|
2008
|
|
|
Horrekin guztiarekin esan nahi baita ezen ildo propioa bilatu behar
|
duela
euskarazko hedabideen sektoreak, ibili gabe beti erdal medioek zer esan eta zer egin.
|
|
2009
|
|
|
Nafarroako Parlamentuak eskaturik, Nafarroako Unibertsitate Publikoa 1987an sortu zen. 1995ean, lehenbiziko estatutuak onetsi ziren13, eta 2003an14, estatutuak aldatzea onartu zen15 Bi estatutuetan euskara eta gaztelania Unibertsitateko hizkuntza gisa aitortuak daude eta, era berean, aitortua dago unibertsitate erkidegoko kide orok
|
duela
euskara administrazioan nahiz irakaskuntzan erabiltzeko eskubidea. Dena dela, desberdintasunak ere badaude bi estatutuen artean euskararekiko tratuari dagokionez; horrela, estatutu berriek legezko estaldura murriztu diote euskarari NUP barnean.
|
|
|
Kasu ehunekoen amarruari jartzen du eskemaren bazter batean, eta arrazoi begi bistako bategatik diogu hori: izan ere, Izagirrek (2004) gaztigaturiko moduan, telebistaren arloan ehunekoak ematerakoan zaku berean sartu ohi gaituzte euskaldunak eta euskaraz ez dakitenak; hots, datuak errealagoak (eta euskarazko kateentzat dezentez hobeak) liratekeela erreferentzia gisa soilik kate horiek ikusi eta uler ditzaketenak (hots, euskaldunak) hartuko balira, gauza jakina baita nekez ikusiko
|
duela
euskarazko kate bat hizkuntza hori ulertzen ez duenak.
|
|
2010
|
|
|
Aldiz, euskararen normalizazioarekin lotuz, orain arte ikusi duguna nahiko kontraesankor ageri zaigu, modu honetan: 1) bertan ditugun 100 hizkuntza berriak hezkuntzan sartzea eta lantzea, ahal den neurrian, badirudi positiboki eragin behar
|
duela
euskararen aldekotasuna ere indartzeko, 2) baina ez dago batere argi hori gertatzen ari den, zeren, agian, alderantzizko joera ari da hedatzen. Adibidez, EAEko haur eta gazte etorkinak nolako hizkuntza ereduarekin lotzen dira?
|
|
|
1982 gutxienez euskaraz ulertzera irits daitezen estrategiak bultzatzearekin denek lukete zer irabazi: beraiek bezala euskaraz bizi nahi duten herritarrek. kontua da nahitaezkoa dela hori bizikidetzarako, eta askotarikoen arteko adostasun sendorik gabe jai
|
duela
euskarak. urtean, eusko legebiltzarrean ordezkaritza nagusia zuten talde abertzale eta ez abertzale gehienen adostasunez onartu zen 10/ 1982 oinarrizko legea, euskararen erabilpena" arautzen" duena. lege hark euskara babesteari begira hainbat obligazio ezarri zizkien herri aginteei, eta euskara erabiltzeari begira hainbat eskubide aitortu herritarrei. hura izan zen oinarria, oinarri ezi... hizkuntza politika eraginkorra, zilegia eta sustatzailea. oinarrizko legearen itzalean araubide juridiko zehatza eta euskara sustatzeko politika zabala ezarri ziren abian, hezkuntzaren alorrean, hedabideetan, administrazioan, zerbitzu publikoetan, aisialdian, lan munduan eta abarretan bi hizkuntza ofizialetan ahulenari —euskarari— behar zuen tokia eta eginkizuna ematearren. horretan behar da jarraitu, geldialdirik eta atzerapausorik gabe. arazo berriei irtenbide berriak aurkituz, eraginkortasunez beti, eta ahantzi gabe zein den gainditu beharreko desoreka (euskarak gaztelaniarekiko duena), zein den anomalia (gizartearen zati bat elebakarra izatea), eta hori guztia baretasunez, soseguz eta inoren aurkako gehiegikeriarik gabe egin behar dela, baina erabat ezinezkoa dela deserosotasunik gabe egitea. hirugarrena:
|
|
|
1982 gutxienez euskaraz ulertzera irits daitezen estrategiak bultzatzearekin denek lukete zer irabazi: ...ehar dena. gainera, pentsa liteke adostasun politikoa sendotzeak adostasun soziala areagotzeko balioko lukeela. adostasunak solaskideen ikuspuntuei ere lekua egitea eskatzen du. adostasun puntuak beti izan ohi dira batzuek nahiko luketena baino gehiago eta bestetzuek nahiko luketena baino gutxiago. kontua da nahitaezkoa dela hori bizikidetzarako, eta askotarikoen arteko adostasun sendorik gabe jai
|
duela
euskarak. bigarrena: hizkuntza politika eraginkorra, zilegia eta sustatzailea. oinarrizko legearen itzalean araubide juridiko zehatza eta euskara sustatzeko politika zabala ezarri ziren abian, hezkuntzaren alorrean, hedabideetan, administrazioan, zerbitzu publikoetan, aisialdian, lan munduan eta abarretan bi hizkuntza ofizialetan ahulenari —euskarari— behar zuen tokia eta eginkizuna ematearren. horretan behar da jarraitu, geldialdirik eta atzerapausorik gabe. arazo berriei irtenbide berriak aurkituz, eraginkortasunez beti, eta ahantzi gabe zein den gainditu beharreko desoreka (euskarak gaztelaniarekiko duena), zein den anomalia (gizartearen zati bat elebakarra izatea), eta hori guztia baretasunez, soseguz eta inoren aurkako gehiegikeriarik gabe egin behar dela, baina erabat ezinezkoa dela deserosotasunik gabe egitea. hirugarrena:
|
|
2012
|
|
|
Bilakaerari erreparatuz badirudi azokak eragin zuzena
|
duela
euskararen erabileran zumarragako kaleetan. esan beharra dago, halaber, euskadi enparantza XIX. mendearen bigarren erdian eratu zela orduko kale berriarekin batera eta zumarragaren erdigunean dagoela.
|
|
|
(norberaren autokontzepturako, norberaren taldekidetza adierazteko), ekonomikoak... esan liteke adierazkortasuna bere alde
|
duela
euskarak. ez da horrela.
|
|
|
Euskararen kasua EAEn barmena iruditzen zaigulako euskarak nekez pertzibiarazi dezakeela pertsuasio iturri bat boteretsuago, euskara erabiltze hutsagatik behintzat. Hori bai, sinesgarritasuna bere osotasunean beharrean, haren osagai bat hartu dugu kontuan –fidagarritasuna–, alde batera utzirik besteak –esperientzia eta aditutasuna–, irudipena dugulako konfiantzaren eremuan eragiten
|
duela
euskarak, eta fidagarritasuna delako nolabait haren sinonimo teknikoa. Iturri pertsuaditzaile baten sinesgarritasunaren alderdirik funtsezkoena da fidagarritasuna (Eagly eta beste, 1978).
|
|
2013
|
|
|
edo ¿ perdona? bezalako hitzak entzutean, ondorioztatzen dugu mintzakideak ez
|
duela
euskaraz ulertzen, eta erdarara pasatzen gara. Baina, agian, ez du ondo entzun, ez zegoen adi, edo ez zuen lehenengo hitza euskaraz espero.
|
|
|
Azkenik, inkestak hasi eta gero, beste faktore sozial baten gehitzeko beharra agertu da. Alabaina, inkestak egiterakoan, argia izan da Ikastolatik pasa den pertsona batek, edo familia Ikastolan duen pertsona batek, ez
|
duela
euskara batuari buruzko ikuspegi berdina, Ikastolatik pasatu ez den pertsona bati konparatuz, edo familia Ikastolan ez duen pertsona bati konparatuz. Beraz, nahiz eta ez den erraza izan zehazki errespetatzea, saiatu gara gutxi gora behera lekukoen erdia Ikastolarekin harremanetan dena izatea, eta beste erdia ez dena harremanetan izatea.
|
|
2014
|
|
|
Ezin uka euskara identitatea nazioa akuiluak eragina izan
|
duela
euskararen biziraupenean, baina gaur egun fosilizaturik geratzen ari dela dirudi ikuspuntu honek. Euskara gure erlijio moduan aldarrikatzea eragina izan dezake gazteen ideologian, kontzeptu teorikoetan.
|
|
|
Seme alaben ama hizkuntzaren inguruan galdetuta, %60ak euskara dela erantzun du, %37ak gaztelania eta %3ak biak. Hortaz, esan daiteke, gehiengoak
|
duela
euskara ama hizkuntza. Baina, seme alabek euskaraz hitz egiteko duten ohiturari buruz galdetzerakoan, hauexek izan dira erantzak:
|
|
2015
|
|
|
Euskara ikasteko gonbita ere luzatu zuten: " esaten dute euskara zaila dela, baina beste hizkuntza batzuk jakiteak erraztasuna ematen
|
duela
euskara ikasteko."
|
|
|
Andre honek bizitza guztia erdaraz egin du Gasteizen," hemen inortxo ere" ez baitzen euskalduna. Bere isiltasunean ohitu omen da eta soilik beste portaleko batekin egiten
|
duela
euskaraz zioen. Gainera, ez du euskaraz kontsumitzen, ETB1en fundamentuzko ezer ez dutelako botatzen.
|
|
|
Edonola ere, ez dirudi delako konbergentzia edo bateratze prozesu hori bi hizkuntzen (euskara eta gaztelania) arteko nolabaiteko oreka egoera baterantz garatzen ari denik. daldunagoak zirela, eta, alderantziz, abiapuntuan euskaldunenak ziren udalerrietan atzera egin
|
duela
euskarak aztertutako epealdian, betiere guk landutako aldagaiei jaramon eginez gero.
|
|
|
Hala ere, hitzak ez dira paisaiaren zatitzat jo, oraingoz, ezta Zarautz Azpeitia bezalako eremu euskaldun bati dagokionean ere. Hortaz, paisaiaren definizio ofiziala hartuta, badirudi Urola Kostan euskara ez dela hautematen, eta lur eremu horren izaera ez
|
duela
euskarak —edo euskaldunek— inolaz ere baldintzatzen. Agerikoa izan arren, beraz, gogorarazi da hautematea ez dela soilik begiekin egiten, eta izaera ez dutela soilik osagai materialek osatzen.
|
|
|
%85, 6k dio GFAk euskara erabiltzen duela beti, gaztelaniaz beste edo gehiago eta horien artean %62, 3k uste du gehienetan edo beti erabiltzen
|
duela
euskara.
|
|
|
%6, 0k ezetz dio, ez
|
duela
euskara gehiago erabili nahi.
|
|
|
(%24, 2) dagoela eta kartela eta dokumentuak euskaraz daudela ikusteak animatzen
|
duela
euskaraz egitera
|
|
|
%83, 1 ek dio Erabat ados (%63, 3) edo Nahiko ados (%19, 8) dagoela eta langileen artean euskaraz egiten dutela entzuteak animatzen
|
duela
euskaraz egitera (361 eta 113 erantzun).
|
|
|
%82, 0k dio Erabat desados (%78, 4) edo Nahiko desados (%3, 7) dagoela eta ez
|
duela
euskaraz aritzeko lotsarik, bere euskara ez delako oso zuzena. (447 eta 21 erantzun).
|
|
|
— Lanean ere hobera egin da, baina departamentu, zuzendaritza eta atal guztietan ez da berdin nabaritu, departamentu batzuetan lehenagoko legegintzaldietatik ere bazetorrelako bidea eginda (erabiltzaileren batek adierazi du duela 8 urtetik hona ez
|
duela
euskaraz aritzeko beldurrik sentitzen). Dena den, sentiberatze berezia eta bultzada nabaritu da, intentsitatea handiagoa eta orokorragoa izan dela uste dute.
|
|
2016
|
|
|
Soziolinguistika Klusterrak berriki argitaratu duen lanak (Iurrebaso, 2015) erakutsi duena oso koherentea da Aiako datu horiekin. Azaldu dute Euskal Autonomi Erkidegoko udalerri euskaldunetan atzera egin
|
duela
euskara gaitasunak nabarmen hamar urtean(); erakutsi du atzera egin duela euskararen erabilerak etxean, eta erakutsi du atzera egin duela lehen hizkuntzaren transmisioak udalerri horietan.
|
|
|
Soziolinguistika Klusterrak berriki argitaratu duen lanak (Iurrebaso, 2015) erakutsi duena oso koherentea da Aiako datu horiekin. Azaldu dute Euskal Autonomi Erkidegoko udalerri euskaldunetan atzera egin duela euskara gaitasunak nabarmen hamar urtean(); erakutsi du atzera egin
|
duela
euskararen erabilerak etxean, eta erakutsi du atzera egin duela lehen hizkuntzaren transmisioak udalerri horietan.
|
|
|
Bistan da eskola munduan gora egin
|
duela
euskararen erabilerak zenbait alorretan (eremu instituzionalean, bertako lankideen artean,..), ez ordea ikasleen jardunean: ez eskola barruan eta ez eskolatik kanpora egin du horrek gora.
|
|
|
Aurrerabide nabarmena egin da eskola esparruan386: EAEn oso igoera argia izan du gela barruko euskal jardunak; Nafarroan eta, apalago, Iparraldean ere euskararen ikasgelako erabilerak gora egin du azken 50 urtean387 Egia da administrazioeta zerbitzu alorrean ere aurrera egin
|
duela
euskarazko jardunak, oro har, azken hamarkada hauetan. Egia da euskal irrati telebistak ditugula orain eskueran, lehen ez bezala, bertako edukia euskaraz jaso ahal izateko; euskal egunkari aldizkariak ere hor dauzkagu egungo egunean, irakurle potentzialen hautakizun; euskal kultura kontsumoaren elikagai izan litezkeeen argitalpenak eta zabalkunde bideak ere ugaritu egin dira azken hamarkadotan.
|
|
2017
|
|
|
Europako Kontseiluari dagokionez, egia da, bai, borondatea egotera, aukera errealak egon daitezkeela eta badaudela egun indarrean dauden tresnak Protokoloarekin uztartzeko. Eta, esan behar dugu, ildo hori zabaldu berri
|
duela
Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak Estrasburgon eta aurreikusten dugu urte amaierarako Protokoloak aplikazioeremu zehatzak izan ditzakeela Europako Kontseiluak abiarazitako zenbait itunetan, bereziki, Euroitunean.
|
|
|
Bertan ikasle eta irakasleak biltzen dira atsedenaldietan eta irakasleen presentziak euskara gehiago erabiltzea susta dezake. aipatu da euskal herrian kaleko erabilera datua apaldu egin dela azken hamar urteotan. %13, 7 ziren euskaraz aritzen zirenak 2006 urtean eta 2016an, berriz, %12, 6 egia da gipuzkoako datua nabarmen positiboagoa dela eta populazioaren ia heren batek erabiltzen
|
duela
euskara, hala ere, hemen ere puntu eta erdiko aldea izan da azken bost urtekoan, %32, 6 ziren 2011ko kale neurketan euskaraz aritzen zirenak eta %31, 1 dira 2016an erabili dutenak (Soziolinguistika klusterra, 2017). huheziko datuak aztertzerakoan, kontuan hartu behar da ingurune euskalduna dela eta bertan ikasle oro dela elebiduna; horrek badu eraginik noski, elebidunen proportzioa erabileraren m... Fakultatean etorkizuneko maisu maistrak hezitzen diren heinean, testuinguru honek euskararen ezagutzan, erabileran eta kulturaren transmisioan badu bere ardura. gauzak horrela, egia da bertako datuak Soziolinguistika klusterrak 2016ko euskal herriko kale neurketan lortutakoak baino positiboagoak direla, baina, testuingurua zein den kontuan hartuz gero eta 2009tik izandako bilakaerari erreparatuta, bidea guztiz beherakorra izan da eta beherakada gizartean izandakoa baino askoz ere bortitzagoa izan dela aztertu da.
|
|
2018
|
|
|
Beste alde batetik, orokortua dago euskaraz haurrekin egitea ondo dagoela esaten duen pentsamendua. Horrela, garbi ikus daiteke pentsamendu horrek ez
|
duela
euskararen erabilera handiagoa izaten laguntzen, ez esparru informaletan, ez eta haur eta helduen arteko harreman horretatik harago ere.
|
|
|
Pertsona asko ez dira gai sentitzen euskarazko elkarrizketa bat izateko beste erabiltzaile euskaldun batzuekin; beldurra edo lotsa sentitzen dute, edo zailtasunak dituzte naturaltasunez eta egokitasunez hitz egiteko. Kasuren batean, pertsonaren batek adierazi du zigor gisa bizi
|
duela
euskara eguneroko lanean erabili behar izatea.
|
|
2019
|
|
|
Erronkalarien% 30,1ek adierazi du eremu guztietan egingo
|
duela
euskaraz.
|
|
|
Erronka hartu aurreko egoeraz galdetuta, %33, 1ek dio" gehienetan, ez beti, euskaraz egiten duela" pertsona edo talde horrekin. Gehienak" erdi eta erdi euskaraz/ erdaraz egiten dut" aukeran kokatzen dira (%43, 6), eta beste %17, 2k dio gutxitan edo inoiz ez
|
duela
euskaraz egiten. Alderantzizko norabidean, erronkaren hartzaile den talde edo pertsona horrek euskaraz mintzatzeko joera gutxiago duela ikusten dugu:
|
|
|
Erronka hartu aurreko egoeraz galdetuta, %33, 1ek dio" gehienetan, ez beti, euskaraz egiten duela" pertsona edo talde horrekin. Gehienak" erdi eta erdi euskaraz/ erdaraz egiten dut" aukeran kokatzen dira (%43, 6), eta beste %17, 2k dio gutxitan edo inoiz ez
|
duela
euskaraz egiten.
|
|
|
Ikasleek Soslai soziolinguistikoa eta teknologiakoa (1 fitxa) bete zutenean esan zuten ia inork ez
|
duela
euskara baturik erabiltzen. Ia ia denek zioten herriko hizkera erabiltzen dutela beti, bai whatsappen bai Instagramen.
|
|
2021
|
|
|
Euskaraz hitz egiten ikasi duten pertsona helduek euskara erakunde sozialen bitartez ikasi dute, esate baterako, jatorri atzerritarreko biztanleekin lan egiten duten elkarteek burutako programen bitartez; ikasketa prozesua hasi dutenentzat oso esperientzia positiboa izan dela adierazi dute, baina garbi dute, haur edo gazte ez izateak eta sozializatzeko sareen gabeziak nabarmen zailtzen
|
duela
euskaraz hitz egiten ikastea, eta, beraz, motibazio gehigarri eta indartsua beharrezko dutela euskaraz hitz egiten ikasteko.
|
|
|
Horrela, ikerketaren espazioan beren aurretiko ezagutza, sinesmen eta aurreiritziak deseraikitzeko aukera izan dute: adibidez, unibertsitatearen espazioan parte hartuz behaketa jarduera bat egin ondoren konturatu dira euskaraz askoz pertsona gehiagok dakiela eta prest dagoela egiteko, edo ez dela egia" Bilbon inork ez
|
duela
euskaraz hitz egiten". Unibertsitatearen espazioa eta Bilboren espazioa ikerketaren hasieran ez bezala sumatzen dituzte orain eta ikaskuntza berri horiek mudantza beste espazioetara eramaten laguntzen die.
|
|
|
Honela, parte hartzaileen ehunekorik handienak uste du herri euskaldunetan gero eta jende gutxiagok erabiltzen
|
duela
euskara, nahiz eta beste askok aurkakoa ere erakusten duten. Herri erdaldunei dagokienean ere aurkako iritziak daude.
|
|
2022
|
|
|
Aurreko bi ezaugarrien kasuan, euskara mutur positiboarekin lotzen dutenak (integratzailea dela eta batu egiten duela uste dutenak alegia), jarrera neutroa edo negatiboa adierazten dutenak baino gehiago izanik ere, ez dira populazioaren erdia izatera heltzen(% 46,2 eta% 41,6 hurrenez hurren). Kontuan hartzekoa da lautik batek pentsatzen
|
duela
euskara baztertzailea dela(% 25) edo euskarak jendea banatu egiten duela(% 24).
|
|
2023
|
|
|
G2: Iruditzen zait jende askok gutxietsi edo egiten
|
duela
euskara, eta erdara (gaztelania) erabiltzen duela euskara jakin arren. Eta horrek pena ematen dit.
|
|
|
G2: Iruditzen zait jende askok gutxietsi edo egiten duela euskara, eta erdara (gaztelania) erabiltzen
|
duela
euskara jakin arren. Eta horrek pena ematen dit.
|
|
|
Euskararen erabilerari dagokionez (testuinguru bakoitzari ezarritako helburuei erreparatuta) 7,5 puntuko igoera izan du eta familiek ere eragin hori berretsi egin dute 1 eskala batean, batez beste 3,75eko puntuazioa emanez. Beraz, bildutako datuek utzitako emaitzei erreparatuta, esan dezakegu, egitasmoak, hein batean, bete
|
duela
euskararen erabileran eragin positiboa edukitzearen helburua. Hori horrela izanik, Zabaletak esandakoa (Zabaleta 2007) ebaluazio ikerketa honetan berretsi egiten dela pentsatzen dugu.
|
|
|
Erantzun guztien% 51k erantzun du lagunekin, familian eta aisialdian erabiltzen
|
duela
euskara. Lagunekin eta familian erabiltzen du% 16k eta% 9k ez du euskara erabiltzen.
|