|
2010
|
|
|
Gainera hemen oso lasai nago eta soberan daukat arazoez hausnartzeko denbora. Horregatik ematen dit hain tristura handia
|
lan
hau uzteak, baina etxean behar naute eta laster bueltatuko naiz Ekuadorrera.
|
|
|
Bilboko Zenbat Gara elkartearen babesa eta Pamiela argitaletxearen partaidetza gabe, ez zen
|
lan
hau bururatuko; hala nola, gisa batean edo bestean, adiskideek eman didaten laguntzarik gabe. Beraz, nere eskerrik beroenak guziei, bereziki Mattin Irigoien, Iñaki Camino, Jose Anjel Irigaray eta Julen Arexolaleiba adiskideei, nere galderak eta eskeak pazientziaz pairatu dituztelakoz berriz ere.
|
|
|
Gure etxeetan ez zen jo egiten ezkaratzean sartzeko, baina ausarkeria handia izanen zen ganbaran zer zen ikustera joatea. Nik
|
lan
hau ez dut nahi itzulia izan dadin. Ez ahalke naizelako, frantsesei gauza ber bera esplika niezaieke ahoan bilorik gabe, baina euskaldunei mintzo bainaiz, semeari erraten dizkiodanak ez ditudalako itzultzen.
|
|
|
Profesional hitza anitz baliatua izan da
|
lan
honetan, iparraldeko kultur solasen isla baita; ez da besterik ezagun, profesional hara eta hona. Horietan, besteetan bezala, badira ari direnak eta ari ez direnak.
|
|
|
Z-ko buruari ihardetsi nion ez nuela gaiztakeriarik erran, bakarrik kultura substituzio bat bizi genuela eta Z eta C zirela ordezkatze horren tresnak; fede onez bazen ere, akulturazioa zutela egiten. Anbiguetate horren xuritzeko dut
|
lan
hau idatzi. Ezker eskuin, ikuskizunen ondotik, bilkuretan eta talo egitean ironiazko sake anitz entzuten dira Z, C edo gure aurka ere.
|
|
|
Euskal Kultur Erakundea eta holako instituzioak aipatu gabe,
|
lan
honen funtsa gezurra litzateke.
|
|
|
—E. bai eta ez —erantzun du kordokatuta Hodjak— Egia esatera,
|
lan
hau behin ere egin gabe nengoen eta denbora pixka bat kosta zait astoen portaera bitxia konprenitzea.
|
|
2011
|
|
|
Gero mintzatuko gira. edo dira gutarik bizi direnak: ea deus ez denez
|
lan
hau, luzara?
|
|
|
Nolako arrautza, halako xita, eta, geroxeago, halako oilo, oilo horretarik halako arrautza. Erran nahi baita,
|
lan
honetan arrautzen hautatzetik doala gaineratiko guztia. Arrautzak izan daitezela, beraz, ahal bezain handiak, bi edo hirur urtetako oiloak errunak.
|
|
|
ez izan beraz lotsa jin balitzaizkizu ere eskuaren gainera. Ez dizut erran arrastirian behar duzula hasi
|
lan
hau, eta ez egunaren erditan.
|
|
|
Baina oroit, nola satorraren bidea zehe baten ingurua barna baita lurrean, behar dela aipu dugun
|
lan
honetako aitzur luze eta zorrotz bat, eta aitzur hura ernerik behar dela erabili, ezen, harrabotsa adituz geroz, satorra erne eta zalu dabil lurpean.
|
|
|
Golkoan zerbait ilun ilunik gordetzen duen susmoa daukat. Gasteizen, etxez etxe inkesta soziologikoak egiteko mandatu hori ematen baldin badidate, hara joango naiz,
|
lan
hau utzita. Zergatik?
|
|
|
Laboa izatea gure kantarien artean Brechti lotuen agertu dena ez zait bazterrean uzteko kontu hutsala iruditzen. Egia da
|
lan
honetan aintzat hartutako beste hiru kantariak ere modu esplizitoan direla brechtianoak: bai lehenengo Imanolek(" Denok ala inor ez"," Dialektikari gorespena") 34 eta baita Achiaryk ere(" Lilurarik ez") 35 eman dute kanta hauen bertsiorik.
|
|
|
Azkenean, bolada oso horren azken urratsa eta eremu berri baten lehen uhin antza duen Haizea garizumakoan 2003ko Kantuok jartzen ditutekin utzitako arrastora nolabait itzuli da —grabazioaren musikari laguntzaileei eta sonoritateari erreparatzen badiogu. Baina zuzeneko kontzertuak aldatu egin dira, eta
|
lan
honen mami eta aurrerapausoarekin badu zerikusirik aldaketa honek, Memoriaren mapan eko sonoritatearekin duen bezala.
|
|
|
Eta hautu hau erabakigarria da azken hamarkadetan gertatutako aldaketen artean Ordorikak hartu duen jarrera ulertzeko eta grabaketa produkzio mailan albumaren zentraltasunaren amaiera igartzen den honetan— Jarrera hori kantuaren autonomia azpimarratzen duenarena da; hau da, kantua, hein handi batean," nonbaitetik datorren" edo berez gauzatzen den zerbait da eta, bere barne eta kanpoko hainbat berezko osagaiak sortzailearen kontroletik haratago daude. Azken
|
lan
honi buruz hitz egin duenean, uste dut arlo honetan egon dela azpimarra, eta hautu honi lotuta dauden sorkuntzaren ondorioetan:
|
|
|
Azken
|
lan
honetan ahotsa eta doinua gogortzen zaion une bakarra Axularren hitzak oihukatzekoan da: " Ez daiteke zauria senda/ elorria barnean deino".
|
|
|
Esan genezake
|
lan
hau guztira hamabi minutu eskas hartzen duten hiru poema labur horiekin egindakoaren zerbitzura jarri den eraikina dela. Nor joan da hain urruti kantagintzan?
|
|
|
Bukatu dira Imanolengan aurreneko sinplekeria eta ausarkeriak. Eta ez da harritzekoa bere errepertorioko aspaldiko kantu bat
|
lan
honetarako errekuperatu behar, eta hori Arregiren" Zuek hil zineten" izatea.
|
|
|
Hari garden bat dago
|
lan
honetatik bukaeraraino baina batez ere 80ko hamarkada osoan; oparoenean, artistikoki heldueneanmantenduko duena. Komentatu ditugun Erromantzeak eta Amodioaren berri, kantu zaharrez osatutakoak ahaztu gabe, 80ko hamarkada osoan argitaratuko zituen berrogeitik gorako kantu berri haiek, euskal kantu mota baten goia jo zutelakoan nago.
|
|
|
Izkribu hau amaituta zegoelarik gertatu da Xabier Leteren heriotza, 2010ko abenduaren hasieran. Eta
|
lan
honetan haren presentzia zeharkakoa bada ere, jabetzen naiz zein tamainako garrantzia izan duen haren lanak gogoeta hauen azpian dagoen zerbaitetan... Agian, atariko hitzok idazteko orduan kontatu dudan aspaldiko pasadizo haren arrastoaren ondorena da, baina tamaina horretako eragina izan al dezake hasiera bateko kolpeak?
|
|
|
Eskerrak eman nahi dizkiegu, baita ere, Maika Munarriz eta Peio Monteanori, Jose Luis Sales, Roberto San Martin eta Jose Luis Uharteri. Eskerrik bizienak zor dizkiogu Xabier Tabernari," Xabier telefonixtanari",
|
lan
honek duen kolorea eta aberastasuna, hein handi batean bederen, berari baitagokio: etxeen argazkien kalitatea, baserri bakoitzerainoko ibilbidearen xehetasuna eta kokapenaren zehaztasuna, deskripzio horietan agertzen diren toponimoen aberastasuna, ahozko izen desberdinen erabilpenen ezagutza, e.a.
|
|
|
Eskerrak, berebat,
|
lan
hau osatzeko, zuzenean edo zeharka, mota bateko edo besteko informazioa eman diguten eta hemen aipatzea atzendu zaigun guztiei.
|
|
|
Azkenik, eskerrak eman nahi dizkiegu
|
lan
hau egiten eta plazaratzen lagundu diguten instituzioei: Nafarroako Unibertsitate Publikoari eskainitako baliabideengatik, Nafarroako Gobernuko Euskarabideari, Nafarroako Iparraldeko Euskara Mankomunitateari eta Goizuetako Udalari emandako diru laguntzagatik.
|
|
|
Buruenik,
|
lan
honen azken aldean, historian zehar etxe izenek izan dituzten aldaketak agertu nahi izan ditugu, datuak ditugun lehenbiziko dokumentatuetatik hasi eta orain arte urtez urteka zutabeetan sailkatuta.
|
|
|
Azkenik, Nafarroako Toponimia eta Mapagintza (NTEM) bildumako berrogeita zazpigarren alea ere erabili dugu, dokumentazioko eta ahozko datu anitz baitira lanean. Nolanahi ere, alde handia aurkitu dugu, usu,
|
lan
honetan ageri diren eta guk belarriz aditu eta jaso ditugun lekukotasunen artean. Hau, halarik ere, ez da miresteko, dimorfismoa eta polimorfismoa aski ezagunak direnez gero, hala dialektologian nola onomastikan.
|
|
2012
|
|
|
Ez dakit
|
lan
honetan erantzunik ematen asmatuko ote dudan, baina nago norberaren autonomia ageriko balio erretorikoa bilakatu zaigula autonomia eskasa dugulako, eta are eskasagoa izango da gaur gero jendartea lokatu ahala. Izan ere, norberaren autonomia lorpen ahula eta hauskorra da.
|
|
|
Joxe Azurmendi dela eta, ai zelako beldurrarekin bidali nion
|
lan
honen txostena behin zuzenduta eta argitaratzeko erdi gertu zegoelarik! Ez naiz luzatuko.
|
|
|
Editore lanak, zuzenketak, orrazketak... eskerrak bihotzez Jose Anjel Irigarayri, eta Pamiela etxekoei
|
lan
hau onartu eta plazaratzeagatik.
|
|
|
Donna Lucy emaztea Miren, Lorentxo eta Antton kuttunen ama izateaz gain protagonista da
|
lan
honetan. Bi bider agertzen da eta bietan baliagarri suertatzen argudio ilun samar pare bat argitze aldera.
|
|
|
Funtsezkoa, hemen, jakintzaren zehaztasuna zein egokitasuna da, baita egiaren arteko diferentzia ere. Har dezagun orain
|
lan
honetan aurreratu dudan tesi nagusia: euskal lurraldeetan gertatzen den antagonismo edota gatazka oinarrikoa askapen mugimenduaren eta Estatuen artean gertatzen dena dela.
|
|
|
Horrengatik, marra batetik harago (gu) entretenitzeko iskilu bilaka daitezke. Eta honek, besteak beste, nire
|
lan
honen beraren mugak zeintzuk diren kontuan hartzeko ere balio dit, noski.
|
|
|
Galdera horrek balio du orokorrean hartuta eta, baita ere, zinemaren mundura soilik lotzen bagara. Filmaren egileen ustetan garbi dago Ama Lur
|
lan
honek ez duela jarraipenik izan eta, bestalde, penagarria da ohartzea gaur egun mugitzen garen esparrua eremu intelektual bat baizik ez dela. Eta gai sakon eta grabe horrekin lotuta beste bi gogoeta egin ziren segidan saioari amaiera emanez.
|
|
|
Alabaina, zintzo jokatzekotan, ezin zuen aipatu gabe utzi beste galdera bat, ez munduari baizik eta bere buruari zuzendua: eta ni, zergatik hasi naiz
|
lan
honetan. Zer dago nire interes intelektual eta literarioen atzean, ez bada Magdalenaren figurarenganako faszinazioa?
|
|
2013
|
|
|
" Niretzat
|
lan
honen bakardadea arerio anker eta zitala da, gogorki jo eta kolpatu nauena. Onik ateratzea lortu nuen, Jainkoari eskerrak, haren atzaparretan bizia galtzeko zorian egon ondoren, eta, berriro haren itzala ikusten dudan honetan, urrutitik bada ere, dar dar batean jartzen naiz borrokara itzuli beharraz pentsatze hutsarekin.
|
|
|
Finantziazio aldetik, bertako erakundeek ‘garapenerako lankidetzan’ ematen dutenaren portzentaje txiki bat aski litzateke. Mundu mailako erakundeetan ere ez da zaila argudiatzea
|
lan
honen pertinentzia, ia inor ez baita ari egiten.
|
|
|
Halaxe ibilian sortutakoak papereratu ditut
|
lan
honetan. Euskararen norabidearen ingurukoak bildu ditut, beste gaiak aparte utzita.
|
|
|
Jakina da aro bakoitzak bere obsesioak eta bere ahanzturak izaten dituela. Aipa dezagun
|
lan
honetarako interesatzen zaigun hutsunea.
|
|
|
Laukoteko azkenekoari heldu diogu
|
lan
honetan, eta nortasunaren edo identitate kulturalaren arloak ere galdegai berriak dakartza. Teknologiek mundua tupitu dute eta komunikazio eraginkorrenaren legeak eustazpi zibilizatorio berria du, ez dago bromarik kontu honetan.
|
|
|
Ez dugu horretan ere fokurik jarri
|
lan
honetan. Budak kontatzen omen zuen istorioan, gezi pozoindua sartu dioten gizonaren kasuan, bigarren mailan utzi dugu geziaren jatorria.
|
|
2014
|
|
|
Kontaktutik, harremanetik, mugimendutik, taulagaineko ibiltzetik, zuzendaritzatik, dantzatik sortzen da egia eta ez aktore genial batek erdiets lezakeen identifikaziotik. Baina bereziki
|
lan
honen antzerki arbasoek moldatu publikoarekiko loturatik. Jokalariek edo jokoak kultura amankomunean, publikoaren etorkian, ulergarri dagon metafora baten konbokatzeko ahaletik.
|
|
|
Ez dut sekulan ikusi
|
lan
honek ukan duen arrakasta teatralik. Egiazko arrakasta diot, ez sostengu irriak.
|
|
|
Herri honetan edo auzoan. Bon, axalkeriak utzirik ez dugua
|
lan
honetan antzerki kotsia bilatu behar. Funtzionatzen duen ber.
|
|
|
Bertso paper zaharretan dauden metafora eta antitesi anitz daude
|
lan
honetan erran zaharretarik: " Astoak bere burua lauda"," Xuri gorri"," arnoa eta ura".
|
|
|
Populu xehea, faire valoir bat da
|
lan
honetan. Helburu oso apalak dituzte.
|
|
|
Ikusiko dugu. Baina dantzatik abiatzen bada gure
|
lan
hau berehala egiten du bertsoekin topo. Eta dantzatik ikusiz beti, oraingo bertsolaritzari ditu bi hitz erran.
|
|
|
Toberak aipatzen dituzten testu guziek ez dute mintzo bera, eta lehen sailkapen baten egitera behartzen gaitu idatz ekintzaren helburuak berak. Ageriko zaizkigu
|
lan
honetan idazleak eta beren ikusmolde, helburu diferenteak (zientifiko, kulturala, polemikoa). Baina zentzu zabaleko hitz anitzek korapilatzen dute ulermena:
|
|
|
" Comment lidee m’est venue dtudier le theAtre basque?" saioan kontatzen digu nola, zer baldintzatan joan zen Hauzera, pastoral baten ikustera orduko garraioekin. Ikerketa
|
lan
honetan jakintsuaren akuilatzeko orduko bertako jendeen iritzia, pasarte honetan aurki dezakegu.
|
|
|
Maite Arroitajauregi, Mursego, eta biok Plastika pieza eszenikoaren kreazio prozesua abiatu genuen 2012 urtearen hasieran. Hitzak ematen dituen aukera plastikoak ikertuz, ikus entzunezkoa egitea bilatzen dugu
|
lan
honetan. Ahotsa eta lengoaia oinarri hartuz, hauen performatibitatearen bilaketa da ardatz nagusia.
|
|
|
Gaian gehiegi sakondu barik, hori ez baita
|
lan
honen xedea, kultura postmodernoa postmodernisten buruez haratago hedatu izan da, ikuspegi anitzetatik baitabil; balio modernoen gainbehera eta etsipenaren erraietan ere topatzen da. Laburbilduz, unibertso sozial postmodernoan bizi ez garen arren, oso bestelakoak diren bizimodu eta antolakuntza sozial berrien aurrean topatzen ari gara oraindik ere Modernismoak nagusi izaten jarraitzen duen arren— Zer edo zer aldatzen hasia da jada.
|
|
|
Gizarte guztietan omen dago familia; hau da, badirudi antropologo gehienentzat familia unibertsala dela. Hala eta guztiz ere, aurkako ikuspegia aldarrikatzen dutenen lanei jarraiki, eta
|
lan
honen ildo erlatibistarekin apurtu ezinik, uste dugu badagoela ustezko unibertsaltasun horrekin apurtzen duten zenbait adibide eta kritika zentzuzko.
|
|
|
Azpitituluak pistaren bat eskaintzen duen arren, zer da izenburu horrek adierazten duena? Zein da
|
lan
honen aztergaia?
|
|
|
Merkatuaren sustraiak oso aspaldikoak direla ukaezina bada ere, komertzioa zibilizazioarekin batera agertzen da,
|
lan
honek aztergai duen kapitalismoaren arrastorik ezin da topatu historiaren lehendabiziko urratsetan. Ez da berdin gertatzen sexualitatearekin, antzinateko zibilizazio zaharretan egundoko garrantzia baitzuen sexualitateak.
|
|
2015
|
|
|
Nik kontrakoa egin nahi dut
|
lan
honetan. Euskal identitate izeneko jokoa zertan den ikertu eta aztertu nahi dut.
|
|
|
172. Bidenabar esan,
|
lan
hau ere halako lezioa da, baina nahiko nituzke nik Arestirenak lezio pobre honentzat, besterik ezean ezin baita izan ikerketa sozial kritikoa: " Nire poesia oso merkea da/ herriaren ahotik hartu nuen debalde,/ eta debalde ematen diot/ herriaren belarriari." Gabriel Aresti, Harrizko Herri Hau, Lur, Donostia, 1970.
|
|
|
Euskal identitate bizitzak, oparoa izaki, denetik ematen baitu; eta iritzi eta ikusmira kritikoak, alabaina euskaltzaleak eta abertzaleak, mamitzen ari dira. Ez nuke esan behar baina,
|
lan
hau ildo horretan ernatu da".
|
|
|
Gogoeta
|
lan
honen gaia, hortaz, euskal identitatea da, euskal kulturarekin edo euskal nazio identitatearekin berdindu ohi dena. Eta, esan bezala, euskal horretatik aparte euskal herriko jendeek badute identitate bizitza zabala eta aberatsa.
|
|
|
Ni, aldez aurretik argi gera dadin, estatuaren sekularizazio identitarioaren aldekoa naiz, baina ikusiko denez zaila da oso irudikatzea nola utz lezakeen identitateak euskal eremu politikoa identitate politikak direnean eremu horren estatusa eta izatearen bermea, nola, bestela ere, eremu politiko guztiek identitate pertsonalak eta kolektiboak nahita lantzen eta botere legitimaziorako erabiltzen eta hedatzen dituztenean. Dena den, auzi hauek ez dira zuzenki
|
lan
honen helburua, ez euskal identitate" politikoa" edota" gizartearen geroa" alde batera utziko ditudalako, identitate kulturala eta soziala jorratzeko, baizik eta auzi horietara jotzeko bestelako bide bat hautatu dudalako. Ez ditut ekonomia, azpiegiturak, sortzaile taldeak, kultura sareak, kontsumo tasak, eta abar, aipatuko; ez dira lan honetan agertuko.
|
|
|
Dena den, auzi hauek ez dira zuzenki lan honen helburua, ez euskal identitate" politikoa" edota" gizartearen geroa" alde batera utziko ditudalako, identitate kulturala eta soziala jorratzeko, baizik eta auzi horietara jotzeko bestelako bide bat hautatu dudalako. Ez ditut ekonomia, azpiegiturak, sortzaile taldeak, kultura sareak, kontsumo tasak, eta abar, aipatuko; ez dira
|
lan
honetan agertuko. Alde horretatik, hau ez da kulturaren soziologiako lan bat.
|
|
|
narrazio performatiboak, generoa eta euskal identitatea uztartuz ikastaroan parte hartu ahal izan nuen. Bertan hasi zen, nolerebait,
|
lan
hau. Ikastaroaren saioetan modako Filosofia eta Soziologia kritikoko kontzeptuak eta izenak aipatu ziren sarritan.
|
|
|
bere horretan identitate praktika bat zen, baina ez zuen zehazki hori helburu, eta berariaz begirada kritiko batez aztertu zen hango jarduna. Izaera bikoitz horren nondik norakoa aztertu nahiko nuke nik
|
lan
honetan. Zer gertatzen da, nola eta zergatik, identitate praktiketan ari direnek praktiken gainean euren begirada pausatu eta haien baldintzen, mugen, aukeren eta helburuen gaineko gogoeta egiteari ekiten diotenean?
|
|
|
—Tira, gure
|
lan
honen arriskuak dira horiek.
|
|
|
Txalogarria iruditzen zaio ELAri Ipar Euskal Herriko abertzaleek burututako herrigintza lana —ikastolen sorrera eta garapena, eta beste hainbat ekimen politiko, kultural eta sozial—;
|
lan
honek eragin du bertako erakunde politiko, kultural, ekonomiko eta hezkuntza alorrekoen premia ikusi zezaten gero eta herritar gehiagok; helburu komun jakinen xerka sortutako Batera plataforma litzateke, ELArentzat, kontzientzia hartze horren seinale eta, aldi berean, helburu batzuen inguruan jende anitzen atxikimendua nola irabazi behar den erakusten duen eredua.
|
|
|
Erakuts diezaiedan, azkenik, zor diedan esker ona
|
lan
hau atontzen lagundu didaten guztiei: garai bateko kontuak berritu dizkidaten lagun zaharrei; ELAren paperak, dokumentazio zentroko materialak eta prentsa txostenak eskura jarri dizkidatenei; ELAren ibildibea hobeto ezagutzen eta ulertzen lagundu didaten lanen egileei, batik bat Balentin Bengoa, Mikel Ugalde, Josemi Unanue, Martin Aurrekoetxea, Frantzisko Letamendia, Idoia Estornes, Imanol Murua eta Jose Elorrietari; eta, azkenik, nire zirriborroa irakurtzeko pazientzia hartu duten Jose, Xabi, Patxi, Amaia, Jose Anjel, Iñaki, Haimarri eta, bereziki, testua txukundu eta orrazteko lana burutu duen Gabriel Zeberiori, denen artean nabarmen hobetu dutelako nik idatzitakoa.
|
|
2016
|
|
|
Zinez diot: asko du bakanetik
|
lan
honek.
|
|
|
—Benetan, egia da, gustatu egiten zaizu
|
lan
hau! hots egin zuen gero, halakorik espero izan ez balu bezala.
|
|
|
Militarra izan zen Perotxegi, beraz, berrogeita hamaika urteko bulta luzez, eta guda zelaian bizitakoek eraginik edo, hagitz ezaguna ez den honako beste
|
lan
hau ere eman zuen argitara Iruñean 1752.ean, Reflexiones curiosasy notables sobre la ciencia y el valorpara la guerra; Juan Frantzisko Okanpo agustindarraren eta Tomas Mata domingotarraren onarpenekin ateratako 115 orrialdeko testuan munduko heroien ekintza militarren berri jaso zigun, berauk ulertzen zituen hiru baloreen arabera sailkatuta: balore suharra edo berezkoa, ohoreak eta amodioak sorturiko balore artifiziala, eta azkenik Jaungoikoarengandik jasotzen den berezgaindiko balorea.
|
|
|
Orpumea anagramaz sinaturik, Durangoko Euskal Jaietan honako erdal
|
lan
hau aurkeztu zuen: Cartilla del agricultor bascongado para uso de nuestros labradores.
|
|
|
Kezka eta amorru piska bat ematen dit orrialde hauetan eta batik bat lanaren bigarren zatian, iraganaldia eta orainaldiaren arteko hainbat paralelismo aipatzerakoan, jakin ezaz munduaren zati handi batzuk nire begiradapetik at utzi beharrak, batez ere, eredugarritasun zantzuak ageri dituzten eremuak direnean, esate baterako Asiako ekialde urrunean gertatzen den legez. Inoiz bazter haietan,
|
lan
honen berri izanda edo haien kasa besterik gabe, hemen garatzen den egitasmoaren eta erabiltzen den ikusgunearen antzekoetan oinarrituta, bertako tradizioetan aditua den norbaitek osatuko ahal du esku arteko honek ezin bestean duen hutsunea!
|
|
|
Egiturari dagokionez, hiru atal ditu
|
lan
honek: IRAGANALDIA, ORAINDALDIA ETA ETORKIZUNA, eta ERASKINAK.
|
|
2017
|
|
|
Sardiniaren historia apur bat ere bai. Baina
|
lan
honen ardatza toponimia da. Haren azterketari eskaini diot denbora gehien, eta horren emaitza diren mapak eta zerrendak izango dira, nik uste, ekarpen interesgarrienak.
|
|
|
Baina toponimiak aldakuntza gutxirekin jarraitzeko ahalmena du, gorago zehaztu ditugun baldintzak ematen badira behintzat. Alorrez alorreko ikerketa sakonagoak beste batzuentzat utziko baditugu ere, ez genuke
|
lan
hau amaitu nahi euskal filologoen eta euskaltzaleen artean asko eztabaidatzen diren puntu banaka batzuk astindu barik.
|
|
|
Ezusteko eta kolpe latza izan da ezagutzen eta estimatzen genuenontzat. Esku arteko
|
lan
hau ez zen jaioko Eduardoren ikerketengatik izan ez balitz, bera baita ikerketa honen ardatz diren hipotesi eta ideien aita.
|
|
|
Elkarte honetako araudi osoa eskura izan dezazun, liburuko sail horietatik aurreneko bederatzi orrietako testoa, jarraian faksimilean datorkizun etxez etxeko zerrenda dotore honen ondotik paratu dizut, sarrera hau luzesko eta arpergarri samar ez egiteko. Diru kontuen bi azkeneko sailak, berriz, ez ditut batere ekarri hona,
|
lan
hau soldaduska bera baino astunago bihurtuko zutelakoan. ii——
|
|
|
Eta, hala eta guztiz ere, inork gutxik egiten du zer edo zer benetan aldaketa gauzatu dadin. Badirudi, ondorioz, luzerako dugula makilajea,
|
lan
honek aldaketa txiki baina oinarrizkoak behintzat posible direla aldarrikatu nahi duen arren.
|
|
|
Euskalki desberdinetakoak izanik (eta ohitura gutxikoak besteena aditzeko), errazenera jotzen dute, biek ezinbestez ezagutzen duten erdarara. Ezagutzen ez duten batuak behar luke euskalkien arteko zubi izan, baina
|
lan
hau erdarak egiten du.
|
|
|
Hiztun batzuek beren lanbideko alorrean egokitze lan bat egiten dute beti eta emeki gizarte guztira zabaltzen da. Zenbait kulturatan
|
lan
hau hizkuntz akademiek burutzen dute, nahiz eta normalean gizartean egosten dena onartu baizik ez duten egiten.
|
|
|
Dagoeneko pentsaketan egongo zara ea AB/ B, A/ BA, BA/ AB edo AC DC ote zaren, eta zenbat bide gelditzen zaizun egiteko, baina
|
lan
honen asmoa ez da hori. Kontua ez da hiztun onena zein den jakiteko etiketak banatzen hastea, label kalitatea ematea.
|
|
2018
|
|
|
Ez da gure asmoa halakorik pentsaraztea, guztiz aurkakoa baizik. Inongo zalantzarik gabe, Duvoisin, bere lehenbiziko
|
lan
honetatik beretik, itzultzaile trebe, zehatz eta dotore agertzen zaigu".
|
|
|
Lan honen iturri bibliografikoei dagokienez, aitortu behar dut
|
lan
hau burutzeko kontsultatu ditudan liburuez gain (ikus Bibliografia), nire oroimena ere baliatu dudala, ia konturatu gabe urteak hasi zaizkidalako bizkarrean pilatzen eta datu eta zehaztasun asko daude nire burmuinean, eta haietariko asko non ikasi edo entzun ez jakinki.
|
|
|
Egindako lana eskertu zuen Urrutiak liburuaren aurkezpen orrialdeetan: " Euskaraz, lingua navarrorum delakoan, idazten duten gure poeten aukeraketan Iñaki Zabaletak eman laguntza osoa eskertu beharrean nago, bera gabe ezin izanen bainuen
|
lan
hau burutu, hizkuntza behar bezala menperatzen ez dudalako eta, ondorioz, adierazpen poetikoa euskaraz ere ez".
|
|
|
Izenak berak dioenez, soziolinguistikak hizkuntza eta gizartea lotzen ditu; zehazki, hizkera baten barnean dauden desberdintasunak gizarte aldagai batzuekin (adina, sexua, gizarte maila, arraza...) lotu izan ditu. Bada, erakutsi izan dutenez, bariazio linguistiko hori aldagai sozial batzuen mende dago; ez da askea, ezaugarri sozial batzuen araberakoa baizik.231 Aipatzekoa da,
|
lan
honetan Nafarroako hiriburuaz ari garela, soziolinguistikak hiriak izan dituela azterleku nagusi, eta geografian continuum ak irudikatu izan diren gisara, gizarte mailen arteko continuum en beharra ere aldarrikatu izan dela.
|
|
|
196. Diktadura garaiko lehen Udalaren eraketaz, ikusi IUA, Aktak, 1 liburua, 1923 X I, 46 or. 1923 epealdiari dagozkion gainontzeko datuak lanotatik hartu ditugu: Fuente, 1998 Beste
|
lan
hau ere kontsulta daiteke: Miranda Rubio, 1995.
|
|
|
228. Eskerrak bihoazkie
|
lan
hau irakurri eta iruzkin baliagarriez hornitu duten Iñaki Camino, Urtzi Reguero, Manuel Padilla eta Patxi Salaberri Zaratiegiri, baita Aziti Bihia elkarteko kideei ere. Bestalde, honako proiektuen babesa izan dugu:
|
|
|
Izan ere esparru guztiak sozialak, ekonomikoak, kulturalak, linguistikoakmodu argiz eta apalez aztertzen baititu. Hau dela eta, oinarritzat erabili dut
|
lan
hau prestatzeko. Roldan Jimenok eta Maria Dolores Martinez Arcek argitaratu duten liburuak ere aipatzea merezi du (1998), batez ere edukiak sailkatzeko modu iradokitzailearengatik (aroen arabera baino, esparruka).
|
|
|
Izan ere, gero eta gehiago izan dira eta gero eta baliotsuagoak batik bat gerra zibilean zehar eta frankismoak iraun zuen bitartean Nafarroan aplikatutako errepresioari buruz azken hamarraldietan egindako ikerkuntza lanak. Horixe uzten du agerian
|
lan
honetara ekarri dugun bibliografiak. Hala bada, memoria historikoa bizirik edukitzeko elkarteek, bereziki Orreaga Oskoz ikerlaria eta NFSE (Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkartea) elkarteak, eskainitako laguntzarekin batean, aipatu bibliografia eta agiritegietako funtsak, nola talde honetako kideek hala beste ikerlari batzuek buru belarri kontsultatu dituztenak, baliatu eta erabili ditugu lan honetan.
|
|
|
Horixe uzten du agerian lan honetara ekarri dugun bibliografiak. Hala bada, memoria historikoa bizirik edukitzeko elkarteek, bereziki Orreaga Oskoz ikerlaria eta NFSE (Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkartea) elkarteak, eskainitako laguntzarekin batean, aipatu bibliografia eta agiritegietako funtsak, nola talde honetako kideek hala beste ikerlari batzuek buru belarri kontsultatu dituztenak, baliatu eta erabili ditugu
|
lan
honetan.
|
|
|
Txosten honetan eta hainbat ataletan, Iruñean eta aztertutako errepresio bide ezberdin bakoitzean erregistratutako kasuen balantze kuantitatibo bat aurkezten da. Lortutako emaitzen eta dagozkien analisien berri eman baino lehen, egokia iruditzen zaigu
|
lan
hau burura eramateko orduan erabilitako oinarri metodologikoen eta dokumentalen berri ematea; izan ere, prozedura horiek eskuragarri dagoen askotariko dokumentazioari aplikatuta agerian geratzen dira erabilitako iturrien potentzialtasuna, mugak eta ezaugarriak.
|
|
|
1. Taulan ageri diren atalak biltzen ditu
|
lan
honetan erabilitako errepresio kategoriatan eta azpikategoriatan antolatutako sailkapenak. Ikusirik une honetan bizi dugun ezagutza maila, errepresio frankista ikertzeko xedean orain arte erabilitako tipologia anitza eguneratzen duen errepresioaren tipologia bat landu dugu guk.
|
|
|
Beraz, talka egiten du
|
lan
honetan aplikatutako metodologiak espetxe errealitatearen inguruan dugun ezagutza mugatuarekin. Errealitate horrek orain arte ondorioztatu duguna baino askoz ere eragin handiagoa izan zuen, artean identifikatzeko baitaude barrutietako kartzeletan preso egondakoak, La Mercedeko kontzentrazio esparruan eta Eskolapiosetako atxilotze zentroan egondakoak, 1939ko apiriletik 1978ko abendura arte Iruñeko Herrialdeko Espetxean preso egondakoak, eta Langileen Batailoietan eta Langile Soldaduen Batailoi Diziplinarioetan zigor erregimenean eduki zituzten nafarrak eta, zehazki, iruindarrak.
|
|
|
Esan beharra dago
|
lan
honetan alde batzuk izan daitezkeela urte batzuetako biztanle kopuruari buruzko datuetan; halakoak ez dira okerreko datutzat hartu behar, izan ere" mugikorrak" dira azken urteetan datuen erregistroak (Udal Erroldak...), hots, egunero aldatzen eta eguneratzen dira, eta beraz, datuak jasotzen diren unearen arabera aldatu egin daitezke edo ez.
|
|
|
Ene
|
lan
hau ez da, beraz, ikerketa berria, dibulgazio lan bat baizik, Iruñeari buruzko bertze ikertzaileek aleturiko datuak bildu eta sailkatzeko. Irakurketa errazteko asmoz ez ditut jarri oharrak datu bakoitza nondik lortu dudan adieraziz:
|
|
|
Erantzuna politikoa da, bistan da. Baina ez datxekio
|
lan
honi alor horretan barnatzea; izatekotan, amets batzuk aireratzea.
|
|
|
Baja hartzen dudanean bizitzeko lain izateko, zapatak saldu ditzaket hilabete batzuetan. Ia miraria da
|
lan
hau izatea. Nork uste duzu ematen diola lana haurdun dagoen bati sei hilabeterako?
|
|
|
Halaxe ezagutu genituen, bertzeak bertze, Auritzeko familiako Aingeru Irigarai Apat Etxebarne— eta Jose Angel semea, Robles Arangiztarrak, Irkus eta Ugutz bereziki, Xabier Irisarri eta Alizia Oses Auzperriko zeramistak, Sigfrido Koch eta Xabier Otero argazkilariak, Fermin Leizaola etnografoa, haren emazte Miren Egaña irakaslea, Migel Javier Urmeneta orduan bakarrik margolaria, Iruñeko alkate eta Aurrezki Kutxako zuzendaria izana. eta geroago ezagututako Asiskoren aita, Narciso Rota eta Florentino Retana margolariak. zernahi jendek zuen pausa egiten Zerrajeroinean gure zorionerako. Noiznahi sortzen zen solasaldi interesgarria eta guk segitzen genuen hitzez hitz,
|
lan
hau, liburu hura, halako diskoa. Horrela hasi ginen Barandiaran, Lekuona, Azkue, Campion, Lhande, Manezaundi, Borddel, Xalbador, Larreko, Barbier, Bonaparte... eta abar izan zirela ezagutzen.
|
|
2019
|
|
|
Zirkulaziora bideratzen den produktua truke balore magnitude zehatza da, lan orokor objektibatua hain zuzen ere; eta
|
lan
honen izaera orokorra, lan abstraktuarena, lan anitzen osotasunaren parte izateak (efektiboki horrela funtzionatzeak) baieztatzen du. Lan abstraktua, esan bezala, ekoizpen prozesu hauetan ematen den lanaren kategorizazio kapitalista da, zeinak ekoizpen arlo bakoitzeko batez besteko denbora soziala duen oinarri eta zeinaren bitartez hartzen duten produktuek truke balorea.
|
|
|
Lan abstraktua, esan bezala, ekoizpen prozesu hauetan ematen den lanaren kategorizazio kapitalista da, zeinak ekoizpen arlo bakoitzeko batez besteko denbora soziala duen oinarri eta zeinaren bitartez hartzen duten produktuek truke balorea. Lanaren determinazio materialen (lan konkretuaren) abstrakzioa den
|
lan
honek bilakatzen ditu produktu partikularrak produktu sozial; eta aurretik aipatu ditugun determinazio formalak, zein kategoria hauen izaera efektiboa, lanaren dibisio sozialaren emaitza dira.
|
|
|
—Ba, nahi baduzu, badut nik lana zuretzat esan zidan. Iruditzen zait itzulpen horiengatik ez dizutela asko ordainduko, eta
|
lan
honekin zure soldata borobilduko zenuke.
|
|
|
—Esaten dutenez, prostituzioan dauden neska hauek, horietatik askok eta askok, ikasketak eta unibertsitate tituluak dituzte,
|
lan
honetan nahita sartu dira, inork ez ditu horretara behartzen, ez daude inolako mafiaren edo beste sekta baten menpean... Horregatik daukat halako erakargarritasuna neska horiekiko, egiten dutenagatik, betidanik miretsi baitut ohiz kanpoko gauzak egiten dituen jende anonimoa.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, orain arte, guk dakigunez,
|
lan
honetan zehar egiten ari garen analisia inoiz ez da egin; eta, iruditzen zaigu, euskararen gramatika kontuak modu ordenatuan kronologikoki sailkatzen saiatu ez izateagatik aukera paregabea galdu dela.
|
|
|
Mugak.
|
lan
honetan aipatutako kotetan jarri ditugu: ,, tu>
|