|
2000
|
|
|
Santiago bideetako batek, Frantziatik zetozen bidaiariek heltzen zioten bide honi Landak eta Pirinioak gurutzatu eta Ibañetako gainetik Orreagako
|
bidetik
jarraitzen zuen. Bidaiariek idatzita utzi zuten eremu hauek gurutzatzerakoan izan zituzten sentipenak, sagardoari eta sagarrondoei erreferentzia eginez.
|
|
|
Gauzak ez dira beti norberaren gustuko
|
bidetik
abiatzen eta Bilbora eman genuen jauzia, G. Aresti euskaltegira alegia. Inoiz baino ilusio handiagoa, esperientzia aberasgarriak ematen duen bagaje sendoarekin, gauza berriak egiteko asmoz traba eta inmobilismo guztien gainetik, ekinaren ekinez, sarritan hanka sartze itzelekin, baina beti prest gabezi pertsonal eta hutsune kolektiboetatik ikasteko.
|
|
|
Bidegurutzea dugu hau (1,75 km) eta iturri albotik doan bidea jarraituko dugu. Gero, ezkerreko
|
bidetik
itzuliko gara, baina hori aurrerago ikusiko dugu. Ondoren, igaroko ditugun lurrak iratzediak dira eta garo meta edo iratze metaz josirik daude.
|
|
|
askatasunaren bila doan neska eta mutil inuzente memeloa. Bakoitza bere
|
bidetik
, inoiz elkartu gabe, joan zitezen zen hasierako asmoa. Baina nobelak aurrera egin ahala, hasierako rolak nahastu egiten dira.
|
|
|
Estatutuaren markoan gobernatzen ari denak bide horri uzten badio, zailtasunak izango ditu bide berri bat esploratzeko. EAJ esploratzen ari den
|
bidetik
ezinezkoa da gatazka ebaztea.
|
|
|
Errealista, hau da, azken helburu politikoak negoziaketatik kanpo uzten dituena, eta presoen askatasuna borroka armatuaren bukaeraren trukez negoziatzen duena. Su etena presoak hurbiltzeko, eta borroka armatuaren bukaera amnistia lortzeko, helburu helgarriak dira; eskakizun horiekin ETAk, bere denbora historikoa egina, lekua uzten badio ezker abertzaleari, Euskadiko maioria politikoa bil daiteke, Lizarrako denboretan ikusi zen
|
bidetik
. Badakit askok ez dutela horrelakorik nahi, esanez" presoak armaren trukez" gauza lotsagarria dela.
|
|
|
Ez da maila kontua, horra heldu dugu baina horra iristeko bideak proposatzen ari gara gure proposamena aberastuz. Hemen bi aukera daude, Espainia eta Frantzia edo Euskal Herria, eta Euskal Herriko
|
bidetik
jotzeko batzar eratzaile bat dugu uneren batean, beste edozein naziok bezala.
|
|
|
Aurrera jarraitu eta hurrengo bidegurutzean berriro uretatik aldentzen den ezkerreko bidea hartu Mandañu auzora iristeko. Errepidera atera eta berehala, zuen eskuinean aurkituko duzuen
|
bidetik
jaitsi behar duzue, berriro itsasadarraren ondora iristeko.
|
|
|
Hemendik aurrera ur ertzaren ondotik doan
|
bidetik
jarraitu behar duzue. Txango hau itsasbeheran egiten baduzue, bide honetan, itsasmareen gorabeherek eragindako ur eta gazitasun aldakortasun handiari aurre egiteko moldatu diren paduretako landare bereziak ere ezagutu ahal izango dituzue, zuen oinen ondoan landaredi interesgarri honen populazio joriak aurkituko baitituzue.
|
|
|
Ez da beldurra, bide hori adostasunaren
|
bidetik
egin nahi genuke. Aurreko urteetan, eta batez ere sozialisten historia eta tradizioa kontuan hartuta, bide hori adostasunaren bidez egitea posible zela ikusi genuen.
|
|
|
Ez dirudi PP adostasunaren
|
bidetik
jotzeko prest dagoenik.
|
|
|
Garapen hori zein
|
bidetik
pasatzen da, ordea?
|
|
|
Plataforma hau ATTAC elkartearen
|
bidetik
sortu zen joan den ekainan. ATTAC Frantziako estatu mailan zergen eremuan borrokan ari den talde bat da.
|
|
|
Bazekiten hasieratik Euskal Herriko mugimendu abertzaleosoak parte hartuko zuela. Zer nahi gisaz ere, nahiago izan dute plataforma uztea eta beren
|
bidetik
segitzea.
|
|
|
1990eko koalizio gobernuak, berriz, (EAJ, EA eta EErena) porrot egin zuen, eta berriki, beste gobernu nazionalista batek (EAJ, EA eta EHrena) porrot egin du hirugarrenez. Gure erronka moderazioaren eta aniztasunaren
|
bidetik
doa.
|
|
|
Jarrai dezagun, beraz, desobedientzia zibilaren
|
bidetik
, estatuekiko intsumisioarekin, herri honi bere etorkizunaren jabe izaten lagunduko dion irudimenezkoak eta demokratikoak diren formulekin. Eta mesedez, ez dezagun ahantz herriek estatuen ezarpenari aurre egiteko ezinbestekoa den baldintza, elkartasuna, alegia.
|
|
|
ITPren etorkizuna, Joaquin Coellok, bertako kontseilari ordezkariak, dioenez, eskalako ekonomiaren eta teknologia arloko independentziaren
|
bidetik
etorriko da. Horretarako, mantenimendu talde bat bultzatuko dute, bezeroetatik gertu egon ahal izateko.
|
|
|
Bigarren erronkari dagokionez, berriz, IX. Biltzarrean sindikalgintza errebindikatzailearen alde eta afiliazio handi baten bidez gizartean ondo erroturiko sindikalgintzaren alde hartutako
|
bidetik
jarraitzen dute, ordezkaritza soilean eta erakundeetan esku hartze hutsean geratzen den sindikalgintzatik urrundu nahian. Bi edo hiru alderdiko erakunde foroetara lotzen eta baldintzatzen duten euskarri materialak dagoeneko baliorik ez dutela adieraztearekin batera, ponentziak dio aurkako boterea eraikitzean oinarritzen den ereduak, sindikal arloan nahiz gizarte arloan, bere itunak ondo zehaztu dituela, zeren batuketak kenketa bihur baitaitezke sindikalgintza eredu kontrajarriak bateratu nahi direnean.
|
|
|
Etorkizuna orain daramagun
|
bidetik
imajinatzen dut nik, proiektu honetan ahal den bertsolari eta bertsozale gehien inplikatuz, bertsolarigoaren protagonista izanez bakoitza bere ahalean, batzuk bertsotan, besteak irakasten, antolatzen, komunikabideetan, Elkartearen zereginetan... Bertsolari batek baino gehiagok Elkarteari eskatzetik Elkartearen proiektuetan bustitzeko urratsa ematera pasa behar du.
|
|
|
San Migelera eraman gaituen
|
bidetik
, elizara iritsi aurretik (300 metro lehenago) eskuinean beherantz doan bide bat ikusiko zenuten. Seinalizaturik ez dagoen arren, hormigoizko plakez egindako bide horretxek zuzenduko gaitu Uharte Arakilera.
|
|
|
Marginalia bikotearen
|
bidetik
." (II, 62 or.) Halere, aurreko bietan gogoeta solteak nagusi ziren moduan, oraingo honetan" tradizio literariotik zein ahozkotik jasotako istorio edo zertzeladei buelta ematea da gehien maite duen ariketa." (63 or.)
|
|
|
Juan Luis Zabalak ere" batzuetan Kafkarengandik gertu, bestetan Borgesen
|
bidetik
" doala aipatzen du. (Egunkaria XI) Bestalde, bi ezaugarri hauek azpimarratu zituen:
|
|
|
Bestalde, Zabalak Jimenezen asmo berri honen inguruan honakoa dio: " Raymond Carverren soiltasun argumentalaren
|
bidetik
jorik batzuetan, formula esperimentalak erabiliz beste batzuetan." (Egunkaria I)
|
|
|
Bertako protagonista Nepalen eta Indiako iparraldean dabil, budismoaren zein hinduismoaren
|
bidetik
, benetako izpiritualtasunaren atzetik, ez baitu ikusteko irrikaz bidaiatzen, bere burua aurkitzeko irrikaz baizik. Maitasun istorio bat, misterioa... denetik topatuko du irakurleak protagonistaren bidaiegunkari honetan, Arretxeren lanetan ohikoa denez, estilo zuzen eta arinez.
|
|
|
" ideia nagusi modura geratu zaiguna zera izan da: zalantza eszeptikoaren
|
bidetik
dela soilik posible egiaren gailurrera ailegatzea, ezinbestekoa delarik. Kapitain Trumoiren estiloko heroiak barregarri geratzen dira.
|
|
|
Iñigo Aranbarrik, berriz, 17 Ikus Grial 140 aldizkaria, 1998ko abendua. hamarkadaren erdialdean ekingo dio narratiba argitaratzeari; eta azkenik, hamarkadaren azken urtean, 1999 urtean, alegia, M. Erzillak eta J.L. Otamendik argitaratu zituzten bere lehen narratiba lanak. Hortaz, azkeneko bi idazle hauen kasuan, ikustear dago narratibaren
|
bidetik
jarraituko dutenentz. Aranbarrik, bestalde, Emon biar yako eleberriaz gain Zapata ren oihana narratiba lana besterik ez du argitaratu.
|
|
|
ENA taldea sortu zen garai bertsuan eratu zen Autodeterminazioaren Biltzarrak (ABK) taldea. 1997tik aurrera desobedientzia zibilaren inguruan hainbat ekimen bultzatu ditu Euskal Errepublika sortzeko asmoz, autodeterminazioaren
|
bidetik
, besteak beste, estatuen dokumentu ofizialei uko eginez. ENAtaldeak DNIak gobernu zibiletara itzultzea proposatzearekin bat, ABK taldeak beste urrats bat emandu, eta hartara, espainiar eta frantses nazionalitateei uko egiteko deialdia luzatu du, Nazio Batuen Erakundeak 1948an onartutako Giza Eskubideen Aitorpen Unibertsalaren 15 artikulua13 oinarri harturik.
|
|
|
kera bat egitea behintzat. Hori litzateke, beraz, alderdi politikoen
|
bidetik
egin beharrekoa. Gainera, gure ustez, norberak gauza lezakeen planteamendua herriari eskaini litzaioke, lehenago aipatu ditudan herriko sektore horiei?, aztertzekoeta jorratzen joateko.
|
|
|
Interesgarria da ikustea hizkuntzen presentzia, kasta banaketa? bezala definitzehori, eta zein garbiki iritzi zion, Gotzainaren
|
bidetik
joz gero, hizkuntz kontrolikgabeko egoera onartuko zela Elizako bizitzan. Berriro ere kontrolak Ordena PublikokoOrdezkariaren eskuetan egon behar zuela azpimarratu zuen Ministroak.
|
|
|
Mariano Cebrián (1983) lehenik linguistikaren
|
bidetik
abiatzen da zarata aztertzen, eta horretarako hiztegira jotzen du. Hiztegiak honako definizioa ematen digu zaratari buruz:
|
|
|
Autoa errepidetik irten zen gero eta abiadura handiagoan. Azeleragailua askatzeko Irinak egindako saiakera guztiz alferrikakoa izan zen, eta
|
bidetik
hurbil zeuden zuhaitz batzuk gero eta azkarrago zihoazen euren enkontrura.
|
|
|
Bost haietan erreparatu nuen, izan ere ahopeka ari baitziren hitz egiten, eta horrek harritu egin ninduen. Eta bat batean, Enniseko
|
bidetik
, Chrysler zuri bat azaldu zen, luze horietako bat, badakizue; eta hondartza parean jiratu eta bere barrutik bi tipo irten ziren. Beno, uste dut bietatik bat neska zela.
|
|
|
Esan zidanez, Dingleko atentatuaren egunean ere nirekin jator hitz egin besterik ez zuen nahi. Nahiko tristatuta itzuli zela etorritako
|
bidetik
, nire erantzuna ez zitzaiola asko gustatu, zakar jokatu nuela berarekin. Eta egia da.
|
|
|
Gero soldadua kanpora atera da autobuseko gazte gehienon karnetekin, eta ordu laurden batez datu guztiak kopiatzen ikusi dugu leihatilatik. Berriz autobusera igotzean, banan banan itzuli dizkigu karnetak eta ezer esan barik bueltatu da etorri den
|
bidetik
.
|
|
|
Eta hala, 498 haietatik erdia baino gehiago etorritako
|
bidetik
bueltatu ziren kartzelara. Ez zuten nora joan, ez zekiten laguntza nori eskatu.
|
|
|
Ez dakit nola ikusi nuen ere. Beno, bai, badakit, baina esan nahi dut
|
bidetik
ia ezinezkoa zela urtegia ikustea. Batez ere autoa gidatzen joanez gero.
|
|
|
Eta ez zen harritzekoa jelosiazko sentimendu hura, zeren aitonak hondoratu untzia urgainerat ekarri baitzuen gure aitak denbora laburrean... eta, zihoan
|
bidetik
, hegan ere jar zezakeen, hegan jarriko zuen, segur, nola Eliasek jarri baitzuen bere suzko orga.
|
|
|
Fede itsuak, ordea, itsutzen gaitu eta bertzeen salatzerat eta haien ezabatzerat eramaiten gaitu... eta pentsu bategatik bertzeen ezabatzea da, hain zuzen ere, ene pentsuak ezin onar dezakeena. Halarik ere, aitortzen dut ezen neke eta gaitz dela, pentsuaren
|
bidetik
, mundu sendo baten lantzea; izan ere, pentsua arrazoinaren esparrua da, bai, baina ezin ahantz daiteke ezen arrazoinak zalantza duela bere egunorozko ogi... halako tailuz, non segur dagoenean ere ez baitago segur, zeren arrazoinak, zalantza bat itzali orduko, pizten baitu bertze bat... pizten ditu bi, edo piz ditzake anitz, zalantzen katea infinituraino luzatuz.
|
|
|
—Libertatearen izarraz mintzatu natzaik arestian, baina denbora honetan hobe izanen lukek, benturaz, baldin libertatearen eguzkiaz mintzatuko banintzaik, zeren eta, teoria heliozentrikoaren
|
bidetik
, teoria liberzentrikoa aitzinatu be harko baikenuke, Pedro, libertatearen eguzkia bazterretik zentrorat ekarriz eta geure bizitzaren ardatz bihurtuz, tiranoen eta haien lekaioen kontra... eta dogma hertsien kontra.
|
|
|
—segitu zuen osabak, arestian erranaren ildotik— Egia bat eta bakarra duk, ordea. Eta ez duk orainokoan predikatu izan digutena, Aristotelesen
|
bidetik
, hemen lurra, lohitsua eta zikina, eta han goian zerua, garbia eta aratza... Izan ere, ez zagok zerua eta lurra bereizten dituen marrarik ez mugarik, eta, beraz, ez zagok lurrik ez zerurik, ez erakutsi izan diguten moldean bederen... zeren hik ere ikusi izan baitizkiok behin baino gehiagotan eguzkiari teleskopiotik, azalean dituen orbainak, baterat eta bertzerat higitzen direnak, eta zeren, halatan, eguzkia lohitsua den, baita Aristotelesen zerua ere, ondorez —hitz haiek osabari entzunak nizkion lehen ere, baina, geunden tokian geundelako edo geunden mementuan geundelako, nehoiz baino klaragoak eta aratzagoak egin zitzaizkidan eta nehoiz baino barrenago sartu, haren hitzak hitz doiak eta ezin justuagoak balira bezala, leku eta denbora ezin doiagoetan erranak.
|
|
|
Urkabean, ordea, erortzen da burua, eta itzaltzen da buruko barren argia. Bai, onartzen dut nik ere ezen argi iraungi horretarik bertze mila piztu, eta argi berretua mundurat heda daitekeela eta barreia, heroi eta martirien etsenpluaren
|
bidetik
, nahiz eta batzuetan, osaba Joanikotek erraiten zuen bezala, ahantziak ere izan daitezkeen; eta onartzen dut, halaber, ezen haien odola emankorra eta ezin naroagoa izan daitekeela... baina nik nahiago ditut bere buruaz eta buruko gogoetez eta pentsuez baliatzen eta aitzinatzen diren pertsonak ezen ez bertzeen odoletik xurgaka eta hurrupaka dabiltzanak, nola izainak eta parasitoak. Eta ez ote dugu guztiok ere izainetarik eta parasitoetarik zerbait, noiz eta martiriak miresten baititugu, jaun André...?
|
|
|
Baina, nola napolitarra baitzen gizon bat, san Jenarori buruzko kontuetan arraina uretan bezala edo erlea loretan bezala sentitzen zena, hala, nekez ohar zitekeen osabak egin zion irriaren ñabardurez, eta, handik eta halatan, irri hura guztiz bertze alderat ulertzen zuela eta osabaren atsegin ustezkoaren aierutzat hartzen, aitzina ekin zion, irri hark ireki
|
bidetik
. Eta, sainduaren bizpahiru mirakulu xehero baino xeheroago kontatzen zizkigula, erran zuen:
|
|
|
—Zuen aita ikusi, eta gure aita ikusten diat batzuetan. Eta, doan
|
bidetik
, urrunagorat iritsiko duk, beharbada...
|
|
|
Ai, gure aitak jakin izan balu, Senekak erranaren
|
bidetik
, ezen ez dela gizonik ahaltsuena bertze guztiak bere menerat dituena, baina bere burua duena...!
|
|
|
Eta ni ere, egia erran, ez nindoan guztiz lasai eta jabal. Haiek eta gu nahasirik gindoazen bi zalgurditan, leizetik hurbil samar iragaiten zen ohiko
|
bidetik
. Eta, hala, iritsi ginen puntu hurbil hartarat, lotu genituen zaldiak, utzi genuen morroietarik bat han zaldien zaintzen eta begiratzen, egin genituen oinez hirurehun bat urrats, eta leizearen ahorat heldu ginen, zeina basoarekin mugatzen zuen zelai batean baitzegoen, gain batean.
|
|
|
Ohartu ote zen, bada, osaba Joanikot, zalantzaz josia nengoela eta ez nekiela norat jo, nahiz eta iduri egin nezakeen ezen osabaren kide ezin leialago nintzela? Baina nik ez nuen gerlarik nahi, bertzalde... nahiz eta, osabaren hitzen
|
bidetik
, gero eta klarkiago ikusten nuen ezen ezin ekidin izanen nuela gerla hura ene hautua egin nezanean eta alde baterat edo bertzerat jo... zeren eta, Italiarantz abiatu aitzineko denboraldi laburrean, behin baino gehiagotan ikusi izan bainituen aita Bartolome etorri berria eta osaba Joanikot kontrakarrean, buruz buru, etsai ozpinduak balira bezala, nor bere muturrean, urrats bat bera ere gibelatu ga...
|
|
|
Eta naturan gertatuaren argibideak naturan aurki zitzakek, eta historiarenak historian. Eta argi horren
|
bidetik
eta egiaren bidetik, gizonak aitzina egin zezakek, aitzina eginen dik... Eta, bere arimaren geografian mundu berri hori sortuz eta osatuz doala, mundu zaharra eta mundu zaharraren gezurra baztertuko ditik, ezinbertzez.
|
|
|
Eta naturan gertatuaren argibideak naturan aurki zitzakek, eta historiarenak historian. Eta argi horren bidetik eta egiaren
|
bidetik
, gizonak aitzina egin zezakek, aitzina eginen dik... Eta, bere arimaren geografian mundu berri hori sortuz eta osatuz doala, mundu zaharra eta mundu zaharraren gezurra baztertuko ditik, ezinbertzez.
|
|
|
Eta nor da jakintsuago, finean: baserritar noharroin on beharra baina Jainkoaren
|
bidetik
dabilena, edo kapare aberats kasik guztiahalduna baina deabruari arima saldua diona. Eta gogorat datozkit Indietan ezagutu nituen indiar haiek:
|
|
|
" Zer iduritzen zaik: noan
|
bidetik
maisu bat izaiterat hel naitekeela, bai ala ez?"" Zer nahi duk: egia erraitea, edo gezurra?", ihardetsi zidaan hark bertze galdegite batekin, zeina baitzen, aldi berean, errepuesta ezin garbiagoa.
|
|
|
Ez al dakizu nolakoa den? Eta ez al dakizu ezen ez dagoela anaia bide batetik eramaiterik eta hura behartzerik, zeren aurkako
|
bidetik
joanen baitzaizu?" Eta amak: " Ai, Maddalenentzat dituen begiak Emilianirentzat balitu...!"; eta, hasperen baten ondotik boza beheratzen zuela, erran zuen:
|
|
|
Izan ere, zer ziren, bada, osabaren zientzia eta haren esperimentuak adimenduaren jokoak eta jostetak baizen, eta umekeria hutsak, azken finean, arimaren salbazionea perilean ipintzen zutenak? Zer ziren haren ateraldi ustez distiratsuak, Jainkoaren argitik eta Haren
|
bidetik
desbideratzen ninduten artifiziozko suak baizik. Zer, Luthero edo Kalvin, egia bere molderat egokitu eta plegatu nahi zuten gizon nahitsuak baizik, Elizaren betiko irakaspenetarik urrun?
|
|
|
Eta orain, berriz, erranen dizut ezen mendi horren igaiteko etsairik eta antagonistarik handiena imajinazinoa dela, eta hartaz baliatzen dela deabrua gure igaitearen behaztopatzeko eta galarazteko, eta ez dagoela mendi haren garaitzerik bat bederaren borondateaz eta Jainkoaren garaziaz lagundurik ez bada. Horixe da
|
bidetik
ez desbideratzeko bidea, eta bide horretarik bazoaz, nahiz eta anitzetan idurituko zaizun ezen desbideraturik zaudela, ez zara egiazki hala egonen, zeren fruituak ez baitira egun batetik bertzerat jasotzen... eta zeren nekez erdietsia estimatzen baita, eta fite erdietsia arbuiatzen. Ez etsi, bada, ezta erdi bentzuturik sentitzen zarenean ere, ilargia ere ez baitago beti bere betean.
|
|
|
—Zer egin nuke, baldin anaia okerreko
|
bidetik
ikusiko banu, eta hari zernahi den erran arren kasurik eginen ez balit? —galdetu nion, neure buruaren jabe jadanik.
|
|
|
Eta bi idurien idurikotasuna —Jesu Kristorena eta haren amarena, eta enea eta ene amarena— konfirmatzerat etorri zitzaidan —edo hala uste izan nuen nik bederen istant hartan, edo sinetsi nahi izan nuen— ezen, Jesu Kristo jarraibide harturik, apez egin behar nuela; izan ere, ez al zen hura nik sagastian ustekabean hartu nuen erabaki zentzugabeari bere zentzu ezkutua eta egiazkoa edireiteko modua? ...baitzen, halaber, ezen Jainkoak xuxen skribatzen zuela, baina lerro okerretan, halako suertez, non ene hatsarreko okerra ere geroak xuxendurik gerta baitzitekeen, Jainkoaren borondatearen arauaz; eta, zeren, horrela, nik asmatu estakurua eta desenkusa Jainkoaren probidentziak bideratua eta Jainkoak berak asmatua izan baitzitekeen, ororen buruan, eta ene gezurra, beraz, Jainkoak gidatua, gezurraren
|
bidetik
egia zedin bete eta konpli. Zorionekoa ene burutazio hura, kontzientzian nuen karga astuna guztiz arindu zidana... harik eta iduritu zitzaidan arte ezen ene arima hegaldatzerat zihoala, artean eri nengoen arren!
|
|
|
...uio, zeren eta aita Bartolome oso mintzalari ona baitzen eta miresten bainuen nik alde horretarik; eta ihardetsiko dizut, bertzetik, ezen amaganat iraulirik nituela orduko, ene konbertsione iduriko haren ondoren, osaba Joanikotenganat luzaroan bideratu nituen sentimenduak —estimua eta maitasuna—, eta sinesten hasia nintzela ezen apez hura Jainkoak jarri zidàn bitartekoa zela, Jainkoaren
|
bidetik
gida ahal izan nitzan neure patua eta etorkizuna.
|
|
|
aitaren hitz haiek, konparazione, noiz eta Mattinen alde atera baitzen, hura hartzaren ehizan zebilelako, gogortki eta ostinatuki: " Mundua aitzina egiten dutenena da, ezbeharren eta ondikoen gainetik"; edo, amaren figura eta iduria —amaren irria eta amaren musua—, hain eder egin zitzaidana eta behin eta berriro dei egiten zidana, zintki eta fintki jarrai nenkion, bere irri hark eta bere musu hark ireki zidaten
|
bidetik
... eta gogoratu zitzaidan, halaber, nola san Agustinen ama, santa Monika, otoitz egiten ibili zen, gau eta egun etsi gabe, semeak bekatuzko bideari utz ziezaion amoreakatik eta zuzenekoari atxik, eta nola erdietsi zuen azkenean bere xedezko xedea... Eta ez ote zen, bada, amaren eta bion arteko historia bertze historia haren idurikoa, zergatik ez...?
|
|
|
Eta zer zen, bada, niri ere gertatzen ari zitzaidana, bertze aro berri batean murgiltzen ari nintzela baizen, eta mendebalari beha zegoen haurra ekialdeari beha jarri zela, kasik oharkabean? Bai, halaxe zen, nahiz eta egia ere zen ezen bi aro haiek ez zutela elkarren artean zerikusirik, zeren batak zientzia baitzuen harroin, eta bertzeak poesia; eta, poesiaren
|
bidetik
, indar ezezagun batzuek bertze mundu berri batzuetarat ninderamaten, non, matematikaren eta filosofia naturalaren kontzeptu guztien kontra, zuhaitzak eta harriak ere hegalda baitzitezkeen, eta ogi guztiak ziren usoak, esnetan bustiak.
|
|
|
Eta nik, zaldunaren hitzek ireki zuten
|
bidetik
ihes egin nahi izan nuen, erraiten niola:
|
|
|
Eta are gehiago. Zeren, aitzin-solasean erran dizudan
|
bidetik
, jakinik ezen gure egunorozko historiak berdin faltsu daitezkeela nola alferrik erantsiarekin hala ahantziarekin... ez ote zaigu, Axularrez ari garelarik ere, halako zerbait gertatzen, eta ez al zaizu zuri ere iduritzen ezen Sarako maisua luze mintzatu izan zela mintzatu behar ez zuenaz eta, aldiz, ez zela mintzatu mintzatu be har zuenaz.... Mintza zitekeen, konparazione, sorginek jasan zituzten torturez; mintza zitekeen, halaber, Migalena eta Bokal Ziburuko apezez eta Dargibel Azkainekoaz, zeinak sutan erreak izan baitziren, De Lancreren manuz; mintza zitekeen, finean, Carranza artzapezpikuaz, zeinak erraiten baitzuen ezen elizak pobreen artean banatu behar zituela bere ondasunak; edo Martin Azpil kuetakoaz — zeina Gero osoan behin aipatzen duen, munta eskaseko aipuan— eta haren teologiaz eta Nafarroari buruz zuen ikusmolde politikoaz; edo Frantzisko Vitoriakoaz —ez al zituen, bada, Erromako elizako teologo handi hark erran, bertzeak bertze:
|
|
|
Eta hura bere
|
bidetik
joan zen, eta ni neuretik.
|
|
|
Eta ez, indiar gorri haiek ez zuten Pitagorasen teorema ezagutzen, ez zuten itsasorratzik ezagutzen, baina ez zebiltzan, halarik ere, ditxaren eta felizitatearen
|
bidetik
desbideraturik...
|
|
|
—Bada, errazago duzu zuk Potosirat joaitea, zure lagunek mapako Utopiarat baino, nahiz eta Potosi urrunago dagoen —ihardetsi zion aita Zacaríasek— Zeren, harat joaiteko, etorri
|
bidetik
itzuli baitzenuke eta Limarako bidea hartu, Panamako lur besotik; aldiz, bertze hauen bidetik joanen bazina, zu ere galdurik zeundeke... zeren batzuetan biderik laburrena izaiten baita luzeena, ongi dakizun bezala.
|
|
|
—Bada, errazago duzu zuk Potosirat joaitea, zure lagunek mapako Utopiarat baino, nahiz eta Potosi urrunago dagoen —ihardetsi zion aita Zacaríasek— Zeren, harat joaiteko, etorri bidetik itzuli baitzenuke eta Limarako bidea hartu, Panamako lur besotik; aldiz, bertze hauen
|
bidetik
joanen bazina, zu ere galdurik zeundeke... zeren batzuetan biderik laburrena izaiten baita luzeena, ongi dakizun bezala.
|
|
|
Eta halatsu ibili nintzen denbora batez, eta halatsu jokatu nuen, denbora hartan sortuz joan zitzaizkidan bertze ezbai guztiekin ere. Zeren eta ez bainuen ulertzen, konparazione, nola obrarik gabeko fedeak zerurako bidean jar gintzakeen, nola erraiten baitzuten protestantek, nahiz eta osaba Joanikotek erraiten zidan ezen obren
|
bidetik
obratu zituztela katolikoek bekaturik handienak, eta obrarik ez egitea zela, halatan, obra zezaketen obrarik jainkozkoena, hobe zelako, ororen buruan, alfer egoitea ezen ez gaizki egitea; baina ez nuen ulertzen, halaber, nola aita sainduak erabaki zezakeen Erromako eliztarren sinestea eta pentsua goitik behera, nola erraiten eta afirmatzen baitzuten katolikoek, nahiz eta jaun Marcelek erraiten zi... Eta batean baten alde egiten nuen, bertzean bertzearen.
|
|
|
Jauregitik ez oso urrun bazen, baso ertzean, zelai zabal bat, norat eramaiten baikenuen tigrea gurdi batean, begiak oihal batez estalirik, eta norat erakartzen baitzuen aitak inguruetako ehiza, morroiek lagundurik beti ere eta morroiek soilik, ez orek, zeren eta hauek, halakoetan, etxean uzten baikenituen, tigreak arretarik gal ez zezan eta ehizaren
|
bidetik
desbidera ez zedin, orei zien ezinikusi hura zela kausa. Halarik ere, ehiza ugaria zen arren, ez zen beti gauza segura eta, izaiten ez zenean, guhaurk eskaintzen genion, libratzen genituela, hartarakotz, kaiola batzuetarik, bat banaka, untxiak edo erbiak, Uraitzeko hudozain baten trabailuari esker geureganatzen genituenak; eta kentzen genion tigreari begietarik oihala, eta untxien eta erbien gibeletik abiatzen zen hura, jauzi arin ezin bizkorragoetan.
|
|
|
Baina, zergatik zetozkidan bururat kontu haiek, bai, baldin neure otoitzetan, bertzenaz ere, artez mintzatzen banintzaion Jainkoari, bertze ararteko baten beharrik gabe? ...zezala ene burua... eta orduan gogoratu zitzaidan ezen, nola ibili bainintzen bortz sei urtez haragiz haragi, putaner gaixto bat bezala, hala, bertze bortz sei urtez eginen nuela penitentzia eta eginen niela, halatan, haragiari eta haragikeria suerte guztiei uko, aldi bateko asea eta gehiegikeria bertze aldi bateko goseaz eta eskasiaz pagatzen nuela, kastitatearen, garbitasunaren eta onestasunaren
|
bidetik
, gizon presturik prestuenen eredurat. Eta, beharrak beharturik eta konbentzimenduak konbentziturik, erran nion Jainkoari, nigar purpuilak begietan, hil nintzala eta akaba nintzala molderik moldegaitzenean, baldin neure hitza betetzen ez banuen, eta baldin ordaintzen ez banuen zuzentki eta onestki neure bekatuaren deskargua eta pagamendua.
|
|
|
Eta, horrela, gutien igurikitzen nuenean, argia itzalen
|
bidetik
etorri zitzaidan, erranen dizut nola...
|
|
|
—Ez, jaun Marcel. Hegaldatzeko sekeretua ere matematikak eta filosofia naturalak argituko dute egunen batean, Leonardo da Vinci handiaren
|
bidetik
... Bai, segur nago ezen gizonak egunen batean teknika hori bereganatuko duela eta, halatan, hegaldatzeko gai ere izanen dela, nola izan baitziren Jainkoaren Herriko herritarrak, Campanellak bere Civitas Solis-en ongi adierazi zuen bezala.
|
|
|
—Jauna, osaba Joanikotek erraiten du ezen fedeak salba gaitzakeela, eta, halatan, fede osoz natorkizu erraiterat ezen batzuetan ez dakidala non dagoen egia, non gezurra, baina arras egin nahi nukeela egiaren alderat, baldin non dagoen baneki; eta, batzuetan, galdua bezala sentitzen naiz, baina badakit ezen zure semetzat gaituzula, eta egunen batean argiren bat igorriko didazula, nola igorri baitzenion etxetik alde egin zuen parabolako seme xahutzaileari, etxerako bidean ipintzen zenuela. Eta nik ere guztiz nahi bainuke egiaren
|
bidetik
joan, zure betiko etxerat, amen.
|
|
|
Eta etxerat iritsi, eta liburu harekin aritu zen egun batzuetan. Eta, hala, bertze egun batean, osaba eta biok dorretxetik Urbiainerat zihoan
|
bidetik
paseoan gindoazela, bat batean gelditu zen hura; eta, bide bazterrean zeuden belar batzuei beha paratzen zela, honela galdegin zidan:
|
|
|
Edo, ez al dakizu ezen Eliza Spiritu Sainduaren emaztea dela, eta emazte hura lohitzen duenak ordaindu beharra duela? Ohitura hori ez bazenu, ordea, gauzak
|
bidetik
eta bere lekutik ateratzekoa, Jainkoaren donu eta dohaintzat hartuko zenuke, zeren zuri ere ez bailitzaizuke gaizki etorriko osabarenetik zentzatzea. Izan ere, heresia izurria baino kutsakorragoa da, eta osabarekin gehiegi ibili izan zinen, urte luzeetan.
|
|
|
Guztiz bertzelakoa zen, zinez, koadro hura: sufrimendu neurtezin baten espresionea zen, eta guztia zegoen, halatan, neurri gabeko neurri hartarat eramana; formen eta koloreen uholde bat zen, eta formak beren
|
bidetik
ateratzen ziren, koloreak beren ubidetik, baina, halarik ere, guztia ez zen nahastekamendu huts eta desbide; pintzeladak bortitzak ziren, bizkorrak eta desjosiak, protesta baten etengabeko seinaleak eta aieruak balira bezala, pinturaren ohiko kanonetarik kanpoan zeudenak eta kanonetarik haratago zihoazenak, bihotz baten oinazerat edo oinazearen bihotzerat; eta formek eta koloreek ere araurik gabe... ederra zen, zinez, eta birao baten ederra zuen, libertatearen ederra zuen.
|
|
|
Eta, haiek beren
|
bidetik
zihoazela, morroiak eta biok geureari ekin genion, urroztarren bordarantz, non ikusi bainituen behin batean Maddalen eta osaba Joanikot, amoriozko eszena eder hartan.
|
|
|
Bai, irri egizu, jaun André, ene konturat bada ere, zeren irri bakoitza heriotzari ebasten diogun bizi puska bat baita, nahiz eta batzuek erranen dizuten ezen irria deabruaren mintzaira dela, gure nigar purpuilazko lur hau are nigargarriago eginez; irri egizu, bai, zeren eta gau hartan Amsterdamen gertatuak, nitaz denaz bezainbatean, komedia baten antz handiagoa baitu, nahiz eta komedia haren harietarik tragedia bat zegoen dilindan, ni barren barrendik bizi ninduena, zeren eta errabia errabiatu batek bulkatzen baininduen neure iraganarekin hausterat: amarekin, aita Bartolomerekin eta jesuitek Iruñan irakatsi zidatenarekin, neure haragia gurutzerako
|
bidetik
ateratzen nuela, bizipozerako bidean jartzeko asmotan.
|
|
|
Eta halakoak gara gizonok: batzuetan heroi, bertzeetan koldar; gaur argiaren
|
bidetik
goaz, bihar itzalarenetik; izan gaitezke jakintsuak eta doktoreak bezain pertsona ikasiak eta jasoak, eta izan gaitezke gorteetako pailazoak eta bufoiak bezain izaki irrigarriak, edo El Buscón eko don Pablosen parekoak; eta, komunzki eta eskuarki, bata eta bertzea izan ohi gara... zeren, pentsa dezakegun arren, zeruan dauden izar distiratsuei edo goi mendietako ur gardenei beha, aingeruak izan g... Baita maisuen maisu hark ere, zeina baitzen Aristoteles handia.
|
|
|
Lehenago aipatu dizut, konparazione, nik hartu nuen deliberamendua, kapitainarekin itsasoratzekoa, uste nuelako ezen, modu eta manera hartan, iraganarekin hautsi eta iraganari ihes egin ahal izanen niola, beti aitzina, sukar batek hartua bezala, eta hala gobernatu ahal izanen nuela neure bizitza libertatearen
|
bidetik
. Zeren erraiten baitzuen Senekak:
|
|
|
..., ahantzirik hilabete batzuk lehenago Amsterdamen egin nuen promesa, Ama Birjinari eta saindu guztiei xuxendua —zertarat behartzen ninduen, izan ere, promesa hark, baldin ez Ama Birjinari ez sainduei ez erretauletako imajinei debozione partikularrik ez banien, eta baldin promes hura egin banien, bertzalde, ez konbentzimenduak konbentziturik, baina beharrak beharturik? —, pentsa dezakezun
|
bidetik
bideratu bainituen neure poltsako sosak eta gainezka nituen indarrak, Bako eta Venus gidari nituela berriro ere, kurkaz kurka eta haragiz haragi. Eta lagunek, jakinik ezen, geure Amsterdameko egonaldian, ez nintzela Mignonekin baizik ibili, eta hitz eman nuela eta zin egin ezen ez nintzela bertze nehorekin ibiliko hare kin baizen, ikusten zutelarik hitza guztiz jan nuela, berriro hasi zitzaizkidan zirikatzen handik eta hemendik, erraiten zidatela:
|
|
|
Zalantza korridorean hiru urrats egin gabe argitu zitzaidan. Espero ez nuen
|
bidetik
, baina. Paretaren kontra bermatua, desegin gabeko motxila handi bat trufa ari zitzaien nire ametsei.
|
|
|
Ez zen ura bere
|
bidetik
irten. Dena ederki kalkulatuta zegoen, nonbait:
|
|
|
Azken unera arte eutsi zion goiari Ana Morenak, alegia, gor mututasun faltsuari bezala, baita Deereren galdera gero eta bihurriagoei erantzun ere. Ez zen hortik etorriko galmendirik, ezustearen
|
bidetik
baizik. Itxaron, ea gertatu zeneantxe kontatzen dudan.
|
|
|
Nire salaketa zure aurrean egina dago, irakurle, eta ez dago nire aldetik orain gehiago egiterik. Programan bertan bai egin nuen, ordea, nire salaketa partikularra, horrek guztiak kontzientziaren hondo iraul  tzailea inarrosi baitzidan une zehatz batean; ez zen, pentsatuko duzun bezala, irakurle, salaketa zuzen erasokor bat izan, jokaera sotil bat baizik, gehiago ironiaren edo sarkasmoaren
|
bidetik
zihoana; kontrako jardunak heriotz automatikoa zekarren, eta ni ez nengoen artean hilotzen erresuman atseden har  tzeko prest. Datozen orrialdeotan izango duzu aukerarik, lagun, nire jokaeraren nondik norakoez jabetzeko.
|
|
|
Kito, nor bere
|
bidetik
, hartu ditugun bizitza paraleloak inoiz elkartuko ez direlako. Migelek zein ote zen ofiziorik dirutsuena galdetu zuenean, erabaki nuen nik apaiz izatea; eta hura neskazale huts zen garaian, misojino bihurtu nintzen ni.
|
|
|
Nola sendatu maitatzeak utzi dituen zauriak ihes eginaz ez bada. Baina nola egin ihes izuari, amodioaren
|
bidetik
ez bada. Nola maitatu, ordea, zauriak sendatu gabe.
|
|
|
Ezin zitzaion egokiago eman hasiera milurtekoari, ezen, metafora arrunt bat paratuz, antzerki, errepresentazio, edo itxuratzea baita maiz gure kulturako jendearen izanaren ezkutune eta babestoki. Bigarren kultur ekitaldia bertsolaritzaren
|
bidetik
joan zen Zumaian, omenaldia ongi merezita zuen euskaltzale bati bertso aste osoa eskainiz, bazkaria barne. Hirugarrena, Eusko Jaurlaritzak Ikusgela telebista programak ekoizteko arautu zuen dirulaguntza izan zen; sei mila euro saio bakoitzeko.
|
|
|
5 zk. (1957), 86 Bertsoen metrika. 14/ 15 zk. (1980), 60" La Voz de España"(). 40 zk. (1986), 75 Rikardo, idazle. 10 zk. (1979), 117 Ipuingintza sugestioaren
|
bidetik
. 25 zk. (1982), 37 Lizardiren bide modernoak. 29 zk. (1983), 89 Ai, Marlowe, Marlowe! 29 zk. (1983), 109 XXXI eskutik?
|
|
|
IÑURRIETA, Iñaki Irrati nobela baten azterketa saioa. 71 zk. (1992), 87 Ipuingintza sugestioaren
|
bidetik
. 25 zk. (1982), 37
|
|
|
" Okerreko
|
bidetik
zoaz.
|
|
|
Gertaera haiek konbentzitu ninduten erakundean sartzeko. 68ko gertaera horien ondoren aldaketaren bat izango zela ziur nengoen; alegia, EAJtik erauzi, eten eta bere
|
bidetik
abiatuko zela, itsasontzia portutik irtenda abiatzen den bezala. Mugimendu abertzalea eta soziala gidatuko zituen erakunde baten sorrera ikusi nuen hor, eta luzaroan itxarondako gauza zen hori niretzat.
|
|
|
Biharamun goizean, berriz, Hendaiara jaitsi ginen. Hondartzaren pareko
|
bidetik
bi jendarme auto ikusi genituen, argi urdin birakariak piztuta eta uluka, ziztu bizian, Sokoa eta Zibururako bidean.
|
|
|
Autoen itxura bitxiak XXI. mendean egon zitekeela pentsarazi zion Lauaxetari; inguruak, berriz, zehazki zergatik ez bazekien ere, Gernika ekartzen zion gogora. Horretaz pentsatzen ari zela," Gernika Garbiketak S.L." errotulua irakurri zuen ondoko
|
bidetik
igaro zen furgoneta txuri batean. Gernikan baldin bazegoen, urte mordoska bat izan behar zuen iragana herria suntsitu zuen bonbardaketatik.
|
|
2001
|
|
|
EAJk Estatutu berri bat eta lurralde zatiketaren aldeko apustua egiten badu, ez dabil bakearen alde, horrela gatazka beste 30 urtez luzatzeko baldin tza sozialak birsortzen direlako. Zer
|
bidetik
etorri zen su etena Euskal Herrira. Burujabetzaren aldeko itun abertzale batetik, Lizarra eta Udalbiltzatik.
|
|
|
Dena den, gerra haren erreferentziak etengabeak dira Ulisesen kontakizunean. Izan ere, Ulises heroia Troiako gerratik itzultzerakoan ekaitz izugarri batek etxerako
|
bidetik
urruntzen du, eta galdurik dabil bere gizonekin, ezin konta daitezkeen nekeak jasanez. Abentura hauen guztien berri ematen du" Odisea" k, hirugarren pertsonan zein Ulises beraren ahotik.
|
|
|
" Agur" aldizkariak garai hobeak bizi izan ditu Pierre Trounday ren hitzetan: " Bordelen finkaturiko eskualdunak zahartzen ari dira eta haien seme alabek ez dute beti segitzen aita amen
|
bidetik
. Gurasoek euskararen aldera zeukaten atxikimendua abantzu galdua da".
|
|
|
ELA sindikatuak esan izan duenez," Forcem egitatezko
|
bidetik
dago hemen, eta ez eskubidezko bidetik", eta, gainera, Forcemek duen antolamendu sistemak" berekin darama ustelkeriaren hazia". Forcemeko fondoen banaketa CEOE, CEPYME, CCOO, UGT eta CGIren artean osatutako batzorde parekideak erabakitzen du, eta Hobetuzekoak, berriz, Lehendakaritza, Industria eta Lan sailek, Confebaskek eta lau euskal sindikatu nagusiek osaturik, hiru esparru ezberdinetako erakundeek osatutako batzorde batek erabakitzen ditu prestakuntza planak.
|
|
|
ELA sindikatuak esan izan duenez," Forcem egitatezko bidetik dago hemen, eta ez eskubidezko
|
bidetik
", eta, gainera, Forcemek duen antolamendu sistemak" berekin darama ustelkeriaren hazia". Forcemeko fondoen banaketa CEOE, CEPYME, CCOO, UGT eta CGIren artean osatutako batzorde parekideak erabakitzen du, eta Hobetuzekoak, berriz, Lehendakaritza, Industria eta Lan sailek, Confebaskek eta lau euskal sindikatu nagusiek osaturik, hiru esparru ezberdinetako erakundeek osatutako batzorde batek erabakitzen ditu prestakuntza planak.
|
|
|
Nolanahi ere, akordioaren aurkako jarrerarik gogorrena botere ekonomiko finantzarioen aldetik dator, beren adar mediatikoak ondoan dituztela. Hauek diotenez, erreforma hori" aditu" guztiek aldarrikatzen dutenaren aurkako
|
bidetik
doa. Aditu horien artean daude Espainiako Bankua eta bertako arduradunak, hain zuzen ere, ideologikoki botere ekonomiko finantzario horietatik edaten dutenak.
|
|
|
Horregatik, garbi esan daiteke berrikuntza hori ez dela behin betikoa baizik eta guztiz behin behinekoa, eta edozein unetan beste berrikuntza bat izango duela" adituek" adierazten duten
|
bidetik
. " Aditu" horiek pentsatzen dutenaren adierazgarri nabarmena aurkitzen dugu" Expansion" egunkari ekonomiko madrildarrak argitaratutako editorialean.
|
|
|
ETAk gure bidea aurrera eramaten baldintzatzen du. EHk balorazio eta erreflexio sakona egin luke, doan
|
bidetik
joanez gero legebiltzarkide erdia atera badu, hurrengoan gutxiago ere atera dezake.
|
|
|
Niri gustatuko litzaidake ETA bera konbentzitzea bere
|
bidetik
ez doala inora. EHkoei eskatzen diet ausartak izatea erabakiak hartzeko.
|