatu
|
nituen
nire kalpar harrotuak iglutik ateratzera animatu nintzen arte. Ihintzaren freskotasunak aurpegia kolpatu zidan.
|
|
2008
|
|
|
Silver herrenka zihoan bere makuluarekin, marmar batean; sudur zuloak zabalduta eta dardarka zeuzkan; eroa bezala madarikazioka hasten zen euliak aurpegi bero, distiratsuan jartzen zitzaizkion bakoitzean; amorru bizian tiratzen zion berarekin lotzen ninduen sokari, eta aldian behin nigana jira eta heriozko begirada bat botatzen zidan. Egia esan, ez zuen bere pentsamenduak gordetzeko batere ahaleginik egiten; eta, egia esan, inprimatuta baleude bezalaxe irakurtzen
|
nituen
nik. Urrearen hurbiltasun berehalako hartan, beste guztia ahaztua baitzen; bere promesa eta sendagilearen abisua iraganeko kontuak ziren; eta zalantzarik ez nuen altxorraz jabetzea espero zuela, gero gauaren babesean Hispaniola aurkitu, bertara igo, eta, uharteko gizon zintzo guztiei zintzurra moztu ondoren, itsasora jotzeko hasieratik pentsatu bezala, hilketaz eta aberastasunez zamatuta.
|
|
|
Nire langintza berriak harri eta zur utzi zuen Hands; dadoak kontra zituela hasi zen konprenitzen; eta, zalantza nabarien ondoren, bera era abenketara igo zen nola edo hala, eta, daga hortzetan, gorantz abiatu zen astiro eta nekez. Makina bat denbora eta intziri behar izan zituen zango zauritua arrastaka eramateko; eta nik lasai lasai bukatuak
|
nituen
nire prestaketak gorako bidearen herena egin baino lehen. Orduan, eskuetan pistola bana, holaxe hitz egin nion:
|
|
|
Kabinara jaitsi, eta ahaleginak egin
|
nituen
nire zauria zaintzeko; min handia ematen zidan eta odol ugari isurtzen segitzen zuen; baina ez zen ez sakona ez arriskutsua, eta besoaz baliatzen nintzenean ere ez nuen erresumin handirik sentitzen. Gero nire ingurura begiratu nuen, eta goleta orain, zentzu batean behintzat, nirea zenez, bere azken bidaiariaz libratu egin behar nuela hasi nintzen pentsatzen:
|
|
|
Hitz hauek jaso
|
nituen
nik orduko euskal prentsan Lertxundiren ahotik:
|
|
|
Hirunaka jaitsi zituen harmailak, sasoiko zegoela antzemanda nengoen, eta aparkalekuan zegoen autorik ederrenean sartu zen, ez ditut markak bereizten, gorria zela bakarrik dakit. Komeriak izan
|
nituen
nire Ford zaharkituan unibertsitateraino jarraitzen.
|
|
2009
|
|
|
Sukaldera joan, Maria galleta pakete bat hartu eta etxetik atera nintzen. Eskolara bidean lokaletik pasa eta bertan egingo
|
nituen
nire beharrak. Ze gogo neukan etxetik alde egiteko!
|
|
|
–Seguru Elena jarri duzuela lehena, desafiatu
|
nituen
nik.
|
|
|
Barruti horri Fort Apache esaten diote. Eskualde horretan eman
|
nituen
nik bost urte. Hor eztulari baino jaramon gutxiago egiten diote hilketari.
|
|
|
Portu bat. Non lotuko
|
nituen
nire sokak behar bezainbeste korapiloz eta iltzatuko nire aingura ahal bezain sakon. Luzea izan baitzen bidaia.
|
|
|
Haren ordez, Ugartek belarrira kantatu balizkit bezala, Kaskazuriren bertsoak etorri zitzaizkidan burura. Ez ninduen inkomodatzen besteren lujuak; baina deklaratu behar
|
nituen
nire enojuak. Bai, hura zen.
|
|
2010
|
|
|
Banekien anaiaren erretolikaren berri, bere bezperako jarrera zuribidean jartzeko era egokia izan zitekeen hura, bide batez?, hitz handi bati hitz handiago bat zerraiola, eta istantean moztu nuen: . Potroak eman
|
nituen
nik Alemaniagatik, baina Alemaniak ez dizkit itzuliko, eta utz nazazu bakean!?. Handik aurrera, ozta ozta egiten genion hitz elkarri.
|
|
|
–Trukua, trukua, trukua!?. Hiru aldiz egin zuen oihu, eta nola sentitu
|
nituen
nik ere haren hiru oihuak, garaipenaren ikur bailiran, harro ere sentiarazi nindutenak maila batean, buruan neukàn gau ilunean hiru izar txiki piztu balitzaizkit bezala, nik neuk ere nekez sinets bainezakeen begien aurrean ikusi nuèn miraria, nola sor zitekeen kapeluaren ezerezetik uso zuri bat??, eta gizonaren alde lerratua bainengoen ordurako! Bai, egia zen halako deslilura bat ere etorri zitzaidala, azpitik halako zerbait ere sentitu behar nuen, nik uste, trukua agerian jartzeak magiaren eta mundu magikoen posibilitatea ezeztatzen zidan neurrian?, baina nola poztu nintzen, poztu batez ere, egiarekiko atxikimenduaren eskutik!
|
|
|
Deabruren bat ote nuen burmuinetan nagusi? Baina sinesten al
|
nituen
nik orduan deabruak eta deabruaren mozorroak. Askotan entzuna bainengoen deabrua zernahiz eta nornahiz mozorrotu zitekeela, hain ziren ugariak haren tranpak eta trikimailuak.
|
|
|
Zer esango zidan Freudek, haren kontsultan izan banintz? Baina Freuden kontsultara joan gabe ere, ederki atera
|
nituen
nik neuk ondorioak, hain ziren begi bistakoak! Meyer jaunari kontatu nionean, berriz, halaxe erantzun zidan:
|
|
|
Farmazia ikasten hasi ez beste, aitak ingeniari nahi ninduen, eta aitonak militar, baina nik farmazia aukeratu nuen, umetan harrapatu nuèn gripea, buruko min izugarri bat eragin zidana, aspirinak sendatu zidalako ustean eta lilurapean? jakin nuen Marinettiren 1909ko manifestu futuristaren berri, non italiar poeta sutsuak goraipatzen baitzituen arriskua eta kemena, jauzi mortala eta ukabilkada, abiadura, hamabi segundotan egiten
|
nituen
nik ehun metroak!, eta kea, automobil burrunbatsua Samotraziako Garaipena baino ederragoa zela zioen:
|
|
|
Huraxe nuen buruan nik neuk ere, amarekin hartaz hitz egiten ez nuen arren, banekielako guztiz beste era batean pentsatzen zuela: asmatu nuen, zeren, handik gutxira, beste iritzi bat nagusitu baitzen, karlistak eta integristak lau haizeetara zabaltzen hasi zirenean Espainia salbatzera etorri zela, agerketen garrantziaz jabetu ondoren; egun haietan, baina, zeinetan bidente nazionalistak guztion arreta bereganatu baitzuen, halaxe bizi
|
nituen
nik gauza haiek, Ama Birjinak Euzkadi aukeratu balu bezala bere goi xedeetarako, askatasunerako bidean; Ama Birjina Pagoagakoa: Euzkadikoa, alegia!; horregatik, beharbada, eguna joan eta eguna etorri bidenteak gero eta gehiago ziren arren, huraxe, nazionalista?
|
|
|
Besoak zabaldu nituen. Eta H.ren besoak sentitu
|
nituen
nire gerria inguratzen, haren ahoa nire lepoa bilatzen.
|
|
|
Batetik, ukaezina zen begikotasun seinaleak igortzen nizkiola, baina, bestetik, ni emakume serioa nintzen, ezkondua, lanean arduratsua... beharbada ez zuen imajinatuko nire adierazpen txeratsu haiek sinpatiatik harago zihoazela. Era berean, nola interpretatu behar
|
nituen
nik H.ren keinuak. Jatorra zen nirekin, atsegina, adeitsua... beste zerbait ezkutatzen ote zuen jokabide horren atzean?
|
|
|
Huraxe nuen buruan nik neuk ere, amarekin hartaz hitz egiten ez nuen arren, banekielako guztiz beste era batean pentsatzen zuela: asmatu nuen, zeren, handik gutxira, beste iritzi bat nagusitu baitzen, karlistak eta integristak lau haizeetara zabaltzen hasi zirenean Espainia salbatzera etorri zela, agerketen garrantziaz jabetu ondoren; egun haietan, baina, zeinetan bidente nazionalistak guztion arreta bereganatu baitzuen, halaxe bizi
|
nituen
nik gauza haiek, Ama Birjinak Euzkadi aukeratu balu bezala bere goi xedeetarako, askatasunerako bidean; Ama Birjina Pagoagakoa: Euzkadikoa, alegia!; horregatik, beharbada, eguna joan eta eguna etorri bidenteak gero eta gehiago ziren arren, huraxe —nazionalista— bihurtu nuen" pelikulako aktore nagusi", baita beste jende askok ere, ustezko lebitazioaren ondotik zer esanik ez; gogoratzen dut bigarren egonaldiko gau haietako bat:
|
|
|
...niari nahi ninduen, eta aitonak militar, baina nik farmazia aukeratu nuen, umetan harrapatu nuèn gripea, buruko min izugarri bat eragin zidana, aspirinak sendatu zidalako ustean eta lilurapean— jakin nuen Marinettiren 1909ko manifestu futuristaren berri, non italiar poeta sutsuak goraipatzen baitzituen arriskua eta kemena, jauzi mortala eta ukabilkada, abiadura —hamabi segundotan egiten
|
nituen
nik ehun metroak! — eta kea —automobil burrunbatsua Samotraziako Garaipena baino ederragoa zela zioen: oroitzen zara, Damaso? —, borroka eta oldarra, patriotismoa eta ideia goitiarrak, zeinengatik hiltzea eta hila izatea merezi duen... museoen eta liburutegien deuseztapena aldarrikatzearekin batera, cicerone eta arkeologoen gangrenatik libratzeko saioan.
|
|
|
‘Alemania... ’ Banekien anaiaren erretolikaren berri —bere bezperako jarrera zuribidean jartzeko era egokia izan zitekeen hura, bide batez—, hitz handi bati hitz handiago bat zerraiola, eta istantean moztu nuen: ‘Potroak eman
|
nituen
nik Alemaniagatik, baina Alemaniak ez dizkit itzuliko, eta utz nazazu bakean! ’ Handik aurrera, ozta ozta egiten genion hitz elkarri. Baina Heinrichek berezko bokazioa zuen, eta ez nire argudioek ezta Gerhardenek ere —Gerhard ere saiatu baitzen noizbait Heinrich bere artaldekoa egiten, alferrik— ez zuten bere helburuetatik aldendu, antza, anaiak bere betiko jarrerari eutsi baitzion —Alemania gora eta Alemania behera noiznahi aritzeaz gain, militar itxurakoa zen haren ibilera, keinu batek are militarrago egiten zuena, hatz erakusleaz eta erpuruaz balizko pistola bat osatzeko ohitura baitzuen, begitan hartzen zuèn guztiari (txori bati, zuhaitz bati, pertsona bati, zernahiri...) tiro egiteko—, Akademia Militarra amets...
|
|
|
" Trukua, trukua, trukua!". Hiru aldiz egin zuen oihu, eta nola sentitu
|
nituen
nik ere haren hiru oihuak, garaipenaren ikur bailiran, harro ere sentiarazi nindutenak maila batean, buruan neukàn gau ilunean hiru izar txiki piztu balitzaizkit bezala, nik neuk ere nekez sinets bainezakeen begien aurrean ikusi nuèn miraria —nola sor zitekeen kapeluaren ezerezetik uso zuri bat? —, eta gizonaren alde lerratua bainengoen ordurako! Bai, egia zen halako deslilura bat ere etorri zitzaidala —azpitik halako zerbait ere sentitu behar nuen, nik uste, trukua agerian jartzeak magiaren eta mundu magikoen posibilitatea ezeztatzen zidan neurrian—, baina nola poztu nintzen, poztu batez ere, egiarekiko atxikimenduaren eskutik!
|
|
|
Deabruren bat ote nuen burmuinetan nagusi? Baina sinesten al
|
nituen
nik orduan deabruak eta deabruaren mozorroak. Askotan entzuna bainengoen deabrua zernahiz eta nornahiz mozorrotu zitekeela, hain ziren ugariak haren tranpak eta trikimailuak.
|
|
|
Zer esango zidan Freudek, haren kontsultan izan banintz? Baina Freuden kontsultara joan gabe ere, ederki atera
|
nituen
nik neuk ondorioak, hain ziren begi bistakoak! Meyer jaunari kontatu nionean, berriz, halaxe erantzun zidan:
|
|
2011
|
|
|
Ostera ere xuabe xuabe agertu zitzaidan nabigatzailearen leiho ertzetik, goitik beherantz beti, eta, egiazkoa alegiazkotik irudikatzeari ekin niola, aspaldi ez bezala itzartzen, iztarteratzen? sentitu
|
nituen
nire zentzumenak oro. Eta Tanja hura maite, nahi nuela erabaki nuen.
|
|
|
Hamar urte
|
nituen
nik, zuk hamaika.
|
|
|
–Herrialde berdeko gauzak oroitzen
|
nituen
nik.
|
|
|
Hori guztia azaltzen zidan bitartean bere gauzak gordetzeko zuen armairutik kaxatxo batzuk atera zituen. Zapata kaxak ziren, ez bat edo bi, dozenatik gora ikusi
|
nituen
nik lehen begiratuan, horietako asko zahar samarrak, baina guztiak zapata kaxak zirela nabari zen.
|
|
|
Harrezkero, arratsaldero gozatzen genuen elkarren konpainiaz. Arratsaldero izaten
|
nituen
niretzat hain maite nituen begi berdeak, eta arratsaldero bizitzen nituen gauero amestutako plazer oihuak.
|
|
|
Larritu egin nintzen. Eta larritasun horretan launaka jaitsi
|
nituen
nire etxerako eskailerak, abailan.
|
|
|
Urteak pasa
|
nituen
nire senar eta alaben kezka espainiarrak entzunez, eta orain euskaldunak, inoiz garrantzia non zegoen antzeman gabe; nire alabenak klasearekin ere bazuen zerikusia, dudarik ez dut, horregatik gain haserretzen ziren ruralismoan inspiraturiko estetikadunek eginiko edozerekin; kamiseta nautiko eta mendiko galtzez jantzitako bizpahiru adinkide topatzen bazituzten kartel batzuk jartzen, urte batzuk be...
|
|
|
horrelako zerbait. Dendariek bekain okertuekin entzun zidaten eta, denda batean, emakume bi marmarka harrapatu
|
nituen
niri begira.
|
|
2012
|
|
|
Niri giltzak egiten zituen taldea egokitu zidaten. Ez nuen trebezia berezirik eta gogo txarrez betetzen
|
nituen
nire giltza orduak. Ez zen arraroa ez joateko aitzakiak asmatzen ibiltzea, astean behin gutxienez.
|
|
|
Baina egun hartan ezin izan nuen oinak estaltzea saihestu. Ekintza automatikoa izan zen, erreflexua, moja hark larrugorrian harrapatu izan banindu bezala, gauza intimo bat egiten ikusi izan banindu bezala sentitu nintzen eta berehala ezkutatu nahi izan
|
nituen
nire lotsaren iturri ziren oin zuri biluziak.
|
|
|
Geroz eta urrunago
|
nituen
nire iraganean gertatutakoak eta baita nire kargu zeuden bost seme alaben irudiak ere. Eta haien pisua.
|
|
|
Geroz eta arinagoa egiten zitzaidan lehenago izan nuen bizitza hari buruz pentsatzea. Iritsi zen une bat non ez
|
nituen
nire ere sentitzen. Aurreko bizitza hura nirea izan ez balitz bezala gogoratzen nuen, haur haiek beste batenak izango balira bezala.
|
|
|
Seko enamoratuta nenbilen mutil boteretsu eta karismatiko hartaz. Bere eskutik gozatu
|
nituen
nire lehenbiziko parranda basatiak, bere ondoan korritu nuen kontzientzia sozialaren hasierako bidea, bere ohean ezagutu nuen larrua jotzea estreinakoz.
|
|
|
Irribarre egin nuen. Berrogei urte beteko
|
nituen
nik ere laster. Berrogei Naroak.
|
|
|
Benitorekin bazkaltzen hasi aurretik ere, ni neure kasa sumatzen nentorren kontu asko ikusi nituen agertzen mahai gainean, arazoak, gaizki egoteko bideak, klabe batzuen ulermen eza. Horiek denak biluzten zituen Benitok, hezur hutsean utziz, eta orduan errekonozitzen
|
nituen
nire susmoak, zehazten nituen zirriborro baino ez ziren nire usteak. Benitok ez zuen leziorik ematen, ez zuen interesik guri bere ondorioak erakusteko.
|
|
|
–Zortzi urte eman
|
nituen
nire jaioterrira noiz itzuliko, isilune bat egon zen, eta Jonek susmatu zuen García edaten ari zela. Susmoa egiaztatu egin zuen guardia zibilaren ahotsa berriz entzutean?.
|
|
|
Ala beste batzuen aurpegiak gogoratu ahal izateko ezabatzen ditu aurrekoak? Hortaz,
|
nituen
nire bizitzako esperientzia guztiak gogoratu. Bidean gauza franko ahaztuko ditut?
|
|
|
Orain dela lau urte, lehen mamografia egin zidatenean, urduri, zerbait aurkituko zidatela pentsatuta, ezin
|
nituen
nire seme alabak burutik kendu. Zer egingo zuten bere amaren babesik gabe.
|
|
|
Elenaren eta Naroaren begiak sumatu
|
nituen
nire aurpegian. Nik ez nion ez bati ez besteari begiratu.
|
|
|
Agurea, esan nuen, kanpoan zen, mendialdean. Etxe osoa ikustera eraman
|
nituen
nire bisitariak. Etxea miatzeko esan nien, miatzeko ondo. Gidatu nituen, azkenean, agurearen gelara.
|
|
|
Ahaleginak egin
|
nituen
nire zerbitzari Ostirali trikimailu hura argitzeko, eta esan nion agureak mendira igo eta haien jainko Benamuckeeri «oi!» esateko asmo hori iruzurra besterik ez zela, eta, hark esan zuen bezala, handik ekartzen zituzten hitzak ere antzeko zerbait. Erantzunen bat aurkituz gero, edo inorekin hitz egiten bazuten, izpiritu gaiztoren batekin izan behar zuela.
|
|
|
Horren aholku zentzuzkoa eta horren era atseginean emana zirudienez gero, iruditu zitzaidan hura zela zalantzarik gabe biderik onena. Horren arabera, eskutitzak prestatu
|
nituen
nire dirua zuen emakume zintzoarentzat, hura bidaltzeko eskatuz, eta ahalmen bat kapitain portugaldarrarentzat, hark esan bezala.
|
|
|
Labur esanda, ahalik eta neurririk zehatzenak hartu
|
nituen
nire ondasunak eta lursailak sasoian irauteko. Kontu berbera izan banu neure interesak zaintzen eta zer egin behar nuen eta zer ez aztertzen, ez nukeen inoiz horrelako lanbide joririk alde batera utziko, eta ezta bizimodu zoriontsua izateko aukerak alferrik galduko ere, itsasoko bidaldi batera joanez, arriskuak kontuan hartu gabe eta jasan nituen zoritxarretan pentsatzeko arrazoiak alde batera utzita.
|
|
2013
|
|
|
Abiatu behar zuen unean zerbait lehertu zitzaion barrenean, eta negarrez hasi zen. Pare bat pauso eman
|
nituen
nik beregana oharkabean, laguntza emateko prest, ohartu eta garaiz gelditzea lortu nuen arren. Zuek zeundeten lekura itzuli nituen begiak, konturatu ote zineten beldur, baina ez, zuek itsaso harroari begira jarraitzen zenuten.
|
|
|
Trufarik ez zen begi gorritu haietan. Markatzen zuten aldera luzatu
|
nituen
nik neureak. Hodeiertzean, eguzki beteak beteen jotzen zuen tokian, itsasontzi bat, bela karratukoa.
|
|
|
Orduan hasi zen dena. Hamaika urte ere ez
|
nituen
nik. Berrogei baino gehiago joanak ziren handik goiti.
|