|
2000
|
|
|
. Zuzendaria Macarena Pombo madrildarra dugu;
|
euskaraz
ez dakien arren, proiektuan murgildu da. Bere ustez,
|
|
|
Euskararen erabilera bultzatzearren egin beharreko jauzia duela bi urte egin zuten, euskara hutsean emititzea erabaki zutenean, lekeitiarrez batez ere. 8.000 inguru biztanle dituen Lekeition gutxi dira
|
euskaraz
ez dakitenak. Dena den, saioren bat egiteko prest legokeen norbaitek euskaraz ez jakitea ez litzateke arazo izango, euskaldun baten laguntza edukiko luke-eta.
|
|
|
8.000 inguru biztanle dituen Lekeition gutxi dira euskaraz ez dakitenak. Dena den, saioren bat egiteko prest legokeen norbaitek
|
euskaraz
ez jakitea ez litzateke arazo izango, euskaldun baten laguntza edukiko luke-eta.
|
|
|
Izenburutik beretik ageri denez, begi onez ikusten gaitu Mark Kurlanskyk. Euskaldunak
|
euskaraz
ez dakien euskaldunak egin lezakeen moduan idatzi digu liburua. Ez da debaldekoa liburuaren izenburutarako Gabriel Arestiren" Nire aitaren etxea" erabili nahi izatea, eta Iratzederren poemak ere ingelesera itzultzen jardutea, nahiz azkenean bestelako izenburua erabaki.
|
|
|
Zergatik? Badirelako
|
euskaraz
ez dakiten abertzale batzuk herri honen oso ikuskera kostunbrista dutenak. Eta analogiaz pentsatzen dute, euskaldunok horrelako zerbaitetan ari garela.
|
|
|
Eta, jauregiaren izena zenbatenaz gorago zeramala eta izenaren itzala zenbatenaz urrunago, hainbatenaz hertsiago ezarri zituen aitak jauregiko barren arauak, ordenantzak eta zirimonia suerte haiek guztiak. Eta, are gehiago, zeren, Villagrandeko dukeari jauregirat etortzeko gonbita egin zionean, eta jakin zuenean ezen dukeak gonbita onartu zuela, Donibane Lohizunetik ekarri baitzuen, izendatuki eta espreski, dukea jauregiratu baino bi hilabete eskas lehenago, kontu haietan aditua zen zirimonia maisu bat, jaun Louis Delapierre zeritzana, Borde len jaioa eta
|
euskaraz
ez zekiena, baina bai gaztelaniaz, frantsesez bezain ongi, etxeko sehiak eta zerbitzariak ohitura eta usantza haietan aitzinago zitezen eta finago zitezen.
|
|
|
Noski. Eta hemen
|
euskaraz
ez dakienak zapaldu egiten gaitu, eta abar eta abar. Erre  tzen duzu?
|
|
|
gonbidatu guztiek
|
euskaraz
ez zekitelako.
|
|
2001
|
|
|
Miguel Sanz lehendakaria eta Rafael Gurrea lehendakariordea izan dira dekretu berria defendatu duten aurpegi publikoak. Euskararen erabilera Nafarroako egungo errealitate soziolinguistikora egokitzearena izan da dekretua defendatzeko argudiorik nagusiena, lehengo dekretuaren bidez diotenez
|
euskaraz
ez dakiten nafarrek administrazioko lanpostuetara iristeko eskubideak babestearren, euskaraz ez dakiten herritarrak ez diskriminatzeko alegia.
|
|
|
Miguel Sanz lehendakaria eta Rafael Gurrea lehendakariordea izan dira dekretu berria defendatu duten aurpegi publikoak. Euskararen erabilera Nafarroako egungo errealitate soziolinguistikora egokitzearena izan da dekretua defendatzeko argudiorik nagusiena, lehengo dekretuaren bidez diotenez euskaraz ez dakiten nafarrek administrazioko lanpostuetara iristeko eskubideak babestearren,
|
euskaraz
ez dakiten herritarrak ez diskriminatzeko alegia.
|
|
|
Hemen ere, ezagutzak eskuratzea nola ulertzen denkultura bakoitzean argi geratzen da. Badirudi
|
euskaraz
ez dakiguna eskuratzekoekintza bakarra dagoela: ikasi.
|
|
|
Bistan da hemen Karmelo Etxegarairentzat eta hitz hori orduan erabili zuten guztientzat euskaraz dakiena dela euskaldun. Hemen dugun kontua da nola deitu behar ditugun
|
euskaraz
ez dakiten, baina Euskal Herriko seme alde batetik edo bestetik diren erdaldunak.
|
|
|
Orain egiten diren soziologia kontuetan sartuz gero, gure arteko bereizkuntza honetan, hots euskaldun huts eta erdaldun hutsen arteko bereiz  kuntza honetan, baziren noski elkarren artean bai euskaraz eta bai erdaraz zekitenak; beraz, euskaldun eta erdaldun zirenak aldi berean. (Gure artean erdaldun
|
euskaraz
ez dakienari esaten zaio, oker ez banago; esan dezagun, beraz, erdaldun ordez euskaldun berri, lehen erdaraz zekiena eta erdaldun berri lehen euskaraz zekiena). Beraz hiru talde baziren.
|
|
|
Nire proposamenaren nondik norakoei buruz galdetu zidan gero. Gogoan dut
|
euskaraz
ez dakiten euskal herritarren hizkuntza harresia aipatu niola, besteak beste. Halaber, esan nion osasungarri litzatekeela, erdal hiztunen herritartasunarentzat bezala euskal hiztunon bertakotasunarentzat ere (euskara inoren aurka erabili baino, euskara geure buruen alde baliatu nahi dugun euskal hiztunontzat, alegia), euskal komunitate osoak gure arazo, kezken eta nahien berri izatea.
|
|
|
Inoiz idatzi nuen bezala, interesgarria litzateke ezagutzea
|
euskaraz
ez dakiten euskal herritarrek euskal munduaz duten irudia eta euskal munduarekin duten harreman sentimentala: guk proiektatzen duguna eta proiek  tatzen dugun horretatik jasotzen dutena.
|
|
|
Segur naiz, esate baterako, abertzaletasuna ere lokarri eta bereizgarri zela Lizardirentzat euskal gizartean. Ez zukeen, bestela, erdara ere inoiz erabiliko artikuluetan, gogoan dudanez, gizarte horretan
|
euskaraz
ez zekitenentzat aritu ez balitz.
|
|
|
Hizkuntzari bagagozkio, aski da Sabinen beste hura gogoan edukitzea: kaltegarriago dela arrotz batek euskaraz ikastea ez dakit zenbat euskotarrek
|
euskaraz
ez jakitea baino. Hor ere," euskotartasuna", dakigun oinarrietan finkaturikako zera, nagusi zen" euskalduntasunaren" aldean.
|
|
2002
|
|
|
datarekin akta luzea dago idatzita. Batez ere, Eskolako CIDIReta idazkaritzan lanean daudenak
|
euskaraz
ez jakitea arazo nagusia delaazaltzen da bertan. Halaber, Gasteizko eta Bilboko Eskolekin bateraLiburuak itzultzeko zerrenda bat osatzen da.
|
|
|
Gainera, erabakiguneak kontrolatzen dituzten
|
euskaraz
ez dakiten irakasleek, ongia eta gaizkia, ezarriko dute; eta horrekin batera, baita irakasleonak zein diren eta irakasle txarrak zein diren ebaluatzeko irizpideak.Euskararen eta herriaren kalterako den unibertsitate eredua birsortuz.
|
|
|
Alde batetik, inork ere ez duelako gustuz onartzen agian bere etxea ez duela behar lukeen bezain txukun eta garbi, beti bai baita norbait zure balizko gardentasuna urdekeria apurño batekin lizuntzen duena. Bestetik, gainerako etxeekin gertatzen ez den bezala, etxe honen inguruak garbitzaileez beterik daudelako,
|
euskaraz
ez dakiten garbitzaileez, denak barrandari lanetan, beti adi nor dabilen hor, etxe barnean, kiratsa lurrin bihurtu nahian isats eta garbikari guztiak hartu eta etxea behin betikoz garbitu eta ikuztera sartzeko prest daudenak. Hobe, hobe kontu hauetan ere lauhazka ibiltzea, jendea, kanpokoa nahiz barnekoa, erraz samurtzen delako.
|
|
|
Eta zientziako artikulu guztiak ere euskaraz? Eta Parisko unibertsitateetako ikerlariak, eta Harvardekoak, eta Oxfordekoak, kezkatuak egongo balira
|
euskaraz
ez dakitelako eta euskaraz argitaratu ezin dutelako. Eta Ameriketako Estatu Batuetako presidentea euskaraz mintzatuko balitz gaizkiaren indarrak mundutik garbitu nahi dituenean?
|
|
|
Harritzekoa egin zait, bide batez esango dut, euskal aditzaren morfologia konplikatuaz hitz erdirik ez esatea, hori bai baita benetan ematen den informazio alferra gehienetan, lekua hartu, mingaina trabatu, burmuina berotu eta komunikazio mailan deus ere gaineratzen ez duena, baina bakean utziko dut kontu hori. ...t; bazeniezazkigukete"," geniezazkinakeen" edo" zentxezkidakete" bezalakoak, aski kuttunak euskara bere maneran adindurik ikasi dutenentzat, eta" artezki eta zuzenki gauzak deklaratzen dituztenak hain manera ederrean, euskara abila, antzatsua eta zuhurra baita aditzaren propietateetan", holako zerbait esaten zuen Etxeberrik, gauza hauek ezin sinetsizkotzat direla
|
euskaraz
ez dakitenentzat.
|
|
|
Batzuetan ez du erantzungo, eta agian horrek haserrea sortuko dizu. Baina egoera hori nahiko berria da, lehenago normala baitzen, orain bezala, erdaraz egitea funtzionarioak, baina normala zen ere, orain ez bezala, beste aldeko inork ere
|
euskaraz
ez jakitea. Eta guri ere, zer esango dizut, ez zitzaigun burutik pasatzen euskaraz egitea.
|
|
2003
|
|
|
Euskaldunek euskarari lotzen diote kultura, nortasuna eta poetika. Baina, Euskal Herrian, bere burua euskalduntzat duen jende asko da
|
euskaraz
ez dakiena. Zein hizkuntzatan hitz egingo dugu gai horri buruz?
|
|
|
Nahi lukela ahalik arinen hil zedila, espainolen arteko elkar ezin ulertzeko gauza baino etzalako. Puichek ea nola izan daiteken naparra izatea eta
|
euskaraz
ez jakitea. Lizarragak eztala ia egiten euskaraz Nafarroan eta Lizarraga eztala Euskal Herriko deitura bat, Nafarroakoa baizik.
|
|
|
Hori al da eskatzen ari direna erdaldunak? Alegia,
|
euskaraz
ez dakiena kalean jipoitzea. Ez dut uste.
|
|
2004
|
|
|
Rikardo Arregi, Ramon Saizarbitoria, Ibon Sarasola, Xabier Lete... eta Mari Karmen Garmendia, Miren Olarreaga ezizenaren pean gorderik. Irakasle hasi zen Santo Tomas Lizeoan eta bertan ari zen
|
euskaraz
ez zekien haur oldea jaso zutenean. Arazoak.
|
|
|
Arrazoi bat baino gehiago egon badaiteke ere, Sergio Gonzalez karrantzarrak horietako bat eman digu, berez okerra izanik dena adierazten duen esaldiaren bidez: " Euskaldun izanda
|
euskaraz
ez jakitea bete gabeko zuloa zen niretzat". Jakina, aipatu ditugun eskualdeetan, batez ere hegoaldenekoetan, halako sentimenduak ez dira batere ohikoak.
|
|
|
(...) Euskaraz dakigunok epeltzen ari gara, erraz amore ematen dugu, ez gara konturatzen gure hizkuntza zein kinka larrian dagoen. Horrela,
|
euskaraz
ez dakiten asko eta asko ere lasaiago sentitzen dira gure artean. Salbuespenak salbuespen, horrela ikusten dut nik euskararen egoera eguneroko bizitzan.
|
|
|
Orain dela hogeita bi hiru urte hasiko nintzen ni euskalduntzen, eta, beti aipatzen dut, orduko gure etxean euskal musika pila bat entzuna zen. Gaur egun, ordea,
|
euskaraz
ez dakiena oso urrun bizi da euskal kulturatik?. 721
|
|
|
–Euskal kultura da, esaterako, euskaraz hitz egitea?. 722 Eduardo Apodakaren hitz horiek Muguruzak esan berri digunarekin gurutza ditzakegu: ?
|
euskaraz
ez dakiena oso urrun bizi da euskal kulturatik?. Barren barrenetik lotutako lokarri batek lotzen ditu euskara eta euskal kultura.
|
|
|
–Izan ere, ez ditzagun eskuak burura gai honekin bakarrik eraman. Euskal Herria
|
euskaraz
ez dakiten euskaltzalez gainezka dago, eta, kuanto, baita erdalzale diren euskaldun askoz ere?. 215
|
|
2005
|
|
|
Harrituta geratu nintzen. Aralarren
|
euskaraz
ez jakiteagatik barkamena eskatu zidan... semea ikastolan eta txistua ikasten zuen... gure telebista programara horren pozik etorri zen... pertsona hori al zen aldizkari hartako zuzendaria. Bai, bera zen.
|
|
|
Herriaren errealitate linguistikoan ere eraginik badu familia berriak iristeak. Oso giro euskaldunean bizi izan diren herrietan,
|
euskaraz
ez dakiten familiak iristeak aldaketak ekarri ditu. Orain arte, euskara besterik ez zen entzuten kalean, tabernan, eskolan… Baina euskaraz ez dakiten familien iritsierak, hainbat ohitura birplanteatzera behartu ditu bertakoak.
|
|
|
Oso giro euskaldunean bizi izan diren herrietan, euskaraz ez dakiten familiak iristeak aldaketak ekarri ditu. Orain arte, euskara besterik ez zen entzuten kalean, tabernan, eskolan… Baina
|
euskaraz
ez dakiten familien iritsierak, hainbat ohitura birplanteatzera behartu ditu bertakoak. " Eskolako bilerak euskara hutsean egiten genituen lehen eta orain, bi hizkuntzetan egiten ditugu.
|
|
|
Edo duela hilabete batzuk, gure lur honek emaniko artista ospetsu baten erakusketa ikustera joan, eta bere obraren inguruan berak idatzitako gogoeta labur batzuk irakurtzeak eragin zidan etsipena ere buruan geratu zait: euskal arima, ingurua, espazioa eta naturarekin duen pentsamendua berbez adierazi nahian idatzitakoa gazteleraz, noski,
|
euskaraz
ez zekien eta nabarmen zen" euskal egituraz" sortua bere barnean. Erakusketa horretan, gaztelaniaz gain, ingelesez eta euskaraz ere idatzi behar, eta gure hizkuntzara" itzulitakoan" zein zentzugabeko perifrasia irakur daitekeen!
|
|
|
1983 urtean EAEn euskararen legea onartu eta gero, D hizkuntza ereduakgero eta eskari handiagoa izan zuen eta
|
euskaraz
ez zekiten irakasleen arteantentsio handiak sortu ziren, askok euren lanpostua arriskuan ikusi baitzuten.
|
|
|
Finean, ikasle kopuruaselektiboa da». Ikastolek, ordea, «hezkuntza lanari zabalpen handiagoa ematendiote, adibidez, Ikastoletan
|
euskaraz
ez dakiten ikasleak sartuz gero, ikaslekopuruak gora egingo du».
|
|
|
Jatorrizko hizkuntza erdara dute,
|
euskaraz
ez dakite
|
|
|
Izan ere, euskaragatik kezkatuta bizi diren eta euskarak kezkatzen dituen askoren iritziz, kontu nagusia euskal hiztunen komunitatea trinkotzean datza, eguneroko bizitzako funtzio eta premia guztiak euskaraz asetzeko moduan izatea. Bigarren mailako kontua litzateke
|
euskaraz
ez dakiten edo erabiltzen ez dutenen jarrera edo jokabidea. Nire ustez, ordea, euskarak, euskal hiztunen komunitateak iraungo badu, ezinbestekoa du bere inguruan onarpen edo adostasun zabal hau ematea gure gizartean.
|
|
2006
|
|
|
txapelketa bukatu eta hurrengo egunetik oso sentsazio polita bizitzen hasi nintzen. Bertsozale izan gabe ere, euskal herritar izate hutsarekin (nahiz eta
|
euskaraz
ez jakin), jendeak nolabait esaten zuen" honi eutsi egin behar diogu, aurrera egin behar dugu"... gizarteak" dugu"," guk", hori sentitzea da elkarte bati gerta dakiokeen politena, horrela gizarteratzea. Denon ametsetako proiektua, orokorrean gizarte osoari zuzendua, eta hortik elikatu nahi duen edonorentzat besoak zabalik dituena.
|
|
|
Eskolan erdaraz egiten genuen, eta olgetan ere bai, erdaraz. Urrunagan asko zeuden
|
euskaraz
ez zekitenak, nire edadekoak. Eskolan ondo ibili nintzen.
|
|
|
2001ean %88, 7koa baitzen erabilera. Jaitsiera honetan eragina izan du kanpotik
|
euskaraz
ez dakiten haurrak herrira etortzeak. Bestalde, ikusi dute umeak elkarrizketako parte direnean erabilera %74, 2koa dela eta ez direnean, berriz, %48, 5ekoa.
|
|
|
Komunikatzaile trebea esan dugu, bai, eta hala da, baina auzo hizkuntza batean, ez gurean. Hots, gaztelaniaz espezial moldatzen den aurkezlea, baina
|
euskaraz
ez zekiena, edo euskaraz suelto hitz egiteko moduan behintzat ez zekiena. Eta programa euskaraz izaki!
|
|
|
En el aeropuerto fue, dio Joek, gaur bai animaturik,
|
euskaraz
ez dakien basko bat etorri delako pozik. Esanda nago.
|
|
2007
|
|
|
Akaso astakeria bat esango dut, baina euskararen arazo nagusiena lanpostuekin lotuta dago; hau da, jende askok pentsatzen du bere seme alabek
|
euskaraz
ez badakite eta lanpostuetarako euskara ezinbestekoa izango bada, seme alabek aukera gutxiago izango dutela, eta orduan euskara eskakizunen aurka jartzen dira. Horrexegatik, oso konponbide zaileko gaia izango da alde guztietatik arrazionaltasunez heltzen ez bazaio.
|
|
|
Bestalde, harreman sareko euskaldunen dentsitateari dagokionez, familian eta lagunartean ezinbestekoa da senide edo lagun guztiek euskaraz jakitea, euskaraz hitz egingo badute: bietan ere, denek euskaraz dakitenean, nagusiki euskaraz hitz egiten dute, baina nahikoa da norbaitek
|
euskaraz
ez jakitea nagusiki erdaraz egiteko.
|
|
|
Nik goizean
|
euskaraz
ez dakien Arranondoko 25 urteko neska bat
|
|
2008
|
|
|
Bai, kar, kar, kar… Lau bost urterekin beste urrats bat egin nuen. Izeko dugu Bilbon,
|
euskaraz
ez dakiena. Ondarroara etorri zen batean, erdaraz batere ez nekiela konturatu zen.
|
|
|
Gordina baino, logikoa da. Beste erabilera eremu batzuetan ez bezala, familian nahikoa da kide batek
|
euskaraz
ez jakitea, euskararen erabilerak nabarmen behera egiteko. Horrelakoetan, halere, euskararen eta erdararen, bien, erabilerak gora egiten du nabarmen.
|
|
|
" Dantzan ikasten bai, ari dira; euskaldunen seme alaba edo loba dira, bai, nola deituraren jatorra inori ukatu; Basque Center eko kide dira, eta etorkizun oparo… baina zer dakite, bada, Euskal Herriaz? Ez dira inoiz han izanak,
|
euskaraz
ez dakite hizkuntza zaharra dela besterik, ez dira abertzale, ez euskaltzale, ez euskal herritar… euskal amerikar dira Boiseko e.etxe izen onekoan, National Geographic en agertzeko moduko estanpa alaian". Dantzan ari diren gelaz bestera," egiazko euskaldunak", Bizkaitik emigratu zuten semeak andreak etxean lagata, nonbait, tragoa egiten edo jokoan, bizkaiera zarratuan ari dira…
|
|
|
" Paradoxo" bat topatu dute eta hori Euskal Herri osoko: " Jende gehienak [euskara] euskal kulturaren eta nortasunaren oinarrian kokatzen du(...) baina aldi berean
|
euskaraz
ez dakiten askok ere beren euskal nortasuna eta euskal kulturaren parte izatea onar dadin eskatzen dute, euskararen ezagutza euskal nortasunaren eta kulturaren ezinbesteko baldintza denik ukatuz" (Euskal nortasuna..., 2006: 140).
|
|
|
(hirugarren ugariena). Nabarmentzekoa da ere bai, nahiz eta
|
euskaraz
ez jakin, %27, 7ek Oinezera hurbildu direla hezkuntza euskaldunaren alde eginez.
|
|
|
Bada hor, merkatuko joerak aipatzerakoan, erro erroan egin behar den bereizketa bat. Izan ere, orain arteko zenbakietan zarauztar guztiak hartu ditugu aintzat, elebidunak eta
|
euskaraz
ez dakitenak bereizi gabe. Eta, noski, arras ezberdinak dira batzuen eta besteen jokabideak.
|
|
|
Kontraesan gorrian daudelako begiz jotako nazio helburuarekin: nazio euskaldun bat eraikitzea baldin bada xede, zer arraio dabil proiektu horren buruzagitzan
|
euskaraz
ez dakien abertzale multzoa?
|
|
|
konparazione, euskalki batek euskalkia mintzo den tokiko erdaran duen eragina. Hau gertatzen da erdaraz mintzo denak
|
euskaraz
ez badaki ere. Fenomeno hauek ez dira, nire ustez, behar bezala aztertu, eta litzateke aztertzea, telebista, irratia edo hizkuntzaren batasuna ezagutu ez duen jendeak gero eta urte gehiago baititu.
|
|
|
Horra, bada, nola gelditu den euskararen aztarna hori hango mintzoan arras sustraitua, hango zainetan sartua, erdaran eta euskaran. Nirekin solasean ari zen hark ez daki euskaraz (hau ere, artista haren kasuan bezala, aski harrigarria da, Baztangoa izatea eta
|
euskaraz
ez jakitea, baina tira!), kontua da hark ez zekiela euskaraz, baina elkarrizketan bat batean atera zitzaiola. Ya puedes decir, si!?. Holako kontuak, aski interesgarriak, aztertu gabe daude.
|
|
|
Euskaltzaindiaren arauak berek ez betetzea aski ez eta Azkuek
|
euskaraz
ez zekiela aditzera ematen zuten gainera, euskaltzainburuaren gutuna ulertzen ez zutenaren plantak egin eta berriro idatziz. Nekez egin ziezaioketen mespretxu handiagorik eta autoritate ukazio erabatekoagorik Akademiari eta Azkueri.
|
|
|
Bai. Esaterako, bertsoak ezin dituzu ulertu
|
euskaraz
ez badakizu eta bertsoa Euskal Herriko kulturaren zati handi bat da. Sarrionandiak eta Laboak ere badute nik euskara ikastearen “erru” pixka bat.
|
|
|
Eta garrantzitsuena da leku askotan ez dela erabiltzen; begi bistakoa da etorkinentzat autoktonoek ez dutela erabiltzen. Izan ere, gaztelaniaz dakiten etorkinek Hegoalde guztian hitz egiten den hizkuntza badakite eta euskal herritar gehienek beste dakite (berezitasun dialektalez aparte), alegia,
|
euskaraz
ez dakiten guztiek beste.
|
|
2009
|
|
|
Kezkatu ez ezik, kexatu ere galanki egin dira batzuk: Legebiltzarreko lehendakari
|
euskaraz
ez dakien bat izendatu dutelako, esate baterako. Nik neuk esan beharrik ba ote dut, euskararen kontrako ez ezik aniztasunaren eta demokraziaren beraren kontrako atentatutzat jotzen dut kargu publiko baterako elebakar bat izendatzea.
|
|
|
|
euskaraz
ez zekienik.
|
|
|
Telebistako saioez, kaleko kontuez eta azken berriez solas egin ohi dutela argitu digu Martina Zabalak, beti ere gaztelania erabiliz,
|
euskaraz
ez zekien praktikantea Aranoko baserrira agertu zenetik pixkanaka ikasi duen castellanoa erabiliz. Nonbait, asko galdetu diegu hizkuntzaren inguruan, bisita bukatu eta handik egun batzuetara jakin dugulako ondorengoa:
|
|
|
Kasu ehunekoen amarruari jartzen du eskemaren bazter batean, eta arrazoi begi bistako bategatik diogu hori: izan ere, Izagirrek (2004) gaztigaturiko moduan, telebistaren arloan ehunekoak ematerakoan zaku berean sartu ohi gaituzte euskaldunak eta
|
euskaraz
ez dakitenak; hots, datuak errealagoak (eta euskarazko kateentzat dezentez hobeak) liratekeela erreferentzia gisa soilik kate horiek ikusi eta uler ditzaketenak (hots, euskaldunak) hartuko balira, gauza jakina baita nekez ikusiko duela euskarazko kate bat hizkuntza hori ulertzen ez duenak.
|
|
|
argi zegoen liburuxka laburrak izan behar zutela, baina zein hizkuntzatan? Kasuek lan munduan eragina izan behar bazuten, gogoan izan behar genuen enpresako buru asko ez direla euskaldunak, askotan erabakiak horrelako pertsonengan daudela eta askotan
|
euskaraz
ez dakitenek ere egin dezaketela euskararen alde. Ezinbestean, Euskal Herriko enpresa eta erakundeetako pertsonengana iritsi nahi bagenuen, Euskal Herriko hizkuntzetan argitaratu behar zen:
|
|
|
Horiei eskatu genien euskara planean parte hartu ez zutenen artean hainbat ezaugarritako pertsonei eskaintza egiteko: euskaldunei,
|
euskaraz
ez dakitenei, aldeko jarrera dutenei, kontrako jarrera dutenei...
|
|
|
Quiroga (PP)
|
euskaraz
ez dakien Legebiltzarreko lehen presidentea izango dela gogorarazi du Azkaratek
|
|
|
Beti geroago bukatzeko, hor karpetan utzita dauzkadan lanak?. Azken aldian denbora asko himnoak sortzen eman behar izan zuela fraideen brebiario otoitzetarako, gustura egin zuela, eta orain himnoak erdarara itzuli behar zituela,
|
euskaraz
ez dakiten mojentzat, eta gustura egiten zuela, oso gustura egiten zuela mojatxoentzat, baina bere lanetarako denborarik ez ziola uzten. –Fraideek ez dute ulertu poesia egitea zer den.
|
|
|
Jende ezaguna prentsan agertzea edota albisteen protagonista izateak artikulu edo albistea irakurtzera bultzatzen baititu herritarrak. Joxe Aranzabalek kontatzen du, nola
|
euskaraz
ez zekiten herritarrek ere jotzen zuten astekarira, esaterako, euren familiartekoren bat ezkontzen zenean argazkia astekarian jartzeko eskatzera. Hasieran harrituta geratzen omen ziren, baina ohartu ziren hain hurbileko informazioa eskaintzeak euskaraz irakurtzera ere bultzatzen zituela herritarrak.
|
|
|
Bilbon sortu ziren eta urteekin Euskal Herri osora zabalduz joan dira. Izan ere, ohikoa da
|
euskaraz
ez dakiten edo ikasten ari diren gurasoek umeak ereduko eskoletara bidaltzea, baina kasu aunitzetan, zaila egiten zaie egunerokoan harremanak euskaraz izatea, inguruak edo ohiturek hala behartuta. Horretarako dira, hain zuzen, familientzako barnetegiak.
|
|
|
Afiliatu izateko baldintzak zeintzuk diren galdetzeko telefonoz deitzen du herritar batek EAJ eta PSE EEko hainbat egoitzetara. Nortasun agiria eta kontu korrontearen zenbakiarekin nahikoa dela azaldu ondoren, herritarrak,
|
euskaraz
ez jakitea afiliatu izateko oztopo ote den galdetzen du. Denetan erantzuna ezezkoa da, ez duela axola.
|
|
|
Unescoren adierazpenarekin batera, PPk eta PSOEk bi lehendakarigai aurkeztu dituzte EAEn,
|
euskaraz
ez dakitenak eta erdaraz bizi direnak. Euskararen Herriarekiko iseka hori gutxi balitz bezala, euskara inposatzen dela adierazi dute.
|
|
|
Beraz, Eusko Legebiltzarreko presidente berriaren azalpenetik abiatuta, hara ondorioa: Legebiltzarreko Mahairako lasterketan, euskaraz jakiteak kalte egin dio Garridori; eta berari, berriz, puntuak eman dizkio
|
euskaraz
ez jakitearen merituak.
|
|
|
Indarkeriaren apologia indarrezko egintza zuzenbide iturri bihurtzeko, erreparazio historikoa ukatzeko, euren hizkuntzentzat eskatzen dutena euskarari eragozteko, euskara galtzeko arriskuan uzteko, eta beren estatu hizkuntzen hegemonia Euskal Herrian inposatzeko. Horregatik, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan,
|
euskaraz
ez dakiten Gobernuko lehendakaria eta Legebiltzarreko presidentea jarri, eta, menpeko hizkuntza eta hezkuntza politikak gehiago mugatu nahi dituzte.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, ofizialkidetasun hori ere ez du onartzen PP PSOE multzoak eta hortik atera da gurasoen askatasunaren izenean, bi hizkuntza ofizialetako bat, euskara, ez ikasteko moduko eredua aukeratzeko askatasuna aldarrikatzea eta, aldiz, espainieraz soilik ikasteko aukera aldeztea. Horrek osagarri, administrazioan hizkuntza ofizial bat, euskara, derrigorrez ez eskatzea du atzetik eta hori dena
|
euskaraz
ez dakitenen askatasunaren izenean. Oso ondo!
|
|
|
Radio Euskadiko albistegietan jarriko du batik bat arreta,
|
euskaraz
ez baitaki. Montalvillo azkeneko urteetan Antena3 telebistako berriemailea izan da Donostian.
|
|
|
Antsoainen euskararen ezagutzari dagokionez, aurrerapauso handiak eman baditugu ere,
|
euskaraz
ez dakiten pertsona asko dago, eta argi dago zerbitzu horren beharra oraindik ere badagoela.
|
|
|
Boteretik ze laguntza ematen zaigun, boteretik populazioari zer sinetsarazten zaion... ni neu ez nago horri begira. Orain arteko mezua izan da
|
euskaraz
ez dakitenak ez duela lanik bilatuko EAEn, eta jendeak euskara ez du ikasi, baina seme alabak bidali ditu euskara ikastera. Botere paradigma bat egon delako.
|
|
|
Ba al dago
|
euskaraz
ez jakiteko eskubidea Euskal Herrian. Eta gaztelania ez jakiteko Espainian?
|
|
|
Gaur bertan deitu dut telefonoz Mendixut aldizkarian agertzen zen zenbakira, informazio gehiago jasotzeko, eta kasu egin didan pertsonak, gidak alegia, gaztelaniaz egin dit,
|
euskaraz
ez zekielako.
|
|
|
Garai batean hauxe ikasi nuen: Hemen,
|
euskaraz
ez dakienak, berak jakinen du zergatik ez dakien. Baina hemen euskaraz ez dakienak ez digu uzten euskaraz egiten.
|
|
|
Hemen, euskaraz ez dakienak, berak jakinen du zergatik ez dakien. Baina hemen
|
euskaraz
ez dakienak ez digu uzten euskaraz egiten. Baina eta hemen, euskaraz jakin arren, euskaraz egiten ez duenak ere ez digu uzten euskaraz egiten.
|
|
|
Hizkuntzarena hor dugu. Eragozpen bat dugu, Athleticeko jokalari batzuek
|
euskaraz
ez dakitelako. Taldeak sortzen duenaren zati bat erabil dezakegu bakarrik.
|
|
|
|
euskaraz
ez dakienak
|
|
|
|
euskaraz
ez dakienak
|
|
|
Euskarak definitu egiten gaitu, euskaradun edo euskaldun edo euskal hiztun egiten gaitu, baina ez gaitu ez erdaldun egiten, are gutxiago anti erdaldun, gaztelaniak inor ez euskaldun egiten ez duen bezalaxe. Gainera, Mitxelenak esan zuenez," erdara ere hemengoa da", eta gaur egun euskal herritarren artean, Euskal Autonomia Erkidegoan (zer esan Nafarroaz edo Iparraldeaz), gehiago dira oraindik
|
euskaraz
ez dakiten euskal herritarrak, dakitenak baino. Eta datozen hamarraldietan eta belaunaldietan euskal herritar elebidun asko izango dira euren lehen hizkuntza eta barne hizkuntza gaztelania izango dutenak.
|
|
|
Abertzaletasunaren diskurtsoak balio du abertzaleak euskarari lotzeko, euskaraz dakitenak ez ezik baita
|
euskaraz
ez dakiten abertzaleak ere, abertzaletasunaren proiektu politiko ezberdinen osagai funtsezkotzat onartzen dutelako. Lotura hau ez da gutxiestekoa, bereziki abertzaleak Euskadin asko direla kontuan harturik.
|
|
|
Hori esan zuenak badaki inoiz ez dela kirurgia gutxiago dakien kirurgilaria gehiago dakienaren aurretik lehenetsi euskaraz jakiteagatik. Deigarria dena da, baieztapen barregarri hori egiten duenari, nonbait, burutik pasatu ere ez zaiola egiten kirurgia gehien dakiena elebiduna ere izan daitekeela, hots, kirurgia gehien jakiteko baldintza ez dela
|
euskaraz
ez jakitea, eta, beraz, kirurgia gehien dakiena bera ere izan daitekeela aldi berean euskaraz gehien dakiena. Zergatik ez?
|
|
|
Lehenik elebidunen bizilekuetan gertatu den aldaketari begiratuko diogu, gune soziolinguistikoaren arabera [25]. Egungo elebidun gehienak 10.000 biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira, hots,
|
euskaraz
ez dakiten herritar kopuru altuenak dituzten udalerrietan. 1981ean, elebidun guztien %32 bizi ziren bigarren gunean, baina gaur egun erdia baino gehiago, %51, dira hor bizi direnak [26]; 1981ean elebidunen %15, 4 bizi ziren gunerik euskaldunenean, laugarren gunean alegia, baina gaur %9 baino ez.
|
|
|
Oso erraz ulertzekoa da, hain zuzen ere horrexegatik, Euskararen Legeak benetako elebitasun baten aldeko apustua egin eta hartara pixkanaka iristeko neurriak ezartzea. Izan ere, euskararen ezagutza eta erabilera herritar guztien integraziorako bide eta tresna baldin badira, beharrezkoa dirudi elebitasuna euskal gizarte osoaren helburu izatea, euskaraz badakitenena eta euskara erabiltzen dutenena bezala, oraindik
|
euskaraz
ez dakitenena eta erabiltzen ez dutenena, guztiena, alegia.
|
|
|
Ez nau ez pastoralak lerro lerro eta urtero egoteak kexatzen... bai aldiz, pastoraletan euskarari egiten zaion zorteak eta pastoralak ez duela euskararen sendotzeko balio ohartzeak. Pastoraletan arizale ugari bada orain —sobera beharbada, baina nola ezetza eman oholtzara igo nahi duen herritarrari? —, eta horietan denek
|
euskaraz
ez jakitea, tamalez baina, Zuberoko gizartearen isla da nonbait. Baina, euskaraz dakitenak eta aski ondo ematen dutenak gutxiengo handian izatea... hori bai benetan larria dela!
|
|
2010
|
|
|
Gabezia horrek ez du pertsona horren eguneroko bizitza tragedia bihurtzen, baina" erdalduna" izatea marka nabaria da Leitzan, euskararen bizitasunaren seinale gure ustez. Errelebantea da datua, herriko eguneroko bizitzan euskara ere errelebantea delako; denok gaztelaniaz jakin arren, eta denok erdaldunak izan arren,
|
euskaraz
ez dakitenek multzo edo talde bat osatzen dutelako, sozialki hautematen dena eta ez jakite horren ondorioak nolabait nozitzen dituena.
|
|
|
Arestitxoan esandakoek, aitor dezagun, ukitu erabat subjektiboa dute, eta tentuz hartu beharrekoak dira. Izan ere, ondorioak urrutiegira eramanez gero, pentsa genezake
|
euskaraz
ez jakiteak herritar batzuk talde jakin batzuetara eramaten dituela, harreman sare jakin bat ematen diela, eta sare horren balorazio soziala eskasa dela eta marjinalitate puntu bat ere ematen duela. Ez nuke osotara baztertuko ideia hori, baina, bestalde, ez naiz halakorik erabat baieztatzera ausartzen.
|
|
|
erru osoa hiztunak dauka, eta hark euskaraz egiten ez badu, besterik gabe, nahi ez duelako da; eta jokabide hori iaia arduragabekeriaren mugan kokatzen da. Hizkuntzaren galera jokabiOndorioak urrutiegira eramanez gero, pentsa genezake
|
euskaraz
ez jakiteak herritar batzuk talde jakin batzuetara eramaten dituela, harreman sare jakin bat ematen diela, eta sare horren balorazio soziala eskasa dela eta marjinalitate puntu bat ere ematen duela. Ez nuke osotara baztertuko ideia hori, baina, bestalde, ez naiz halakorik erabat baieztatzera ausartzen.
|
|
|
• Elebidunak %43 inguru baldin badira Gipuzkoan (euskara eta gaztelania) %4 dira gaztelania eta ingelesa menperatzen dutelako bere burua elebiduntzat dutenak eta beste hainbeste gaztelania eta frantsesa menperatzen dutelako bere burua elebiduntzat dutenak. Aipagarria da Gipuzkoako gazteen artean, aldiz, 10etik batek diola gaztelaniaz eta ingelesez elebiduna dela(
|
euskaraz
ez daki) (3.4 atala, 33 or.).
|
|
|
E. Amorrortu eta besteek (2009) EAEn eginiko ikerketan,
|
euskaraz
ez dakitenen artean (populazioaren herena, gutxi gora behera), euskararekiko duten aurreiritziak eta jarrerak aztertu zituzten. Honako ondorioak
|
|
|
Ondoren eskolan zehar eta gaur egun unibertsitatean ere euskara egunero mintzatzen dut. Hala ere, betiko lagunak
|
euskaraz
ez dakite eta etxean gutxitan mintzatzen dut. Familian, aitaren aldetik euskara izaten da gehien erabiltzen den hizkuntza, eta harekin euskaraz aritzen naiz, baina amaren aldetik kontrakoa gertatzen da.
|
|
|
Bestetik, EGA gainditu ez duten arren hitzez edo idatziz hainbateanmoldatzen direnak. Ez baita egia azterketa edo ebaluazio bat gainditu ez dutenek, denek edo ia denek,
|
euskaraz
ez dakitenik. Hori guztia ere kontuan izan behar da, mende laurden honetan lortutako emaitzen balantze pausatu eta errealista egitekotan.
|
|
|
Beste aldetik, ordea, zaildu egin du prozesua:
|
euskaraz
ez zekiten irakasleenlanpostu asignazioak okerrera egin izan du hainbat urtez. Horretaz guztiaz gorago hitz egin da, eta hanesandakoak ez goaz hemen berritzera.
|
|
|
Hiztunen ohituretan eragin bizia dute horiek: lehen ez bezalako ingurumenetan mugitzea eskatzen dute askotan,
|
euskaraz
ez dakiten edo erdaraz diharduten solaskideekin jardutea eta etxe giroan ikasitako kontsumo kulturala bestelakotzea. Erdarazko aisialdi edo turismo sareetan osatzen den jardunak esperientzia aberasgarri askotarako ateak zabaltzen ditu sarri.
|