|
2010
|
|
|
Gogoan izan behar da erlijioak politikan eragin ezin ukatuzkoa izan duen adibideak agerikoak direla, esaterako, esklabotzaren abolizioan eta eskubide zibilen aldeko borrokak, lehen aipatu bezala. Bestalde, beste hainbat aurrerapen moral ezinezko zatekeen atzetik teoria metafisiko
|
jakinik
egon ez balitz. Heriotza zigor legalaren aurkako arrazoiak biziaren berezko balioaren ikuspegirik ez balu, zigorraren proportzionaltasunaren argudio politikoaren aurrean gutxi leukake esateko.
|
|
|
Memoriaren barruan aterbetzen diren oroitzapenak, gelditu gabe eta tai gabe, hurbiltzen ari zaigun heriotzaren etorreraz mintzo zaizkigu. Saihestezina dela
|
jakinik
ere, abisu temati setoso hori pairatu beharra ez zait gogoko, eta horren aurrean geratzen den aukera bakarra oroitzapenak zildaiz bozatzea, memoria ito, morfinatzea eta horretarako isiltasuna, lainoa, mozkorra, orgasmoa, musika...
|
|
|
Denbora pasatu eta distantziaren abantailarekin egiten diren espekulazioak dira. Hala ere, historian, zer egin zitekeen eta zer egin ez zen
|
jakinik
, hobeto konprenitzen da zer egin zen eta zer gertatu zen.
|
|
|
Moroek astiro eta arretaz apuntatuko zioten, seguru asko, kolpea ziurtatzeko, jenerala zela
|
jakinik
edo sumatuz. Helburu miragarria eskaini zuen garitaren eta atearen artean, apartatu gabe, bala gal ez zedin.
|
|
|
Marokoko nazionalistentzat, ordura arte dudarik bazen, argi geratuko zen aurrerantzean Afrikako Ejertzitoarekin zegoela hitz egin beharra. Ez zuen zentzurik negoziatzeak, ez helburu garbirik, ez botererik, ez kredo
|
jakinik
ez zuen jendearekin. Interlokutore seguruagoa zen Francisco Franco, Italia eta Alemania zituen gainera atzetik.
|
|
|
Jendeak,
|
jakinik
Nasreddinek bere astoa zenbat maite duen, otsoen arriskua eta beste, ezin esan gabe egon:
|
|
2011
|
|
|
—Atsegin dut
|
jakinik
suge pozoidun guti dela, eta direnak ere gure egoitzetarik urrun daudela. Haurrentzat beldurrez bainengoen, beldurrez etxe inguruetan suge gaixto zenbaitek ausiki zitzan!
|
|
|
Nere aitaz oroitzen naiz nola egunaren amaieran begiztatzen zuen laidokeria antzinakoen paisaia eta nola kitatzen zizkien kontuak garaileei ironiaren harlauzarekin... nola apalki lotzen zitzaion bizitzari
|
jakinik
azkenean irabazi ez duela nehork irabazten hiltzeko eskubide horixe izan ezik puntualki bakoitzari legokiokeen orduan. halabehar horretatik ez duela nehork ihes egiten, eta epai errukigabearen aurrean zer balio ote lezaketen garaipen ala hondamendiek. horregatik, nere aitaz oroitzen naiz dohakabe haien handikeriak lurperatzen, une batez garaile zirela uste izan zuten haienak azkenean konturatu zi...
|
|
|
Jatorri
|
jakinik
ez dutenak edo ilunak direnak: Alduntzin, Alkaizuren, Artzanberri, Artzanzar, Auxonborda, Beheko Ereba, Benaiborda, Benaio, Berdabio, Binakorena, Elama (Artikutza), Bergara, Egazkia (Artikutza), Erausna, Farola, Gogaitolo, Goiko Ereba, Goizarin (Artikutza), Gorostin, Ieletxo, Iginaga, Intxantxonea, Itxazun(?), Karreto, Kotxoa, Kotxobitarte, Larritza, Longarintxo, Lubinea, Maio, Maioberri, Maioxar, Mindebea, Mortxarreta, Neku, Ortzeriaga, Portolo, Ukue, Untxari, Urdallue (Artikutza), Zibola.
|
|
|
Etimologia azalpena: Ez dakigu zer den Alanbahori, baina Euskal Herriko etxe izenetan Paris, Bartzelona, Sebilla, Granada eta kanpoko beste leku izen batzuk azaltzen direla
|
jakinik
, baliteke oinarrian Granadako Alhambra izatea. Ustezko* Alhambraberea (Alanbraberea) moduko batetik, dardarkari disimilazioz, hots, brasilabako r eroririk, Alanbaberea aterako zen.
|
|
2012
|
|
|
Horietako batek, Andoni Esparza jaunak, adierazi berri du euskal burgesiak ez zuela filma batere babestu, ez ekonomikoki eta ezta ere geroko zabalkunde lanetan. Mikel Insausti zine kritikoak idatzitako liburuxkan esaten denez,
|
jakinik
diktadura frankistak ez zuela pelikula Espainian bultzatuko ikusi zen irtenbide bakarra zela nazioarteko banaketa bermatzea munduan zehar barreiaturik dauden" euskal etxeak" bitartekari hartuz. EAJk, ordea, kontrako lana egin zuen distribuzio eta ezagutza hori suerta ez zedin, lehen ere laguntza ekonomikoa jartzerako orduan kontra azaldu zen bezalaxe.
|
|
|
Adibidez, Napoleon handiak galdu egin zuela gerra Waterlooko hartan, ba, idazleak liburu bat asmatuko du juxtu guztiz kontrakoa kontatzen; hau da, Napoleon irabazle atera da bataila hartatik eta, beraz, Europa osoko orden politikoa erabat bestelakoa hasiko da suertatzen... Gauzak horrela hartuta idazleak, jakina, material mordoa aurki dezake Historiak utzitako hainbat gertakizunetatik nahi duena nahi duen bezala kontatzeko,
|
jakinik
beti ere proposaturiko istorio hori joko bat dela, balizko mundu batean ari garela mugitzen eta ez dela inoiz egia izan. Nolakoa izango zen Espainia, beste hipotesi bat planteatuz, arabiarrek beste zortzi mendez iraun izan balute penintsulan?
|
|
|
Idazterakoan, ea badudan maniarik edo ohitura bitxirik galdetu didate. Udako inkesta horietako bat,
|
jakinik
nonbait idazleok mania ugari izaten ditugula. Espainiar idazle bat ezagutzen dut idatzi ezin duena aldez aurretik ez badu igeri egiten.
|
|
|
Zenbat eta gehiago pentsatu, orduan eta argiago dakusa Asierrek ez daukala iritzi
|
jakinik
, ezin diela erantzunik eman planteatu zaizkion gaiei. Bere erreakzioak ezagutzen ditu, baina badaki, halaber, ez direla hausnarketa pausatu baten fruitu, baizik eta hainbat mamuren batura:
|
|
|
Baina gaur kate mekanikoa gelditu egin da istant batez, duda egin baitu armairuko atea irekita. Pertxatik zintzilik ageri da laneko buzoa, bere burua urkatu baitu,
|
jakinik
ez dela kartzela horretatik sekula gehiago aterako. Aspaldi jauntzi gabeko txaketa jaspeatua hartu du.
|
|
2013
|
|
|
Balio hutsal edo hautsalen gainean ari garela
|
jakinik
ere, bat bateko neurtitzaren inguruko eraketak sortzen dizkit inspirazio batzuk, hiztun komunitateaz ari garen honetan.
|
|
|
" Ez ezazu hauts zoriona". Ondoren, eskuarekin ahoa, aurpegia, lepoa, burua, sorbalda, bizkarra eta dena uki uki egiten zion; gero, mutilaren eskua hartuta bular, ipurmasail edo izterretara eramaten zuen, adoretu beharrik ez zeukala
|
jakinik
ere. Luzaroan jarraitu zuten halaxe; oso luzaroan:
|
|
2014
|
|
|
Etxarri Aranazkoaren ostean, zinez gorrotatzen zituen Aranbururen eta haren konplizeak, zeren eta, Merino tenienteak bezala, beste alderdiko gezurti haren iaiotasunari egozten baitzion erasoak huts egin izana. Ordea, plazan gertatutakoaren ondoren, bere aspaldiko lagunak orduak kontatuta zeuzkala
|
jakinik
, lehengo gorroto hura deseginez zihoan bere barnean, eta beste zer edo zer bihurtzen, berak inoiz ezagutu gabeko sentimendua. Ez zen egonezina; ez zen gupida; ez zen, ezta ere, mozkorraldiren baten ondoren edo, marinel garaietan sentitu izan zuen tristura.
|
|
|
Aizkora zorrozteari utzi diote jada. Baretu dira hainbat jenderen burua, aizkoraren ahoak leporik moztuko ez diela
|
jakinik
.
|
|
|
Bizia aldi baterako dela aintzat hartuz, hura lertxuna hegan bezala agudo pasatzen dela
|
jakinik
, haren eta bizidunon artean kristal mehe bat bertzerik ez dagoela iruditurik, heriotza izatea beti gogoan erabaki nuen, halako batean.
|
|
|
CALVO: Bai, zuk barda arratsean salatuak
|
jakinik
moldatu dut ene solasa.
|
|
|
• Hobe ez
|
jakinik
.
|
|
|
Utz ditzadan bide egile ospetsuak eta has nadin lehen pertsonan. Dantza utzi nuen eman arrazoiengatik baina mundu hori ez arras laxaturik, maskaradetara joaten nintzen oraino, pastoraletara ere bai, bi garagardoren artetik
|
jakinik
antzerki ikastaldi bat bazela Izuran hara banoa. EATB zen antolatzaile, ez nakien zer zen xuxen garai hartan.
|
|
|
errugbilari gazteak jin ziren eta autobusean kantatzen zituzten kantu zozo horietarik oihukatu orroaz. Taula gaina uzten zuten gero, zer egin gehiago ez
|
jakinik
.
|
|
|
Taula gainean garenean ikusmiran gara, gorputza agerian da, hobe ditugu jalgitzen zaizkion irudiak kontrolatzea. Hobe dugu erraten duguna
|
jakinik
.
|
|
|
Kontrola oinarri duen egungo sistemaren politika nagusiak ezkutuko menderakuntza du oinarri, eta zoriontasuna du amu, benetako helburuak askatasuna eta autonomia luketenean izan. Gizarte bat askea eta autonomoa izango da bere buruari berak hautatuko legeak ematen dizkionean halaxe egiten duela
|
jakinik
, noski. Egun, ostera, gizarteak kontrolpean jarraitzen du.
|
|
2015
|
|
|
Nik ulertzen dudan moduan, jardute estilo metonimikoak kolusio berezi bat sortarazten du, kontaktua eta etenik gabeko ondokotasuna kutsatzen. Ez du jokaera
|
jakinik
, baina denetan gainditu nahi du, berariaz, metaforen urruntze eta ordezkatzea. Izateari gagozkiola, izatea praktikan bertan dela dio, izatearen domeinu bakarra izatea dela, hain zuzen.
|
|
|
Aldarea: Aldarea mahai bat da, eta toki
|
jakinik
ezean, aldare birtualak atondu daitezke, eramangarriak; adibidez, orri bat edo koaderno bat, edo argazkia mugikorrean edota ordenagailuan; edo barruko jantzi jakinak, munduaren isilean, munduaren isileko behar baitira beti aldareak, eramanezinak diren pozetan eta minetan.
|
|
|
Bere arrazoiak azaldu ahal izan zituen luze eta zabal etxean, 1941eko sanferminetan egun bakarreko permisoan. Jesuia arrebak gogoan du familiaren ondoeza, ez
|
jakinik
Migel Jabier bizirik itzuliko ote zenentz. Granadarien kapitaina bera ere intzertitude horren jakitun zen, eta partidaren dolorea aurreztu nahiz, biziki goiz jaiki zen, eta etxekoak lo zirela, alde egin zuen eskaileretatik beheitik.
|
|
|
Iruñeko auzapeza, Javier Pueyo, hil egin zen 1958ko urtarrilaren 7an, aspaldiko eritasun kardiakoak eramanik. Migel Jabier Urmeneta hautatu zuten alkate berri, beste zioen artean ez baitzuen adskripzio politiko
|
jakinik
; garai hartan, frankisten arteko borroka partidisten ondorioz, falangistak eta karlista kolaborazionistak itundurik zeuden, karlista disidenteak boteregunetik egozteko; eta hartara, lankidetza estua zegoen Udaletxearen, Foru Diputazioaren eta Gobernu Zibilaren artean. Hautagaiak, gainera, hiru ezaugarri nagusiok betetzen zituen, Erregimeneko diseinu politiko administratiboan txertagarri:
|
|
|
Norantzak bateratzea abiapuntu ezberdinetatik abiatuz, eta hura" zaila bainoago, arriskutsua ere zaidak", horrenbestez galdatu zuen" den mendreneko konfidantza boterearen aldetik". " Nafarroa den zaila"
|
jakinik
, eman nahi izan omen zuen bere" beteranotasuna Udalaren zerbitzurako, egun, eta Diputazioarenerako, agian bihar". Jakinarazi zion halaber" nafartar askok bezala, iritzia badaukat gure foru erakunde kutunaren etorkizunaz", huraxe izanki, harekin aztertu nahi ukan zuen mintzagaia bezperako elkarrizketan.
|
|
|
—Migel Jabier, dolu diat arbasoen mintzairaz ez
|
jakinik
.
|
|
|
—Migel Jabier, dolu diat arbasoen mintzairaz ez
|
jakinik
.
|
|
|
Ekintza horiek, beraz, aipatutako deialdiak sortu baino lehenagoko irizpideen araberakoak izango ziren, eta astebeteko epean irizpide horiek berrikusteko astirik ez zen izango erakunde klandestinoaren barruan. Beste hipotesiaren arabera, Irungo atentatua 13 eta 15eko mobilizazioak baldintzatuko zituela
|
jakinik
egina izango zen. Agian PPko zinegotzi bat hiltzeak deialdiak bertan behera utziko zituela behar beste neurtu gabe.
|
|
|
Parlamentuan eztabaida bizia izan zuten Allik eta Sanzek, behinola Nafarroako presidente eta presidenteorde izandakoak. Porrot egitera kondenatuta zegoela
|
jakinik
, bere arerio politikoa biluztu nahi izan zuen Allik eta Auzitegi Konstituzionalaren epaia betetzeko prest al zegoen galdetu zion UPNri. Sanzek ez zion amuari kosk egin, eta" oportunismo politikoarekin" jokatzea leporatu zion.
|
|
|
Ardura osoa batentzat, ardura eza bestearentzat. Argudio horrek hain nabarmen uzten zuela
|
jakinik
edo, Mirandak bada ez bada gaineratu zuen zerga inspekzioa egitea ere bazegokiola Nafarroari. Falta zena bestela.
|
|
|
Izena aldatu zioten eta ordutik aurrera Carneus deituko zen, baina izen aldaketarekin ez zen nahikoa eta 93 milioi euroko zorrari aurre egin ezinik ordainketak eten zituen. Zergatik sartu zen kutxa abentura hartan
|
jakinik
zailtasunetan zegoela. Gamesako sortzaileei egindako faborea al zen hura?
|
|
|
Lau urte beranduago, iraganeko oztopo berak zain zituela
|
jakinik
ere, Aralarrek bide bera hartu zuen. Aurreko biak baino urrutiago iritsi zen, gainera.
|
|
|
Eztabaidaren hasieran botoa sekretua izatea proposatu zuen, baina garaipena argia ez zuela ikusita, azeleragailutik hanka altxatu zuen. Riezu modu hartan kanporatuz gero, gobernu barruan liskarrak ireki eta oposizioak aukera hura euren intereserako erabiliko zuela
|
jakinik
, kontseiluari proposatu zion Riezuk zuzendaritzan jarraitzea, besterik ez. Ez zen mahai gainean jarri beste lau urterako kontratua berritzea edo bere gestioari babes osoa adieraztea.
|
|
|
Laguntza pozoitsua da gero —benetan beharrezkoa den kasuak salbu—, psiko sozialki gai diren gizabanakoak desozializatzen dituelako, azken batean. Gizabanako hipermodernoari, desertuari kostata aurre egin behar dion horri, ezinezkoa edo eskuraezina den helburua ezartzen zaio berak halaxe desiratu izan balu bezala,
|
jakinik
sekulan ez duela lortuko. Lortzen ez duenean, eskuraezina dela ikusten duenean, neurriren batean gaixotu egiten da.
|
|
|
Liburu horiekin nahikoa duenak adituen protokoloei jarraitu baino ez die egin; lortzen ez duenarekin, ordea, ezberdina da. Autonomoa denaren ilusiopean, bere burua senda dezakeela sinestarazten zaio hasiera batean,
|
jakinik
azkenean ezinezkoa egingo zaiola eta benetako adituren baten laguntza bilatzen amaituko duela: " Autonomoa zara, kapaza, baina arazoak ihes egiten dizunerako hementxe gaituzu, laguntzeko prest!".
|
|
|
Sisifo honek, izaera matxinatuari uko egitearekin batera —ez baitu arriskurik nahi—,
|
jakinik
sekulan ez duela lortuko harria tontorrean uztea —bere helburua ez da matxinada, ezta harria tontorrean uztea, mina pairatzea baizik—, harria modu mingarri baina onartuan igotzeari ekiten dion bitartean, harria igotzen du modu autonomo eta askean horrela erabaki izan balu bezala, benetan hori egitera behartua izan denean; ez dakielako edo jakin nahi ez duelako, jarraitzen du esfortzatze...
|
|
2016
|
|
|
—Egun
|
jakinik
ez zeukat. Askotan hitz egiten diagu.
|
|
|
Nire ustez, nik markatutako seinale txuriei esker joan gaitezke azkar. Ikusten duzun bezala, hemen bide
|
jakinik
ez dago.
|
|
|
Ezin zuen denbora guztia La Banyeran edo apartamentuan pasa, zeren jo beharra baitzeukan nahitaez, bere burua agerian jarriz, zenbait eginkizun betetzera. ...o arratsari zegokionaGuiomarrek antolatutako pinpon txapelketa hura zegoen, momentu arriskutsua, arriskutsua hain zuzen ere Stefano bertara azalduko zelako erreportajearen aitzakiarekin; hurrena, berriz, jadanik ostegunean, Maria Teresarekiko afaria baina hoteletik at, nahiko modu seguruan; azkenez, agerraldirik txarrena askozaz, Stefanok okindegian egin nahi zuen filmazio hura zegoen, artean data
|
jakinik
gabea.
|
|
|
Patziku Perurenak Txistulari aldizkarian agerturiko lan arduratsu bezain artez ondu batean, ohi bezala bestalde, misionista horrek Leitza aldean isuririko pozoiaren berri eman zigun, bitartean ziztu soinua Leitzan isilarazi zuen josulagunaz. Halarik ere, eta komunzki uste den baino usuagoak izan diren aipatu bezalakoak izan zirela
|
jakinik
ere, ahitzen zaigun XX. mendearen hasieretan osagai berri bat gehitu zitzaion dantza arautzen zuen moralitate hertsi horri, euskal abertzaletasuna, hots. Aurreko mendeetan, beraz, hain likits eta labainkorrak izateagatik oldartu ziren ingurutxo, bizkai dantza eta eite horretako bestelako dantza nahastuak moralaren abarorako sarrarazi zituzten, estreinakoz ordea, eta beste dantza mota batek pairatu behar izan zuen erlijioaren gutxiz gehiengo zapuzkeria, Euskal Herritik kanpo zetorkigun dantzak, alegia; eta aurretik gertatu zen modu berean, oraingoan ere, gure idazkigintzan bere isla izan zuen norabide doitze horrek, oparoki gainera.
|
|
|
Ontsa baitakigu Ebrotik hurbilean gabiltzanok. Ukatzea ere, ments litzateke, eta desirak desio, non eta nola gauden
|
jakinik
, malabarismo frakasak okupentzat uztea hobetsiko genuke. Eta apaltasunean duin, ezin egokiago deritzogu arabarrek berrikian plazaratu ihardespen editoriala, alde askotarik kritikagarria baden ere.
|
|
|
51 Artzain" tranpak" deitzen zitzaien etxe
|
jakinik
ez zuten artzainei. Beti ardien gibeletik zaldiek tiratzen zuten gurdi bagoiarekin ibiltzen zirenei.
|
|
|
Biek, hameka zarta harturik, ederki
|
jakinik
, zer izain amainganik, bainan oraikoan ez kulparik!
|
|
|
Halere, giza espeziearen ibilbidea 200 000 urte ingurukoa dela
|
jakinik
, eta idazkera sortu zen unean, esate baterako ahozko hizkuntzak bazirela jakinik, zuhurra dirudi uste izateak, greziarren eta judutarren aurretik ere, ideia eta balioen inguruan hainbat gogoeta, berrikuntza eta gorabehera izan zirela, eta agian guk jatorrizko jotzen dugun hainbat gauza, zaharrago horien oinordeko baino ez direla.
|
|
|
Halere, giza espeziearen ibilbidea 200 000 urte ingurukoa dela jakinik, eta idazkera sortu zen unean, esate baterako ahozko hizkuntzak bazirela
|
jakinik
, zuhurra dirudi uste izateak, greziarren eta judutarren aurretik ere, ideia eta balioen inguruan hainbat gogoeta, berrikuntza eta gorabehera izan zirela, eta agian guk jatorrizko jotzen dugun hainbat gauza, zaharrago horien oinordeko baino ez direla.
|
|
|
Bestea lehen hezkuntzako umeen kontua da. Eliteko kirola babesten da, garaile irteten direnentzat bada dirua eta loria, eta hori
|
jakinik
kirolariek osasuna arriskuan j artzeraino, iruzurra egiteraino, ekiten diote. Garaitzapenak baino ez du balio.
|
|
|
Atlantiar itsasertze horretan ageri zaigu bereziki sakon sustraitua. Lurralde horietan Bizkaiko Golko inguruan bizi ziren Paleolito garaiko ehiztariak Hotzaroa amaitu ondoren hedatu zirela
|
jakinik
, ezin bazter utzi gogoeta, jentilen zintzotasun hau ez ote den izango," trukaketa orokorra" ahalbideratu zuen zintzotasun haren kate berekoa. Zernahi dela ere, dolmenismoaren zintzotasuna askoz ere modu zehatzago eta aberatsagoan defini dezakegu, azterketarako material ugariagoei esker.
|
|
2017
|
|
|
Haren arabera, Alduden jaioa zen Jose Mendiaga, 1845ean, baina 1848an guarda ofizioa utzi zuen bere aitak, eta familia osoarekin —emaztea eta sei haur— tripa handien Hazparnera joan zen bizitzera, hain zuzen ere Betiri Santsen urterik hitsenetan. Are hitsagoak
|
jakinik
familiak beste lau ume eduki izan zituela, baina zorigaitzez baita lau heriotza ere —1849an, 1850ean, 1855ean eta 1858an— Kontuak kontu, Jose Mendiagak 1863an jo zuen Montevideora —hau da, Basalduak baino bost urte lehenago, hamazortzi urte zituela.
|
|
|
Ekintza gogorra eta sutsua, alde bietatik. Hasieran, etsaiak harrituta geratu dira gure gizonezko batzuk haien uniforme berdinez jantzita ikusi dituztelako, eta pentsatu bide dute frantsesak izan ahal izan direla, baina lehenengo tiroak nondik etorri zaizkien
|
jakinik
, gureei oldartu zaizkie. la muniziorik gabe gure gizonak Zubitzako mendietara igo dira astiro astiro, frantses zikin horiei tiro eginez eta bizkarra eman gabe. Gatazka honetan hainbat zauritu eta hildako egon dira alde bietan.
|
|
|
" Cuidadde que Mina seapasadopor las armas lo mdsprontoposible". Aurreikuspen horien aurrean zer gerta ere, ez bat, ez bi, hiru eskutitz idatzi zituen hogei urteko Mina gazteak, ondo
|
jakinik
Dufourek ez zuela emandako hitza beteko eta bere gizonek ez zutela errenditzeko asmorik izango. Gobernari frantsesak bere aldetik bazekien eskutitz horiek alferrikakoak zirela eta, presoak eskutitz horiek sinatu bazituen ere, Mina gaztea ez zela guztiz fidagarria.
|
|
|
Indultu iragarki horrek ez zuen arrakasta handirik izan, eta urriaren hirugarren astean D’Agoult jeneralak Xabier Mina harrapatzeko hiru zutabe bidali zituen haren atzetik. Mina Lizarran zegoela ondo
|
jakinik
, D’Agoulten 500 oinezko eta 200 zaldizko haren bila sartu ziren. Han preso erortzeko zorian egon zen Mina karriketan barna zaldiz zihoala ihesian.
|
|
|
Negu gorrian Minak ezin izan zuen halakorik egin eta, hiru eguneko atsedenaren ondoren, Erronkari utzi zuen, Harisperen soldaduak Irunberritik Erronkarira abiatu zirenean Mina harrapatzekotan. Ondo
|
jakinik
bila zetozkiela, gerrillariak berriro jaitsi ziren frantsesek utzitako herri hartara, handik Zangozara, Elora19 eta, azkenik, Orbaibarretik20 Tafallara. Mina herri batetik bestera zihoala, Harisperen atzeguardiari eraso zion eta, hildakoez gain, 140 soldadu atxilotu zituen.
|
|
|
Nafarrak bere aldetik Haitira joango zen, Bolivarrekin elkartzeko eta haren laguntza eskatzeko. Behin egitasmoa diseinaturik eta nork bere zeregina zein zen
|
jakinik
, suhar jokatu zuten. Hala ere, aldez aurretik irudikaturiko urrats guztiak ez ziren pentsatu bezala burutu.
|
|
|
Irailaren 2an, Jose Martinez Pasamonte eta Tomas Morales Donde, Atlantikoko itsasaldian Minaren kontra matxinatu ziren josefinoak, Kubara abiatu ziren, Oms enbaxadorearen laguntza eta erregeren barkamena lortu ondoren. Alvarez de Toledo traidorea ez ezik koldarra ere bazenez, sator lanean jarraitun zuen Mina Haitin zegoela
|
jakinik
. Toledok zioenez, hobea zen espedizioa erabiltzea Florida konkistatzeko, Mexikora eraman beharrean, eta berak izan behar zuen espedizio horren buruzagia.
|
|
|
Hortaz, Mexikora bidali zituzten Nafarroako gerrilletan ibilitako hainbat gerrillari, behiala Minaren agindupean ibilitakoak, eta harrezkero erregeren soldadu bilakatuak. Hala, Apodaca erregeordeak ondo
|
jakinik
Mina Mexikora heldu zela, Tamaulipasera bidali zituen Sabina fragata eta Belona eta Proserpina goletak, Minaren ontzidia hondoratzearren eta karga guztia suntsitzearren. Hiru gerraontzi horiek Tamaulipasera abiatu ziren maiatzaren 17an, Francisco Berangueren agindupean.
|
|
|
Martin Arozenak hain zuzen ere. Interes haundiko datua,
|
jakinik
, juxtu handik ehun urtera, deitura bereko beste herritar batek estreinatu zuela euskaraz Goizuetako udal idazkaritza, gaur oraindik bertako sekretaria den Miriam Arozenak, hain xuxen ere. Hona gutxieneko datu batzuk, Goizuetako udal ordenantzok euskaraz idatzi zituen bertako seme idazkariaz, eta orduko udal giroaz:
|
|
|
Etxeak eta izenak: ...a treinta ainos estan en su estado et no son diminuidos de Casas alguna"..., badirudi 1395 urte ingurutik 1425 aldera arte ez zuela aldaketa haundirik izan Goizuetak, eta aldi hartan bazirela gutxinez 34 etxe zerga pagatzen zutenak, eta beraz" herritar" edo" vecindade" eskubidea bazutenak, eta auskalo beste erdipurdiko zenbat etxetxo; eta denak egurrezkoak, eta beren izen
|
jakinik
gabeak, gainera. Ageri da, hala ere, gero etxeizen bihurtu eta mendez mende bere hartantsu iraun duen aztarren franko:
|
|
|
Baita aranaztar batzuk Koxinene baserrian egin zuten 1810eko lapurreta ere sartu dizut, santuak ez garela
|
jakinik
, beste antzeko edo okerragoko askoren eredu, irudipen bat egin dezazun. Kontu nobleago omen direnak aipatzearren, Narrosko Markesak() anaiari Alduntzingo Palazioa saldu zioneko dokumentua sartu dizut, eta honek gero haren lurrak Goizuetako herriari saldu zizkionekoa.
|
|
|
Bestetik, emozioak abiapuntua dira, hasieran beti dagoelako emozio bat, desira bat. Denok ditugu desirak, desira gara, eta desira horiek neutroak dira ezinbestean, ez dute zentzu edo norabide
|
jakinik
(ume eta gazte guztiek ez dute berezkoa jakin mina, desirak asetzeko nahia baizik). Hasieran, desirak eta emozioak baino ez ditugu eta, soilik ondoren, jasotzen dugu kontzienteki emozio horri loturik egon daitekeen informazio guztia, baita markoa ere.
|
|
|
Honetarako, noski, ezinbestekoa da pribatu eta itunpekoak diren eskolak desagerraraztea —baita indarrean dagoen hizkuntz politika aldatzea—, euskal sare publiko euskaldun bat osatuz, egun aukeren erdiak ukatzen baitzaizkie gehienei; izan ere, Europar estatuetan eskola pribatuak% 5 inguru diren bitartean, gurean% 50 inguru dira. Batetik, ikastolek beren zentzua galduko lukete behin euskalduntzea eta euskal kultura benetako helburuen artean jarriko balira, eta eskolek autonomia handia izango balute; bestetik, erlijio jakin bati lotutako eskolek ere desagertu lukete, eskolek ez bailukete atxikimendu politiko edo erlijioso
|
jakinik
izan, bazterketa edo bereizketa politiko edo erlijiosorik gerta ez dadin; hots, sareak laikoa izan luke osotasunean, ez akonfesionala, erakunde erlijioso ororekiko independentea izan behar baitu, erabat; azkenik, eskola guztiek dohako zerbitzua eskaini lukete, hezkuntza egoera sozio-ekonomikoen mende egon ez dadin, bazterketa sozio-ekonomikorik egin ez dadin, ume eta gazte guztiek eskubide berdin...
|
|
|
Helburua ezin atzeratu da geroko, legeak aldatzeko boterea lortzen dugunerako edo politikoen" adostasuna" erdiesten denerako; alde dagoenak zerbait egin du ahal duen neurrian, mintzoa ikasten edo prestatuta daudenei tokia uzten, bere j arduerari esker berreskurap ena ahalbideratzen duela
|
jakinik
.
|
|
|
Eta, gurean, Euskara bakarrik dakitenak (AB/ 0) ezin izango dira gizartean diskriminatu beren elebakartasunagatik, gainerako elebakarrak beren lurraldeetan ez diren bezala: italiar batek, Italieraz bakarrik
|
jakinik
, ez du inolako arazorik bizitzeko eta pertsona bezala garatzeko Italian, ez eta frantses batek Frantzian..., normala den bezala. Mintzaira normalizatuetan gehiengo zabala, funtsean, elebakar hiztunez osatuta dago; haien oinarri sendoena da, mintzairek elebakarrak behar dituzte; hizkuntzarentzat hauek baitira hizkuntza haientzat dena:
|
|
|
Azkenik, liburuak ez luke inolako zentzurik ere izanen Jose Maria Sanchez Carrion Txepetx adiskide eta ikerlariaren lanarik gabe. Ezagutzak maila desberdinak dituela
|
jakinik
, segidan ulertu eta sustatu zuen nire egitasmoa. Beraz, eskerrik beroenak ere berari eta gainerako guztiei.
|
|
2018
|
|
|
" Independentzia" aipatu beharrean," erabakitzeko eskubidea" edota" herritarren borondatea" aipatzen da. " Herria" aipatu beharrean," gizartea". edo bestela bi kontzeptuak nahasten dira,
|
jakinik
herri zapaldu batean" herria" eta" gizartea" ez direla beti gauza bera.
|
|
|
Haatik, lana eta familia bateragarri egitea eta haurren bizi osasuntsua helburu, Euskal Herri kontinentaleko ordutegietan inspiraturik, hausnarketa has lezakete elkarteek, aisialdi zentroek, mugimendu sozialek, alderdi politikoek, erakunde politikoek, enpresek, patronalak, sindikatuek, hezkuntza sailek, telebista eta komunikabideek. Denen artean adostu lezakete ordutegi bera(
|
jakinik
sektore bakoitzak bere ñabardurak dituela, bistan da) izanen dela Bardozetik Oionera, tenore zehatz batetik aitzina lantegian izateko ordez karrikan edo etxean egonen garela.
|
|
|
Elurra muino gainetan baino ez. Añes Islandiara joan zen oporretan Brunorekin,
|
jakinik
ez zuela joan behar. Ordurako Añesek ez zituen Brunoren laztanak ez musuak sentitzen.
|
|
|
Cleok atzetik jarraika du heriotza, minbizia duen edo ez jakiteko zain dago. Nanaren ibilerek ez dute xede
|
jakinik
; Cleok, autobusez Place d’Italietik igarotzen denean, Salpetriere ospitalea du helmuga. Algeriako gerrara itzuli behar duen soldadu baten konpainian doa.
|
|
|
Gero, eta geroan ere auzolana baizik ez dugula
|
jakinik
|
|
|
Oroitzapenak oroitzapen, ametsen itsaso zabalean aurkitu zaitut berriz ere, itsaso nahasi horretan galtzen erraza dela
|
jakinik
ere.
|
|
|
Ikastetxe bakoitzak independentziaz egokitu dezake bere curriculuma, bi faktore nagusiren arabera: euren ikasleen beharrak asetu behar dituzte,
|
jakinik
ikastetxe bakoitzean ikasleen tipologia ezberdina izan daitekeela, eta ikastetxe berean, denboraren joanean, ikasleen tipologia ere alda daitekeela; bestalde, eskolaren proiektuak norabide zehatz bat markatuko dio ikastetxeari,, irakasleen profilaren, interesen eta ezagutzen araberakoa izango dena.
|
|
|
Irakasleen etengabeko trebakuntzan aurrerapausoak emateko aukerak, beraz, egon badaude, baina eragina izango badute, estrukturalak izan dira. Ezin da irakasleen trebakuntza iraunkorra haien borondate onaren gainean utzi,
|
jakinik
, bestela ere, haien lan baldintzak aski gogorrak direla. Kolektiboen arteko elkarlana ezinbestekoa da, eta lankidetza esparru horrek Finlandian arrakasta du estrukturala delako.
|
|
|
Zu izan ez zara, zu, egon baitzaude zure egoera desiratuko dute zure izan eza, zure gauzatasuna. Nik, aldiz, ez dizut batere inbidiarik lanean bezala aritzen naiz bizigintzan onik irtengo ez dudala
|
jakinik
.
|
|
|
Sarri Aezkoara itzuli zen, bertan geroko utzia baitzuten Orbaizetako ola. Orain, aetzak olaren laguntzan joanen ez zirela
|
jakinik
, lasaitasunez ekiten ahal zion Zumalakarregik zail sumatu zukeen erasoari.
|
|
2019
|
|
|
Alabaren hur koloreko begietan bi begirada nahasten zirela iruditu zitzaion, eta batean zaldiak zeudela, Shamahina, Charlot the Kid; bestean, ez halako irudi
|
jakinik
. Agian eskolako lagunak, arestian parkean utzi behar izan zituenak.
|
|
|
Asiarrak izan ziren bigarren aukera, janari azkarrera zein ongi moldatu nintzen
|
jakinik
bistakoa da arrazoia. Ezezagun izateak lotsatik babestua sushiak eskatzeaz batera atzerri, amorante edo asperdura nola esaten zuen galde niezaiokeen japoniar harrituari.
|
|
|
Neska 103an jaistea zailagoa da, ez da geltoki horretan jende ugari jaisten. Hori
|
jakinik
egin dut promesa. Erdipurdiko ausardia.
|
|
|
Eman diezaiogun gure ibileren berri. Gisa horretara, guztia
|
jakinik
, ikusiko da nolabait lagun gaitzakeen. Berarekin banatu genezake altxorra.
|
|
|
Hain zuzen ere, harrigarria baita hitzak —izenak— harrapatzen duen hedadura —Sakanako luzera osoa alderik alde eta etenik gabe—, mendi jakin batean bakarrik, bestalde. Aldi berean, harrigarria da, baita ere, mendi luze horren hegalaren homogeneizatze toponimikoa,
|
jakinik
horren magaleko luzeran hiru esparru administratibo ezberdin (Burunda, Aranatz, Arakil), hiru udal, hiru jabe izan direla.
|
|
|
Anso izenaren jatorrian Sancho izena omen dago. Jakin nahi nuke ea inork ez duen planteatu, gero baztertzeko izan bada ere, hainbeste toponimoen osagai den antxo —ardi/ ahuntz—, Anso izen/ abizenaren osaketan ere ba ote legokeen aukera,
|
jakinik
antsu biltoki eta bazka-lekuak nonahi izaten zirela, Anso izena zuten hainbeste artzain egotea, ordea, ez dela erraz imajinatzen.
|
|
|
Bidenabar esanda, hain ugari diren iri' -osagaia duten toponimoetan, hiriulertzeko joera dago. Ene ustez, bestelako ezaugarri berezirik ezean, ira ulerturik asmatuko dugu gehienetan,
|
jakinik
Iri= hiri= herri ere aspalditik erabilia izan dela. " Hyriuerri de Val d’Araquil" (1257). 121
|
|
|
Prezioak geroztik paratua dirudi testoaren ezker aldean, baina nik azkenean sartu dizut, aurreneko honetan, beste guzien irudipena egin dezazun. Gero ordea, apenas erabili ditudan dukat, erreal, taia diru izenak, izan ere, lur zati gehienak prezio berean saltzean," a respecto de quatro reales la manzana de tierra", uste izan baitut ez zuela merezi bakoitzaren prezioa errepikatzen aritzeak, nahi duenak aise atera lezakela
|
jakinik
. Eta nola erabiltzen ote zen euskaraz" manzano de tierra" neurriaren kontzeptua?
|
|
|
Leitzalarrera joana zela lanera. Ikazkintzara ez bazen, udatzena zela
|
jakinik
, seguru negurako ixtorrak, lizar hostoak eta beste egitera joanak izanen zirela. Orduantxe bizi baitzuen artzaintzak aurreneko urre aroa.
|
|
|
2. Martin Arano de Usuviaga una vecindad [Hemendik aurrera kendu egin dizut" una vecindad" hori, nor bere etxean bizi dela
|
jakinik
] y 3 peonadas... 7 duc y medio.
|
|
|
" Cosme de Arocena vive con sus ogary familia en la casa vezinal Gazpillo propia del nombrado en el n° 21 de lospropietarios". Eta
|
jakinik
Gazpillotxiki izen bereko bordaren sortetxea zela, horra atera Gazpilloandi edo Gazpillozar deitu borda behar zuela honek. Hala dio, 1733ko hilbeltzaren 13an, Patziku Arribilaga eskribauak jasotako" ynbentario de Juan Miguel de Lazcano viudo de Maria de
|
|
|
" nulosy de ningun valor ni efecto". Beraz, sententzia hau 1664koa dela
|
jakinik
, esan liteke 1650 aldean hasia zela Leitza, nola edo hala bordagintza arautu nahian. Kontuan izan 1646ko apeoan bi borda besterik ez dela ageri.
|
|
|
Pedro Arraiagokoa. Orduko Sagastibeltza hura (ikus LU, 361) egun Sagastizarko erreka, Labaderoa edo Azpikotxe alde hori dela
|
jakinik
, seguru naiz nik baino askoz hobeki igerriko diola edozein aresoar argik, hiru alde horietako bakoitzak nondik noratsukoa hartzen zuen eta duen gaur oraindik Aresoko herrian.
|
|
|
109. Unaienea un fuego. Bordarik ez oraindik, etxea bera eginberria baitzen,
|
jakinik
1726ko apeoan ere ez zela ageri. Izan ere, Migel Argaña eskribau aldaztarrak jasoa, hara nola ageri den, Iruñeko Artxiboan, 1697ko abenduaren 21ean, Martin Arruarte eta Antonia Zabaletaren ezkontzako kontratuan (15928/ 1 kaxa, 88 sorta):
|
|
|
"... luego en siguiente llegaron a otra borda que es la mas contigua a la del dicho Juanes de Zabaleta y es de Don Leonardo de Arribillaga Abad de la Parroquial desta dicha Villa de Leyza, en donde reconozieron las tierras que el susodicho ha hecho rozaryplantaziones de arboles, y viendo que el susodicho no a exzedido en limite alguno" zeuden bezalaxe utzi zutela den dena. hala esan, garai hartan abadeak, herri guziaren gainetik zeukan botere izugarriaren berri
|
jakinik
. Izanez ere lau urte aurretik abadea bere borda egiten hasi zenean, pleitura sartu baitzuen auzoan bertako palazianoak, eta baita herriko bi jauntxoak, hi bahaiz ni banauk ibili ondoren, 1681ko urriaren 17an Iruñeko Gortetik bueltan bere aldeko sententzia jaso ere atzenean abadeak:
|
|
2020
|
|
|
Hiriko hainbat gunetan topatu duzu Bertold Brechten poemako kale kantoiko jendea, beti ere eskean, aterbe bila, erneguz adina ahalgez gelditu zara ohiko paradoxan trabatua bizikide desheredatuen aitzinean, saiatzen zara solasten, laguntzen
|
jakinik
mundua ez dela era horretan aldatzen... orobat agian, agian, egun batez... sinetsi nahi eta ezinean.
|
|
|
Horregatik maite dugu bizitza, bere akabera eta guzti. Hala ere, saiatzen gara heriotzari trufa egiten,
|
jakinik
burla hori behin behinekoa dela, bai baitakigu, halabeharrez iritsi egingo dela heriotza, gailenduko dela, ez garela libratuko.
|
|
2021
|
|
|
Etxeko edozein otorduren aurretik norbaitek, haurra normalean, galdetzen zuenean ea zer zegoen jateko, bereziki
|
jakinik
ez zela izaten elikagaiak aldatzeko aukera handirik, esamolde hauxe erabiltzen zuen etxeko andreak erantzun moduan. Otorduetako osagaiei buruzko galdeketari lotzen zaizkio era zehatzean.
|
|
|
Handik urte batzuetara, nik neronek ere eskola eman beharraren bertigoari aurre egin behar izan diodanean, ohartu naiz gure ikasleak estimatu behar ditugula maite dugun hori biluzik eskaintzeko; nerabe talde bati gure grinen, pentsamenduen eta bihotzera ailegatzen zaizkigun bertsoen berri emateko arriskua hartzeko, ongi
|
jakinik
irri eta trufa egin dezaketela edo ageriko axolagabekeriaz edo hoztasunez erantzun.
|
|
2022
|
|
|
Euskal idazleen baranoan barneratu garela, atzera ere koiu gura dut gorago dilindan utzitako puntu bat, eta da Maddi Elizaga, haren lehengusinaren ustez, escritora en lengua vasca izatearen puntu kuestionatzeko modukoa. Alegia,
|
jakinik
Maddi Elizagak funtsean Pierre Loti eta literatura tradizio frantziarraren inguruan grabitatu zuela, interesgarria litzateke jakitea aurkitu ote zuen Axular, Elizanburu eta beste zenbait euskal idazlerengan aski erakarmen, interes eta tirarik bera ere euskarazko obraren bat idaztera mugitzeko.
|
|
|
Esklaboen erreboltaz independentzia lortu zuten garaian Europak kontsumitzen zuen kafe eta azukre gehiena irla honetatik ateratzen zela
|
jakinik
, lurrak emankorra izan behar du. Ekonomiaren egituraz galdetu diot, eta zifra berebizikoa eman dit:
|