|
2002
|
|
|
3 Eskola honetan nahiz eta espezialitate guztietan irakasgai guztiak euskarazegiteko eskaintza erabatekoa izan, eskolako funtzionamenduko eta antolakuntzarako batzordeetan?
|
euskarazkoan
salbu, erdara erabiltzen danagusiki, irakasle erdaldunak direla medio.
|
|
2003
|
|
|
gitarra elektrikoa, motorra, formula 1, auto zaharrak... Horren ondoan
|
euskarazkoan
zer genuen eta zer dugun gaur egun. Lehen begiratuan ikusten den datua, orain 25 urte baino urrunago gaudela proportzioan. Antzeko zerbait ari zaigula gertatzen telebista kate desberdinek egiten duten eskaintzan ere.
|
|
2004
|
|
|
Ez dute lan makala izango ordea, taula gainean diren lau pertsonaiak direlako susmagarriak, laurek dute musikaria hiltzeko motiboren bat: Antonio Lujan ile apaintzailea (Joseba Apaolaza), honen laguntzaile Alicia Garai (Ainhoa Aierbe), Mari Jose Zenarruzabeitia aberatsa (Itziar Lazkano gaztelerazko bertsioan eta Kontxu Odriozola
|
euskarazkoan
) eta Eduardo Lopez gizon misteriotsua (Asier Hormaza gaztelaniazkoan eta Jose Ramon Soroiz euskarazkoan). Hilketa izan den lekura bertaratu diren Lasa ofizialordearen (Kiko Jauregi) eta komisarioaren (Patxi Barko eta Asier Hormaza) laguntzaile bilakatuko da, beraz, ikus entzulea.
|
|
|
Ez dute lan makala izango ordea, taula gainean diren lau pertsonaiak direlako susmagarriak, laurek dute musikaria hiltzeko motiboren bat: Antonio Lujan ile apaintzailea (Joseba Apaolaza), honen laguntzaile Alicia Garai (Ainhoa Aierbe), Mari Jose Zenarruzabeitia aberatsa (Itziar Lazkano gaztelerazko bertsioan eta Kontxu Odriozola euskarazkoan) eta Eduardo Lopez gizon misteriotsua (Asier Hormaza gaztelaniazkoan eta Jose Ramon Soroiz
|
euskarazkoan
). Hilketa izan den lekura bertaratu diren Lasa ofizialordearen (Kiko Jauregi) eta komisarioaren (Patxi Barko eta Asier Hormaza) laguntzaile bilakatuko da, beraz, ikus entzulea.
|
|
2006
|
|
|
d) Ahal dela, eta erregela orokor gisa, gaztelaniazko testuan isildutako informazioa
|
euskarazkoan
ere esan gabe doa. Edozein kasutan ere, ulergarritasunaren mesederako, batzuetan euskarazko testuak gaztelaniazkoak baino informazio gehiago ematen du.
|
|
|
a.1) Gaztelaniaz siendo menester que esapide zaharkitua erabiltzen denean,
|
euskarazkoan
(zerbait) beharrezkoa dela esaten da:
|
|
|
Iruzkin pare bat egingo dut atzera, begien bistakoa azpimarratzeko bada ere: a) Erdal ereduan oreka modu bat ikusten da, baina ez
|
euskarazkoan
. Euskal edizioan testu ez unibertsitarioak hartzen du lehoiaren zatia:
|
|
|
ikusirik testuliburuak zein pisu desberdina duen erdarazko eta euskarazko liburugintzan, bistan da Hezkuntza Sailak har dezakeen neurri horrek ez lukeela berdin eragingo euskal eta erdal liburugintzan. Erdal liburuan zeharkako eragina luke, eta guztiz kontrakoa
|
euskarazkoan
. Ikasmaterialgintzaren pisua bai titulutan eta bai fakturazioan hain da handia ezen balizko neurri horrek ezin bizirik uzteraino ahuldu dezake euskal edizioa, bere indargune nagusia deseginda.
|
|
2008
|
|
|
Ondoren aipatzen diren kasuetan azterketa sakonagoa egitea komenigarritzat jo izan dute ingelesezko bertsioa erabili duten ikertzaileek, eta
|
euskarazkoan
ere kontuan izatekoak direla pentsa daiteke, euskararen bereganatze prozesuan baldintza horiek izan dezaketen eragina oraindik zehazki aztertu ez bada ere:
|
|
|
acArthur Bates testaren beste hizkuntzetako bertsio batzuetan gertatzen den bezala (Fenson eta beste, 1993; Jackson Maldonado eta beste, 2004 eta LopezOrnat eta beste, 2005)
|
euskarazkoan
ere azpiatal guztiak korrelazionatuta daudela aurkitu dugu. Lehen KGNZri dagozkion emaitzak bat datoz gaztelanietako beste ikerketa batzuetan lortutakoekin (Jackson Maldonado eta beste, 2004 eta LopezOrnat eta beste, 2005).
|
|
2009
|
|
|
Ia ezina da esparru publikoan ere gestioak euskaraz egitea. Webgune ziztrin batetik nabigatuz gero, oso litekeena da halako batean, besterik gabe,
|
euskarazkoan
egonik esteka bat sakatu eta erdarazkora pasatzea.
|
|
|
Laburragoa zen euskarazko alea. Axola ez zuelakoan, edo merkeago egiteagatik akaso, erdarazko liburuetan zeuden zenbait pasarte, grafiko eta plano ez ziren
|
euskarazkoan
ageri.
|
|
|
Euskalgintzan zer egin duen Mikelek ez dut hemen azaltzeko lekurik, uste dut bere biobibliografian argi nabari dela. Euskal kazetaritzan,
|
euskarazkoan
, alegia, gorengo maila eman duela, batez ere Zeruko Argia eta Deiako bere emaitza oparoan. Euskaltzaindikoa hitz bitan labur bildu dut.
|
|
|
Medikuntza erlatiboa bihurtu al da? Osakidetzaren ustez, bai, itzulpen akats bat dela-eta gaztelerazko azterketan erantzun desegokia dena
|
euskarazkoan
egokia baita.
|
|
|
Hizkuntz Eskubideen Behatokiak hainbat kexa jaso ditu itzulpenak direla eta. Kasu batzuetan galdera batzuen zentzua errotik aldatu dute, beste kasu batzuetan galderak nahastu dituzte gaztelaniazko galderan konorterik ez duen baina arnasa hartzen duen pertsonak
|
euskarazkoan
konortea du, baina ez du arnasa hartzen... Hizkuntzaren arabera esanahi bera ez duten galdera horietako bat azterketan sartuz gero, epaimahaiak erabakiko luke, eta baliogabetu egingo lukete galdera hori.
|
|
|
Bada, santutik gero eta gutxiago duen aste honetan, itzuli egin naiz Elioten liburura: jatorrizkoan The Waste Land du izena, eta
|
euskarazkoan
Lur eremua. Alegia, lur galdua, lur antzua.
|
|
|
Web guneko erdarazko bertsioan. Adi, s, pap?? agertzen da;
|
euskarazkoan
,. Adi, s, mam??.
|
|
|
Behin batean Espido Freireri galdetu zioten ea eskola garaian zein ikasgai zuen gogoko eta zein etsai, eta Laudiokoak
|
euskarazkoan
oso txarra zela azaldu zuen, eta nahita, gainera(. S?, era mala en euskera, voluntariamente, adem, s?). Nik nahiago egia plazaratze hori gaiaren inguruan nagusi den itxurakeria baino.
|
|
2010
|
|
|
Guk, dena den, kasu desberdinak egon daitezkeela uste dugu: agian oso merkatu zabala duten testu liburuentzat, euskarazko aleak egiten hasteko itzulpen kostuak besterik ez daude, eta ekoizpen maila erlatiboa altua izanik (ez soilik gaztelerazko merkatuan,
|
euskarazkoan
ere), orduan batez besteko kostuak ez dira gehiegi igoko. Baina beste mota bateko liburuentzat, aurrekoa ez da hain nabaria.
|
|
|
irizpide ebolutibo berdinak erabilita kontraesanak gertatzen zirela, eta sintaxirik gabeko testuak bazirela, ez marka morfologikorik ez ergatibo edo subjekturik ez dutenak? . Hori bai, silaba berarentzako izen latinoan co grafia erabiltzen da, eta
|
euskarazkoan
, berriz, ko euskararen arau ortografiko modernoak (sabindarrak) erabiliz?.
|
|
2011
|
|
|
Editorialak: Txertoa,
|
euskarazkoan
. Destino, gaztelerazkoa.
|
|
2012
|
|
|
Harry Potter. Bada,
|
euskarazkoan
ez zen apenas ikusi. Euskaldunok ere gaztelaniazkoaren alde egin genuen.
|
|
2013
|
|
|
Ea bestela zer irizten diozuen honi: asteartean, jarraipen berezia egin zioten denboraleari euskal telebista publikoan, zehatzago, bigarren katean, gaztelaniazkoan?
|
euskarazkoan
albistegi berezi bat sartu zuten 18:00etan, baina, aldiz, 10 minutura mugatu zuten arratseko Gaur egun, enegarrenez, saskibaloi partida baten aitzakian?. Denboraleak, beraz, goitik behera eraldatu zuen ETB2ko astearteko programazioa.
|
|
|
Bizpahiru minutu, urrea balio dutenak. Transzendentala den ezer esan nahi ez duenaren plantak eginez, ttak!, pilota txokora bidaltzen digu Iturbek, makur gaitezen literaturaren bideetan barna,
|
euskarazkoan
nahiz unibertsalean. La espuela. Felix Linaresek ere bere aintzazko minutua izaten du egunero, arteaz, literaturaz, zinemaz?
|
|
|
«Ba, desilusio ederra hartuko zenuke, ez pentsa han mexikarrek egun osoa kantari ematen dutenik». Hemen
|
euskarazkoan
pelikula mexikarrak jartzen dituztenean, segituan esaten didate: «Ama, jarri euskarazkoa, mexikarrak daude eta».
|
|
|
(Sarrionandia, 2010, 491). Izan ere, burdina eta Euskal Herria lotzen dituzten pasarteak ugari dira gaztelaniazko literaturan, baina ez
|
euskarazkoan
. Litekeena da Larramendik lehenengo gaztelaniaz idatzi izana euskaraeta gero itzuli izana latin eta euskarara.
|
|
2014
|
|
|
Euskarazko eskaintza halako hiru da eskaria. 1.399 plazatik 164 dira euskaraz eta datorren ikasturtean guraso iruindarrek 466 haur
|
euskarazkoan
matrikulatuko lituzkete. Gurasoek eta haurrek mila ekilibrio egin behar dituzte euskarazko heziketa jasotzeko.
|
|
|
Adibide bat: albistegian, jende berak hitz egiten du
|
euskarazkoan
eta erdarazkoan; euskaraz egin, eta gero erdaraz. Zergatik?
|
|
2015
|
|
|
Gabonetako artzain poematxoa, aurrekoa bezala. Artzainen izenak, ohikoak zirenak, sartzen ditu;
|
euskarazkoan
batzuk aldatu egin ditugu, gure artean ohikoago direnekin trukatuz. Autografo gordetzen da poema osoa:
|
|
|
Koldo Mitxelenaren zuzendaritzapean burutu zuen lana; eta, hementxe, Azkue Bibliotekan, lan horren hiru bertsio daude, lehenengoa erdaraz, eta gainontzeko biak euskaraz. Erdarazko bertsioa Miranderi berari opetsi zion Andolinek(. Jon Mirande Aiphasoro zenari/ herriminez/ Andolin Eguzkitza?); baina,
|
euskarazkoan
, gurasoak izango ditu gogoan: –Celsa Bilbao eta/ Antolín Eguzkitza/ ene gurasoi?.
|
|
|
Jatorrizkoan, izatez konklusioak dira desafio egiten dutenak, eta ez teoriak eurak,
|
euskarazkoan
adierazi zaigunez aparte utzita zer ote den" sen berezkoa"(= sens intuitif?). Gaztelaniaz, eta ingelesez beste horrenbeste, jatorrizkoaren erlatibozkoa mantendu da, eta, beraz, esangura bera gorde da ere:
|
|
|
Zer dela-eta ez nintzen jabetu alternantziaz jatorrizkoa irakurtzean orain hamar bat urte? Ohetik aterarazi ninduen substantibo eta adjektibo erreferentzialaren txandakatze hori zergatik ez nuen ikusi
|
euskarazkoan
–Horixe argitu nahian joan naiz karrajutik apalerantz Fontainebleau Hotel, Miami liburuxka ñimiñoaren bila, aieneka, eskuekin gerrialdea jabaldu ezinik.
|
|
|
Kontura zaitez, hasteko, Darwinen esaldi mila biderrez errepikatua
|
euskarazkoan
perpaus bi bihurtu zaigula, eta bihurritu ere. Baina, kontu hori eta beste zenbaitzuk bigarren edota hirugarren mailakotzat kontsideratuta, joan gaitezen nire iritziz erabat eztabaidagarria den puntura:
|
|
|
702. Gaztelaniazko testuan" Declaracion" zena
|
euskarazkoan
" Akordio" bihurtu zen;" Lizarrako Akordioa" zioen, halaber, ekitaldian zehar sinatzaileek atzean izan zuten panelak; ñabardura ez zen hutsala: momentua handiesteko balio zezakeen deitura, nabarmen gehiegizkoa zen Lizarran bildu zirenek sinatu zuten testuak euskal gatazkaren konponbideari buruzko irizpide orokorrak baino jasotzen ez zituenean; Irlanda Foroko kideek handik aurrera egingo zuten lanetik etorriko zen, etortzekotan, akordioa.
|
|
|
Zonbait kasutan ortografia makurra zuzendua izan da. Frantses bertsioko" Lizuniagaco erreka"," Guancheberria"," Ihartzeartea"," Haramberria"," Haramberrikoborda"," Arrossa"," Ithurbidea"," Ithurbidekoborda"," Boticariotxipia"," escaratz"...
|
euskarazkoan
zuzendurik agertzen dira: " Lizuniagako erreka"," Guantxeberria"," Ihartzartea"," Haranberria"," Haranberrikoborda"," Arrosa"," Iturbidea"," Iturbidekoborda"," Botikariotxipia"," ezkaratz"...
|
|
2016
|
|
|
Kenduta EAJ eta EH Bildu, errespetu gutxi erakusten dute gainontzeko alderdiek euskararekiko, beraien webgunean, behintzat, euskarazko bertsioa eduki arren programa gazteleraz baino ez baitago (behintzat webgunean). Are asaldagarriagoa da PPren kasuan, zeinaren kasuan zuzenean programaren atala agertu ere ez den egiten
|
euskarazkoan
. Eta, azaleko irakurraldian, esango nuke atalen izenburuek laburbiltzen dutela ondoen bakoitzak nola ulertzen duen euskararen gaia:
|
|
2017
|
|
|
Ezaguna denez, jatorrizko argitalpenean hots,
|
euskarazkoan
Obabakoak bi zati nagusitan banatuta dago: batetik," basoko" ipuinak, arestian aztergai hartu ditugunak; bestetik, Azken hitzaren bila izenburupean garaturiko kontakizuna, zeinean literatura fantastikoa besteak beste osagarri funtsezkoa izateaz gain, hausnarketa metaliterarioa ardatz nagusi bilakatzen den, Atxagak bere poetikaren giltzarriak bertan aditzera ematen dizkigularik.
|
|
|
Edota euskaldun gehienek dagiten euskararen erabilera diglosikoa da funts funtsean? Erdaraz eta euskaraz irakurriz metabolizatzen duten informazioa eta gogoeta kalitate berekoak ote dira? 190 Erdaraz idaztean erakusten duten zehaztasun eta egokitasun bertsuaz ari ote dira
|
euskarazkoan
–
|
|
|
1920ko lehenengo zenbakiaz geroztik, edizio bakarra egiten da (diru arazoengatik, aldizkariaren 37 zenbaki horretan diotenez). Pedro Lardizabalen sinadura Gipuzkoako euskarazko edizioan bakarrik agertzen da (batzuetan izen osoarekin, bestetan P.L., eta noizbait Laurgain goitizenarekin), ez Bizkaiko
|
euskarazkoan
, protagonismo handiarekin urteetan; 1920an, Gazi gazak atala baino ez du sinatzen (eta beste artikulu solteren bat), eta 1921az geroztik ez da gehiago agertzen.
|
|
|
Ondarearen eguna Juanden igandeko ondarearen egunak arrakasta ona bildu du, 60 bat ikusle bilduz goizean (hau frantsesez zen), gutixago aldiz aratsaldean
|
euskarazkoan
. Bisitak egin dira 4 geldialditan.
|
|
2018
|
|
|
Ingelesaren ikasketan, my tailor is rich, en parekoa gertatu zen
|
euskarazkoan
–hau behatza da?, Patxi Altunaren Euskara, hire laguna liburuko lehen esaldia. Bere xumean, aldaketa funtsezkoa zekarren, Patxi Zabaletak azaldu duen bezala:
|
|
|
" 1871 garrenean izandu nintzan Nafarroan, Izagaondoko ibarrean, ner neronez jakitera ibar artako amairu erritan bizi ziradenak euskaraz edo erdaraz geyago itz egiten zuten; bada Principe jaunak esaten ziran eskutitzaz, ala zala oso seguro jakiteko nola ipiñi ibar hura, bere mapa edo ziazalde
|
euskarazkoan
, bada nigan zeukala bere esperanza guzia. Ikasirik guchienak mintzatzen zirala euskaraz, gaztegatu nion ala, ango izkuntzari zegozkion berriak emanaz".
|
|
|
Katalunian kanpaina egin zuten Netflixeko edukiak katalanez ere ikusi ahal izateko, eta 2015eko udan sinadurak bildu zituzten euskaldun batzuek, antzeko eskaera egiteko. Eskaera horiei erantzunez, Netflixek, Espainiarako egiten duen eskaintza osoan, lau film jarri zituen katalanezko bertsioan eta bakarra
|
euskarazkoan
. Eskaintza anekdotikoegia da seriotzat hartzeko, eta, oroz gainetik, eskaintza horretatik kanpo gelditzen dira Frantziako Netflix era konektatzera behartuak diren Euskal Herri kontinentaleko euskaldunak.
|
|
|
Larramendiren euskara izeneko poema dela eta, zera nioen: " burdina eta Euskal Herria lotzen dituzten pasarteak ugari dira gaztelaniazko literaturan, baina ez
|
euskarazkoan
" (Bijuesca, 2013, 595). Usteak ustel oraingoan ere, burdinari buruzko aipamenak nik orduan uste baino ugariagoak baitira XVII XVIII. mendeetako Euskal Herri penintsularreko (edo hobe atlantikoko, amaieran ikusiko denez) poesia idatzi edo" jasoan".
|
|
|
Besteak beste, Agustin Ibarrolari eskainitako poemen sortako lehena" Arratsaldeko egunkaria/ Diario de la tarde" (1967ko edizioan zentsuratua) Bilboko Hierro egunkariari zuzenduriko kritika baten inguruan eraikia da. Bere dohainen lekuko da, esaterako,
|
euskarazkoan
, esperantza, desesperoa eta esperanto hitzen arteko jokoa iradokitzen du; gaztelaniazkoan, aldiz, egunkariaren izenak, militarren burdinak, nahiz hierrok eta yerrok dituzten kidetasunez jokatzen du. Armen bidez eginiko okerrak badirela egunkari hori argitaratzen den lurraldean, dioskunez, gisa horretan egunkariaren eta errepresio frankistaren baliabideak armak direla eta haien jarduna ez dela zilegizkoa helarazten digu, bai eta bere hitzak zentsuratzen dituen burdina indarkeriaren metonimia dela:
|
|
2019
|
|
|
Gainerako poemetan ez dugu aurkitzen
|
euskarazkoan
bezalako sexu erreferentzia zuzenik, metafora bidez adierazten da sexua: amor enciende y abrasa (B II), el fuego de amor abrasa (C I), holgar15 (C II:
|
|
|
Ordineren ustez, unibertsitateak oso eragin hondatzailea omen du, besteak beste, italierazko saiakeran. Italieraz hala bada, nagi bai nagi nago imajinatzen hasteko zer gertatzen den
|
euskarazkoan
.
|
|
2021
|
|
|
Eta katalanezko testuak, berriz diona da, «la convivéncia entre les comunitats lingüistiques i els parlants de les diverses llengües de l´Estat espanyol». Agerikoa da hizkuntzen arloan eskubideduna, hau da, hizkuntza eskubidearen nor edo jabea, edo subjektua dena, hau da, hiztuna aipatu egiten dela testu galego eta katalanean baina ez
|
euskarazkoan
. Zergatik?
|
|
2022
|
|
|
Performance poetikoaren molde bat da spoken word a, poesiarekin batera, musikaren eta antzerkiaren osagaiak erabili ohi dituena. Ingelesezko literatur sorkuntzan ezagunagoa bada ere, apenas urratu izan den bide hori
|
euskarazkoan
. Baina esan nahi zutena esateko egokia zela iritzita, bide horrekin esperimentatzea eta jolastea erabaki zuten Ane Garciak eta Eider Perezek.
|
|
2023
|
|
|
Gainera, aurtengoa ez da salbuespena izan, ez baita estreinakoz izan bi saridunak euskaldun suertatzea: duela hiru urteko edizioan ere, Iruñea Hiria saria Aitor Francos bilbotarrak irabazi zuen erdarazko kategorian, eta Mikel Arruabarrena hondarribiarrak
|
euskarazkoan
. Bihoakie lerrootatik ene zorionik zintzoena irabazle guztiei, enetzat bederen, hizkuntzaz nafarrak denak.
|