|
2000
|
|
|
Iradoki ditugun arrazoiengatik,
|
hizkuntzena
Gobernuaren eta Elizaren artekoeztabaidagai bihurtu zen, politika pasilloetan eta prentsan ere. Modu hain zabal etaprogramatuan Gobernutik elizkizunak baldintzatu nahi izatea, Euskal Herrian lehenengo aldiz orduan gertatu zen.
|
|
2001
|
|
|
–Euskarak motiba dezake, baina beti ere ikasleari zerbait berezia eskaintzenbadio; plus bat, gainerako
|
hizkuntzena
ez bezalako kultur molde original bat (ez hobea, ez txarragoa, desberdina baizik), munduari erantzunak ematekokosmo ikuskera propio bat, ikasleari zerbait esango diona, ikaslea aberastukoduena. (...) Gainerako hizkuntzetan egin ohi dutenaren fotokopia merkebatekin ez goaz inora.
|
|
2004
|
|
|
Euskararen estatusa ukipen egoeran gainjarriak dituen gainerako bi hizkuntzen estatusarekin alderatuz aztertu behar genukeela iritzi diogu lehenago. Erdal
|
hizkuntzena
gailendurik dagoen bitartean, pentsatzekoa da, jai daukala euskararenak. Elkarrekiko eraginean eraikitako egoera moduak izango lirateke nork bereganatua daukan estatus izaera.
|
|
|
Ulmann’ek ongi dio: " Hizkuntza bakoitzari kanpoko munduaren azterketa berezi eta jatorrizko bat datxeko; eta azterketa hori eta gaiñerako
|
hizkuntzena
, edo baita hizkuntza horren beraren aspaldikoak ere, desberdiñak dira".
|
|
2007
|
|
|
Aipagarriena Tafallaren kasua dugu, Tafallan euskararen erabilera% 1,7 izan den bitartean, bertze
|
hizkuntzena
% 8,7 izan da. Beraz euskarak baina+ 7 puntu gehiago aditu dira Tafallan kanpoko hizkuntzak (jakin ez dakigu zein).
|
|
|
Oroitaraz dezagun neurtua dena euskararen erabilera ez dela, baina bai udalerri batzuetako kaleetan erabiliak diren
|
hizkuntzena
, euskararena barne. Halere, hari berean, Euskal Herriko soziolinguistikako inkesten aitorturiko datuen arabera (Euskal Herriko Soziolinguistikako Inkesta 2001), elebidunak 2001ean 55.000 ziren Ipar Euskal Herrian(% 24,7), 1991ean aldiz 69.000 zirelarik(% 33,1).
|
|
2008
|
|
|
Hamarretik zazpi komunitatetan kazetarien ia erdia ari da irratian lanean, agian, bitarteko merkeena eta sinpleena delako irratia. Katalanen egoera bestelakoa da, haien egoerak antz gehiago du gehiengoen
|
hizkuntzena
; idatzian ari da kazetarien %31, 4, irratian %35, 6 eta telebistan %33 Telebista da nagusi berriz, galestarren komunitatean, kazetari erdiak baino gehiago ari dira medio horretan lanean. Idatzizkoa oso gutxi garatu dute eta 2002an galesez idatzitako egunkaria sortzeko ekimena abian jarri bazen ere, oraindik proiektua gauzatzeko arazo larriak dituzte.
|
|
|
• Euskara normalizatuko balitz, bere merkatua ez litzateke inguruko
|
hizkuntzena
bezain handia izango, ezta hurrik eman ere, baina bere iraupenari eusteko nahikoa litzateke.
|
|
|
Euskara normalizatuko balitz, bere merkatua ez litzateke inguruko
|
hizkuntzena
bezain handia izango, ezta hurrik eman ere, baina bere iraupenari eusteko nahikoa litzateke.
|
|
|
Ondorio nagusia, hortaz, bat dator adinaren auzia ikertu duten hainbat lanen emaitzekin (esate baterako, Muñoz 2000, 2003 eta 2006; Victori eta Tragant, 2003; Cenoz, 1998, 1999, 2002 eta 2003; Lasagabaster eta Doiz, 2003; Gallardo, 2004). Lan horiek nagusiki atzerriko hizkuntzaren azterketa egiten dute, ez ikasleen bestelako
|
hizkuntzena
; hurbilpen kuantitatiboa erabili ohi dute eta ikuspegi linguistikoa jorratzen dute gehienek. Gure lanaren ekarpena horretan ere ikus daiteke.
|
|
|
«Galesko gazteek, adibidez, kanpora irten behar dute lan bila, eta galdetzen dizute ea zertarako inbertitu behar den dirua hizkuntzan». Egoera ekonomikoa eta
|
hizkuntzena
txanponaren bi aldeak direla ohartarazi du.
|
|
|
Txikien handitasunaren aldarrikapena, bereziki hizkuntz gutxituei lotuta egin nahi du Andra Mari ikastolak. Bai euskararena, baita Europako hainbat
|
hizkuntzena
ere. Horretarako hainbat proiektu dituzte Andra Mari ikastolakoek, tartean Europan festaren berri ematea eta tokian tokiko gutxitutako hizkuntzekin bertatik bertarako harremana izatea.
|
|
2009
|
|
|
Besteetan bezala:
|
hizkuntzena
aldagai bat gehiago da enpresan eta normalizazioa, batez ere, teknika kontu bat.
|
|
|
Eta horrelakoak oso gutxi ditugu. Bestalde, orain arteko garapenak euskara baturako baino ez dira egin, oro har, eta ahozko euskararen errealitatea ez da gure ondoko
|
hizkuntzena
bezalakoa (Europako hizkuntza nagusiena, esaterako). Batuaren eta euskalkien arteko distantzia oso handia izan daiteke, eta ezagutza sistemak ez badira euskalkietara egokitzen, litekeena da gizartearen atal mugatu batek baino ez erabiltzea halako sistemak.
|
|
|
Hori gaur ez da lurraldearen barruti itxira mugatzen. Bistan da euskararen etorkizuna batez ere Euskal Herrian erabakiko dela, eta eremu urriko gainerako
|
hizkuntzena
bakoitzari dagokion lurraldean, baina ez hor bakarrik. " Euskarak zortzigarren lurralde bat du" esan eta esplikatu zuen Anjel Lertxundi idazleak.
|
|
|
Esan dugunez, komunikaziorako erabiliak diren neurrian bakarrik bizirauten dute hizkuntzek, hiztunen ezpainetan tokia egiten zaien heinean baino ez dira existitzen, eta hizkuntzen arteko hierarkizazioak (hizkuntza nagusia eta bigarren mailakoa, balioduna eta baliogabea...) bazterrean utzi behar ditugu hizkuntza aniztasunaren eta bizikidetzaren mesedean. Izan ere, hizkuntzen indarra eta nagusitasuna edo mendekotasuna ez baita
|
hizkuntzena
, hiztun erkidegoena baizik. Carme Junyent en hitzak baliatuz esan dezagun (Junyent, Tusón ek aipatua, 2003):
|
|
|
Argi dago ingelesak hizkuntza gisa ez duela berezko inolako ezaugarri miragarririk horrelako garrantzia lortzeko. Ahoskera ez da beste
|
hizkuntzena
baino errazagoa, ezta gramatika bera ere(...) eta ortografia ez da inondik inora samurra. Hizkuntza bat arrazoi bakarrarengatik bihurtzen da nazioarteko hizkuntza:
|
|
2010
|
|
|
Oinarrizko taula honetan ageri da, 8 hizkuntza definituen jakitea gehi definituak ez diren
|
hizkuntzena
konbinatuz, gaitasun linguistiko asko daudela: orotara 57 gaitasun ezberdin.
|
|
|
Daniel Nettlek eta Suzanne Romainek, izaki bizien eta hizkuntzen ugaritasunaren parekotasuna azpimarratzeko," aniztasun biolinguistikoa" deitzen diote bigarrenari. Munduan, tropikoetan dago espezie bizidunen kopuru handiena, eta baita
|
hizkuntzena
ere.1028 Aniztasuna tropikoetan dentsoagoa izatearen esplikazioa da hizkuntzak naturan egokitzen direla eta, ingurugiro desberdinengatik, ekosistemak bestelakotu diren lekuetan hizkuntzak ere desberdindu egin direla, historia luzeko prozesuan. Oreka zahar bat apurtuko litzateke etnia horien milaka urtetako ezagumen linguistikoa ezabatzean.1029
|
|
2011
|
|
|
deitzen diote bigarrenari. Munduan, tropikoetan dago espezie bizidunen kopuru handiena, eta baita
|
hizkuntzena
ere. Aniztasuna tropikoetan dentsoagoa izatearen esplikazioa da hizkuntzak naturan egokitzen direla eta, ingurugiro desberdinengatik, ekosistemak bestelakotu diren lekuetan hizkuntzak ere desberdindu egin direla, historia luzeko prozesuan? .
|
|
|
Aniztasunaren aldeko diskurtso maltzurretan ñabardura esanguratsu bat dago: kultur aniztasuna askoz errazago onartzen da
|
hizkuntzena
baino. Horretan ere arrazoi Jesús Tusónek:
|
|
|
Gure ustez aipatzea merezi duen beste datu bat soilik ikasgai modura irakasten diren
|
hizkuntzena
da. Testigantzen arabera, hizkuntzen% 8ren kasua litzateke hau.
|
|
2013
|
|
|
Gaur egungo joera da «ardatz bakarreko turismoa» saihestea, eremu bakar batean eguzkia eta hondartzaz, kulturaz, gaueko aisialdiaz, kirolaz eta abarrez gozatzeko aukera eskaintzeko. Adibidez, atzerrian eguzkiarekin eta hondartzarekin lotzen da Espainia, baina, jakina, gune horrek askotariko turismoak egiteko aukera ematen du, hala nola landa turismoa, turismo berdea, kultura turismoa,
|
hizkuntzena
, etab.
|
|
|
Horrek ez du esan nahi administrazio desberdinei ere gidaritza horren zati bat ez dagokienik. Etxe zatiak ditugu, eta etxe bakoitzean su bat baino gehiago, euskararena eta beste
|
hizkuntzena
. Suaren gidaritza gure sukaldeko sukaldariei badagokie neurri batean, baina zati bakoitzeko etxe administratzaileekin partekatuta, ahal dela.
|
|
|
Matrize sorgina da gure
|
hizkuntzena
.
|
|
|
Hori kontu etiko bat ere bada, goiko adibidea bezalaxe. Gatazka, oldar eta botere korapilo bat da, gainera,
|
hizkuntzena
. Horretan ere gustu guztietarako etikak hautatu daitezke.
|
|
2016
|
|
|
Eta historia ez badoa euskaltzale amorratuen gustora, bada gu, kristau garenok, ez dugu egingo Ameriketako Estatu batuetako indioena, suizidatzen omen direnak asko, filologiarako utziko dugu
|
hizkuntzena
, karrera oso polita dena, eta geratuko dira euskaltzaleak, euren biltzar eta bileretan bururaino ere sartuak, ahaztu gabe atsedena ere inportantea dela osasunerako.
|
|
|
Guk baditugu indargune batzuk. Esan dezagun milaka hizkuntza minorizaturen txirrindulari tropelean portuan gora ihes egindako talde oso txiki batean gaudela, eta hortik askoz aurrerago, estatu
|
hizkuntzena
ia beste karrera bat dela. Tropel handi horren egoera larria da.
|
|
2017
|
|
|
...ofizialtasun maila ezberdina izan behar denik (hierarkia bertikala, nolabait esateko). dena dela, bestelako legeek eta auzitegien jurisprudentziak hierarkia bertikalaren bide hori aukeratu dute aurrerago ikusiko dugun bezala. nolabait esan dezakegu espainiako hizkuntzen arteko hierarkizazioa ematen dela, bi ofizialtasun maila ezarriz. alde batetik, gaztelaniarena, eta bestaldetik, espainiako beste
|
hizkuntzena
.
|
|
|
Esan daiteke Espainiako hizkuntzen arteko hierarkizazioa ematen dela, bi ofizialtasunmaila ezarriz. Alde batetik, gaztelaniarena, eta bestaldetik, Espainiako beste
|
hizkuntzena
. aipagarria da 10 artikuluko bigarren zatian jasotzen dela konstituzioak aitortzen dituen oinarrizko eskubide eta askatasunak ulertu behar direla giza eskubideen deklarazio unibertsalaren arabera eta gai horien inguruan espainiako estatuak berretsitako nazioarteko akordioen arabera. bestalde, 14 artikuluan jasotzen da espainiar guztiak berdinak direla legearen aurrean eta ezin dela euren arteko d...
|
|
|
hizkuntzak jakitea gauza ona da. Hala ere,
|
hizkuntzena
esparru pribatuan uztea eta erakundeek hor eskurik ez sartzea da beste aukera.
|
|
|
Teoria hau egia balitz, munduko giza genen mapa eta hizkuntz familiena bat etorriko lirateke, Luigi Cavalli Sforza ikerlariak agerian utzi duen bezala munduko mapa genetikoa eraiki ondoren. Irudian aipatu bi eskemak, genena eta
|
hizkuntzena
, hamgamkiaski ongi datoz bat.
|
|
|
Konkistan oinarrituriko eta indarrean dauden estatuen mugak, aldiz, historia gorabeheren arabera finkatu dira eta zerikusi gutxi dute egiazko mugarriekin. Hau frogatzeko aski dugu edozein tokitako bi mapak konparatzea
|
hizkuntzena
eta estatuena, bat ez datozela ikusteko (Frantzia, adibidez). 1971 urtean munduan zeuden 132 estatuetatik hamabi bakarrik ziren nazio estatuak, 50ek populazioaren hiru laurdenak biltzen zituen herri nagusi bat zuten eta 39tan herririk handienak populazioaren erdia baino gutxiago ziren.
|
|
2018
|
|
|
11) aipatzen duten bezala: globalizazioak bultzatzen duen lingua franca funtzioari erantzuten dioten
|
hizkuntzena
. Azken multzo horretako hizkuntzei batez ere ingeLehiatzeko balio erantsia litzateke gure enpresentzat lekuan lekuko hizkuntzak eta kulturak menperatzea. biziberritzea, eleaniztasunaren garaiko erronka – Iñaki Mart� nez de Luna lesari, nazioarteko komunikaziorako duten balio pragmatikoa ez ezik, cool izaera ere atxikitzen die gure gizarteak, horrek gazteengan berezikipizten dituen lilura zein eta erakargarritasunarekin.
|
|
|
Ildo beretik jarraituz, 64 urtetik gorakoek osatzen dute ondorengotalde euskaldunena, non euskararen erabilera %11 den, gaztelaniarena %85, eta beste
|
hizkuntzena
%4 Astean zeharreko datuekin alderatuz, %4 igo da euskararen erabilera, eta adin talde erdaldunenetik euskaldunen artean egotera igaro da.
|
|
|
Baina ez ahaztu politikaren esparruetan egiten direla legeak eta moldatzen dela gizartearen funtzionamendua. Eta
|
hizkuntzena
, noski".
|
|
|
Eta, itsasoz haraindiko herri haietan bezala, hemen ere, Espainiako estatuaren hizkuntzakeriak euskararen etnozidio linguistikoa eragin eta bultzatu duela euskararen herrian. ...en bidez inposatu zuela gerra zibil batek ekarritako diktadura baten bidez. Eta diktadura horren ondoren ere, demokrazia izeneko garai honetan, gaztelaniaren eta Espainiako lurraldeetako gainontzeko hizkuntzen arteko desoreka iraunarazteko, diskurtso eta lege baztertzaileak dituela gaur egun. Diskurtso eta lege horiek, euskararen zabalkundea oztopatzea dute helburu, Espainiako estatuko gainontzeko
|
hizkuntzena
bezalaxe. Adibide baterako, Nafarroako kasua dugu:
|
|
2019
|
|
|
hizkuntza aztertzea eta zaintzea. Eta euskararen egoera ez da gaztelania, frantsesa eta beste horrelako
|
hizkuntzena
bezalakoa. Euskara guztia beharrean dago.
|
|
|
Gaztelaniak migratzaile askorentzako lingua franca papera jokatzen du gehienetan, nahiz etaorokorrean barneratua duten
|
hizkuntzena
gai garrantzitsua dela Euskal Herrian. Hizkuntzaintegrazioaren gaiari lotuta, bi iritzi gailentzen direla konturatu gara:
|
|
2021
|
|
|
Eraldaketa digitalak aniztasuna ere (kulturala,
|
hizkuntzena
, generoarena, identitateena...) jar dezake ezbaian. Horrexegatik oso garrantzitsua da, berariazko zaintza eta politiken bidez, eraldaketak izaera libre, inklusiboa eta demokratikoa izateko, erabaki estrategikoak hartzea.
|
|
2022
|
|
|
Baina esaten ari ginena: kreolearen diagnostikoaren hezurdura ez da" gure" beste
|
hizkuntzena
bezalakoa. Guztiarekin ere, transmisio galerarik ez du izan, eta funtzio pertsonal, familiar eta sozialak, eta funtzio lokaletatik asko, sendo ditu.
|
|
2023
|
|
|
Belar ondua aipatu dut, jakina, belar txarrak ezin ondu, etxeratu eta ganbaran gorde, ez baitute balio (h) aziendak behar bezala elikatzeko. Euskara ikasi eta ikusi nahi ez duenak, kultura euskalduna galtzen du eta indarra duten
|
hizkuntzena
lehenetsi, irentsi.
|