|
2007
|
|
|
Bestalde, irakasleen lan baldintzak pixkanaka hobetuz joan badira ere, oraindik bide luzea
|
dugu
euskara irakasten gurekin aritu nahi duen edonori lan baldintza duinak eskaintzeko. Oraindik aje asko ditugu eta zenbait lekutan irakasleak topatzeko zailtasun handiak.
|
|
|
Ez diogu erabiltzaileari zama gehigarri bat eman nahi. Bizipen positibotatik nahi
|
dugu
euskarara erakarri. Harreman sare berriak euskaraz sor daitezela nahi dugu.
|
|
|
Beheko diagraman jaso
|
dugu
euskararen erabileraren bilakaera, adin taldeen arabera:
|
|
|
Maiz entzun izan
|
dugu
euskara herri txikietako hizkuntza dela eta eremu horretan erabiltzen dela batez ere. Euskal Herriko euskararen kale erabileraren neurketak ordea, bestelako errealitatea erakutsi digu.
|
|
|
Arestian ikusi
|
dugu
euskararen kale erabilera, duela hamarkada batzuk, ia hutsaren hurrengoa zela, ia erabateko elebakartasuna zegoela. Beranduago, aldaketa soziopolitiko eta soziolinguistikoen eskutik euskararen kale erabilera gorpuzten joan da, pixkanaka pixkanaka, eta bere presentzia oraindik ere oso apala den arren (%4), hamazazpi urteko tartean bikoiztera iritsi da.
|
|
|
Beraz, Nafarroan gizarte zati bat
|
dugu
euskarari atxikimendu handia diona eta, koiunturak koiuntura, azken urteotan erabilera sozialaren mailari eutsi egin diona. Baina ezin dugu espero kinka horretan egoteak luzera, ala luze gabe ere, bere eragina izanen ez duenik.
|
|
|
Beraz, Nafarroan gizarte zati bat
|
dugu
euskarari atxikimendu handia diona eta, koiunturak koiuntura, azken urteotan erabilera sozialaren mailari eutsi egin diona. Baina ezin dugu espero kinka horretan egoteak luzera, ala luze gabe ere, bere eragina izanen ez duenik.
|
|
|
Lehen esan
|
dugu
euskararen erabilera euskaldunen proportzioa eta euren trinkotasunaren funtzio zuzena dela. Era berean esan genezake euskararen erabilerak eragiten duela euskaldunen proportzioaren hazkuntzan.
|
|
|
haurrek presente daudenean edo haurrengana zuzendutako elkarrizketetan, euskara gehiago erabiltzeko joera dugu. Nagusien arteko elkarrizketetan gutxiago erabiltzen
|
dugu
euskara eta joera hori berori, hau da, euskara gutxiaEuskarak errealitate ezberdinak bizi ditu lurralde batean ala bestean, Gipuzkoan biztanleen hirutik batek darabil euskara kalean, Bizkaian entzuten da urrena euskara gehien, hamarretik batek darabil, Nafarroan gutxiagok erabiltzen du %6, 6ak, Araban berriz euskarak kalean duen presentzia ez da %5era ere iristen, Iparraldean euskarak bizi duen g... Deigarria da joera hau oso indartsu gertatzen dela Iruña edo Gasteizen, haurren arteko elkarrizketetan euskararen erabilera hutsera etortzen baita hiriburu hauen kasuan.
|
|
|
Kultura transmisioa euskararen ikuspegitik Iparraldean – Erramun Baxok familian ezin bada ikastetxean. orain beretik ikusten
|
dugu
euskarazko kulturaren garapena bertso saioetan, atseginezko irakurketa eta idazketa ekintzetan. euskara eta kulturaren arteko lotura josten ari da belaunaldi arteko urraspide batean. euSKal KulTuRaRen TRanSmiSiO nORmalizaTua y
|
|
|
(Berria, eta 04). kartsutasun gutiagorekin bada ere, familia askotan bada fama berezi bat belaunaldietan jarraitzen dena, kantua, dantza, musika, bertsoak ala kontakizunak. kulturaren transmisiorako baldintza sine qua non euskararen jarraipena da. Ikusi
|
dugu
euskara ahulduz zihoala ama hizkuntza bezala urtetan zehar. Baina zorionez alor honetan ere garapen bat ageri da. orain arte bi gurasoak euskaldun zirelarik haurrak %80 ziren euskaldun, baina guraso bat euskaldun eta bestea erdaldun, haurrak %20 ziren euskaldun.
|
|
2008
|
|
|
Bestetik, gure azterketan nabaritu dugu mundu mailako ikusmiran euskarazko corpusak ez direla nahikoa ‘ikusten’, hau da, corpusen eta hizkuntza teknologien erreferentzia gune ezagunetan oso informazio gutxi aurkitu
|
dugu
euskarazko baliabideez. Arazo hori ez da euskarazko corpusena bakarrik, noski; esaterako, P. Bilbaok salatu duenez, Europako hizkuntza politika ‘txarrak’, edo ezegokiak, Europa mailan" ikusgabe
|
|
2009
|
|
|
Gaixo gaude, makal, etsita eta zapuztuta, eta dekadentzia bizitik, zahartzarotik, bakearekin egiten dugu amets. Hamaika azterlan tekniko bultzatzen
|
dugu
euskararen berreskurapenerako baldintzak zehaztearren, teoriak errealitatea ordezteko ahalmena izango balu bezala. Azterlanak ondo daude, baina askoz gehiago behar da erdalduntzeari arnasa ematen dioten hauspoak geldiarazteko.
|
|
|
Horren froga
|
dugu
euskararen jarraipenari buruz egindako estatistikak. Eusko Jaurlaritzak egindako azkena azterlanaren datuak aurreko estatistikekin erkatuz gero, konturatuko gara euskaldunen" birika" diren herrietan, alegia, oraintsu arte euskaldunen ehunekoa %80tik gorakoa zen horietan, euskararen ezagutzak puntu batzuk galdu dituela.
|
|
|
Bigarrenik, kontuan izan behar
|
dugu
euskararen normalizazioan duen eragina ere. Eta eragin horrek bi norabidetara begira jartzen gaitu:
|
|
|
Klusterraren proiektuen artean bada bat praktika onak biltzera jo duena, alegia, lan munduan euskara normalizatzeko esperientzia aurreratuak edo eredugarriak jasotzera jo duena. Izan ere, behin eta berriz soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain entzun
|
dugu
euskarak lan arloan gabezia handiak dituela, euskararen normalkuntzarako eremu zaila dela... Baina gabezia eta zailtasun horiek gorabehera, uste dugu hamaika esperientzia interesgarri badirela baliagarri izan daitezkeenak enpresa eta erakundeen euskararako jauzia nola egin ikusteko.
|
|
2010
|
|
|
Baina eman dezagun errealitatea horrelakoxea dela, eta Leitzako haur eta gazte batzuek benetan ez dakitela erdaraz ongi egiten. Agian pentsatu
|
dugu
euskaraz ere bere prezioa duela. Izan ere, euskaraz bizi bagara, eta zenbat eta modu intentsoagoan eta iraunkorragoan izan, normala izanen da euskaraz hobeki moldatzea.
|
|
|
nolakoa da euskal gizartea euskarari dagokionez eta, halaber, euskararen unibertsoak nola joka lezakeen iritzi publiko horren aurrean. izan ere, gure ustez, euskararen etorkizunerako berebiziko bidegurutzea binomio horretan datza: euskara versus iritzi publikoa. horregatik, lehendabizi azalduko
|
dugu
euskararen errealitatearen hautematea eta irudikapena gidatu dituzten egitura kognitiboak nolakoak izan diren azken mende erdian, eta nolakoak diren gaur egun. horretarako, komunikazio politikoaren eta komunikabideen eragin kognitiboaren teorietatik edango dugu. hurbilpen teoriko horiek lagunduko digute sistematikoki ezagutzen euskararen diskurtsoen eraketan zer nolako osagai soziolinguistika klu...
|
|
|
7. " Bizitza publikoan euskararen erabilpenari arau eta legezko esparruari dagokionez, argitu nahi
|
dugu
euskara erabil daitekeela frantsesaren parean, dokumentu, zigilu eta komunikazio euskarri ofizial ezberdinetan, balio juridikoa frantsesezko bertsioek bakarrik dutelarik. (...) Sustapen lan hori, euskararen behin behineko erabilpen batentzat edo elebitasun osora heltzeko helburuarekin eraman daiteke, gisa guztiz nahitaezkoa delarik frantsesezko idazketa oso baten egitea".
|
|
|
[Elizondo] Beti bertan bizi izan naiz eta ama ere bertakoa bada ere, etxean ez
|
dugu
euskaraz hitz egiten (amak ahaztua duelako). Hiru urtekin ereduan matrikulatu zidaten(...) Herrian jende askorekin erabili dezaket euskara, hala ere, gaztelera ere asko erabiltzen dut (etxean, familiarekin...).
|
|
|
Euskararekin izan dudan harremana nahiko estua dela esan dezaket, nire lagunak, anaia eta familiako zenbait osaba izeba eta lehengusinekin euskaraz aritu naizelako eta gaur egun arte euskaraz ikasten jarraitzeko aukera izan dudalako. Hala ere, denbora aurrera doan heinean gutxiago erabiltzen dut euskara, nire lagunak gazteleraz ikasten dutelako eta gaur egun, ohitura faltagatik, ez
|
dugu
euskaraz hitz egiten...
|
|
|
Jatorrizko hizkuntza izanik, bere lurraldean bizirik irauteko aukerak auzitan dituen hizkuntza da gure euskara. nahiz eta errekonozimendu ofiziala eta babes politikoa ezagutzen duen —eaeko lurraldean— ez du ziurtaturik bere jarraipena; eskoletan hizkuntza hau ikasteko aukera ugariak eskaini dira azken urteetan, hala ere, gaur egun gazte diren guztiek ez dute bere egin hizkuntza hau. eguneroko gizarte bizitzan, euskarak, espainiako hizkuntza nazionalaren nagusitasuna du aurrez aurre, eta nazioarteko beste hizkuntza indartsuekin batera bizi beharra dauka teknologia berrien aro globalizatu berrian. errealitate honek zaildu egiten du bere biziraupena. euskaraz bizi nahi dugunok, ez badugu nahi bereizita edo isolatuta, beste hizkuntza bat erabiltzen duten hiztunekin elkarbizitza bat eraiki beharra dugu. euskaraz bizi nahi dugunok, bai gaztelania nahiz beste hizkuntzak ezagutuz bizi behar dugu. beste hizkuntzekin partekatuz, gure hizkuntzaren izaera. gure euskaldun izateko nahiak, ez du inor behartu behar; bakoitzak erabaki dezala zein hizkuntzatan bizi nahi duen. baina, jarrera berdina eskatzen diegu, hizkuntza nagusiko hiztunei, geurearekiko. ...izan nahia errespetatzea. elebitasunaren ordez, elebakartasunaren aukera egiten duena da bere hizkuntza berdina hitz egiten duten hiztunez osatutako barrutia edo ingurunea sortu edo mantendu nahi duena. baina gure helburua elebitasuna da, hemengo bi hizkuntza ezberdinak partekatu nahi ditugu, bi hizkuntzak gu guztion hizkuntza izatea nahi dugu. eta azkenik, gaur egungo gizarte modernoan bizi nahi
|
dugu
euskaraz; ez dugu nahi antzinatasunean edo bizimodu tradizionalean egin gure bizitza. gure hizkuntzak gaurko gizarte modernoan bizi nahi badu, beste hizkuntzekin batera egingo du, beraien artean integratuz. horretarako garrantzitsua ikusten dugu, gure hizkuntza, euskara, informazio eta komunikazioetarako teknologia berrien eremuan ere hedatzea. baita ere, gure herrian presentzia duten bi hizkuntz...
|
|
|
Jarrera politiko konkretu bat dutenen aldetik, euskara ikastea beharrezkoa ez dela sinestarazi nahi digute. Zergatik ikasi behar
|
dugu
euskara, guztiok erdara jakinda, zenbaitek, euskararen legitimazio arazoa planteatzen dute, euskara ikasi beharrari justifikazioa kenduz, euskararekiko gizarte ardura ezabatu edo estali nahi da.
|
|
|
Baina gure helburua elebitasuna da, hemengo bi hizkuntza ezberdinak partekatu nahi ditugu, bi hizkuntzak gu guztion hizkuntza izatea nahi dugu. hizkuntza ezberdinak partekatu nahi ditugu, bi hizkuntzak gu guztion hizkuntza izatea nahi dugu. zergatik berreskuratu behar
|
dugu
euskara, gure gizarteko bi hizkuntzek elkarrekin arazorik gabe bizitzeko egin behar dugun ahalegina da. zeregin honekiko izan behar dugun erantzukizuna edo gizarte ardura da. gutako bakoitzak, gizartearen elkarbizitzari diogun zorra. ez ditu elkarbizitzarako edo pakerako baldintzak sortzen, beretzako nahi duena, beste norbaiti ukatzen dionak. gaztelania hizkuntza nazionala da espainian, eta euskadin ere ofiziala dela aldarrikatzen da gainera, baina ahaztu egiten da euskara ere ofizial dela —gaztelaniaren pareeuskadin. euskararen ofizial izaera ukatzen da, euskaraz bizi nahi duenari bere hizkuntzan aritzeko aukerarik ematen ez zaionean:
|
|
2011
|
|
|
Osagai horiek beharrezkoak dira, noski, baina modu gaiztoan baliatzen ditugu diagnostiko murritzak, lehentasun desbideratuak eta perspektiba faltsuak egiteko aitzakia direnean, are txarragoa plangintzaren benetako xedeak ezkutatzeko erabiltzen badira. Nekez aurkituko
|
dugu
euskara plan baten inguru konplexutik abiatzen den diagnostikorik edo eremu horretan sartzen den ebaluaziorik. Aitzitik, maiz ikusiko dugu euskara biziberritzeko plana onartu duen udalbatzak aurreko egunean erabilera inpaktu izugarria izango duen arau subsidiarioak edo urbanizazioa erabaki dituela.
|
|
|
Nekez aurkituko dugu euskara plan baten inguru konplexutik abiatzen den diagnostikorik edo eremu horretan sartzen den ebaluaziorik. Aitzitik, maiz ikusiko
|
dugu
euskara biziberritzeko plana onartu duen udalbatzak aurreko egunean erabilera inpaktu izugarria izango duen arau subsidiarioak edo urbanizazioa erabaki dituela. Horregatik, zilegi da galdetzea, euskara gaia denez, agintari askoren benetako asmoa zein den.
|
|
|
Xabier Isasi – Terminologiak anpara gaitzala bakoitzak bere ñabardurak eta berezitasunak eransten dituela eta, zenbait kasutan, ezaugarriok elkarren kontrajarriak izan daitezkeela. Adostu behar
|
dugu
euskararen egoera zertan den, diglosia dagoen ala besterik den, adostu behar dugu terminologia edo, bederen, autore bakoitzak zein eta nola erabiltzen duen ulertu.
|
|
|
Adostu behar
|
dugu
euskararen egoera zertan den, diglosia dagoen ala besterik den, adostu behar dugu terminologia edo, bederen, autore bakoitzak zein eta nola erabiltzen duen ulertu.
|
|
|
Alde horretatik, nagusiki L funtzioetan zentraturik egoteak ezer gutxi du duintasun faltatik. Sukalde zokondora, taberna zulora eta berritsuketa bizian diharduten solaskide taldeetara ezin
|
dugu
euskara (bir) bidali. hala nahi izanik ere ezinezkoa genuke hori, hemen eta orain. Sukalde zokoari, taberna zuloari eta solaskide berritsuen jarduerei ez genieke ordea, hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipena baldin badugu helburu, aparteko duintasun deficit tatxarik gaineratu behar. hor jokatzen da maiz, gizarte modernizatuotan ere, mintzajardunaren hainbat erabakizun.
|
|
2012
|
|
|
Nolanahi ere, hemen ez
|
dugu
euskararen normalizazioak eAeko hezkuntzan jarraitu duen bilakaera aztertuko. Lerro hauetara euskararen arnasguneen aldarria ekarri nahi dugunez, Arratiara mugatuko gara.
|
|
|
ezin gara bizi euskaraz hirian, ez dugu euskal hiririk. ez genuen sinkronia hori lortu, eta desinkronia Aroak harrapatu gaitu. Nola biziko
|
dugu
euskara hiri hipermodernoaren trafiko korridoreetan barna, euskal bizi jarduerak, lekuak, taldeak... desfragmentatu ahal ditugu halako hirian?
|
|
|
Gazte askok kodea badute, hiztunak badira, hizkuntza komunitateko binkulazioa beste kontu bat da. hizkuntza espantsiboen logikan pentsa liteke aukera librea dela egokiena; ingelesa ikasten dugunon binkulazioa txikia izan liteke ingeles komunitatearekiko eta ingelesari ez zaio ezer gertatzen baina besterik da munduan gehiengo diren hizkuntza minorizatuentzat. hizkuntza komunitate erakargarria eraikiko badugu, kulturaren potentzialitatea behar dugu. Gaztelaniaz bizi bagaitezke, zergatik aukeratuko
|
dugu
euskaraz bizitzea. Nahi izatea da gaur egun ia aukera bakarra (arnasguneetan ere bai!).
|
|
|
Hizkuntzakomunitate erakargarria eraikiko badugu, kulturaren potentzialitatea behar dugu. Gaztelaniaz bizi bagaitezke, zergatik aukeratuko
|
dugu
euskaraz bizitzea. Nahi izatea da gaur egun ia aukera bakarra (arnasguneetan ere bai!).
|
|
|
euskaraz egiten zen prentsaren alde. " komunikabideetan sartu behar
|
dugu
euskara" irakur daiteke garai hartako editorial batean. " komunikabide eta zerbitzu leku guztietan sartzen ez dugun bitartean euskara zertarako galdetuko du askok.
|
|
|
norbanako moduan mendebaldeko hiritarrak gara bete betean; kultura moduan, berriz, mendebaldeko eredutik kanpora gaude, estaturik bako eta merkatu txikiko kultura izanik. Bi izaerak konplexutasun osoan kontuan hartu barik, ezin
|
dugu
euskarazko kulturgintza eraginkorrik antolatu: sortu, gozatu, sustatu, hedatu, arautu, kontsumitu... euskaldunon izaera bikoitz horrek suposatzen duen konplexutasun osoan, beraz, hiru kultur logikak landu behar ditugu, eraginkorrak izatekotan.
|
|
|
Beraz, euskalgintza ere bidegurutzean dugu, zirt edo zart egin behar
|
dugu
euskararen gizarte eragileok, euskalgintza klabea baita lehenago aipatutako baldintza berrien sorreran eta euskalgintzaren osasuna zaintzea berton ari garen euskaltzaleen erantzukizuna baita.
|
|
|
Bestenaz, ezagutza orokorra ezinbestekoa bada ere, euskaldunok geure esparrura ekarri behar
|
dugu
euskara. Izan ere, batzuetan, badirudi motiboak behar ditugula norbanakook dakigun hori erabiltzeko.
|
|
|
Pertsuasio egoeratan eragina duen iturriaren aldagai gisa hartu
|
dugu
euskara ikerketa honetan, eta ELMaren arabera, –dagoeneko azaldu dugun moduan–, lau motatakoak dira aldagai batek egoera horietan bete ditzakeen funtzioak: 1) Argudio gisa funtziona dezake.
|
|
|
Aktitude antzekotasunaren baitan ulertzen dira iritzi, balio eta sinesteen antzekotasunak ere. Eta hor ulertuko
|
dugu
euskara gure ikerketa honetan.
|
|
|
Atal honetako azalpenekin amaitzeko, komeni da argitzea" euskaldun" eta" elebidun" terminoak sinonimo moduan, zeharo baliokidetzat hartu ditugula ikerketa honetan. Izan ere, euskalduntzat hartu
|
dugu
euskara duen oro, hau da, euskara dakiten herritar guztiak36.
|
|
|
— Hizpide izan
|
dugu
euskarazko ekoizpen kulturalak sortu eta haietaz baliatzeak duen garrantzia, horien bidez elikatzen delako
|
|
2013
|
|
|
" Ez inposatu, ez eragotzi, egiazki bermatu, baizik" euskara nahiz gaztelania erabiltzeko aukera. gehiagotan bat etorri, eta zenbat eta arrazoibide ezberdin gehiago onartu, orduan eta indar handiagoz tira egingo
|
dugu
euskararen gurditik; behar dugu jakin zer den euskara indarberritzeko" nahi" hori gauzatzeko ezinbestez egin behar dena, zer deserosotasun diren saihetsezinak aurrera egiteko, zer den bakoitzak egin dezakeena eta norberak baino egin ezin dezakeena, eta zer prezio gauden prest ordaintzeko, guztia ez baita euskara eta euskarak berak ere ez baitu —eta ez du izango— balio bera guz... Hizkuntzaren gainetik dago hiztuna, eta hizkuntza ez ezik beste" osagai" asko ditu hiztunak.
|
|
|
Badira esaten dutenak" euskaldunok aukera dugun bakoitzean erabiltzen
|
dugu
euskara". Hala balitz, ez legoke gogoa pizten edo piztutako sua bizirik gordetzen eta elikatzen ahalegindu beharrik.
|
|
|
Gaztelaniazkoaren mimetismotik urrun, gaztelaniaz beste euskaraz ere edukitzeko ameskerietatik ahalik eta urrunen, euskaldunoi balio propioren bat eskainiko diguten produktuek lagun diezaiokete euskararen erakarmenari, euskal hiztunen batez bestekoaren neurrira egindako kalitatezko produktuek hain zuzen ere. Askotariko hedabideek gure gizartean duten eragina kontuan harturik, euskarazko hedabideen garrantzi estrategikoa alboratu gabe eta estrategikotasunak dakarren lehentasuna ahantzi gabe bada ere, euskararekiko atxikimendua sendotzeko baliagarria dela uste
|
dugu
euskarak presentzia ahalik eta duinena izatea euskaldunek kontsumitzen dituzten hedabideetan, eta, beraz, erdara hutseko eta euskararentzako lekurik gabeko hedabiderik hemengoen artean egon ez dadin ahalegintzea. Azken batean, betikoan betiko egon ordez, bide berriak ere bilatu ditugu.
|
|
|
Pertsonartean komunikatzeari dagokionez, ikusi
|
dugu
euskara erabiltzen duela ikasleen arteko hiru laurdena baino gehiagok familiarekin komunikatzeko, lagunartean komunikatzeko eta eskolako testuinguruan komunikatzeko. Baina badago joera gaztelaniazko hitz solteak erabiltzeko, eta kasu batzuetan baita espresio edo esaldiak ere.
|
|
|
eskuin hemisferiokoa eta ezker hemisferiokoa. Herri hizkeran, ezker hemisferioari burua esaten diogu, eskuinari, berriz, bihotza, eta bien ahalmena erabiliko
|
dugu
euskararen erabilera hedatzeko.
|
|
|
Orain arte ikusi ahal izan
|
dugu
euskararen ordezkapen prozesua nola gauzatu zen Araban eta Barrundian. Hainbat autorek idatzitako lanak mugarri hartuta, euskarak egindako atzerakada marraztu dugu.
|
|
|
B. blokea a) Ez
|
dugu
euskara hiltzen utzi behar. b) Euskararen erabilera sustatzearen aldekoa naiz. c) Ezinbestekoa da euskararen sustapenean diru publikoa gastatzea. d) Euskara dagoeneko ez dago desagertzeko arriskuan. e) Euskara landa eremuko hizkuntza bat da. f) Ez litzateke euskararen berreskurapenean dirua inbertitu. g) Gure udalak diru gehiago inbertitu luke euskararen berreskurapenean. h) Euskara berez berresk...
|
|
|
Hona item bakoitzean ateratako emaitzak: a. Lehen itema," ez
|
dugu
euskara hiltzen utzi behar" izan zen. Oso esanguratsua da inkestatuen %74 guztiz ados dagoela eta beste %26 ados. b." Euskararen erabilera sustatzearen aldekoa naiz" baieztapenarekin %97k bat egiten du eta soilik %3 ez dago ez alde eta ez kontra.
|
|
2014
|
|
|
Hizkuntza erabiliaren gaineko hausnarketak egiten badakigu? Zenbaterainoko aukera izan
|
dugu
euskara eta bere kulturarekin harremanetan jartzeko? (Zabala, 2007:
|
|
2015
|
|
|
Sanchez Carrionek hizkuntza jabekuntzaren teoria azaldu zuenean, 80ko hamarkadaren bukaeran, euskal hiztunen tipologia ez zen, inondik ere, egun bezalakoa. Garai hartako batez besteko hizkuntza euskaltegian ikasteko hautu kontzientea egiten zuen, eta gaur egungook eskolan jaso
|
dugu
euskara gure gurasoek hala erabakita. Motibazioa zer zen jakin aurretik genekien euskaraz berbetan.
|
|
|
Eskola ez bestelako gizarte eragileei tokatzen zaiena da eskolan euskara ikasitako hiztun berrientzat erabilera esparruak indartzea. Azkenik, uste
|
dugu
euskararen hiztun komunitateak hiztun berrien askotariko euskarak bere egin behar dituela, ulertuaz hiztun berri askoren baldintza soziolinguistikoak oso zailak direla euskararen erabilera sendoa lortzeko. erAnTZunAK
|
|
|
Inposizioaren diskurtsoa lantzen dutenek (berez, erdaraz aritzeagatik abantaila dutenek) diru gehiago jasotzen badute, jai
|
dugu
euskararen inguruko bataila diskurtsiboan.
|
|
2016
|
|
|
Horiek guztiek eragiten dute hiztunen hizkuntza portaeran. Horregatik, ahalegin bat egin behar
|
dugu
euskara merkatu balio berri eta osagarriz janzten. gU gEU, DISKUrTSo SALTzAILE ❙
|
|
|
Horregatik, ahalegin bat egin behar
|
dugu
euskara merkatubalio berri eta osagarriz janzten.
|
|
|
Aurkezpen honen oinarrian dagoen abiapuntua bikoitza da. Batetik, susmoa
|
dugu
euskararen alde dagoen diskurtso mota ez dela erabat egokitzen gure gizarteak egun dituen baldintzetara; horren ondorioz, zailtasunak daude euskaltzaletasuna gizarte osora hedatzeko. Bestetik, gero eta euskaldun gehiago dira euskararen komunitatetik at bizi direnak; horiek, batez ere erdal giroan sozializatuak izanik, ez dute euskararekiko aldekotasun handirik sentitzen eta zaila zaie euskaraz bizitzeko ahaleginik egitea.
|
|
|
Batetik, susmoa
|
dugu
euskararen alde dagoen diskurtso mota ez dela erabat egokitzen gure gizarteak egun dituen baldintzetara; horren ondorioz, zailtasunak daude euskaltzaletasuna gizarte osora hedatzeko.
|
|
|
Garrantzitsua da, beraz, gizarteak ongi barneratzea kontua ez dela euskara edo ingelesa hautatzea, euskara eta ingelesa hautatzea baizik, biak, bakoitza bere rolarekin. Gure gizartearen errealitate soziolinguistikoan euskara eta gaztelania egoera orekatuagora hurbildu eta iritsi artean, ezinbestekoa
|
dugu
euskararen sustapenerako politika positiboak bultzatzen jarraitzea, etengabe.
|
|
|
Hazkunde baten kronika da euskararen hogeita hamar urteotakoa. Baina, hazkundeari atzerapausorik gabe eustearekin batera, behar
|
dugu
euskararen hazkunde jarraitua garapen iraunkor bihurtu. Horretarako behar ditugu erantzun berriak aurkitu, eredua bera egokitu egoera eta premia berrietara, ahalik eta eraginkortasun handienaz jokatzen asma dezagun oraindik ere" luzea eta malkarra" den eta urte luzetan hala izango den euskararen bidean.
|
|
|
Galdera honi erantzun ezean, azalpen gisa borondate edo justizia kontuetara joko dugu, eta horietan ez dago soluziorik. Ondorioz, hiria komunitate bilakatu behar
|
dugu
euskararako, jakinda ere kontrakoa erraz gerta litekeela: landa gune guztia gazteleraz hiritartzea.
|
|
2017
|
|
|
Ziklo berria ez du palanka bakarrak abiatuko. Euskaltzaleen Elkarteek egindakoarekin bakarrik ez
|
dugu
euskararen normalizazioa garapen aldi berri batean sartuko. Baina herrietatik euskaltzaleak antolatuta eta artikulatuta, egiteko oso garrantzitsua dugu.•
|
|
|
Zentsuak eta erroldak Modernitatean banakoak zenbatzeko, aletzeko eta antolatzeko asmatu ziren. ...utu subjektiboa dela eta hautu horri inguruneak eragiten diola. inkesta soziolinguistiko batean ingurunetik abiatzen ez bagara, ingurunea behin eta berriro agertuko zaigu atzeko atetik. ezin da ahaztu edo baztertu euskara erabiltzea jokaera soziala dela, inguru sozial jakinetan egiten dena, beste hiztunekin egiten dena, elkarrekintzetako jardunetan egiten dena. hala ere, 2011ko inkestan irakurtzen
|
dugu
euskararen erabileran eragiten duten faktore nagusiak harreman sarean dagoen euskaldunen dentsitatea eta euskaraz egiteko erraztasuna direla (beste hauek ere aipatzen ditu: lehen hizkuntza, gune soziolinguistikoa eta hizkuntzarekiko interesa) (V inkesta Soziolinguistikoa, 2013:
|
|
|
hiztunek badakite zein den hizkuntza eremuan dauden joko eta lehiak eta zein diren hizkuntza merkatuan dauden balioak eta kapitalak. badakite edo, badute ideiaren bat, badute horri buruzko sentierarik. eta, halaber, jakin dezakete haiek balioesten dutena beste merkatu batean purtzileria dela, eta egoera horiek guztiak aldakorrak direla. euskal herriko herri askotan ez dugu galdetu behar zein den egoera edo errealitate soziolinguistikoa. herrira ailegatzerakoan iragartzen digute" hemen euskaraz bizi gara" edo" hemen euskaraz bizi nahi dugu". taberna, denda edo administrazio publikoen bulego askotan ere iragarriko digute zein den, gutxi asko, hango egoera soziolinguistikoa. deskripzioak eta preskripzioak dira, euskaraz egiteko aukera ageriko horiek atzean dute araua: euskaraz egin ahalik eta gehiena, euskaraz egiteko aukera guztiak baliatu, eta hemen, egoera definitu
|
dugu
euskarak balio objektiboa, estrukturala eta predeterminatua izan dezan. askotan definitzen diren egoerak mikroak dira, pertsona artekoak edo truke azkar eta aldi batekoak. baina efektua berdina da. ikurrak eta halakoak erabiliz pertzepzioak aldatu eta bestelako errealitate soziolinguistikoa eraiki nahi dute. antzeko bidetik, hizkuntzaren bizitza soziala ikertzen dutenek metodo eta teknika berezie... Maiz, hala egiten da kontzeptu edo kategoria arruntak ikerketetan erabiliz, edo gatazka sozialen ageriko logikak ikerketak diseinatzeko irizpide gisa hartuz. eta horrela ere, eragin zuzen eta argia dute hiztunek" hizkuntza eremuaz" (edo merkatuaz, edo hizkuntzajoko eta gatazka eremuaz) eta hango gorabeherei buruz dituzten ezagutza eta iritzietan. horregatik guztiagatik, oso arreta handia eman behar zaie bai ikerketaren bidez eraikitzen diren errealitateei, bai ikerketa haietan sustatzen eta bermatzen diren errealitate sozialei eta legitimatzen diren politikei.
|
|
|
praktikarekin batera metapraktika aurkituko dugu beti; alegia, jardutearekin batera, jarduteko jakintza eta sena). bere buruari eragiten dion prozesu zirkular baten aurrean gaude: ...tu ohi duguna edo bestela esan hautemandako presentzia. errealitate soziolinguistikoa harreman sozialetan hautemandako eta bizitako praktiketan eta balioa nahiz zentzua ematen dizkieten metapraktiketan altxatzen da. norberaren disposizioak (gaitasunak barne) soilik praktika direnean dute eraginik joko sozialetan, hau da, egoera eratzen parte hartzen duten neurrian. horregatik guztiagatik defendatu
|
dugu
euskara biziberritzeko politikek zuzenean praktikak (praktika inguruak) atontzera jo behar dutela. eta helburua hura bada, neurriek ere halakoak behar dute: praktikak sustatu, erraztu, ikusgarri egin, hedatu, normaldu, eta neurtu, zenbatu, ebaluatu. testuinguru horretan nabarmendu dugu jakintza adituak biziki eragiten diola jakintza arruntari. estatistikaren kasuan ikuspegi sinoptiko, kuantitatibo eta makroskopiko batez errealitatearen irudi ulergarri eta adierraza lortzen da zientziaren legitimitateaz jantzirik. hori dela eta, berebiziko garrantzia du jakintza aditu horrek erabiltzen duen unitatea:
|
|
|
Errealitate soziolinguistikoa harreman sozialetan hautemandako eta bizitako praktiketan eta balioa nahiz zentzua ematen dizkieten metapraktiketan altxatzen da. Norberaren disposizioak (gaitasunak barne) soilik praktika direnean dute eraginik joko sozialetan, hau da, egoera eratzen parte hartzen duten neurrian. adibide bat ematearren, osasun zerbitzu batean non bermatu behar
|
dugu
euskararen erabilera: bezeroen engaiamenduan?, langileen borondate onean?, erakundearen kalitate eta praktika onetan?, lan egituraketa eta antolakuntzan?, zerbitzuak hobetze eta berritzeko programetan?
|
|
|
edo beste era batera: zenbat denboraz erabiltzen
|
dugu
euskara egunean zehar, erabileraren inguruan egiten diren ikerketa nagusiek ez diote zehazki galdera horri erantzuten:
|
|
|
" Nik erderaz hitz egiten det, baina nik testu bat irakurtzerakoan euskeraz ze eskolan beti hitz egin
|
dugu
euskeraz eta testu guztiak euskeraz egin ditugu" (H2)
|
|
2018
|
|
|
— Erabilera horizontalen eta bertikalen artean ez dago alde handirik. — Haurren arteko elkarrizketetan entzun
|
dugu
euskara gehien. Gune honetan, aurrekoetan ez bezala, haurren elkarrizketa horizontalak euskaldunagoak dira elkarrizketa bertikalak baino.
|
|
|
Kezka dago euskalgintzan euskararen erabilera denaren eta ustez izan lukeenaren artean dagoen aldeagatik. Behin baino gehiagotan entzun
|
dugu
euskararen ezagutzak gora egin duela, asko aurreratu dela, baina erabilera ez dela neurri berean hazi. Eta hala da.
|
|
|
Eleaniztasuna ulertzeko eta kudeatzeko modua euskararen aldekoa izan dadin, euskaltzaletasunak gidatua izan du. Paradoxikoa lirudike, dudarik gabe, baina heterodoxiatik eraiki
|
dugu
euskararen funtsa. Arnasguneak guztiz garrantzitsuak izanagatik, batez ere giro urbanoan dago aurrera egiteko erronka:
|
|
|
Heterodoxiatik eraiki
|
dugu
euskararen funtsa.
|
|
|
Horregatik, euskararen hiztun elkartearen trinkotzea eta zabaltzea salbuespen gisa kontsidera dezakegu, salbuespenetako bat. Ikuspegi horretatik aztertu behar
|
dugu
euskararen biziberritzearen fenomenoa, salbuespenaren ikuspegitik, alegia.
|
|
|
Kontuan hartu behar
|
dugu
euskararen hiztun elkarteari, aldaketei aurre egitea eta egokitzea gehiago kostatzen zaiola egoera asimetrikoan murgildurik bizi delako.
|
|
|
Onartuta dagoenez, horiek dira egun euskararen sostengu nagusienetariko bat. Eskola, ezinbesteko eragilea
|
dugu
euskararen biziberritze prozesuan. Hezkuntzan jarri da bereziki (ez bakarrik) arreta eta hezkuntzan inbertitu dira baliabide eta energia gehienak.
|
|
|
" Hori izango da etorkizuneko galdera izarra", ohartarazi du Martinez de Lagosek. " Hautua egin
|
dugu
euskaraz bizitzeko". Ideia horri berari heldu zion, adibidez, Txerra Rodriguez soziolinguistak Berria n Bizkaiko datuei buruz gogoeta egitean:
|
|
|
2 grafikoan ageri diren beste bi kategorietako bikoteei dagokionez, bestalde, ikusten
|
dugu
euskarazko ohitura" lortu eta galdu" duten bikoteek oso igoera nabarmena izan dutela esperientzian zehar: %54, 7tik %100era.
|
|
|
Dena den, datuetara itzulita, ikusten
|
dugu
euskararen ezagutzak gure mapan duen joera nahikoa garbia dela. Ez dugu, ordea, pertzepzio bera erabilerari dagokionez.
|
|
|
Paziente eta erabiltzaileen lehentasunezko hizkuntzaren erregistroa egoki egin denez, aukera izan
|
dugu
euskara lehenetsi duten pazienteei galdetzeko ea zenbateraino gogobeteta dauden oraintsuko asistentziazerbitzuetan jaso duten hizkuntza erabilerarekin.
|
|
|
Galdetzen al diogu zerbitzariari ea badaukan euskaraz eman berri digun ogitartekoen zerrenda? Beti egiten al
|
dugu
euskaraz lehen hitza ezezagunekin, aurreiritziak baztertuta?... Ederki azaltzen du Jon Sarasuak ahalegin gehigarri hori:
|
|
2019
|
|
|
Beraz %0, 02ko inpaktu neurrietan zentratzea al dugu gure euskalgintzaren lehentasuna? horrela espero al
|
dugu
euskarazko bizia suspertu eta zabaltzea, hizkuntza bizien oinarri nagusia ez dago horrelako ekimenetan, beste nonbait baizik:
|
|
|
edo beste modu batera esanda, nolakoa da euskararen bizitasun digitala? galdera honi erantzun mota desberdinak eman ohi zaizkio, askotan unearen arabera desberdin ebaluatuz, agian ez dugulako neurketa objektiborik finkatuta, edo, agian, ez dugulako esparrua behar bezala ezagutzen. abiapuntu honetatik, azken hilabeteotan hainbat gunetan azaldu
|
dugu
euskarak etorkizuna izango badu ingurune digitalean egoki garatuko duen estrategia digitala ezinbestekoa duela (waliño, 2018). eusko Ikaskuntzak aurrena eta ondoren Soziolinguistikaren klusterrak 2018ko udazkenean antolatutako jardunaldietan azaldutako tesia izan da hori. Bertan, euskararen estrategia digitalaren gakoak honela definitzen genituen:
|
|
|
gutxiegi, nahikoa eta gehiegi. Behin hori eginda ondorioak ateratzeko oinarri bat izan dezakegu. gUTXIEgI euskara gutxiegi dugu ingurune digitalean. euskaldunok eremu guztietan nahi
|
dugu
euskaraz bizi, baita ingurune digitalean ere: euskarazko edukia kontsumitu sarean, euskarazko bideo-jokotara jolastu, Interneten bilaketak euskaraz egin eta ahots bidezko aginduak euskaraz eman gure autoari.
|
|
|
Hasteko modu on bat da agurra soilik euskaraz eginda. Gure kultura oprimituta izanda, eskertzen
|
dugu
euskarari garrantzia ematea" (Auzotarra). eta auzokideak, euskara bazela ere ez jakitetik, bere boterea aurkitzen hasten dira, bere eraginkortasuna sentituz:
|
|
2021
|
|
|
Eta orduan galdetuko dute: " Denek jakinda erabiltzen ez badute, zertarako jarraitu behar
|
dugu
euskaraz ikasten?""
|
|
2022
|
|
|
Balio praktiko zehatzei dagokienez, grafiko honetan jaso
|
dugu
euskararen funtzionaltasunaren gaineko pertzepzioa
|
|
|
(39) nere kuadrilako guztiek. Ta hori, bakarrik hitz egiten degu euskaraz esaten dugunean" beinga, ba, hitz egingo
|
dugu
euskaraz" ta hori, baina gero berriz bueltatzen dugu beste txipera. (BE Z)
|
|
|
Osea nahi gabe aldatzen dugu. (...) gazteleraz hasten gara baina gero aldatzen
|
dugu
euskarara. (...) esaldi batzuk batean ta besteak bestean.
|
|
|
Interesgarria litzateke, azken urteetan aipatzen den euskararen erabileraren feminizazioa, eta euskararen beraren esanahiaren feminizazioa parez pare jarri, eta bi fenomenoak elkarrekin aztertzea. Hau da, testu multimodalen bidez aztertu ahal izan
|
dugu
euskararen esanahiak azken urteetan feminizaziorako joera bat izan duela, eta horrek hartzaile potentzialengan ere eragin bat izan lezakeela pentsa daiteke. Gaur egun produktu bat erosten denean produktua bera edukitzeak baino berau eskuratzeak dakarren balioak eta horrek errepresentatzen duenak izango du garrantzia.
|
|
|
Eta, adituek diotenez, enpresa eredu berria irekiagoa izango da, gizartearen aurrean gardena, irizpide etikoekin funtzionatuko du, eta interes taldeak eta bere eskaerak aintzat hartuko ditu. Eta hor aukera ikusten
|
dugu
euskara enpresen kudeaketan kokatzen joateko.
|
|
|
(a) hiztun erkidego trinkoak behar ditugu (geure baitara bildu, neokomunitateak sortu, babestokiak antolatu...), baina era berean (b) euskarazko jarduna zabaldu eta hedatu beharrean gaude: " fluxuetan behar
|
dugu
euskara, eguneroko fluxuetan eta ez babestoki mugatuetan".
|
|
|
Topagunetik garbi
|
dugu
euskararen aldeko aktibazio soziala eta erabilera dinamikak Euskal Herri osoan zabaldu behar ditugula.
|
|
|
Topagunetik garbi
|
dugu
euskararen aldeko aktibazio soziala eta erabilera dinamikak Euskal Herri osoan zabaldu behar ditugula. Pozgarria izan da 2022an Iparraldeko Topagunea sortu izana, erabileran ardaztutako herri mugimendua indartzeko eta zabaltzeko aukerak eskainiko dizkigulako.
|
|
2023
|
|
|
Derioko euskaldunok lortu
|
dugu
euskararen aldeko mugimendu sozialaren zelanbaiteko babesa. Marikobasoren sorrera bera ere izan da Derioko euskaldun batzuentzat behinik behin, poztasunerako motibo.
|
|
|
Baina, nire ustez, badira autoestimu hori handitu izanaren aztarna txiki batzuk. Batetik, Derioko euskaldunok lortu
|
dugu
euskararen aldeko mugimendu sozialaren zelanbaiteko babesa (batez ere, islatu dena dirua biltzeko kanpainan eta prentsan bertan). Zentzu horretan, aipatu behar da 2023ko otsailean Arnasgida izeneko lan jardunaldian Marikobasok izan zuen presentzia eta atxikimendua.
|
|
|
Aldarrikatzeaz aparte, praktikan ahalegindu gara hori probatzen, baina arrakasta eta determinazio gutxirekin. Marikobason, ostera, lehen segundotik praktikara eraman
|
dugu
euskararen zeharkakotasuna, euskara helburu baino bide izatearena. Eta urtebete honetan hala izan da (eta hala izaten jarraitu dadin).
|
|
|
Zerk egiten gaitu euskaldun? Zertarako behar
|
dugu
euskara. Dilemetan nahitaezkoa zuten moduluan irakasleek emandako inputez gain argudio eta kontrargudioak indartzeko 3 ebidentzia ekartzea beraien kabuz.
|