|
2006
|
|
|
3 hizkuntzaren irudi elitista bat non denborarekin frantsesaren erabilera bere edertasun zein bikaintasunetik urruntzen den. Hortik
|
dator
hizkuntza purismoa eta hizkuntzaren erabilera egokiaren itsumena.
|
|
|
Espainia nahiko haurreratua bada hizkuntza gutxituen ezagupenean, ez da gauza bera gertatzen frantzian non eskualde hizkuntzak jarraian Estatu aferak bilakatzen diren, Deixonne legea egon arren (1951). Jarrera hori urrundik
|
dator
, hizkuntza gutxituak, izan dadila euskara, bretoiera, korsikarra ala okzitandarra, frantsesaren etsaiak bezala ikusiak izan baitira, bere garapenerako oztopoak balira gisa. Errepublikak Monarkiapean nagusi ziren joerak indartu ditu.
|
|
2007
|
|
|
• Aurrekoaren haritik, motibazioaren alorreko aldagaiaren eta lorpen emaitzen arteko erlazioa bistaratu denean, motibazioaren intentsitatea eta motibazioaren noranzko integratiboa dira lorpen emaitzekin lotura erakutsi duten aldagaiak. Lotura falta edota espero genezakeena baino ahulago izatea bat
|
dator
gurearekin antzik handiena duen beste testuinguru batean berriki egindako azterlan baten datuekin. Pritchard ek eta Newcombe k (2001) galesa ikasten ari ziren helduen motibazioa aztertu zuten eta beren ondorioa izan zen noranzko integratiboa noranzko instrumentalari nagusitzen zaiola, eta, ez zegoela loturarik bi noranzko horien eta emaitzen artean (Perales, 2004:
|
|
|
Era honetako neurketen emaitzetatik, erabilpen lerro nagusiak atera behar dira eta errakuntza tartea aintzat harturik irakurri behar dira beti (aldagai askok eragin dezakete). Metodologia honen azalpenean esaten zen bezala," Neurketa hauen balio nagusia urtez urteko datuen konparaketatik
|
dator
; erabilpen maila edo norabideak markatzetik, beraz. Daturik alderagarrienak noski, jende kopuru gehien biltzen dutenak dira". 3
|
|
|
Goranzko joera hori bat
|
dator
Euskal Herri mailan antzematen denarekin, baina Arabako zein Gasteizko aldaketatxoek nagikeriak jota dirudite, Euskal Herriko datuak gorantz bizkorrago egiten du-eta. Horrek ez gaitu harritu behar, inondik inora, izan ere, Araba eta Gasteizen gertatzen den bezala, gehienbat erdaraz bizi den gizarte bateko harreman sareak euskalduntzea zeregin motela bezain lan zama mardula da.
|
|
|
Horren ondorioz esan dezakegu etorkizuna elebakarra ez dela izango, ezta elebiduna ere; etorkizuna eleanitza (eta kultur anitzekoa) omen
|
dator
, beste ikerketa batzuek ere kanpoko hizkuntzei (eta kulturei) lekua egitearen aldekoak baitira: Onartu beharreko pluraltasun horretan kanpoko euskal herritarrek ere (euskal diasporak zein etorkinek) badute zer esanik.
|
|
|
Horren ondorioz esan dezakegu etorkizuna elebakarra ez dela izango, ezta elebiduna ere; etorkizuna eleanitza (eta kultur anitzekoa) omen
|
dator
, beste ikerketa batzuek ere kanpoko hizkuntzei (eta kulturei) lekua egitearen aldekoak baitira: Onartu beharreko pluraltasun horretan kanpoko euskal herritarrek ere (euskal diasporak zein etorkinek) badute zer esanik.
|
|
2008
|
|
|
Alderdi semantikoan hainbat alor txerta daitezke, baina arazoa ematen dutenetako bat hitz mota edo hitzen ezaugarriak ondo ez zehaztetik
|
dator
. Oso garrantzitsua izan daiteke jakitea ze hitz motaren aurrean gauden.
|
|
|
Webquest bat ikerketara zuzenduriko jarduerak prestatzeko webgune bat da. Erabiltzen eta kudeatzen den informazio guztia edo ia guztia saretik
|
dator
eta, ikasleak analizatu, sintetizatu eta ebaluatzera bultzatzen ditu, besteak beste. Irakasleek diseinaturiko jarduera hauek ikasleak aktiboki parte hartzea du helburu, baita aprendizaia kolaboratiboa nahiz denborari etekin handiagoa ateratzea ahalbidetzea ere.
|
|
|
Lehenago esan den bezala, IKASYS sistema hiru osagaiak uztartzetik
|
dator
. Horrekin lotuta, esan beharra dago, IKASYS Proiektuaren benetako arrakasta hortik datorrela; orain baino lehenago ekimen eta saio gehiago egin badira ere, ez da orain arte inoiz aurkeztu tresna informatikoak, aplikazio informatikoak eta edukiak, hirurak batera, uztartzen dituen proiekturik, eta hau da, hain zuzen ere, IKASYS Proiektuak eskaintzen duena:
|
|
|
Aspaldi honetan hezkuntzan nabari diren hutsuneak betetzera
|
dator
Ikastolen Elkarteak abian jarri duen proiektu hau, hau da, ariketak egiten trebe izaten lagunduko dio ikasleari eta, bidenabar, baita buruz ikasten ere, eta hori guztia autonomoki barneratzeko aukera eskaintzen dio proiektuak, betiere ikasle bakoitzaren gaitasuna eta beharrak kontuan izanez eta horiei ahal den egokiena erantzunez. Bestalde, proiektua aplikatuz, uste dugu, hainbat arazori aurre egiteko baliabide gehiago izango dela eskura, ikasketan eta ikasleen artean ematen den aniztasunean arreta gehiago ipiniko dela, irakaslearen eta ikaslearen denbora dedikazioa optimizatu egingo dela, eta, bestalde, bat bateko zuzenketa egingo duela, eta horrenbestez, etekinak hobetu eta ikaslearen autoerregulazioa eta autonomi maila handiagoa lortuko dela.
|
|
|
Nafarroari buruzko artikulua
|
dator
ondoren. NUPko eta Ikastolen Elkarteko adituek egindako Nafarroa Oinez 2007ko jai egunaren azterketa ekartzen da, erakundeen arteko elkarlana dena, gure zorionerako.
|
|
|
" Elebitasuna Canadan" eta" Canadako elebiduntze programa". Bigarren zenbakian, berriz, bi libururen erreseina bana
|
dator
. Moirand ena da lehena:
|
|
|
Bada Erramunen beste artikulu bat, ordea, ZUTABEko lan horiek baino gehiagotan etorri ohi zaidana gogora. HABE aldizkariaren 6 zenbakian
|
dator
, Enrike Larrarte trebearen marrazki bana hornigarri. Hortxe azaldu zituen Baxokek nola ikusten dugun Hegoaldeko euskaldunok Iparraldea eta, aldi berean, nola Iparraldekoek Hegoaldea:
|
|
|
Berriro ere, Erramun falta. Baina alboan
|
dator
argibidea: Erramunek berak atera zuen argazkia.
|
|
|
Euskal unibertsoa jorratzen duen intelektualari ere ikutzen dio zigor mota horrek. Salbuespena euskal unibertsoa gaitzesteko gai hori hautatzen duenarentzat
|
dator
. Euskaraz egiten dena, bada, eta euskal unibertsoaren defentsan ari dena ere luzamenez, kontsiderazio zientifikoetatik at uzten da.
|
|
|
• Inmigrazio erdalduna: Gero eta etorkin gehiago
|
dator
Iparraldera bizitzeko (Frantziatik bereziki), euskal kulturaz eta hizkuntzaz ezer jakin gabe. Biztanleriaren gorakada etorkinei esker baizik ez da egiten.
|
|
|
2) Ondoren dimentsio kognitiboa
|
dator
. Honetan garrantzitsuena globalki identifikatze osagarria da:
|
|
|
Espainiarra globala identitatea gaztelaniaren erabilera ezaugarriarekin indar handienarekin lotzen da; ondoren
|
dator
ezagutu nahi izatea, eta, azkenik, ezagutza maila.
|
|
|
Identitateari buruz —baita motari buruz ere— teorizazio berri xamarrak sortzen ari dira. Teorizazio horietan zentralitatea —edo gunea— identitate pertsonalaren mailan jartzen da, eta ez taldeartekoan —edo analisi eta aplikazio maila nagusiagoan— Hori bat
|
dator
, bestalde, egungo gizabanako mailaren aldeko joera indibidualista nagusiarekin, edo globalizazioarekin zabaltzen ari den indibidualizazioaren aldeko ideologiarekin. Joera hori hainbat modutan adierazten da:
|
|
|
hizkuntza talde bateko kideek erabakiak hartzeko zenbaterainoko boterea lortu duten gehiengoaren eskuetan dauden aparatuetan, esaterako, hezkuntzan, osasun zerbitzuetan, armadan edota negozioetan, industrian, komunikabideetan eta kultura, kirol eta erlijio erakundeetan. Beraz, kontrol informala gutxiengoaren hizkuntza erabiltzen duen komunitatearen barrutik
|
dator
, eta kontrol formal bihur daiteke, hizkuntza gutxiengoei gehiengo menderatzailearen kontrolpean dauden erakundeen barruan erabakiak hartzeko postuak izateko eskubidea emateraino. Batera hartuz gero, gutxiengoaren komunitateko kontrol informala eta gehiengoaren erakundeetako kontrol formala bateratu egin daitezke babes instituzional handiagoa emateko hizkuntza gutxiengo jakin bati gehiengoaren ingurune barruan.
|
|
|
ETB, euskarazko kanal publikoa, %9, 9ak ikusten du. Telebistaren ondoren irratia
|
dator
. EHAEko biztanleen %57, 7k entzuten du egunero.
|
|
|
Beste euskarri bat duten ziberkomunikabideak: %77 beste komunikabide (idatzi zein ikus entzunezko) batetik
|
dator
. Iturria:
|
|
2009
|
|
|
Honek, bistan denez, administrazioko eta botere publikoetako egiturak hizkuntza ofizial anitzen beharretara moldatzea galdatzen du. kuntza ofizialaren izaera duen Erkidegoko berezko hizkuntza jakitea ziurtatzea ere betebehar konstituzionala dela..., honek, jakina, bi hizkuntzak xede hori lortzea bidezko egingo duen indarraz irakatsiko direla dakar. Eta betebehar hori Estatututik ezezik, Konstituzio beratik ere
|
dator
(3 art.)". Horretaz gainera, Konstituzioaren interpretari gorenak eransten duenez" erregulatutako gutxieneko ordutegiak ez balira nahikoak bi hizkuntza ofizialak eraginkortasunez irakasteko, betebehar konstituzional hori ez litzateke beteko" (KAE 88/ 1983). Beraz, ez da aski hizkuntza ofizialak irakastea, baizik eta beharrezkoa da irakaskuntza hori modu eraginkorrean antolatzea, horrela, derrigorrezko hezkuntza amaitzerakoan, ikastetxea edo hautatutako eredua edozein dela ere, ikasleek dagokien lurralde eremuko hizkuntza ofiziala edo ofizialak jakin ditzaten.
|
|
|
Konstituzioko 3.1 art.ak gaztelera jakiteko betebehar orokorra ezartzen du, gaztelania Estatuko hizkuntza ofiziala delako. Hain zuzen, betebehar hori bat
|
dator
honakoa aitortzen duten Konstituzioko beste xedapen batzuekin: espainiar orok hizkuntza komunik baduela eta, ondorioz, hizkuntza hori jakintzat jotzen dela egoitza edo auzotasun faktoreak alde batera utziaz.
|
|
|
Haratago egin behar da lan, haiek akuilu hartuta. Zertan ari garen
|
dator
segidan.
|
|
|
V. Humboldtek edo E. Reclus ek egindako aurreikuspenak, euskararen etorkizunaz. Prospekzio saio horien kontua lehendik
|
dator
ordea. Adibidez, 1662an, Fermin de Ulzurrun nafarrak Martin de Agoiz diputatuari bidalitako gutun batean zera adierazten da espreski:
|
|
|
Kulturaren bidez errealitateaz egiten dugun definizioan, geure burua ere definitzen dugu, eta hemen
|
dator
nortasuna. Hots, gu nortzuk garen eta besteak nortzuk diren, definizio kulturala da, ez naturala.
|
|
|
Hain kontzeptu ezberdinak sarritan nahastu izana, zeretik
|
dator
: historian zehar, kultura ezberdinetatik nortasun ezberdinak sortu dira; kultura, taldea definitzeko faktore garrantzitsua izan da.
|
|
|
Kulturaren bidez errealitateaz egiten dugun definizioan, geure burua ere definitzen dugu, eta hemen
|
dator
nortasuna. Hots, gu nortzuk garen eta besteak nortzuk diren, definizio kulturala da, ez naturala.
|
|
|
merkataritzaren kontrakoa, antza denez. Eta ildo beretik
|
dator
, Joseba Azkarraga Etxagibelek dioenez (2009, 44 orr.), gaur egun enpresek langileei enpresarekiko guztizko identifikazioa eskatzea (enpresaren misioa, bisioa, helburuak, partaidetza, hobekuntza jarduera...), haren eskubide sozialak, talde mailakoak, desregularizaioaren bidez ahalik eta gehien murriztu nahi direnean.
|
|
|
Arestian mintzatu naiz neoliberalismoaren estrategia makurraz, eta esan dut erabaki orokorrak hartuz arazo kolektiboak sortzen dituela baina konponbide indibidualak eskatzen dituela. Bada, estrategia horrekin bete betean
|
dator
bat hizkuntza botere gatazka anizkuna dela ezkutatzeko jokabidea. Gaurko kapitalismoaren jokabide arrunta eta klasikoa.
|
|
|
Azpiegitura handien eskutik datorkigun lurralde antolamendua bat
|
dator
nazioartean lehiatzen diren botere sare globalen premiekin. Negozio handiak baino gehiago dira.
|
|
|
Baina, non daude euskaltegiak? Helduen euskalduntzeak arlo horretan bizi duen hutsunea betetzera
|
dator
hurrengo lan hau. Hori dela eta, burututako lana euskaltegietako irakasleei zuzendua dago, batik bat.
|
|
|
Zertara
|
dator
sarrera hori, ordea. Txillardegi orekaren oreka dela aitortzeko?
|
|
|
Liburu bat idazten ari zen batetan, Arantzazun urteak betetzea suertatu zitzaion Txillardegiri. Fraileon artean egin ohi dugun ospakuntza erritoa egin genion ari ere eta bertsoak berez apartekoak ez izan arren, Txillardegiri eginak direlako, hemen jarri nahi izan ditut, hori ere gure etxe giroaren barruan
|
dator
eta." 16
|
|
|
" Zeu"... Zazpi aldiz
|
dator
izenordea olerkian —" Zeuk legez..." —, nobelagilearen eta poetaren arteko ia erabateko identifikazioa ipiniz. Bere burua ikusten du ispilaturik Gandiagak Leturia pertsonaia sortu duen Txillardegirengan.
|
|
2010
|
|
|
OHARRA: pertzepzio hau ez
|
dator
bat eguneroko bizimoduan hizkuntza bakoitzarekiko sentitzen den beharrarekin. Kasu horretan hauek dira oso edo nahiko beharrezkoaren datuak:
|
|
|
Arrakasta etorriko da pertsonaren aldagaiak lerrokatzen direnean egitasmo edo ekintza baterako erakundearen estrategiarekin batera eta ekintza zehatzen estrategiarekin batera. Beste modu batean esanda, erakundearen ikusgarritasuna eta lidergoa beharrezkoak dira, eta giltza edo baldintza estetikoa gainera badira, eta hori
|
dator
aipatutako hiru ardatz horien uztarketatik (pertsona egitasmoakerakundea). Uztarketa lan hau erakundeen funtzio estrategikoa da eta bere garapena eta zaintza erakundeari dagokio, bide berrietan parte hartuko duten pertsonen atxikimendua bilatu nahi badu edozein erakundek.
|
|
|
Hauek guztiak nahikoa ez eta ikuspuntu, erreferentzi edo irizpide berrietatik azterketa eraberrituta
|
dator
enpresa mundutik, lan mundutik. Erakundeen esparruak hizkuntza kudeaketa mailan ezaugarri partikularrak ditu, enpresaren mundukoarekin bat egin behar dutenak.
|
|
|
BAT aldizkariaren koordinatzaile izana Helbide elektronikoa: gaindegia@gaindegia.org bat aldizkariaren bilakaerari erreparatzen hasita, aldizkariaren koordinazio eta sustapenean ibili naizen aldetik burura datorkidan lehen gaia egitasmo honen finantzazioari lotuta
|
dator
. hots, bat aldizkariari 20 urtean aldatu ez zaion gauza bakarretakoa bere finantzazio eskema da. euskarazko aldizkari espezialdu bat editatzeko jaso du instituzioen laguntza ekonomikoa, eta ez, ordea, bere proiektu edo asmoa garatzeko. horrek nabarmen bideratu du bere bilakaera. beste era batera esanda, euskarak duen normalizazio beharraren inguruan, gatazkak gatazka, adostasun formal zabal ezagu...
|
|
|
Jarrera honekin, berea ez den herri honetako beste hizkuntzako hiztunen eskubideak ukatzen dira. Jarrera hau ez da onargarria, bestea ukatzera
|
dator
; eta jakina elkarbizitza eraiki ordez, hiztun ezberdinen arteko auzia areagotzen du. zergatik izan nahi dugu euskaldunak, galdera honi, euskalerriko 13/ 14 urteko gaztetxoek, arrazoi ezberdinak ematen dizkiote:
|
|
|
5 elKarBiziTzaraKo ozTopoaK: poliTizazioa gizarte eleanitza sortzeko helburua beraz, ez dago erabat onartua gure gizartean, jarrera kontrajarriak daude eta zer ikusia dute herri asmo ezberdinekin, euskararen gaia helburu horietarako erabili edo instrumentalizatu egiten da gainera. euskararen erabilpen politikoa, edozein alderditakoa izanda ere, aniztasunaren printzipioa ukatzera
|
dator
eta elkarbizitza oztopatzen du. gizarte eleanitza sortzeko erronka hori onartzen ez dutenek, helburu honek sortzen duen edozein arazo erabiltzeko prest agertu izan dira azken urteotan.
|
|
|
Integrazioa: kultura eta hizkuntza komunitate bakoitzaren garapena ziurtatzetik
|
dator
... Euskal Herrian, gutxienez, hiru kultura eta hizkuntz komunitate ditugu. euskalduna, espainola eta frantsesa...
|
|
|
Benetako integrazioak... kultura eta hizkuntz komunitate bakoitzaren garapena ziurtatzetik
|
dator
... Zergatik ez da, behingoz, onartzen bakoitzak bere nortasun propioa duenez, bakoitzak autonomia osoa izatea bere garapen propioa bideratu ahal izan dezan? 10
|
|
2011
|
|
|
Egoeraren hutsuneak ezaguturik, eta EKBk sorreratik beretik xede nagusitzat hartu zuen koordinazio lana gogoan harturik, egoki
|
dator
Elkarteko Lehendakaria den Paulo Agirrebaltzategik berak halako bilduma egitea.
|
|
|
Adibidez, 2005ean komunikabide guztien kontsumoa hazi egin zen Europan, baina gehien internet igo zen (asteko 10 ordu eta hamabost minutu baino gehiago, 2004ean baino %17 gehiago eta 2003an baino %56). Hemen, berriz, kultura eta hizkuntza indartsuak ari dira nagusitzen eta horien eskutik
|
dator
informazioa. Ondorioz, txikiaren asimilazio kultural eta linguistikoa gertatzeko arriskuak ere gora egin du.
|
|
|
Entzuten dituzten kateen artean nagusiki" Gaztea" agertzen da, irratia entzuten duten nesken %95ek entzuten baitute. Ondoren" 40 principales"
|
dator
eta hau nesken %50ek entzuten dute. Mutilen erantzunetan ez dago esanguratsurik den ezer, irratia zergatik ez duten entzuten azaltzeko ematen dituzten arrazoiak ez badira.
|
|
|
" Badago estilo askotako musika euskaraz baina hori ez da erlazionatzen euskal musikarekin. Never Surrender ez
|
dator
burura euskal musika esatean. Baina denetatik eitten da".
|
|
|
" Badago estilo askotako musika euskaraz baina hori ez da erlazionatzen euskal musikarekin. Never Surrender ez
|
dator
burura euskal musika esatean".
|
|
|
logosa, hitza, edo nahi izanez gero, hitz pentsamendua. Aspalditik
|
dator
hizkuntza boterearen gaineko gogoeta (sofistak, Platon, Bacon), baina aro modernoan bereziki azpimarratu dute botere linguistikoak, ezagutzari hertsiki loturik dagoenez, natura eta beste gizakiak menderatzea duela eginkizunik behinena (Horkheimer ek, Adornok, Michel Foucault-ek). Are gehiago, botere linguistikoa berez arrazionalizatzailea denez, sistema koherenteak maite ditu, eta munduko desberdintasun oro gorrotatu.
|
|
|
Euskaltzainburua guistika izena duela gizarte aurreratuetan, diziplina berri horrek barneratu baititu garai bateko jakituria sakabanatuak, hizkuntzaren erabileraren inguruan sortu zirenak. horrexegatik
|
dator
era erara BAT aldizkariaren zenbaki honetan ontzen eta moldatzen den elkarlana. Bateko, euskararen zaintzan zereginak eta jarduerak egiten dituen erakunde ofiziala eta besteko, Soziolinguistika klusterra, egungo soziolinguistikaren zehaztapenak eta teknikak erabiltzen dituena, euskararen mesederako, arlo horretako nondik norako ugarietan. zenbakiaren gaia ardatz hartuta, esan dezadan diglosia kontzeptua azaldu zenetik gaur arte, esanguratsu gertatu dela euskararen egoera deskribatzeko eta zehazteko.
|
|
|
Ba ote da gure artean, ñabardurak ñabardura, azken mendea hartzen bada konparaziorako joera hirukoitz horren oinarrizko egia ukatuko duenik? ez dut uste. hizkuntza kontaktuak, ukipenak edo dena delakoak ondorio jakinak izan ohi ditu han hemen, mundu zabalean bezala, eta ondorio jeneral horien barnean txertatzen dira bete betean garate irakaslearen hiru gertakariak9 Bat
|
dator
bere diagnostiko hori, hizkuntza soziologiak azken berrogeita hamar urteotan eskuratu, metatu eta zabaldu duen zientzia arauzko ezagutzarekin. horrezaz gainera deskribapena bera, zabalkunde jeneraleko kultura aldizkari batean azaltzekoa izanik bereziki, oso da argia eta argigarria. ezin ukatuzko egia hirukoitz baten berri ematen digu irakasle unibertsitario trebeak: euskararen erabilerak atzera egin du oro har, ez aurrera, XX. mendean10; euskal hiztun askoren gaitasun maila11 ahulduz joan da oro har; eta egungo egunean egiten den euskara hori erdal interferentziaz12 hornitua ageri ohi zaigu sarri. zuzen dabil horretan, zeharo zuzen, nahiz eta mila xehetasun erants dakiokeen koadro nagusi horri. oso bestelakoak dira, aldiz, artikulu haren beste zenbait puntu.
|
|
|
Labur bilduz: ...igu Alan hudson ek, 2002ko bere saioan. ordura arte, Britto ren 1986ko tesi lan ezaguna alde batera uzten bada, inoiz pareko neurrian egin gabekoa, nire ustez. zer ikasia ugari dago hudson en saio horretan eta, batez ere, hemengo datu soziolinguistikoak zerekin konparatu jakiteko mundu zabaleko balio indarra duten elementu ugari eskaini digu bertan. hudson en" benetako diglosia" hori bat
|
dator
ia erabat, baina ez osorik, Ferguson-en diglosia klasikoarekin. puntu batean dauka aldea: maisuarentzat diglosiaren ezaugarri definitzaile irmo den egonkortasuna, hizkuntza egoera berezi horren mendeetako iraupen indarra, erabat
|
|
|
3 gaztarora iristean euskara da neska mutil guztien edo gehienen mintzabide bakar edo nagusi; horren ondorioz euskal bikote-kideak eratzen dira eta euskaraz (euskara hutsez, ia erabat euskaraz) diharduen familia muin berria sorten dute, eta hurrengo belaunaldiaren L1, seme alaben ama hizkuntza, euskara izango dela segurtatzen duen etxe giroa eta lagunarte sendoa eraikitzen dute guztiek edo gehienek. euskarazko bizibide arruntaren gurpilak martxan dirau horrela, menderik mende egin izan duen moduan, beste mende laurden (edo heren) batez. hiru baldintza horiek betetzen dituen gizataldea, gainerakoan erdal munduarekin kontaktu zuzenean egon arren, diglosiazko egoeran bizi da. gutxi dira ordeaz, oro har, baldintza horiek betetzen dituzten euskaldunak172 Labur bilduz: diglosia tradizionalaren eskema basikoa betetzen duen euskaldungo osoa ez
|
dator
bat gaur egungo euskal herriaren batez besteko errealitatearekin. euskaldunok ez gara, oro har, diglosia giroan bizi. b) euskaldungo osoa hartu ordez erreferente moduan demagun, aldiz, arnasguneetako euskaldun jendea hartzen dugula aztergai. demagun posible dela hori kontzeptualki (hala uste dut, zeharo) eta demagun zehatz operatibizatzera iristen garela hiztun talde hori (ez da lan erosoa, baina... gurasoen (zer esanik ez aitona amonen) aldean harreman sare zabalak, herriz (eta, hainbatean, arnasguneesparruz) haraindikoak ditu gazte jende horrek, aski rol harreman fluido eta dibertsifikatuak, herrikoekin eta herriz kanpokoekin lehen ez bezalako" public familiarity" bat, bertako kontestu aski arruntetan
|
|
|
Alan Hudson irakaslea (irlandarra jatorriz, Fishman-en ikasle hurbil eta kuttun izandakoa) errepaso moduko bat egiten eta kontzeptua anabasa girotik ateratzen laguntzeko teoria modu bat proposatzen saiatu zen 2002an. kamusturik ageri da hudson en formulazioan151 era berean, hudsonen" benetako diglosia" hori bat
|
dator
ia erabat, baina ez osorik, Fishman-en diglosia prototipikoarekin. egonkortasuneko desberdintasunaz gainera152 puntu batean dauka aldea: erlazio genetikoa bai/ ez atalean, eta etiologia monokulturala monogenetikoarekin nahaste kontuan, aldentzen da ia soilik, ikusia baitugu diglosiaren (are" benetako diglosia" ren) rLSrako balioa espresuki aldezten eta azpimarratzen duela bukaerako bere erantzun txostenean.
|
|
|
Bi plano dira gizartearen (hiztun elkarte baten) tipifikazio linguistiko kolektiboa eta hiztun konkretuaren elebitasuna (oro har, bere hizkuntzaedo aldaera aniztasuna). Fishman-en formulazio hau berria da, baina ez
|
dator
Ferguson-ek azaldutako formulazioaren kontra. Funtsean, eta puntu honi dagokionez, 1959an inplizituki uler zitekeen ezaugarria esplizituki emanik eta argi defendaturik dago 1967an. b) Bere baitan bi (edo n) kode linguistiko diferente erabiltzen ditu hiztun elkarte diglosikoak. hori da gizarte (hiztun talde, hiztunelkarte, hiztun herri,..) batek, diglosikoa izateko, bete behar duen lehenengo baldintza.
|
|
|
Euskal gizarteak dituen kezka eta premia horien inguruko unibertsitatearen erantzun falta hori agerian jartzera eta, maila ñimiñoan bada ere, betetzera
|
dator
saio hau. tezen; alegia, ohituta ez gauden joko arau berrietara egokitzerantz lehenbiziko pausoak eman ditzagun1.
|
|
|
...ezta hurrik eman ere. hutsune hori nabarmenagoa da euskalgintza –herrigintzaren eskutik sortutakoa zein instituzionalaeuskara biziberritze aldera aspalditik egiten ari den ahalegin teoriko eta, batez ere, garapen aplikatuei erreparatuz gero. euskal gizarteak dituen kezka eta premia horien inguruko unibertsitatearen erantzun falta hori agerian jartzera eta, maila ñimiñoan bada ere, betetzera
|
dator
saio hau.
|
|
|
Baina orain gutxira arte mintzajardunaren eta ama hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipen gune nagusi izandako etxe auzo lagunarte konplexua ez du, bistan denez, osorik desegin. konplexu horrek (ez internetek eta ez zenbait IkTk) bihurtzen ditu 2011n ere Soriako haurrak8 gaztelaniazko hiztun, wipperführt ekoak deutschsprachige Kinder eta oportoko neska mutilak falantes de portugues. ...telebistaaukeren eta internet sare aberatsaren garai supraetniko honetan ere. d ereduko haur askok erdaraz egiten badu hain sarri, hamar bat urtetik aurrera bereziki, hurbileko etxe auzo lagunarte horren faltagatik edo ahuldadeagatik da maizenik, ez erdal telebistaren eta interneten eragin ukaezinagatik9 konpartimentazio hausle edo ahultzaile handia da modernitatea. handien alde eta txikien kontra
|
dator
, nagusiki, bere indar proiekzioa. guztia ez dago, ordea, bere esku. b) Diglosiazko gizarte egoera ezin da uztartu hiztun elkarte modernoen etorkizun desiragarriarekin. europako hiztun elkarte gehienek, 1800etik hona, elkarte barruko eta elkarte arteko formulazio diglosikoa ezabatzera (eta horren ordez, ahal delarik, kanpoeta barne diglosiarik gabeko eramoldea indartzera) jo dute oro har. L asko eta h gutxi zituen europa preindustrialetik (h+ L) dun" nazio hizkuntza orotarako" ugari duen kontinentera pasa argiro.
|
|
|
Baina, etorri zaidan beste gogoeta bat honakoa da. delako herri mugimenduak versus instituzioak dikotomian, azkeneko 30 urteko ibilbide diakroniko horri erreferentzia eginez, euskal kultur Batzordeak (ekB) sortutakoa da aldizkaria, ezta? gaur egun ezagutzen dugun BAT aldizkaria, hasiera batean behintzat, handik
|
dator
. Beste arlo batzuetan ere antzera gertatzen da.
|
|
|
// [Para m� el euskera es la lengua por excelencia de los vascos.] gazteleraz, gure ustez galderaren jatorrizko hizkuntza, eta euskaraz, handik itzulitakoa, hautatu beharrekoak, a) eta b), ipini ditugu. elkarrizketatuek, jakina, Ez daki/ Ez erantzun esateko hirugarren aukera zeukaten. gure lehengo zalantza da ea a) eta b) aukerak benetan elkarren kontrajarriak ote diren. hau da, bat hautatzeak bestea ukatzea ote dakarren, izan ere, metodologikoki horrela behar baitu izan eta, gainera, jasotako erantzunetan hori gertatzen da. Bigarren zalantza, berriz, hizkuntzen arteko korrespondentziari dagokio, adibidez, euskal herritarrak, gazteleraz vascos esatea egokia iruditzen zaigu. halere, a) aukeran, euskaraz, hizkuntza bakarra esatea ez
|
dator
bat, gazteleraz, la lengua adiera sotilarekin; zergatik euskarazko itzulpenean esamoldeari erantzi diote bakarra hori?
|
|
|
Inkestak telefonoz egin dira, berbetan, elkarrizketen %21a zailtasunik gabe, eta %1a zailtasunekin, euskaraz egin izan dira. Inkestatuen beste %20ak euskaraz, ustez, jakinagatik, elkarrizketa gazteleraz egin nahi izan omen du eta beste %22ak, euskaraz zertxobait jakin arren gazteleraz egin du. hori da elkarrizketatuek egin dutena eta ondorengoa esan dutena
|
dator
.
|
|
|
Hau bat
|
dator
Txepetxek" botere linguistikoaren birbanakuntza" deitzen duenarekin, bere ustetan normalizazioaren eginkizun soziala botere linguistikoaren birbanakuntza baita: " estos tres puntos son uno solo y representan la tarea social de la normalización lingü� stica, que es ésta:
|
|
2012
|
|
|
Are gehiago, urretxu zumarragan euskararen ezagutza azken urteetan bermatzen ari dela diote datuek ikastetxeen lanari esker neurri handi batean. urretxu zumarragako ikastetxeetan Lh eta dBh d ereduan eskaintzen dira3 dena den nago ez ote diren indarrak, hein handi batean, erdaldunak euskalduntzeari edo euskaraz ere egiteari begira egon euskararen eremu diren horiek indartu eta elikatu beharrean. Ikuspegi berri hori gehitzea
|
dator
geure proposamen hau.
|
|
|
Ikastetxeetako normalkuntza proiektuak ez dira goizetik gauera sortu. 10/ 1982ko, azaroaren 24ko, oinarrizko legeaz geroztik, hezkuntza, unibertsitate eta Ikerketa Sailak eAeko hizkuntza politikaren baitan, euskararen normalizazioa hezkuntzaren bidez garatzen duen prozesu orokorrago baten barruan euskara gutxi edo ez erabiltzeari aurre egiteko 1996an abian jarri zituen beren beregiko hizkuntza plangintzak dira. horren harira
|
dator
, ulibarri programako normalkuntza proiektuen nondik norakoak sakon aztertzeko nahitaezkoa izatea, plangintzaren goitik beherako ibilbidea zein behetik gorako erantzuna kontuan hartzea.
|
|
|
ohar bat: interpelazioaren indarra biltze funtzionaletik
|
dator
, hori da subjektu mengelari falta zaiona, euskara euskalduna lokatu dira, bizimunduaren matrizea zenean lotura hori osoa zen, objektu sinboliko bihurturik zertxobait berreskuratu zen lotura, orain euskalduntzearen kontrako kanpaina bortitz erdian, euskararekiko lotura guztia lokatzeko diotso erdal Besteak meta euskaldunari. Txarrena da Bestea aspaldi bihurtu zela Nia; interferentzia atmosferikoa izanik ere, ondo pertsonalizatuta dugu. eta pasadizo bat:
|
|
|
I. jokalariaren ikuspegitik, B A hizkuntzari gailentzen zaio jokalariak Ib elebiduna informazio multzoa duenean, eta, II. jokalariaren ikuspegitik, berriz, B A hizkuntzari gailentzen zaio jokalariak GuH informazio multzoa duenean. Horrenbestez, elebidunen hizkuntzarekiko leialtasunaren araberako jokaera bat
|
dator
portaera arrazionalarekin; izan ere, berez, B da aukera nagusia 1 irudiko LCG jokoaren barruko beste bi jokoetan: batetik, I. jokalariak Ib elebiduna informazio multzoa duenean eta, bestetik, II. jokalariak GuH informazio multzoa duenean.
|
|
|
Are gehiago, jotzen da S2 estrategiak ez diela egiten" mehatxu" [ikusi Goffman (1967); Brown eta Levinson (1987)] elebidunei ez elebakarrei, bi taldeen eskubideak errespetatzen baititu. Ildo horretan, S2 estrategia baliatzea gizalegearekin bat
|
dator
, gizartearen barruko ordenarako eta lankidetzarako funtsezko elementu batekin (Brown eta Levinson, 1987), eta, S2 estrategia baliatuta, gatazkarik sortzea galarazten dute elebidunek.
|
|
|
Aditu honek uste du, hala ere," kasu gehienetan dezente gehiago enpatizatuko litzatekeela". Horrekin bat
|
dator
Gemma Sanginés: " gutxiengoaren gehiengoarekin" funtzionatzen duela uste du.
|
|
|
Oihana Etxeberriak dio askotan, euskaraz aritu arren, hitz teknikoak eta erdaraz esatea komeni dela. Bat
|
dator
Iñaki Manterola. Eta euskara zuzenarekin tematu gabe, euskara egokia39 erabiltzea proposatzen du Joseba Kamiok:
|
|
|
Une egokian
|
dator
gure ikerketa, nagusitzen ari den hizkuntzarekiko motibazio mota nagusiaren esparrukoa delako (instrumentala baita hizkuntza gutxitu batek eskain dezakeen eraginkortasun pertsuasiboa). bilduz: EAEko 16 urteko edo gehiagoko biztanleen erdia (%50, 6) erdalduna da, %32 elebiduna eta %16, 4 elebidun hartzailea.
|
|
|
Gainera, ikerketa haietan truke ordaineko baliorik handienak EAEn jaso ziren (Larrañaga, 2000). Hori aintzat hartuta, une egokian
|
dator
gure ikerketa, nagusitzen ari den hizkuntzarekiko motibazio mota nagusiaren esparrukoa delako (instrumentala baita hizkuntza gutxitu batek eskain dezakeen eraginkortasun pertsuasiboa).
|
|
|
Hori ezeztatu edo, gutxien jota, matizatzera
|
dator
gure ikerketa hau. Eta kurioski, autoreak berak artikuluan aurrerago adierazten duen honako honi gorputz ematen saiatzera:
|
|
2013
|
|
|
6 Ikerlan bakoitzean ikergai bat baino gehiago ager daitekeenez, aipamenen guztizko kopurua ez
|
dator
bat ikerketa kopuruarekin.
|
|
|
Beste zenbait komunikabidek, berriz, aldaketa handiak eragiten dituzte aurretiko oreka ekolinguistikoan, eremu berriak eta aurreko barietateekiko oso desberdinak diren erregistroak sortzeraino. Aldaketa horien kasu paradigmatikoa ahozko hizkuntzak idazketara murriztea da (Aracil 2004, Mühlhäusler 1996); hortik
|
dator
Europako hainbat hizkuntzaren
|
|
|
familia (anai arrebekin, gurasoekin...), auzoa eta lagunak (herriko edo auzoko lagunak), kultura kontsumoak (telebista, irratia, musika...) eta aisialdia (eskolaz kanpoko hainbat ekintza). Arrueko azterketetan baliatu izan dugun jardun guneen hautaketa hau Gela argazkian erabiltzen denaren oso antzekoa da7, eta azken honen oinarria berriz, bat
|
dator
C. Baker ek 2001ean hezkuntzaren testuinguruan elebitasun mailak neurtzeko gehien erabiltzen diren analisiak deskribatzean proposatzen duenarekin (Baker 2001).
|
|
|
Esan daiteke euskararen normalizazioa eta biziberritzearen etorkizuna hiztun berrien jarrera eta jokabideengan badagoela, neurri handian. Hala ere, oso ikerketa gutxi egin da gai honen inguruan, eta hutsune hori betetzera
|
dator
ikerketa hau. Europako hainbat hizkuntza gutxituetako ikerlarien artean ere, berriki, gai honi behar bezalako garrantzia emateko beharrizana ikusi da.
|
|
|
Gazteon portaera linguistikoa bat
|
dator
, oro har, euskararekiko duten atxikimendu sentimental eta ideologikoarekin. Euskaraz bizi nahi dute eta saiatzen dira horretan.
|
|
|
Gazte hauek euskarekiko erakusten duten ikuspuntua bat
|
dator
Nekane Jausorok Baieztapenaren diskurtsoa6 deitu zuenarekin. Euskara erabiltzeko dauzkaten motibazioak sentimenduetan oinarritzen dira nagusiki eta balio sinbolikoa nahiz pragmatiko instrumentala ematen diote euskal hizkuntzari.
|
|
|
Arrue proiektuan (Arrue ED2011, 2012) ateratako ondorioetako bat izan da ikasleen arteko eskolako hizkuntza erabileran eragiten duen aldagairik eraginkorrenetako bat ikasle horiek eskolatik kanpo bizi duten errealitate linguistikoa dela. Gure kasuan, eskolatik kanpo bizi duten errealitate linguistikoa erabat euskalduna da, eta hori bat
|
dator
Arrue proiektuan ateratako ondorioarekin.
|
|
|
Aurrez aipatu dugun moduan, Stenström, Andersen eta Hasundek (2002) nerabeen ahozko hizkuntza aztertu ondoren, ondorioztatzen dute gazteek gaitasuna daukatela erabiltzen duten hizkuntza ingurune sozialera egokitzeko, eta azpimarratzen dute hizkuntzaren aldaera formala erabili behar denean ez daukatela inolako arazorik horretarako. Gure ikerketako gazteen idatzizko hizkuntzaren azterketan ikusi duguna guztiz bat
|
dator
Stenström, Andersen eta Hasund ek (2002) diotenarekin. Hori horrela, esan liteke gazteek erabiltzen duten hizkuntza izan
|
|
|
Bizidun guztiok dugu geu irauteko eta geuretakoei iraunarazteko sen transzendentala, naturala da. Asmo hori, gainera, bat
|
dator
arestian aipatu ditugun balioekin, integritatearekin, erantzukizunarekin, eta asertibitatearekin, alegia.
|
|
2014
|
|
|
23). Espainierazko bertsioan% 7,3
|
dator
, bitxia bada ere (lurzoru gutxiago beteko ote dugu euskaldunok?).
|
|
|
Orokorrean, bi sistema sozioekologikoren artean, lehen mailako harremanak I azpisisteman gertatzen dira (informazioa, hizkuntza). Ondoren, E azpisistema
|
dator
, eta bertan energia kontsumoak erlazionatzen dira, ondorioz, C azpisistema erlazionatzen da (kutsadura). Azkenik, S azpisistema, gizarte egitura, erlazionatzen da.
|
|
|
Ikastetxe honetako ikasleak, %87, 5ean, euskaraz bizi dira eta Ondarroako herriaren euskararen jabekuntza eta erabileraren datuekin bat
|
dator
, hau da, oso altua. Baina oraindik %a osatzeko zati bat falta da eta hauek oraindik ez dira euskaraz bizi; hau da, %6, 25, euskara ikastetxeko hizkuntza bezala identifikatzen duena; eta %6, 25, wolof hiztuna dena.
|
|
|
Ikasgelara inguruetako herrietatik %14, 28
|
dator
ikastera, gainontzeko %85, 72 hirian bizi da. Hiritarretatik %19, oporretan edo asteburuetan, herrira joaten da eta osorik errespetatzen ez bada ere, herrian euskaraz hitz egiten dute.
|
|
|
Erreferentziak eduki behar dira: umetan egiten ditugun lehenengo lagunak dira erreferentzia; ondoren
|
dator
telebista, irratia, musika, internet... Beraz, haurtzaroan lehenengo pausua ematen dugu:
|
|
|
Zuek zarete gure hizkuntzak duen San JUAn itURriA aska zaharra badauka ere beti
|
dator
ur berria
|
|
2015
|
|
|
Udalerri euskaldunetan, beraz, euskaldunen pisua jaitsi egin da azken 10 urteotan, eta indartsu jaitsi dira, halaber, euskara lehen hizkuntza zuten herritarren kopurua eta etxeetan euskara erabiltzen dutenena. Joera hori ez
|
dator
bat, oro har, gainerako udalerrietan ageri denarekin. Horietan indartsu egin du gora euskaldunen kopuruak eta ez da bilakaera nabarmenegirik ikusten lehen hizkuntzaren erabilerari eta etxeko erabilerari dagokionez.
|
|
|
Honela kalkulatzen da udalerri baten euskararen indizea: udalerri horretan bizi diren hiztunen artean euskaldunek osatzen duten ehunekoaren eta ia euskaldunek osatzen duten ehunekoaren erdiaren batura, eta bat
|
dator
EAEko administrazioan lanpostuen hizkuntza eskakizuna erabakitzeko erabili ohi den derrigortasun indizearekin. Hona hemen erabilitako formula:
|
|
|
egunkarien erabilera etengabeko prestakuntzan rretan, gelako pertsonek elkarri laguntzen diote ikasten, ezagutza modu bateratuan eraikitzen dute. Esandakoa bat
|
dator
irakaskuntza dialogikoaren ikuspegiarekin ere (Esteve, 2009), non ikasleek eta irakasleak elkarri aitortzen dioten munduaren gaineko ezagutza, nork bere esperientziatik, eta prest agertzen diren elkarrekin ezagutza hori alderatu, eztabaidatu, adostu eta partekatzeko. Ikuspegi hau elkarrekintzaren hiru interakzio motaren bidez gara daiteke:
|
|
|
euskera erabiltzen dezunen ba zure hizkuntza bihurtzen da. Erabileratik
|
dator
hizkuntza norberarena bihurtzea. Lorea Agirrek ere, horixe berori aldarrikatu zuen Korrikako azken mezuan:
|
|
|
EAEko herritarren %83k uste du herritar gehienek euskara ikastea komenigarria dela (Berria, 2015); baina benetako ikasketa erabilerarekin bat
|
dator
. Hori da seme alabak ereduan eskolaratzen dituzten gurasoei transmititu beharreko ideietako bat:
|
|
|
Erantzun duten ikasleen artean, Txiletarrak (%19), Estatubatuarrak (%11, 5) eta Espainiarrak (%11) dira nagusi. Herrialde hauetan martxan dauden irakurletzak eta hauetan dauden matrikulazio datuak ikusita, bat
|
dator
gutxi gora behera kopuru hauekin. Txilen lau unibertsitateetan dago irakurletza (2014an 100 ikasletik gora zebilen hauetan matrikulatuta), Espainiar Estatuan beste lautan (55 ikasle 2014an(+ UNEDko 70)), eta EEBBetan hirutan (700 ikasletik gora 2014an, horietatik gehienak Boiseko gradu ondokoan, 500etik gora).
|
|
|
Giles, Bourhis eta eta Taylorrek sortu zuten 1977an eta ikerlari hauen asmoa hizkuntzaren, etnizitatearen eta taldeen arteko harremanen azterketa jorratuz hizkuntzaren egoera ikertzen lagunduko zuen eredua sortzea zen (Sallabank, 2014: 11). Esparru sozio psikologikotik
|
dator
hiru aditu hauen ekarpena eta Tajfel en (1974; 1978; 1981 in Sallabank, 2014: 11) taldeen arteko teoriarekin du zerikusia.
|
|
|
8 Fishbein eta Ajzen ek 1977an kaleratutako ondorioekin bat
|
dator
hau.
|
|
|
Fishman-ek faktore honi ematen dion garrantzitik
|
dator
UNESCOren hautu hau, baina UNESCOk hainbat maila bereizten ditu.
|
|
|
Lehenik eta behin, eskala honek ez du erabilera eremu horien aldaketa behatzeko jarraibiderik ematen. Hau Maffiren (UNESCO, 2011) kritikarekin bat
|
dator
, egile honek eskala hau pasatzeko laguntza eskatzen baitu. Bigarrenik, dokumentaziomota, alfabetatze materiala, hizkuntza politikak eta eremu berriei erantzuna aztertzeko irizpide sendorik ez dago, beraz, ikerlariek eurek ausaz puntuatu behar dituzte item hauek.
|
|
2016
|
|
|
BAT 98 aldizkariaren GUREAN atalean, 2015eko HAUSNARTU edizioan parte hartu zuen artikulu bat argitaratu dugu, gaur egungo testuinguruan interes berezia duelakoan. Euskal arnasguneen inguruan egiten ari diren hainbat ikerketaren corpusa osatzera
|
dator
Aiako udalerrian buruturiko honakoa. " Hizkuntzen ahozko erabilera Aiako kalean eta leku publikoetan" izenburupean Jose Anjel Aldaik udalerri horretan egindako ikerketaren berri eman du.
|