|
2015
|
|
|
Noski! Baina bada beste estilo bat ere, bertso inprobisatuak izan zuen arintasun, bizkortasun, zorroztasun eta erabaki gaitasunarekin planteatzen dena, nahiz eta teknika aldetik hain landua ez izan eta lizentzia gehixeago
|
hartu
. Agian, atzera bueltarik gabeko oihan zarbatsuan sartzen ari naiz, baina esateko gogoa neukan.
|
|
|
Gardnerville herrixka txikian kokatua, Nevadako kasinoak antzeman daitezke kaleetatik. Oso alai
|
hartu
gintuen, eta puntualtasun ezaren lotsak segituan aldendu zitzaizkigun. Ezertan hasi baino lehen, whiskiz egindako edabea eman zigun, eta, toparen ostean, muntaketa lanetan hasi ginen.
|
|
|
Euskal Herrian badago euskara ezdeusa dela pentsatzen duenik, eta AEBetan erabilgarria denik ere) eskainiko genuen emanaldia. Zoragarria izan zen Boiseko haurrek nola begiratzen zieten Joni, Jokini eta Xamoari; nola entzuten zituzten arretaz baxua, gitarra eta saxoa; eta bereziki polita izan zen nola
|
hartu
zuten parte euskarazko Maite zaitut, Pintxo Pintxo edota Paristik natorren kantak ozen abestuz.
|
|
|
Egoera deskribatuko dut: JTko sarreran taberna dago, eta irekia dagoen ate bat zeharkatuta, jantokia, beraz, gosaria
|
hartu
nahi zuenak zeharkatu egin behar zuen oholtza. Demagun, jende asko joaten dela urteroko gosari horretara.
|
|
|
“Jende asko” esamoldearekin izugarrizko pila esan nahi dut, kontuan izan AEBetan dena dela handia, baxuak kontrabaxu bihurtzeraino. Bukatzeko, jantokia beteta dagoen artean, gosaria
|
hartu
nahi dutenak tabernan itxaron beharrean daude. Beraz, esan daiteke publiko mordoa genuela, baina ia inork ez zuen euskaraz ulertzen.
|
|
|
Jokinen mapatxeak Johnny Curutchet
|
hartu
zuenekoa
|
|
|
Estafa baten biktima izan ginen. Zorionez, bazituen gelak, eta bertan
|
hartu
genuen lotarako lekua.
|
|
|
Hotel bitxia zen, bungalowen antzeko etxetxoz osatua. Binaka edo hirunaka
|
hartu
genuen ostatu, eta konturatu nintzen etxetxo guztiak altueran zeudela jarrita, haietara sartzeko eskailerak igo behar zirelarik.
|
|
|
Egurrez jantzitako pista gaineko peoi eta alfilok
|
hartu
genituen egokitutako tokiak. Gladiadore sentitu nintzen une batez, amerikar globalizatuen begiek show eskean begiratzen ziguten bitartean.
|
|
|
Gero, konpartitu ere egiten ditut: adibidez, saioko bertsolari, gai jartzaile… eta bertan parte
|
hartu
dutenei ere bidaltzen diet, opari gisa”.
|
|
|
Eta handik goizeko ordu bietan irten –dena ondo badoa goizeko hiruretan neure herrira itzultzeko. Hurrengo egunean, demagun igandea dela, beste saio bat dago arratsaldez; lagunaren tabernan kafe petrolioduna
|
hartu
eta berriz kotxe zaharrean, irratia ez dabil, banoa bidean ahozko tradizio honen balio objektiboak banan bana akatzen. Bederatziak inguruan etxean izango naiz”.
|
|
|
“Orain lauzpabost urte hasi nintzen saioak grabatzen. 2008an Xorroxin Irratian lanean hasi eta 2010ean bertako Bertsoinka saioa gidatzeko ardura
|
hartu
nuen. Aitzaki horrekin saioak grabatzen hasi nintzen, bai saiorako eta baita bertzela ere, grabagailua beti eskura izaten dudala baliatuz”.
|
|
|
Ghettifikatu egin gara askotan politikoki zein sozialki. Zama bat balitz bezala
|
hartu
da aurrera jo beharrez, baina horrekin memento askotan bandera ere egin da: ‘Euskaldunok badakigu sufritzen helburu bat lortzeko’”, eutsi zion.
|
|
|
argia ez transmititzea da”. Maiz
|
hartu
zituen hizpide haurrak emozioak azaltzerakoan, eta haurrak ez direla horrelakoak erakutsi zuen, ilusioa, bizitza eta mundua zirela deskribatuta. “Gizartean kulturak eta hezkuntzak eramaten gaituzte errepresiora:
|
|
|
2001eko txapelketaren osteko Argia astekariak antolatutako mahai inguru batean bertsolariei “emozio trafikanteak” zirela ezbaian aritu zirela gogoan du: “Ez genuen ondo
|
hartu
, baina arrazoi pixka bat bazuen. Egia da batzuetan ailegatzen garela pornografia emozional apur bat egitera.
|
|
|
Beste behin, adinarekin eta bizipenekin lotu zuen. “Adina
|
hartu
ahala gaia beste modu batean lantzeko nahia badaukazu, baina horretarako bizipenak eduki egin behar dituzu”, egin zuen lotura. Bizipenek juzku potoloetatik xehetasunetara eraman dezakete bertsolaria Elortzaren iritziz:
|
|
2016
|
|
|
65 urteurrena iritsi zenean, Berbaro, Gerediaga eta Kriskitiña hasi ginen bonbardaketa hori gogora ekartzen, bizi zirenak omentzen… Aurretik ez Udalak ez beste inork ez zuen ezer egin. Apurka apurka, horrek beste presentzia bat
|
hartu
du, baina kostata.
|
|
|
Igor Elortza: Lana banatu dugu, bakoitzak pertsonaia batzuk
|
hartu
ditu eta, uneren batean, bakoitza bere etxeko bakardadean aritu da lanean. Baina, gero, egoerak trukatu ditugu, pertsonaiak gurutzatu ditugu, egoerak partekatu… Eta biok batera aritzeaz gain, lantalde guztiarekin ere egon gara, aktoreek egin dituzten egonaldietan.
|
|
|
Urnietako kultur mugimenduan luzaz jardundakoa da, bereziki euskal dantzetan eta gazteriarekin lotutako beste hainbat kontutan. Antzerki taldean ere parte
|
hartu
zuen, baina, azkenekoz, duela 34 urte. Obraren izena:
|
|
|
pertsonaia zehatz batzuekin, epaiketa bat… Obra horren amaieran, lan osoaren heren bat hartuz, Txirritaren “asto lasterra” sartzen dute. Gerora, Xabierrek zati hori
|
hartu
, aldatu, handitu eta Gabon, Txirrita sortu zuen. Antzezlana fartsa generoaren barruan dago, eta bertan Txirritari epaiketa bat egiten zaio”.
|
|
|
Xabier Lete Urnietara joan zen bizitzera eta antzerkirako grina zeukan herri batekin egin zuen topo, besteak beste Lurdes Iriondoren lanari esker. Letek antzezlana aurrera ateratzeko deliberoa
|
hartu
eta lanari ekin zion. Jendea biltzeko deialdia entzun bezain pronto azaldu zen Jokin Izagirre:
|
|
|
“Letek idatzitako obra, Lete zuzendari, Lete aktore eta Txirritaren inguruan! Baina ez da serio
|
hartu
behar, fartsa bat baita. Bat baino gehiago etorri zaigu kexu:
|
|
|
|
hartu
fusilak joan frentera
|
|
|
Bat batean sakeleko telefonoak jotzen digu, batari Elorrion eta besteari Lesakan. Telefonoaren bestaldetik Bertsozale Elkarteko emakume ahots ezagun batek pasioz diosku eskuartean dutena itzela dela, udaberrikoa ezin hobeto joan zela, uztailerako aurreikusita dutena zoragarria izango dela eta ea guk horretan guztian parte
|
hartu
nahi dugun.
|
|
|
Bat bateko gai jartzailetza asmatuta dago, baina trebatu ginen gu biok ere horretan. Azkenerako, gustua ere
|
hartu
genion sasi bat batekotasunari, emaitzarekin pozik geratzeraino.
|
|
|
Magia horrek
|
hartu
gintuen gu ere oholtzan behin eta berriz. Aurrez horren konplexua zirudiena ez zen horren zaila antza.
|
|
|
Portutik ateratzekoa zen kultur artekoaren txalupa, baina eguraldi txarragatik bertan behera geratu zen itsasorako bidaia. Itsaso azpian
|
hartu
genuen aterpe, Aquariumean. Saio ederra izan zen, entzuleak aurrean txaloka, arrainak atzean musuka.
|
|
|
Hasieran, oso bertsio girotik gentozen, geure burua ez oso serioegi hartzetik eta jendeak gu ere ez oso serio ikustetik, era berean. Lehenengo diskorako baxu jotzaile bat sartu zen, talde ikuskera
|
hartu
genuen eta gure kantak jotzen genituen. Espazio aldetik bertsozaleek antolatutako saioak izatetik, musika eszenan sartzen hasi ginen.
|
|
|
Umorez ez dakit, baina ironia handiz bai, behintzat. Harrigarria izan da zein ondo
|
hartu
izan diren zenbait letra.
|
|
|
Askotan pentsatu izan dudan zerbait da gu ez gatozela ezer berririk egitera. Egia da martxan jarri garen unetik ohartu garela espazio bat bazegoela betetzeko, eta, neurri batean,
|
hartu
dugula leku hori. Aitzolek zioenaren haritik, kritika sozialarena egin izan da, baina oso lelo zuzenekin.
|
|
|
Gure artean, inguruko musikan edo bertsolaritzan ere bai, beti gorrotatu izan dugu mezu erraza, guk kantatu izan dugunean eta besteei entzun izan diegunean. Errazegi hunkitzeko edo betiko kontsignen barruko hitz horiek ez ditugu inoiz ongi
|
hartu
, eta horien kontra joaten saiatu gara beti. Saiatzen gara hitzak zaplazteko bat izaten, geure buruentzako lehenengo, baina, gizarte honen parte garenez, gizarte honentzako ere bai.
|
|
|
Halako gaiekin haurrengana nola iritsi da erronka eta neurozientzian
|
hartu
dute oinarria, alegia edozein gai lantzeko motibazioa emozioak abiarazten duela. “Emozioak aktibatzeko gai bagara, interesa aktibatuko da.
|
|
|
“Patxi Goikoleak kontatu zuen nola erratz makila bat erabiltzen zuten eskoletan publikoaren aurrean kantatzen ohitzeko. Makilak eskura utzita bakarrik oraindik jarraitzen dute antolatzen mikrofono bat, ipuin bat
|
hartu
eta ipuinean ikusten dituzten marrazkiak kantuan botatzen. Ez dute egiten errimarekin, ez dute egiten bertso estrukturarekin, baina kantuan egiten dute.
|
|
|
Jende gehienak pentsa lezake ez dela beharrezkoa ziklo osoa betetzea, eta normala ‘erabili eta bota’ izatea. Lehen ziklo osoa betetzen zuen bertsoak, hau da, bertsoa entzun edo irakurri, herriak gogoan
|
hartu
eta kantatu. Inori ez zaio burutik pasatzen bertsolariek kantaturiko bertso guztiak gogoan hartzen zirenik; ez horixe; baina, han eta hemen, batzuek eta besteek, sorta politak bai.
|
|
|
Gero, heldu bihurtu ninduten eta fundamentuzko lan bat topatu nuen. Hegazkina
|
hartu
, eta mundua ezagutzeko aukera izan nuen, haur izaten jarraitzeko aitzakia baino ez zen kazetari lan bati esker. 2006 urtean Kuba zeharkatu nuen Indio Nabori repentista handiaren heriotzari buruzko ale bat osatzeko.
|
|
|
Milaka testu, milaka irudi, ehunka iritzi eta gogoeta eskaini ahal izan ditugu bertsolaritzaren inguruan. Ziurra da hobeto egin zitekeela, badaezpadako erabaki dezente
|
hartu
ditugula, baina egindako ekarpena eztabaidaezina delakoan ere bagaude. Guzti horrengatik, honenbestean eta ezinbestean, lanean jarri diren 411 horiei, ispiluaren beste aldean jartzera animatu diren guztiei, iragarleei, administrazioei eta, batez ere, harpidedunei, irakurtzen gaituzuenoi, webgunearen edo sare sozialen bidez jarraitzen gaituzuenoi, aupa zuek, zorionak, MILA MILAKA ESKER.
|
|
|
Aldizkari txikia da, berriro diogu, Bertsolari. Urte askoan Joxean Agirrek berak
|
hartu
du bere gain kazetaritza lanaren pisurik handiena. Lehen urteetan Laxaro Azkunek ere gauza dezente atera zituen, eta hurrengoetan Pako Aristi ere makina bat zenbaki egindakoa da bakarrik, erdibana edo heren batean.
|
|
|
Norbera etxetik lanean ari denean, telefonoa inork hartzen ez dionean, emailak erantzunik ez duenean, iragarki bat lortzeko dozena bat ezezko jarraian jaso direnean, bilerara deitu eta bi lagun bakarrik azaltzen direnean, irudi dezake bakarrik ari dela borrokan bat. Baina argitaraturikoei errepaso bat ematen hasi eta bat bi hiru lau… seko harrituta utzi gaitu urte hauetan guztietan aldizkarian parte
|
hartu
dutenen kopuruak: 411.
|
|
|
eta
|
hartu
tripodea:
|
|
|
Joxeanek erretiroa
|
hartu
zuen duela urte batzuk, baina dagoela lasai, eskatzen (ia) bera bezain artista den ondorengoa utzi baitu aldizkarian. Joxean erretiratuta Bertsolarirako lanetatik betiko libre ginelakoan nengoen, Antxokaren eskaera jaso nuenean, iazko azaro abenduan, oker ez banago.
|
|
|
Hogeita bat urte ziren orduan. Bertsotan eskertu nion gure mundutxoan parte
|
hartu
izanaren detailea, bera, gure aurreiritzi ustelak tarteko, ez baitzen, printzipioz, hemengoa.
|
|
2017
|
|
|
Lazkao Txiki ere puntaren puntan zebilen. 60koan eta 68koan ez da onenen artean ageri, baina, izatez, ez dugu lehen txapelketan eta azken sariketan parte
|
hartu
zuenaren arrastorik topatu. 62an, 65ean eta 67an oso emaitza onak lortu zituen, Xalbadorren pare, eta 70eko hamarkadan plazetan izan zuen protagonismoa ikusirik esan daiteke bazuela txapel handi bat irabazteko bezainbesteko talentua.
|
|
|
[8] 67ko hartan ez zuten parte
|
hartu
Agirre, Lazkano edo Lasartek, eta Uztapidek, finalean Xalbadorrekin gertaturikoa ikusi ondoren, esan zuen horrelako saltsak izatekotan hobea zela batere txapelketarik ez egitea. Basarrik 62koaren ondotik txapelketetan parte hartzeari uko egina zion.
|
|
|
Mezularia? Profeta baten kutsua
|
hartu
nion. Ez zen bertsolaria soilik.
|
|
|
Hauxe izan zen nik betirako gogoan
|
hartu
nuen txapelketa.
|
|
|
Horren aurrean, planto egitea erabaki nuen, Bertsozale Elkartea (artean “Bertsolari Elkartea”) ere nire jarrerakin ados zegoela. Berez, Euskadi Irratiko plantillakoa nintzenez, irratira itzultzeko erabakia
|
hartu
nuen, eta hantxe eman nuen aste pare bat. Azkenean, Elkarteak hala eskatuta, bertso programarekin jarraitzea erabaki nuen, baina horretarako plantillakoa izateari utzi eta autonomo gisa aritzea beste biderik ez zidaten ETBko nagusiek utzi.
|
|
|
“Bertsolaritzan, nere ustetan,/ gaur antzerki gehitxo dago,/ ta uste nuen zerbait bazela/ hori baino barrurago. / Sei urte luze pasa ditut ta/
|
hartu
makina bat trago;/ nere ustez asko aguantatu dut,/ baina ezin dut gehiago,/ zuek antzerkia nahi duzue ta/ hortarako prest ez nago”. Jakina, bertsolaritzak beti (orain arte behintzat) izan duen benetan txantxetan joko horrekin, inork ez zekien hura Jonen benetako despedida ote zen, edota Mikel Mendizabalek jarritako gaiari emandako erantzun jolastia.
|
|
|
Txalometroari erreparatuta, Unairen dutxakoek ez zutela behar beste jaso begitandu zitzaidan. Arriskua
|
hartu
baitzuen biderik zailena hautatzean. Txalorik errazenak (eta ziurrenik oparoenak) biktima paperak emango zizkion, baina bide errazari uko egin eta zailetik ere oso ondo atera zen.
|
|
|
Plateruenako eskaileretan labain egin eta goitik beheraino jausi nintzen tragoa eskuan neukala. Kontua da ipurdiko handi samarra
|
hartu
nuela; eta, biharamunean, Gasteizko finalerdira joan eta Unairen ama egokitu zitzaidan alboan. Bere aulkia ez omen zegoen oso santu, eta nik pisu gutxiago neukala eta han neu jartzeko proposatu zidan.
|
|
|
Ekipoa xumea da, pretentsio handirik gabekoa, baina bere funtzioa betetzen duena. Argiztapena guztiz naturala da eta taldekideen artean txandakatzen dira ke makinaren hutsunea betetzeko, nahiz eta, alor horretan ardura nagusia Unaik
|
hartu
duen.
|
|
|
Gipuzkoako Txapelketatik ere deitu zioten behin, baina Erasmus programarekin Mexikora joan beharra egokitu zitzaion. Jon Ander Erniarraizko bertso eskolan dabil eta Herriartekoan
|
hartu
du parte. Esan bezala, dantzan ere egiten du txapelketetan Maider lehengusuarekin bikotea osatuz.
|
|
|
Duela urte batzuk bertsolari boltxebikeek
|
hartu
zuten gaztetxea. Manex Mantxolak, Beñat Hach Embarek eta Andoni Biainek barrez leherrarazi zuten publikoa, tankea tailerrean utzi zuten arren.
|
|
|
Ez da, ordea, azken urteotan emanaldi moduan ikus daitekeen inprobisazio mugimendu bakarra. Hiri inguruetan asko zabaldu da hip hop mugimendua eta raperoen ahotsak indarra
|
hartu
du. Bi mugimenduok ez dira elkarri bizkarra emanda bizi, hala ere.
|
|
|
Esaterako, Inaxi Etxabe, azken Gipuzkoako Txapeldunari txapela jarri zion emakume bertsolaria Zarautzen bizi da azken urte luzeetan, baina izatez Oikiakoa da. Oikiakoa zen Inazio Jauregi zena ere, 1985 urtean Herri arteko Txapelketan zarauztarrekin parte
|
hartu
zuena ere. Urdaneta ingurukoak dira Nikolas Zendoia eta Luix Otamendi bertsolariak ere, biak Zarautzen bizi arren… Errezildarra zen Xegundo Etxeberria.
|
|
|
Zazpi urteko mutikoa zela guraso eta anai arrebekin batera Zarautza etorri zen bizitzera. Aita amek Azken Portuko taberna
|
hartu
zuten.
|
|
|
Basarrik bertso batzuk idatzi zizkion Zarautzi. Ia ia herriko ereserkitzat
|
hartu
zituzten zarauztarrek eta ez da herritarrik izango bertso horien doinua eta letra, gutxi gehiago, ez dakizkienik. Aipagarria da Iduzki denean doinuaren aldagai bat erabiliz idatzi zituela Basarrik bertso horiek.
|
|
|
Zinema frontoian burutzen zen ekitaldia, eta bertsolariek, bukatu ondoren, Iruretagoiena taberna Kukulunea zuten aterpe ohikoa. Neuk, oso gogoan dut nola 1983.ean, hogeita bat urte nituela, eta maiatzaren leheneko jaialdi hartan parte
|
hartu
ondoren, Patxi Barbero, Patxi Etxeberria eta hirurok bertsotan aritu ginen Kukulunean, mahai jiran jarrita, afari merienda egiten genuen bitartean. Orain, hura zegoen lekuan ere, pizzeria bat dago.
|
|
|
Txoro txoroan ezin da
|
hartu
/ errejimenaren zama
|
|
|
Berriz behera
|
hartu
nuen ba/ lehen aldapa gaiztoa
|
|
|
1965eko irailean ireki zen Zarauzko ikastola, eta handik gutxira hilko zen poetaren omenez Salbatore Mitxelena izena
|
hartu
zuen berehalaxe. Horrez gain, joan den hogeitaka urte luzean Zarauzko bertso eskolaren egoitza ere izan da Salbatore Mitxelena ikastola.
|
|
|
Horrez gain, joan den hogeitaka urte luzean Zarauzko bertso eskolaren egoitza ere izan da Salbatore Mitxelena ikastola. Horregatik
|
hartu
zuen bertso eskolak Etxebeltz izena.
|
|
|
Gizona denboraz urri zebilenez, Valverdek estra gisa ordaintzen zizkion orduak, eta Antonio Lekonak mundu guztiari kontatzen omen zion kolperik jo gabe dirua irabazten hasi zela. Valverderen irudi hori
|
hartu
izan dugu, geroztik, Xenpelarren irudi benetakotzat. Lan hori bukatu eta berehala hil zen margolaria.
|
|
|
Xenpelar Senpelarre baserrian jaioa zen, Errenteriako lurretan, Oiartzundik gertuago badago ere. Baserri hori erabat hondatuta egon da, sasiak hartuta eta teilaturik gabe, Jose Luis Erkizia Basarrik eta bere emazte Ana Isabel Arrutik
|
hartu
eta erabat berritu zuten arte. Basarri bere garaian arraunlaria izan zen eta, gaur, ETBko esataria da estropada emanaldietan.
|
|
|
Remigio Mendiburuk 1966an egin zuen eskultura eta badirudi arrastoen molde bat erabili zuela. Ederra litzateke nondik
|
hartu
zituen jakitea.
|
|
|
Behar izan dugun guztietan izan dugu Andoni Egañaren laguntza, eta eskultura aukeratzeko deialdia egin zenean ere parte
|
hartu
zuen epaimahaian.
|
|
|
Xenpelar Bertso Eskola 1987an sortu zenez, 2012an ospatu genuen 25 urteurrena, eta berriro heldu genion eskulturaren gaiari. Bien bitartean, nik erretiroa
|
hartu
nuen edo hartu behar izan nuen. Oiartzungo Maquinaria Bonak enpresako bulego teknikoan egiten nuen lan, eta lantegia itxi egin zen 59 urte nituenean.
|
|
|
Xenpelar Bertso Eskola 1987an sortu zenez, 2012an ospatu genuen 25 urteurrena, eta berriro heldu genion eskulturaren gaiari. Bien bitartean, nik erretiroa hartu nuen edo
|
hartu
behar izan nuen. Oiartzungo Maquinaria Bonak enpresako bulego teknikoan egiten nuen lan, eta lantegia itxi egin zen 59 urte nituenean.
|
|
|
“Iazko saioan bakarrizketak eta bertsoak uztartu ziren. Bakarrizketen hezurdura, saioarena, Beak eraman zuen, nahiz eta antzerki taldeko jende gehiagok ere parte
|
hartu
. Saioak arrakasta handia izan zuen, oso ondo atera zen”, kontatu du Labakak.
|
|
|
Loiolako Hontza elkarteko bertso afari bat ere harrapatu nuen argazkitan. Harritu egin ninduen ikusteak nola ezertaz ezagutzen ez zuten pertsona bat izanda, hain goxo
|
hartu
ninduten gonbidatu moduan.
|
|
|
Alkatea atera zuten eta, geroztik, herrian alkate euskaltzaleak izan dituzte. Altaffaylla kultur elkartearen sortzaileetakoa izan zen, eta, Txalaparta argitaletxeko zuzendari, 1989tik aurrera, 60rekin aurrejubilazioa
|
hartu
zuen arte. Ez du, ordea, atsedenik hartzen.
|
|
|
Atsegin haundia
|
hartu
genuen entzule guztiok. Marmarrak isildu eta gero, Bilintxek hau aipatu zuen:
|
|
|
Emakumeak hitz egin eta gero, Mikeltxo Apala Otxagiko bertsolariak
|
hartu
zuen hitza, eta hark ere zerbait bitxi ikusi zuela esan zigun. Kantatu zuenez, bi hilabete izanen ez zituen haurtxo batek (ordurarte hitzik ere esan gabekoa, noski) eta bere aita amen harridurako, bertso bat kantatu omen zuen.
|
|
|
meategiek
|
hartu
|
|
|
Ez da zehazki bertso moldea (silaba kopurua berezia du), baina erraz sumatzen zaizkio neurtitzen ohiko ezaugarriak. Bertsolari batek baino gehiagok parte
|
hartu
zuten diska haren letragile bezala.
|
|
|
Plazaren izena irakurri eta Kepa Enbeita etorri zait burura. Urretxindorra goitizena
|
hartu
zuen, bilbotar askorentzat gerora soilik liburu denda baten izena izango zena. Jose Antonio Enbeita Txotxojeuri (egia esan, goitizenen kontuan gipuzkoarrek oro har sormen finagoa izan dutela iruditzen zait) aita ere bertsolaria zuen, baina ez zuen semearen adinako osperik izango.
|
|
2018
|
|
|
Beraz, bertsolaritzaren proiektu soziokulturala abiarazteko, agente eragile bat sortu beharra zegoen, eta, bertsolaritzaren kasuan, gizarte mugimendu baten forma
|
hartu
zuen. Izan zitekeen bestela, beste kultura diziplina batzuek beste era batera eraginkortasunez funtzionatu baitute.
|
|
|
Gure ikerketarako egin ditugun elkarrizketetan ere nabarmena da. Lehenik, rockaren belaunaldiko bertsolari gaztea animalia exotiko baten moduan
|
hartu
zuten. Orduan bakanak ziren bertsolari horiek arrotz sentitzen ziren bertsolaritzaren munduan.
|
|
|
Esate baterako, bertsolari kopurua zenbatekoa den eta emakume zein gizon bertsolariek zenbat saiotan parte hartzen duten aztertzen badugu, agerikoa da emakume bertsolari kopurua handitu ahala handitu dela parte hartze kopurua, ez gehiago ez gutxiago. Edonola ere, kontuan
|
hartu
behar da hemen aurkezten ditugun datuak aztertzean ez zaiola zenbakiaren zehaztasunari begiratu behar, joera orokorrari baizik. Datuak oso fidagarriak dira, baina ez dira erabat zehatzak.
|
|
|
Jendea artikulatzeko modu oso errentagarria da. Eskainiz
|
hartu
egiten du. Errentagarritasun hori dirutan edo bizindarrean kobra daiteke.
|
|
|
Behin epea beteta, aurrera begira jartzeko garaia da, eta horregatik abiatu dugu Gogoeta Prozesua aurten. Berriz ere ekipoa trinkotu nahi dugu, ikuspegi berriak proiektuan txertatu, hemendik 10 urtera Bertsozale Elkartean lidergoa edukiko duten belaunaldi berriak garai horretarako helburuak gurekin diseinatzen jarri… Funtzio asko dauzka Gogoetak, horregatik antolatu dugu hainbeste hilabete
|
hartu
dituen prozesua.
|
|
|
Dena den, 2018a gogoeta urtetzat
|
hartu
baldin badugu ere, gogoeta etengabea da Bertsozale Elkartean: etengabe aritzen gara gure egitura eta funtzionatzeko moduak dauzkagun helburuetara doitzen, eta azaroan helburuak markatu ondoren ere horretan jarraitu dugu eguneroko lanean.
|
|
|
Esfera publikoaren indarra ere agerian geratu da. Bertsozale Elkarteak ez du orain artean gehiegi parte
|
hartu
nahi izan, baina azterketan esaten da ez esku hartzea ere esku hartzeko modu bat dela. Buruko min bat baino gehiago sortuko dio horrek Bertsozale Elkarteari…
|
|
|
Pertsonalki, uste dut Bertsozale Elkarteak parte
|
hartu
izan duela esfera publikoan, beste kontu bat da nola parte hartu izan duen. Bertsolari Txapelketa Nagusian, oholtza eta oholtzaren ingurua ahalik eta gehien soildu eta bertsoa erdigunean jartzearen aldeko apustua egin genuen; 2016an, Europa Bat Batean topaketak antolatu genituen hizkuntza gutxituen gaia, transmisioaren gaia eta generoaren gaia erdigunean jarrita; hainbat elkarte eta erakunderekin ari gara lankidetzan… Hori izan da esfera publikoan parte hartzeko gure modua:
|
|
|
Pertsonalki, uste dut Bertsozale Elkarteak parte hartu izan duela esfera publikoan, beste kontu bat da nola parte
|
hartu
izan duen. Bertsolari Txapelketa Nagusian, oholtza eta oholtzaren ingurua ahalik eta gehien soildu eta bertsoa erdigunean jartzearen aldeko apustua egin genuen; 2016an, Europa Bat Batean topaketak antolatu genituen hizkuntza gutxituen gaia, transmisioaren gaia eta generoaren gaia erdigunean jarrita; hainbat elkarte eta erakunderekin ari gara lankidetzan… Hori izan da esfera publikoan parte hartzeko gure modua:
|
|
|
Ordutik hona Bertsozale Elkarte barruko funtzionamendua asko aldatu da: egituraren barruan, erabakiguneetan, emakumeen presentzia asko hazi da, bileretan hitz egiteko modua, elkarren zaintza… Etxe barruan, kontzientzia lan handia egin zen bere garaian, eta, kontzientzia
|
hartu
ondoren, bestelako praktika batzuk gauzatu ditugu.
|
|
|
bertsolaritzak proiektu global bat dauka eta, generoak pertsona guztiok zeharkatzen gaituen gisa berean proiektu guztiak ere zeharkatzen dituenez, zehar lerro gisa planteatu behar dugu: neurri eraginkorrak
|
hartu
behar ditugu eta ondo pentsatu zer transmititzen, hedatzen, sustatzen, ikertzen eta komunikatzen dugun. Osotasun hori kontuan hartu ezean, hartzen ditugun neurriak ez dira eraginkorrak izango.
|
|
|
neurri eraginkorrak hartu behar ditugu eta ondo pentsatu zer transmititzen, hedatzen, sustatzen, ikertzen eta komunikatzen dugun. Osotasun hori kontuan
|
hartu
ezean, hartzen ditugun neurriak ez dira eraginkorrak izango.
|
|
|
90eko hamarkadaren amaieran Bertsozale Elkarteak bertsolaritzaren booma arriskutsutzat jo eta hanpatze hori gelditzeko esku
|
hartu
zuen. Azken hamarkadan berriz gora egin du bertsozaletasunak, baina ez dira orduko ezaugarri berberak.
|
|
|
Migrazio, identitate eta etnizitate gaietan aditua da, eta bere ikerlan gehienak gai horien gainekoak izan dira. Hainbat ikerketatan
|
hartu
du parte, bai eta hainbat kongresutan ere. Immigrazioaren inguruko argitalpen ugari ditu, eta arlo horretako hainbat proiekturen sortzaile eta bultzatzaile izan da.
|
|
|
Euskara eta euskal kultura aztergai duten hainbat ikerketatan ere parte
|
hartu
du, gaiari buruzko hainbat argitalpen ditu eta hitzaldi zenbait ere eskaini izan ditu. Hauek dira landutako zenbait gai:
|
|
|
Hala Pernod senar emazteak; Martin senar emazte tapizegileak, Saint Naborden, 1888ko martxoaren 15ean; Sulzer senar emazte oihalgileak, 1888ko azaroaren 18an; Ferry anderea, 1889ko otsailaren 5ean; eta François alarguna, handik bi egunera. Hainbeste hilketaren ondoren, azkenean, preso
|
hartu
zuten, juzgatu eta gillotinara kondenatu. Antza denez, berak beti ukatu arren eta berarekin injustizia egiten zela aldarrikatu, maiz ibiltzen zen putetxeetan eta jokoan xahutzen osturiko diruak, diru lapurreta izan zelarik hilketen arrazoia.
|
|
|
Ia mende bat iragan zen Victor Hugok bere aldetik sorkuntza eta bestelako obretan lekukoa
|
hartu
arte, bereziki Kondenatu baten Azken Eguna eleberritxoan [2]. Parlamentuan ere saiatu zen hitz sutsuz politikariak bere ideietara erakartzen, baina, tamalez, frantses gizarteak kasu egin arte urte anitz igaro behar izan ziren, heriotza zigorraren deuseztatze osoa Robert Badinter en eskutik 1981eko urrilaren 9an lortu baitzen.
|
|
|
Aitak, beste askok bezala, Ameriketako bidea
|
hartu
zuen, Argentinakoa hain zuzen, eta Montserraten hil zen, Buenos Aireseko probintzian. Jean Etchepare semea 1870eko urtarrilaren 17an ezkondu zen Marie Lataillade Donapaleun (III) jaioa eta bera baino bi urte helduagoa zen andereñoarekin.
|
|
|
Pasaiako Udaletxeko agirietan [12] bada 1854an CHARLEMAGNE itsasontzia Montevideorako
|
hartu
zutenen errolda, eta hemen 473 pasaiarien artean ageri zaizkigu bi Jean Etchepare. Bat lukuztarra eta 17 urtekoa; eta bestea baigorriarra eta 23 urtekoa bere anaiarekin doana, hirurak laborariak.
|
|
|
Ez da iraganeko kontu soila emakumeak zaintza lanetan aritu bitartean, gizonezkoek
|
hartu
izana herriko taberna, jatetxe eta plazak. Anekdotikoa irudi lezakeen bizipen eta zapalkuntza bat ekarriko dut gogora:
|
|
|
+++ Tribu guztietan borobileko formazioa izan omen da historikoki bilgunearen ardatz. Hitza
|
hartu
nahi izan duena erdira etorri da, eta handik hitz egin die kideei. Kideek ez dute epaitu, nahiz eta begi guztiak erdian izan.
|
|
|
Baina, dena ez iluna mundu honetan. Niretzat Arabako bertso eskolen sorreran parte
|
hartu
eta ezagutu dudan jende zoragarri guzti horrekin nire jarduna partekatzea, harro sentitzeko moduko arrazoia da. Eta nola ez, gaurko Arabako Bertsolari Txapelketan, oholtza gainean eta bat batean 40 bertsolari ikustea.
|
|
|
gauza txarrik ez
|
hartu
buruan
|
|
|
|
hartu
maiteok nire laztanak
|
|
|
Ondorengo Paulo Iantzi sariketetan ez zuen parte
|
hartu
Bautistak, baina 1983 urtean hasi eta 1992 urtea arteko Nafarroako Txapelketa guztietan hartu zuen parte. 1983ko eta 1984ko finaletan sartu zen.
|