|
2000
|
|
|
Aita merkataritzan aritu zen eta Gasteiz eta Burgos izan zituen bizileku. Baina gogoan izan behar dugu, hezkuntzaren aldetik, feudalismo garai hartan familiak eta jatorriak zerikusi
|
handiagoa
zutela jaioterriak baino. Horregatik, bi anaiok Dominikoen ordenan sartzean, Vitoria hautatu zuten deituratzat, jatorriaren lotura jarraitzeko asmoz, noski.
|
|
|
—Zerua eskaintzen didazu, etxeko andere, eta eskertzen dizut, baina badakizu ezen, obligazinoak hertsatzen gaituenean, lurreko zeru guztiak bazterrerat utzi behar izaiten ditugula, betikoaren igurikitzan —eta, eneganat jiraturik, segitu zuen—: Horrek, bertzalde, nik baino behar
|
handiagoa
du, bistan da...
|
|
|
Baina Antonio Ibarbiak Asiskoak baino pazientzia
|
handiagoa
zuen eta bere ideia bakar hartarakotz bizi zen, eta erran zion:
|
|
|
—Hire ama eta aita jesuita mutur batean zaudek, ordea, eta ni bertzean. Eta gure arteko leizea gero eta
|
handiagoa
duk —eta, begietarat xuxen so egiten zidala, galdetu zidan—: Ez al duk, bada, bidean ardi hilik ikusi...?
|
|
|
Bai, irri egizu, jaun André, ene konturat bada ere, zeren irri bakoitza heriotzari ebasten diogun bizi puska bat baita, nahiz eta batzuek erranen dizuten ezen irria deabruaren mintzaira dela, gure nigar purpuilazko lur hau are nigargarriago eginez; irri egizu, bai, zeren eta gau hartan Amsterdamen gertatuak, nitaz denaz bezainbatean, komedia baten antz
|
handiagoa
baitu, nahiz eta komedia haren harietarik tragedia bat zegoen dilindan, ni barren barrendik bizi ninduena, zeren eta errabia errabiatu batek bulkatzen baininduen neure iraganarekin hausterat: amarekin, aita Bartolomerekin eta jesuitek Iruñan irakatsi zidatenarekin, neure haragia gurutzerako bidetik ateratzen nuela, bizipozerako bidean jartzeko asmotan.
|
|
|
Eta irri egizu, bai, jaun André, berriro diotsut, zeren eta gau hartan Amsterdamen gertatuak, nitaz denaz bezainbatean, komedia baten antz
|
handiagoa
baitu, nahiz eta komedia haren harietarik tragedia bat zegoen dilindan, ene tragedia propioa eta barren barrengoa, zeinak bulkatzen baininduen neure iraganarekin hausterat eta aitzina eta aitzina egiterat.
|
|
|
Ttipiri ere, dela bere zaletasunak hurbileko nahiz urrunekoengan sortzen zuen konplizitateagatik, dela bere izaera atseginagatik, nahi baino jende gehiago ezagutu nion beti inguruan mormorka, nola euliak kakaren. Ximurrak berak, izatez hain zakar eta zeken, nik baino hagitzez gaitasun
|
handiagoa
zuen hurkoa adiskide bilakatzeko. Bazuen urte franko diru munduari loturiko lagunarte berantiarragoa hobesten zuela, fraideeneko guardia zaharra baino.
|
|
|
—Bahekien betaurrekorik gabe Josuren are eite
|
handiagoa
duala?
|
|
|
Abuztuko ortziral horretako goizean ere, telefonoa jotzen hastean, ordubete baino gehiago nuen atzarririk, ganberako paret biluziei begirik ireki nahi ez niela. Tabakoaren eta edariaren karga ohi baino
|
handiagoa
dudalarik, aspirina pare bat hartzen dut ohatzeratu aitzin. Alabaina, aurreko eguerdian, aski lan nuen neure buru naufragoa mihise arteko portura garraiatzen, aurreneurriez oroitzeko.
|
|
|
Handik lekutzeko gero eta gogo
|
handiagoa
nuen, baina molde berean ordaindu nion.
|
|
2001
|
|
|
Esan dugunez, lehenago hinduek eraman
|
handiagoa
zuten. Beraien artean mendekuaren belarra ez zegoen horren zabaldua.
|
|
2002
|
|
|
Egun gogoangarri hartatik aurrera, bada, gure artekoak hobera egin zuen, ez era ikusgarri batean, baina. Pisu
|
handiagoa
baitzuten, artean ere, ilunaldiek argialdiek baino. Haatik, askoz baikorrago nengoen orduan, urte erdi bat lehenago baino.
|
|
|
–Asko irakurtzen zuen. Poema batzuk ere idatzi zituen, kostunbristak, balio sentimental
|
handiagoa
dutenak literarioa baino. Eta Oscar Wilderen haurrentzako ipuin bat itzuli zuen euskarara, bertsotan.
|
|
2003
|
|
|
Gainerakoan, hitz jario handiko gizona zen, argudioak ongi lotzen zekiena, gero nahi zuena egiteko. Halaxe funtzionatzen baitute diktadurek, karikatura baten antz
|
handiagoa
dutela, beste deusena baino.
|
|
|
Nahiko kostata, hori bai. Ohiturek eta inertziek uste baino indar
|
handiagoa
baitute.
|
|
|
Askatasun
|
handiagoa
dugu nahi duguna egiteko, eta bakoitzak erabakitzen du asteburu bakoitzean zer egin. Ez gara denok derrigorrez elkarrekin ibiltzen.
|
|
2004
|
|
|
1) talde etnosozialek askoz balio handiagoa ematen diote, euskaldun izateko borondatea? ezaugarri subjektiboari, proposatutako objektiboei baino; gainera, kontsiderazio hau bortitzagoa da euskararen ezagutza maila
|
handiagoa
dutenen artean; 2) ezaugarri objektiboen artean, balio handiagoa ematen zaie etnolinguistikoei (gehiago, euskaraz zertxobait, euskaraz ongi, ri baino)?. Goazen aurrera:
|
|
|
Idaztera jartzen garenean erdararen pisua datorkigu, erdararen eredua, eta erdararen eskemekin aritzen gara. Berez duguna baino arazo
|
handiagoa
dugu. Lehenik ikasia ahaztu egin beharra dugu, askatu egin behar dugu erdararekin bihurritutakoa.
|
|
|
Edozelan ere, Bautzek gero eta tarte
|
handiagoa
zuen sailkapen orokorrean. 1937ko Tourreko 7 etapa hura hasi aurretik, esate baterako, 10:57ko aldea zuen bigarrenarekin eta 12:03koa hirugarrenarekin.
|
|
|
Eta jasan nezakeen baino beldur
|
handiagoa
nuen ordurako.
|
|
|
Gauak bestetan baino pisu
|
handiagoa
zuela pentsatu zuen. Zeru ilunaren gainetik ile zuriko atso batek artilezko manta bat bota izan balu bezala.
|
|
|
Aitaren esanetan, ordea, nire jokoak Garrincharenaren antz
|
handiagoa
zuen, Pelerenarena baino. Hura bezala, gainera, nintzen, ilehoria banintzen ere, hura ez bezala.
|
|
|
Banekien nik haren bainak baiezkoak baino indar
|
handiagoa
zuela. Eta orduan esan nion:
|
|
2005
|
|
|
Baina berak. Inesek? ez zuen errukirik behar, hori baino urguilu
|
handiagoa
baitzuen eta nahiago baitzuen mina errukia baino.
|
|
|
–Bai, zuek interes
|
handiagoa
duzue probintzia horietan. Lasai, zeuek aukeratu nahi duzuen sagua.
|
|
2006
|
|
|
Oriolek Jainkoaren irudia pintatzen zuen eta nik Adanena. Berak lan
|
handiagoa
zuen, aingeruz inguratua baitzegoen Yave bizarduna eta bakar bakarrik Adan, Evarik gabe oraindik.
|
|
|
Ilargi beteak gure alde jokatuko zuela, lagungarri izango genuela agertu nion Bernati. Ausardiak baino indar
|
handiagoa
zuen nigan beldurrak, ordea. Soldaduen errainu bakanak edonondik salatzen zituen harresi gainean, hara eta hona.
|
|
2007
|
|
|
Unamunoren kontra Elizak hedatutako gaitzespenak, bestalde, askoz ere eragin
|
handiagoa
zuen urte haietan orain baino.
|
|
|
Biologiarekin baino, soziologiarekin edo, hobeto esanda, sexu politikarekin lotura
|
handiagoa
duen harreman mota dugu aurrekoa, inondik inora. Sexu diskriminazioak gure artean dirauelako hamaikagarren froga.
|
|
|
Berak ere aitaren ahotsa ateratzen du haserretzen denean. Bere aitaren gero eta antz
|
handiagoa
duela esan nion batean, harro erantzun zidan zelako astue, halako astakumie. Eta barrez lehertu zen gero.
|
|
|
Zeharka begiratzen diozunean pentsatuko duzu Jonen gero eta antz
|
handiagoa
duela, eta Jonen gaztetako ile kizkurra gogoratuko duzu. Ilea galdu du ordutik eta oso motz eramaten du orain, galera nabaritu ez dadin.
|
|
2008
|
|
|
atxikitzeko modua, baita desadostasunaren haizeak astintzen zuenean ere. Horregatik egoten zen hain gustura markesa anderearekin, harekin egoteko aukerak ohoratua, hark bere alabena baino antz
|
handiagoa
zuela aitortu zionean zer esanik ez; markesa andereak, gero, Nazariori buruzko galderak egin zizkion, haien harremanei buruzkoak, baita tarteka bere kezkak eta bere barrua neskameari hustu ere:
|
|
|
Bazirudien, beraz, zentzua berreskuratu eta berriro zentratu zela markes jauna; etxetik hiru bat ordu lehenago irten zèn markes jaunaren antz
|
handiagoa
zuen behinik behin, kontsul jaunaren etxetik irten berri zenarena baino.
|
|
|
–Hi alua bahaiz, ni aluago, Nazario!?, tonu gutxiesgarrian, esaldia bukatzearekin batera begiak itxuragabeki zabaldu eta argi ezin argitsuago batez betetzen zitzaizkiola; esan nahi baita Beñardo Nazarioren balizko irudiarekin asaskatzen ari zela etengabeko erretolikan: etxeko azkenputza izango nauk, baina azkenputz honek putz egiten dik hiri eta putz egiten ziek etxeko guztiei, zer uste duk, bada, Nazario?, izeba Ursulak ematen zidak pena pixka bat, egia esan, baina zer egin behar dut nik, hura ere aurka jarri bazait eta hireganako gorrotoa harenganako maitasuna baino
|
handiagoa
badut?, izan ere, hi alua bahaiz, ni aluago, Nazario! Hire fabrika eta hire fabrikaondoak hortik pasatzen zaizkidak, hire handinahia bezala, ulertzen didak, ezta?, ni eroriko naizen bezala eroriko baitira haiek, baita hi heu ere noizbait!, etxeko lotsa nauk, bai, baina hi heu utziko haut oraingoan lotsagarri, sekulorun sekulotan!, izan ere, hi alua bahaiz, ni aluago, Nazario!
|
|
|
Zer beste mundu zen hura, izan ere? Guztiek esaten zuten Nazario nortasun helduko gizona zela, adin bat zuena, bai, baina bi halako zituela zirudiena; alor hartan, ordea, haur babesgabe baten antz
|
handiagoa
zuen, bi gizonen egoteko moduak ere argi eta garbi adierazten baitzuen bien arteko aldea, Aquileok bere saltsan eta bere jokoan sartuta zirudien bitartean, Nazariok, aldiz, jokoz kanpo.
|
|
|
Bien bitartean, esan dizuedan bezala, korrika jarraitzen nuen, eta, batere konturatu gabe, tontor biko muino txiki haren barrenera hurbildua nintzen, uhartearen beste alderdi batean sartuz: arteak sakabanatuago hazten ziren han, eta basoko zuhaitzen antz
|
handiagoa
zuten bai itxuraz eta bai tamainaz. Haiekin nahastuta pinu bakan batzuk zeuden han eta hemen, batzuk berrogeita hamar, beste batzuk ia hirurogeita hamar oineko luzera hartzen zutenak.
|
|
|
Sarrerako puntak pasatzearekin lurrak inguratu egin gintuen alde guztietatik. Ipar Adarreko kostaldean hegoaldeko ainguralekuan bezain sarriak ziren basoak; baina hau luzeagoa eta estuagoa zen, eta antz
|
handiagoa
zuen benetan zenarekin, ibai baten estuarioarekin. Hantxe gure aurrean, hegoaldeko muturrean, ontzi baten hondakinak ikusi genituen bere desegitearen azkenetan.
|
|
|
Ondo armatuta, oholesitik atera ziren; baina alferrikako lana hartu zuten. Matxinatuak guk uste baino ausartagoak ziren, edo bestela guk baino fede
|
handiagoa
zuten Israelen punterian. Haietako lau edo bost gogotik ari ziren gure hornigaiak hartu eta, ur mehetik barrena, han ondoan zeukaten batel bateraino eramaten.
|
|
|
Eta zera aurkitu nuen, uhin bakoitza ez dela kostaldetik edo itsasontzi baten kubiertatik ematen duen mendi handi, leun, distiratsua, baizik eta antz
|
handiagoa
duela lehorreko mendi ilara batekin, haien tontor eta toki zelai eta haranekin. Coracleak, bere kasa utziz gero, jira eta bira, bere bidea bilatzen zuen, nolabait esateko, toki baxuenetatik barrena, eta alde egiten zuen uhinaren aldapa piko eta tontor garai, dardaratietatik.
|
|
|
–Geroz eta gorreria
|
handiagoa
du Paolok. Pi perrik ez du entzuten aitona honek, bota zuen Vitto riok.
|
|
|
Niri dagoeneko gozoa iruditzen zitzaidan bere hizkuntza arrotzean jarraitzen zuen hizketan, baina otoitz baten antzekoa zen orain haren jarduna, haur batekin edo maitasun beharrean dagoen norbaitekin ari balitz bezala. Eta, egia esateko, nekez aurki zezakeen maitasunean behinik behin ni baino premia
|
handiagoa
zuenik.
|
|
|
Bazirudien, beraz, zentzua berreskuratu eta berriro zentratu zela markes jauna; etxetik hiru bat ordu lehenago irten zèn markes jaunaren antz
|
handiagoa
zuen behinik behin, kontsul jaunaren etxetik irten berri zenarena baino.
|
|
|
" Hi alua bahaiz, ni aluago, Nazario!", tonu gutxiesgarrian, esaldia bukatzearekin batera begiak itxuragabeki zabaldu eta argi ezin argitsuago batez betetzen zitzaizkiola; esan nahi baita Beñardo Nazarioren balizko irudiarekin asaskatzen ari zela etengabeko erretolikan: etxeko azkenputza izango nauk, baina azkenputz honek putz egiten dik hiri eta putz egiten ziek etxeko guztiei, zer uste duk, bada, Nazario?, izeba Ursulak ematen zidak pena pixka bat, egia esan, baina zer egin behar dut nik, hura ere aurka jarri bazait eta hireganako gorrotoa harenganako maitasuna baino
|
handiagoa
badut?, izan ere, hi alua bahaiz, ni aluago, Nazario! Hire fabrika eta hire fabrikaondoak hortik pasatzen zaizkidak, hire handinahia bezala, ulertzen didak, ezta?, ni eroriko naizen bezala eroriko baitira haiek, baita hi heu ere noizbait!, etxeko lotsa nauk, bai, baina hi heu utziko haut oraingoan lotsagarri, sekulorun sekulotan!, izan ere, hi alua bahaiz, ni aluago, Nazario!
|
|
|
Esan nahi baita Reginak beti aurkitzen zuela markesa anderea bere tokian –bihotz buruen lehentasunezko zutoinean eta mirespenaren idulkian– atxikitzeko modua, baita desadostasunaren haizeak astintzen zuenean ere. Horregatik egoten zen hain gustura markesa anderearekin, harekin egoteko aukerak ohoratua, hark bere alabena baino antz
|
handiagoa
zuela aitortu zionean zer esanik ez; markesa andereak, gero, Nazariori buruzko galderak egin zizkion, haien harremanei buruzkoak... baita tarteka bere kezkak eta bere barrua neskameari hustu ere:
|
|
|
Zer beste mundu zen hura, izan ere? Guztiek esaten zuten Nazario nortasun helduko gizona zela, adin bat zuena, bai, baina bi halako zituela zirudiena; alor hartan, ordea, haur babesgabe baten antz
|
handiagoa
zuen... bi gizonen egoteko moduak ere argi eta garbi adierazten baitzuen bien arteko aldea, Aquileok bere saltsan eta bere jokoan sartuta zirudien bitartean, Nazariok, aldiz, jokoz kanpo. Nola ez zen, baina, jokoz kanpo egongo, baldin eta hura emakumeekin harremanetan jartzen zèn lehen aldietakoa bazen?
|
|
2009
|
|
|
–Oso ondo, ba, zorionekoa zu. Baina beharbada ez zara ohartu zure jarrerak zuk uste baino eragin
|
handiagoa
duela besteengan, esan zion Carlak.
|
|
|
162. Poesia, mende hasieran, krisi eta arrakasta arteko egoera nahastu batean dago. Inoiz baino zabalkunde sozial
|
handiagoa
du. Edozein festa publiko eta familiarretan poesiak irakurtzen dira.
|
|
|
Armentiak handiagoa ematen zuen etxean Iratin baino. Larruzko maletatxo bat zeraman eskuan, eta lepoko arre harekin eta modaz pasaturiko zamar harekin herriko irakasle muturbeltz baten itxura
|
handiagoa
zuen poliziarena baino. Oskar deseroso gelditu zen, egongelaren erdian zutik.
|
|
|
Malekoia berritu eta Itsas Pasealeku bihurtu zutenetik zegoen han, hondartzaren ertzean, beste hainbat eskulturarekin batera. Zarauzko Dama ipini zioten izena, baina Marteko enbaxadaren antz
|
handiagoa
zuen.
|
|
|
Ez zuten balio denboraren neurri bezala. Loaren antz
|
handiagoa
zuen orain bere bizitzak. Ez tantaka tantaka zenbatzen zuen urrutiko bizitza hura bezala.
|
|
|
Ezpainak zintzilika bezala geratu zitzaizkion Faoxeri, zigarroaren faltan. Inoiz baino memelo aurpegi
|
handiagoa
zuela iruditu zitzaidan. Paparretik heldu eta muturreko bat emateko gogoa ematen zuen.
|
|
|
–eta, iraganean egindako akatsei neurriko adabakia josten ziela, gehitu zuen?: Napoleonek baino meritu
|
handiagoa
du, zer demontre, ikusi nahi bainuke zer egingo lukeen ia Europa osoa bere egin zuèn gizonak Koch jeneralaren armadaren aurka!
|
|
|
–Betaurrekoak hautsi zaizkio!?,. Hasi kontatzen, Txato!??, baina haiek entzungo ez balitu bezala, erreakzionatu ere gabe; gero, baina. Txatok hamarrerainoko zenbaketa bideratu zuenean doi: bat, bi, hiru??, bat batean, bi lagun zaharrak bildu zitzaizkion, itxuraz, beldurra eta errabia; beldur hura beldur handiago bat zen, ordea, izuikararen parekoa, baina are
|
handiagoa
zuen, beharbada, errabia, errabiazko errabia, ikusi ere apenas ikusten baitzuen Damasok betaurrekorik gabe?, gorputza ere halaxe sentitu baitzuen deblauki, suak hartuta; Txatok zenbatzen segitzen zuen, lau, bost, sei??, eta Damaso kinka larri hartan zebilen, altxatu ez altxatu, Teofilo Mariaren oihua entzun zuenean: –Gelditu, Txato!?; orduan, baina, bere beldur izugarri hura errabiaren arragoan itxuraldatu balitz bezala, beste mota bateko beldurra bihurtzeko, aurrerarazi egiten zuena balaztatu eta atzerarazi beharrean, Damaso altxatu eta honela mintzatu zen:
|
|
|
beste naturaleza bat gainjarri zitzaiola, hagitzez ere ilunagoa eta menderagaitzagoa, ez baitago bestela ulertzerik nola sentitu zen hain noragabetuta, bere lekuan egoten zekièn emakumeak bere lekua guztiz galdu balu bezala; arratsalde hartan, adibidez, mila aldiz esan zion Jaunari onartzen zuela bere patua, fiat, fiat eta fiat?, baina esan orduko pizten zitzaizkion kontrakoa ziotèn ahotsak, bere baitaren baitaz jabetzen zirenak, patua onartu bezain laster onartuko ez balu bezala, haurrak, zeraren? antz
|
handiagoa
baitzuen benetako, haurrarena, baino; akatsa zuzentzeko, dena dela, garaiz zebilen, apika?
|
|
|
Hura tiragomen garaia zen; onenak Teofilo Maria eta Domingo ziren; Damaso ere aritzen zen, borondatea punteria baino
|
handiagoa
zuen arren; Gabino, berriz, tiragomen aroan ere zibarekin aritzen zen, zibaren dantzak liluratua baitzuen, halako eran, non, lurretik eskuarekin jasotzen zuenean, mutilak eta zibak zorionaren irudia osatzen baitzuten, halako zerbait, ziba hura ziba bat baino gehiago baitzen, ausaz, ordurako: munduaren bihotza, jainko txiki amoros batek eskuan eutsia; are gehiago:
|
|
|
Hortik aurrera, ama naturak sendabidean jarriko zaitu, ama naturari eman beharrekoa ematen zaionean gure alde jartzen da-eta; zure kasuan, hamaika urte dituzula, errazago? gaixoa zenbat eta gazteago izan, orduan eta
|
handiagoa
baitu bizi indarra.
|
|
|
Maria Bibiana, berriz, zintzoa da, eta zintzokeria guztiak alde batera utzi ditu, gainera: izeba Ernestinaren gero eta antz
|
handiagoa
du?
|
|
|
Hiriko udaltzaingoak gizon baten aurkako salaketa bat jaso zuen atzo; gizonak,, zulu? baten itxura
|
handiagoa
zuenak, irain egin zion emakume bati Abuztuaren 31 kalean; gero, zelatari batek gizona lasaitu nahi izan zuen, baina harekin ere haserretu eta, azkenik, Sizilia erregimentuko kabo batek sartu behar izan zuen tartean.
|
|
|
Gutienez hogei zamari zenbatu nituen Louvreko atariaren parean, eta kabalen inguruan bertze horrenbertze jende, mandazain, armagizon eta mutil. Nafarroako erregek baino hagitzez segizio
|
handiagoa
zuen Agaramonteko kondearen semeak.
|
|
|
Hamahiru hamalau urteko mutiko mehea zen, Louvreko lekaioen arropa gorrietan are meheago ematen zuena. Nik baino usadio
|
handiagoa
zuen Parisko karriketan. Berak usaindu zuen perila.
|
|
|
Eta zertarako izan nahi dut lau jauzi eginez zeharkatzen den erresuma bateko erregina? Nafarroa guztia baino
|
handiagoa
duzu nire ondareko azken jaurerria. Frantziako aurreko erregeren alaba naiz eta oraingoaren arreba.
|
|
|
Era berean, oraingo gazteek gurea baino autonomia
|
handiagoa
dute gurasoengandik etxe barruan, sakelakoari eta txatari esker, besteak beste. Gurasook ez dugu inolaz ere sartzerik esparru sekretu horietan, ezin ditugu kontrolatu.
|
|
|
Franck Bellivier ek Créteil go Henri Mondor ospitalean Psikiatria irakasten du, eta berezilaria da suizidioaren genetikan. Bellivierren iritziz, egiazko bikien artean% 87k suizidiorako joera berdina ez edukitzeak erakusten du suizidioan geneek baino garrantzi
|
handiagoa
dutela faktore ez genetikoek: alkoholak, psikotropikoak, bikote arazoak, traumak, patologia larriak?
|
|
|
Gizona eguzkia eta andrea ilargia, lurra edo. Gizonak urrutira begiratzen du baina ez da gai aurrean duena ikusteko ere; aldiz, emakumeari dendako erakusleihoa eta oro har hurbila irresistiblea zaio, gizonak ez bezala jendea nola doan jantzita garbi ikusten du, hautemateko gaitasun
|
handiagoa
baitu oro har.
|
|
|
...en hain noragabetuta, bere lekuan egoten zekièn emakumeak bere lekua guztiz galdu balu bezala; arratsalde hartan, adibidez, mila aldiz esan zion Jaunari onartzen zuela bere patua –fiat, fiat eta fiat–, baina esan orduko pizten zitzaizkion kontrakoa ziotèn ahotsak, bere baitaren baitaz jabetzen zirenak, patua onartu bezain laster onartuko ez balu bezala, haurrak" zeraren" antz
|
handiagoa
baitzuen benetako" haurrarena" baino; akatsa zuzentzeko, dena dela, garaiz zebilen, apika... senarrak bertatik bertara so egin baitzion, Reginak mementoan ezin interpretatu izan zuèn keinuan: errukizkoa ote zen, edo kontu eske zebilkion senarra, besterik gabe?
|
|
|
Maria Bibiana, berriz, zintzoa da, eta zintzokeria guztiak alde batera utzi ditu, gainera: izeba Ernestinaren gero eta antz
|
handiagoa
du...
|
|
|
Pilulak baino gehiago, beraz (buru buruan sartu esaten ari natzaizuna), aire garbia, atsedena eta elikadura ona izango dituzu sendagai. Hortik aurrera, ama naturak sendabidean jarriko zaitu, ama naturari eman beharrekoa ematen zaionean gure alde jartzen da-eta; zure kasuan, hamaika urte dituzula, errazago... gaixoa zenbat eta gazteago izan, orduan eta
|
handiagoa
baitu bizi indarra.
|
|
|
" Betaurrekoak hautsi zaizkio!"," Hasi kontatzen, Txato!"..., baina haiek entzungo ez balitu bezala, erreakzionatu ere gabe; gero, baina –Txatok hamarrerainoko zenbaketa bideratu zuenean doi: bat, bi, hiru... –, bat batean, bi lagun zaharrak bildu zitzaizkion, itxuraz, beldurra eta errabia; beldur hura beldur handiago bat zen, ordea, izuikararen parekoa, baina are
|
handiagoa
zuen, beharbada, errabia –errabiazko errabia, ikusi ere apenas ikusten baitzuen Damasok betaurrekorik gabe–, gorputza ere halaxe sentitu baitzuen deblauki, suak hartuta; Txatok zenbatzen segitzen zuen –lau, bost, sei... –, eta Damaso kinka larri hartan zebilen, altxatu ez altxatu, Teofilo Mariaren oihua entzun zuenean: " Gelditu, Txato!"; orduan, baina, bere beldur izugarri hura errabiaren arragoan itxuraldatu balitz bezala, beste mota bateko beldurra bihurtzeko, aurrerarazi egiten zuena balaztatu eta atzerarazi beharrean, Damaso altxatu eta honela mintzatu zen:
|
|
|
Hura tiragomen garaia zen; onenak Teofilo Maria eta Domingo ziren; Damaso ere aritzen zen, borondatea punteria baino
|
handiagoa
zuen arren; Gabino, berriz, tiragomen aroan ere zibarekin aritzen zen, zibaren dantzak liluratua baitzuen, halako eran, non, lurretik eskuarekin jasotzen zuenean, mutilak eta zibak zorionaren irudia osatzen baitzuten, halako zerbait, ziba hura ziba bat baino gehiago baitzen, ausaz, ordurako: munduaren bihotza, jainko txiki amoros batek eskuan eutsia; are gehiago:
|
|
|
–eta, iraganean egindako akatsei neurriko adabakia josten ziela, gehitu zuen–: Napoleonek baino meritu
|
handiagoa
du, zer demontre... ikusi nahi bainuke zer egingo lukeen ia Europa osoa bere egin zuèn gizonak Koch jeneralaren armadaren aurka! Oraintxe ulertzen baitut garai batean egin zenidàn marrazkia, orduan ulertu ez banizun ere:
|
|
|
Hiriko udaltzaingoak gizon baten aurkako salaketa bat jaso zuen atzo; gizonak," zulu" baten itxura
|
handiagoa
zuenak, irain egin zion emakume bati Abuztuaren 31 kalean; gero, zelatari batek gizona lasaitu nahi izan zuen, baina harekin ere haserretu eta, azkenik, Sizilia erregimentuko kabo batek sartu behar izan zuen tartean.
|
|
2010
|
|
|
berea esan zuen arte: . Mutila da, baina??; ai, azken hitz hura, borreroaren antz
|
handiagoa
zuena, eta eten puntu haiek, hiru puntuz osatuak baina hiru mila izan zitezkeenak, soka edo kate luze baten osagai, non laster batean urkatuko baikenituen gure ilusio guztiak?!; haurra, izan ere, zen bezalakoa zen, ez behar bezalakoa, eta hilzorian zegoen, gainera; gero, baina, urte erdia egin zuen, eta auskalo noiz arte egingo zuen, Adari egun batean eskuetatik erori izan ez balitzaio; izebak zaintzen zuen haurra ganbaran, etxekoengandik bakartuta; guztiek genekien hura, baina han ez zuen ez aitak, ez amak, ez medikuak eta ez inork haurraz hitz erdirik ere egiten, gure aurrean ez bederen, hura isilpeko gai bihurtu balitz bezala?
|
|
|
Baina gizonaren gerra ez da inoiz amaitzen, ezta gerrak amaitzen direnean ere, gizakion baitan beti baitira mota bateko zein besteko gerrak, bakterioena eta birusena ere ez da txantxetakoa, egia esan??, eta handik hiru bat hilabetera izugarria gertatu zen, gertatutakoak madarikazio bibliko batekin zerikusi
|
handiagoa
bazuen ere beste ezerekin baino. Oraintxe esan dizut, izan ere, nola astindu ninduen Heinrichek, ni gutxiesteko saioan, harako esaldi harekin:
|
|
|
kaleko testuinguruan, are gehiago Regina enekoan? burbuila baten antz
|
handiagoa
baitzuen Euzkadik errealitate batena baino; Felipek argi eta garbi esan zidan, ordea, Euzkadi misio lur bat zela, eta ordua ere heldua zen, ausaz, misio lan hari ekiteko, etxetik hasita: horrela jo nuen izeba Ernestinarengana eta euskaraz zekitèn neskameengana, euskaraz zuzendu zekizkidan; amari ere esan nion, halako batean, erreparo handiarekin esan ere, ongitxo ezagutzen bainuen zer nolakoa zen alor hartan:
|
|
|
Esan nahi dizudana da ohitu egin naizela. Eta, hala ere, nire egoera adieraz dezakeen irudia ez da koadro finko eta zehatz bat, gure baitan ez baitago ezer geldi, arestian ere esan dizut; aldiz, neure baitan bizi ditudan aurkako pentsamendu eta iritziek beren sendotasuna galdu eta joan doazen eta etorri datozen hodeien antz
|
handiagoa
dute: hodeiak eta hodeiak, kolore guztietakoak, kolore hotzak eta beroak era nahasi ez hain nahasian, batzuk besteen kontrapuntuan eta emaitza orain hotzago eta orain beroago batean, suzko suetatik eta izotzezko izotzetatik urrun.
|
|
|
Emozio poetikoaren eragileak bere izen deiturak zituen. Gustavo Adolfo Bécquer?, eta nire hurrengo urratsa hari buruzko informazioa jasotzea izan zen, berandu gabe neureganatuko nuena, etxera bisitan zetorkidàn ikastetxeko fraidearen bidez: Gustavo Adolfo Bécquer poeta handi bat omen zen, Espainiako poetarik handienetakoa, sentiberatasun are
|
handiagoa
zuena eta tuberkulosiak jota hil zena: –zu ez bezala?, erantsi zuen; handik aurrera, poesiaren esanahiaz aritu ginen, oker ez banago, eta nola ikusten baitzuen ni adi adi nengokiola, hitz erdirik ere galdu gabe, poetaren beste poema bat errezitatu zidan fraideak azkenean:
|
|
|
–Nik moja nahi izan nuen, badakizu, eta moja bat bezala bizi izan naiz Regina enean, pozik. Egunotan, baina, nire behar
|
handiagoa
duen beste komentu batetik hasi zaizkit deika, eta ezin ezetzik esan??; eta, ahotsa are abegikorragoa egiten saiatzen zela, segitu zuen: –Baina zin degizuet egunero errezatuko dudala zuen alde eta, bide batez, zera?
|
|
|
behin gerra bukatuta, borrokak ez duela zentzurik. Borrokak, baina, inoiz baino zentzu
|
handiagoa
du, une erabakigarrian baikaude orain, zirt edo zart! Badakizu zer esan zuen Karl Liebknechtek, azaroaren 9ko altxamenduaren egunean, Hohenzollernen jauregiaren aurrean?
|
|
|
Eztabaidagaia oinarri politikoei buruzko atala zenean, atal nagusia alegia, Batasunaren ahotsa Otegi izaten zen, eta metodologiaz edo egutegiaz eztabaidatu behar zenean, Otegik baino protagonismo
|
handiagoa
zuen Rufi Etxeberriak, gai horren ardura berak zeramalako. Ordezkaritza burua, auzia edozein zela ere, Otegi zen.
|
|
|
Tarte txiki batzuk egon dira, baina guretzat ez zen ezer berria. Arriskua
|
handiagoa
duzu, beste aldekoak atxilotzen dituzten neurrian. Baina ez daukat ezer askorik egiterik:
|
|
|
Eta, edukia bera baino harrigarriagoa da, hala ere, latinezko idazkien ondoan ustezko hieroglifo egiptoarrak agertu direla, eta baita euskal ostraka asko ere. Hieroglifoei dagokienez, Egiptotik kanpo inon ez dago adibide garaikiderik; euskal ostrakekin lotuta esan behar da antzinako euskaraz idatzitako testuak egon daitezkeela onartuagatik, ez dela antzekorik aurkitu tradizio epigrafiko
|
handiagoa
duten indusketa euskal akitanoetan. Ondorioz, erabat bakana den testu multzoa daukagu aurrean, Inperioan beste inon eta beste inongo garaitan parekorik ez duena.
|
|
|
Jüngerrek aipamen hauei egindako komentarioa izan zen topiko hutsak baino ez zirela, eta Leonardo da Vincik halako gauzak garbiago aurreikusi zituela. Azpimarratutako aipuek, ordea, kapitain alemaniarrak uste baino garrantzi
|
handiagoa
zuten, ezen Gernikako eta Durangoko sarraskiak hor baitzeuden ezarrita lerro artean 1930etik. Gernikak eta Durangok erakutsi zuten hegazkintza zibilizazio gerrazale eta guda modernorako faktore erabakigarria zela, Pirinioak ez zirela altuegiak erabateko mobilizazioaren aurrerapena saihesteko, bonbardaketetan herri guztietako gizakiak bat zetozela pairamenaren bidez, eta hegazkinlaria Estatu totalitarioen supergizaki edo gizagaindiko bihurtu zela faxismoaren erranetara.
|
|
|
galeperrak. Prestatzeko modua aldatzen zuen aste batetik bestera, lantegian urte gehiago zeramaten lankideei galdetzen baitzizkien errezeta berriak, beraiek ere galeperrak debalde jasotzen zituztenez esperientzia
|
handiagoa
zuten-eta hegazti haiek era diferenteetan maneatzen. Batean labean koñak pixka batekin erreta, bestean berdura saltsa batekin, ahate gibelez edo beste zernahiz beteak, sagar pure batekin, perretxikoekin, tomatearekin...
|
|
|
NEREA ez bezala, ikasle ona zen Kepa. Zailtasunik gabe gainditu zituen institutuko urteak, baina ez bestelako eragozpen batzuk jasan barik; espezialitatea hautatzeko orduan, letretarako joera
|
handiagoa
zuela-eta, bide horixe aukeratu nahi izan zuen; aitak, baina, entzun ere ez zuen egin nahi halakorik.
|
|
|
Baliteke manifestazio bat izatea hura ere. ZEN plana zela, atxiloketak zirela, tortura zela... gogorra izan zen Barrionuevoren garai beltz hura, baina gu ere animoso genbiltzan, mobilizazioetan oparo eta herritarren artean gero eta onarpen
|
handiagoa
genuela. Hortaz, berdintsu izan zitekeen Herrerako presoekiko itxialdi bat edo beste edozein errebindikazio.
|
|
|
Haren bitartez jakin nuen, adibidez, Josema ere mugaren beste aldera pasatu zela; taldekoen egoeraz jakin nahi izan nuen, baten bat erori ote zen, baina lagunak ez zeukan hartarainoko informaziorik. Jaime Bergararen osasunaz ere jakin nahiko nukeen, eta haren enpresaren paraderoaz, baina ez neukan nori galdetu, etxekoei nire helbiderik eman ezean; oraingoz nahiago nuen pixka batean lasai egon; iritsiko zen unea, baina momentu hartan
|
handiagoa
nuen ahazteko gogoa, jakitekoa baino.
|
|
|
Ongi gogoratzen naiz zeinen irrikatsu eta jorantsu geunden anai arrebok, ama gure beste anaia hartaz erditzear zegoenean, haurra noiz etorriko zain, harik eta etxeko medikuak —don Zoilok— berea esan zuen arte: " Mutila da, baina..."; ai, azken hitz hura, borreroaren antz
|
handiagoa
zuena, eta eten puntu haiek, hiru puntuz osatuak baina hiru mila izan zitezkeenak, soka edo kate luze baten osagai, non laster batean urkatuko baikenituen gure ilusio guztiak...!; haurra, izan ere, zen bezalakoa zen, ez behar bezalakoa... eta hilzorian zegoen, gainera; gero, baina, urte erdia egin zuen, eta auskalo noiz arte egingo zuen, Adari egun batean eskuetatik erori izan ez balitzaio; izeba... aitak eta amak horrela jokatzen bazuten, beren arrazoiak zituztelako zen, eta niri haien mende egotea zegokidan, Jainkoaren laugarren manamenduaren arabera, betiko aitzakia...
|
|
|
Umetako ametsetan agertzen zitzaizkidàn globoekin parekatzeko moduko lur idealizatu batez mintzatzen zitzaizkidan Felipe eta Feliperen osaba, aitor dut, baina horixe nuen nik atsegin, hain zuzen ere; burbuilen artean bizitzen ohitua nengoen: behin atera nintzen, bai, burbuila hartatik tuberkulosiari aurre egiteko, baina nik neurezko joera bat nuen, neure baitaren baitan jarraitzen zuena eta burbuilaz burbuila bizitzera ninderamana, baita gaixotasuna gaindituta gero ere... kaleko testuinguruan —are gehiago Regina enekoan— burbuila baten antz
|
handiagoa
baitzuen Euzkadik errealitate batena baino; Felipek argi eta garbi esan zidan, ordea, Euzkadi misio lur bat zela, eta ordua ere heldua zen, ausaz, misio lan hari ekiteko, etxetik hasita: horrela jo nuen izeba Ernestinarengana eta euskaraz zekitèn neskameengana, euskaraz zuzendu zekizkidan; amari ere esan nion, halako batean, erreparo handiarekin esan ere, ongitxo ezagutzen bainuen zer nolakoa zen alor hartan:
|
|
|
" Nik moja nahi izan nuen, badakizu, eta moja bat bezala bizi izan naiz Regina enean, pozik. Egunotan, baina, nire behar
|
handiagoa
duen beste komentu batetik hasi zaizkit deika, eta ezin ezetzik esan..."; eta, ahotsa are abegikorragoa egiten saiatzen zela, segitu zuen: " Baina zin degizuet egunero errezatuko dudala zuen alde eta, bide batez, zera... eskertuko nizueke zuek ere nire alde egingo bazenute.
|
|
|
Esan nahi dizudana da ohitu egin naizela. Eta, hala ere, nire egoera adieraz dezakeen irudia ez da koadro finko eta zehatz bat, gure baitan ez baitago ezer geldi, arestian ere esan dizut; aldiz, neure baitan bizi ditudan aurkako pentsamendu eta iritziek beren sendotasuna galdu eta joan doazen eta etorri datozen hodeien antz
|
handiagoa
dute: hodeiak eta hodeiak, kolore guztietakoak, kolore hotzak eta beroak era nahasi ez hain nahasian, batzuk besteen kontrapuntuan eta emaitza orain hotzago eta orain beroago batean, suzko suetatik eta izotzezko izotzetatik urrun.
|
|
|
Emozio poetikoaren eragileak bere izen deiturak zituen —Gustavo Adolfo Bécquer—, eta nire hurrengo urratsa hari buruzko informazioa jasotzea izan zen, berandu gabe neureganatuko nuena, etxera bisitan zetorkidàn ikastetxeko fraidearen bidez: Gustavo Adolfo Bécquer poeta handi bat omen zen, Espainiako poetarik handienetakoa, sentiberatasun are
|
handiagoa
zuena eta tuberkulosiak jota hil zena: " zu ez bezala", erantsi zuen; handik aurrera, poesiaren esanahiaz aritu ginen, oker ez banago, eta nola ikusten baitzuen ni adi adi nengokiola, hitz erdirik ere galdu gabe, poetaren beste poema bat errezitatu zidan fraideak azkenean:
|
|
|
behin gerra bukatuta, borrokak ez duela zentzurik. Borrokak, baina, inoiz baino zentzu
|
handiagoa
du, une erabakigarrian baikaude orain, zirt edo zart! Badakizu zer esan zuen Karl Liebknechtek, azaroaren 9ko altxamenduaren egunean, Hohenzollernen jauregiaren aurrean?
|
|
|
Baina gizonaren gerra ez da inoiz amaitzen, ezta gerrak amaitzen direnean ere, gizakion baitan beti baitira mota bateko zein besteko gerrak —bakterioena eta birusena ere ez da txantxetakoa, egia esan... —, eta handik hiru bat hilabetera izugarria gertatu zen, gertatutakoak madarikazio bibliko batekin zerikusi
|
handiagoa
bazuen ere beste ezerekin baino. Oraintxe esan dizut, izan ere, nola astindu ninduen Heinrichek, ni gutxiesteko saioan, harako esaldi harekin:
|
|
2011
|
|
|
Beraz, pintatzaileak berak baino ahalmen gehiago zuela. Jing Fuk berak baino botere
|
handiagoa
zuela. Arriskugarria zela, alegia.
|
|
|
–Ni berdintsua izanen nauk beste idazleren batek sorturen nauenean ere, esan zuen itzalak?, eta hi ez. Hik geroago eta heriotzaren antz
|
handiagoa
duk, egunetik egunera nabarmenagoa daukak burezurra.
|
|
|
Egia horren ordez, ametsaren presagio izaera aipatuko dio Guiomarri, ustez gezurretan. Guiomar marxistak hizkera hori gaitzetsiko dio, gero eta Kropotkirenaren antz
|
handiagoa
baitu, Kropotki anaia eroarenarena. Edonola ere, Carlosi, ametsaren gezurra ahoskatu ahala, egiantzeko egingo zaio.
|
|
|
iragarri zuen Schumacher-ek 1973an; gaur egun, txikia ederra da, eta gainera indartsua da, sare gizartean? . Hala, gizarte globalean gero eta balio
|
handiagoa
duen ideia batek bere esanahi betea hartzen du euskal gizartearentzat: –lehia sustraiduna?,, lankidetza sustraiduna?,, berrikuntza sustraiduna?,, gizartegintza sustraiduna?.
|
|
|
–globalak baliogabetu egiten du lokala? esaten zen orain dela urte gutxi, eta orain, berriz,, local moves the World?; hau da, txikia ondo egituratuta dagoenean politika, kultura eta ekonomia arloetan, gero eta protagonismo
|
handiagoa
du munduan, hainbat ikerlarik azaldu duten moduan: Alberto Alesina eta bere lankideek, edo Guillermo de la Dehesa k. Bestela esanda, 1973ko E. F. Schumacher ren, txikia ederra da?
|
|
|
Ez zen nahikoa izan, ordea. Indar
|
handiagoa
zuen nire ameskeriak. Sukarra izaten nuen sarri ilunabarreko orduetatik aurrera eta eldarniozko ametsak.
|
|
|
markatuz doalako bizitzaz dugun ikuspegia, arteaz dugun ikuspegia, eta beraz, zinemaz duguna. . Euskaldunok badugu zinema ikusteko modu bat, nahiz eta zoritxarrez, dena geroz eta globalizatuago dagoenez filmek ere geroz eta antz
|
handiagoa
duten; batzuk besteen klixeak dira geroz eta gehiagotan, Euskal Herrian nahiz Thailandian egin. Eta horregatik, gure bide propioak bilatzen jarraitu behar dugu, ez soilik euskaldunak garelako eta gure kultura dugulako, baizik eta bakoitzak adierazteko modu guztiz pertsonala lortu behar duelako, eta besteak egiten duen zinematik aldendu?.
|