|
2000
|
|
|
Bi horien izenean maiz eskaintzen zaigun euskal" kultura" horren aurrean, zerbait egiteko premia larria inon bada, Euskaltzaindian da. Hor izan luke zinezko —eta ez itxurazko— habia eta egonlekua euskal kultura anitz eta zabalak, aukera bakarrekoa baino, euskarari
|
berari
bide desberdinak eskain diezazkiokeena. Horretarako, alabaina, Euskaltzaindiak bereganatu behar ditu hizkeraren neurria emateko ardura eta kezka, historiatik, tradiziotik eta lanetik datorkionari eutsita.
|
|
|
" Zure begiak eneetan" edo" zure begietan eneak" dioenean transzendentzia bati ari zaio Artze, Espriuk —erreprotxe izpi batean, ene ustez—" betazalik gabeko begia" esaten zion
|
berari
... Artzek poema hau argitaratu zuen urte berean eman zuen ezagutzera Patziku Perurenak bere Emily liburua, eta hartan irudi berdina erabili zuen, bitxia da," zureetan eneak", hitanoz baina:
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren departamentu batzuek bultzatutako Nekanet.net eta Eragintza.net proiektuak, berdin... Euskaltzaindiari
|
berari
ere norbaitek sartu dio ziria, zeren Euskaltzaindia.org, Euskaltzaindia.com eta Euskaltzaindia.net domeinuak ez dira bereak, baizik eta beste erakunde batenak. Eta hainbat adibide, ez bakarrik erakunde publikoen kasuan, enpresa pribatuenean ere bai.
|
|
|
Estatu espainiarrean egunkari ugari dira bere webgunean zerbitzu hau dagoeneko eskaintzen dutenak. Kataluniako La Va nguardiaizan zen aitzindaria ekimen honetan eta azken urte honetan asko eta asko izan dira bide
|
berari
ekin diotenak.
|
|
|
Horixe izan nahi luke poetak, gizon bat, besterik gabe. Azurmendiren poesia Jainkoari
|
berari
oldartzen zaio, ez Jainkoaren irudi bati edo manipulazio bati. Ez du gizona salbatu nahi, gizon izatearen kondena pairatu baizik.
|
|
2001
|
|
|
Oinarrizko Bai euskarari! oinarri hartuta, euskaraz bizitzeko eskubidea aldarrikatzea eta hori gauzatuko duten neurriak sustatu edo sortzea izan da urteetan euskalgintzak egin duen lana, eta bide
|
berari
jarraitu behar dio, unerik latzenetan ere bere lanari eutsiz. Eta lan hori, dudarik gabe, bi modutan egin behar du:
|
|
2002
|
|
|
Unibertsitate guztietarako balio dezake atal honetan aurkezturikoak, baina berezia da Mondragon Unibertsitatea ren kasua. Izan ere, MU unibertsitate korporatibotzat har daitekeelarik, bere izaerari
|
berari
dagokio bere taldeko enpresekiko harreman eta komunikazio zuzenak izatea. Beraz, salbuespentzat hartu behar da alde honetatik.
|
|
|
Jakintza sortzea eta transmititzea ez da halabeharrez unibertsitateko kide guztiek bete behar duten zeregina. Erakundeari
|
berari
dagokio zeregin hori, eta gero, malgutasunez, bere jarduerak antola ditzake modu batean zein bestean.
|
|
|
• Euskal gizartearen zerbitzura izan luke,
|
berari
atxikia, mundu zabaletik datorkiona jasotzeko gai alde batetik, eta bertara aporta dezakeena bestetik.
|
|
2003
|
|
|
Orduan, kulturari," ondasun" (objektua) kulturalari," ondareari" eta kultur" p roduktuen" sustapenari ekonomiaren neurria ezarri zitzaion eta ez bakarrik errentagarritasunsozialarena. Hortaz, bizitza kulturalari
|
berari
ez dagozkion albo eragin horiek eraginik, Europako Batasuneko erakundeetan kulturaz mintzo direnean, alarma guztiek jo eta Estatuak beldur dira horrek ez ote duen ondoriorik izanen ekonomian, gizarte mugimenduetan eta politikan, eurekberek horren kontrola izaten segitu nahi dutelako.
|
|
|
Eta gai
|
berari
helduz boterearen gailurretik ikusita, begi bistakoa ere bada boterea zenbat eta gehiago egon pertsona bakar baten borondatea ren mendean, gizatasuna gero eta txikiagoa dela. Behin gizabanakoak gizartean eta naturan autodefentsarako boterea edukirik (naturan badirudi gaur egun ziurtatuta dagoela, egia ez bada ere), besteezap robetxatzeko metatuko duen boterea, teorian argudiatu egiten dena guztientzako ona lortzeko bide gisa, gizatasunaren neurrira egina ez dagoen boterea da, antropologi aren ikuspegitik behintzat, eta, hobe esan, apuntatu litzateke pertsona ren" zorrean"," hartzekoan" bain o.
|
|
|
" Iparraldeko pentsakera eta ideietatik askatzearren" etorri da, etorri. Italiak
|
berari
Antzinatearen eta Ernazimentuaren oparitu dio. Denbora eman dio, mila ikerketa modutarako.
|
|
|
Hots, euskararen biziberritzea, gizarte erabilera alegia, ez dela oraino benetan abiatu, prozesua geldirik dagoela, ez dela gizarte indar ahultsurik antolatu. Hau dela eta, helduen euskalduntze alfabetatzeak badu zer hausnartu eta zer hobetu, nahiz eta hausnarketa hau, jakina,
|
berari
soilik ez dagokion.
|
|
|
Euskararen Kontseiluan aulkia zuten gizarte erakundeetako ordezkariek planto egin zioten kontseiluari
|
berari
, lehen bileran. Nafarroako euskalgintzako taldeek adostutako proposamena eztabaidatzea debekatu zuen Miguel Sanzek, eta Juan Oronozek (Udal eta Kontzejuen Federazioa), David Anautek (Oinarriak), Pello Mariñelarenak (Ikastolen Elkartea) eta Iñaki Erreak (Prentsa Elkartea) bilera utzi, eta altxa egin ziren mahaitik.
|
|
2004
|
|
|
Euskara ofizial izan beharrak kezkatzen du Akarregi. Noraino izango den komunikazio hizkuntza, noraino lan hizkuntza, hil ala biziko dema begitantzen zaio
|
berari
.
|
|
|
Ahalegin hori guztia, ordea, hasieran erantzunik gabe geratu zen. Heinek zabalpen arazo horien errua Kanti
|
berari
egozten dio hein batean. Ongi idazten zekiela erakutsi zuen arren, lan nagusia prestatzerakoan oso idazkera traketsa erabiltzen du.
|
|
|
Oso oso lanpetuta egonda ere, inoiz ere ez nion entzun ere egin lan bat
|
berari
ezezkoa ematen. Oriotar kasta gogorrekoa zen gero!
|
|
|
Egitura bien arteko harremana estua da; izan ere telebista lokalak Atlas agentziaren oinarri logistikoa baitira, hari azpiegitura eta produkzio zerbitzuak eskainiz. Gainera Corporacion de Medios publizitate komertzializatzaileak salmenta zerbitzu komunak eskaintzen dizkie, bai berezkoa, telebista kateari
|
berari
zuzendua, baita taldeko beste medioekin integratuta ere.
|
|
2005
|
|
|
ETAren inguruko bere marrazkiak mirestu ditut beti. Uste dut
|
berari
zor diogula (batzuek) The Organizationekin lehen aldiz barre egin izana. Uste dut inork ez zuela orain arte horrelakorik lortu.
|
|
|
2) Gainera, haur programazioan lider izango den telebista katea izatea nahi dute, eta horretara bideratzen dira hainbat baliabide, hizkuntzari
|
berari
jarritako arreta barne: " Etorkizunera begira oso publiko garrantzitsua delako" (J.
|
|
|
Kutxak lortua jokaera honetan datzala, gehienbat: gizakiari
|
berari
, herritarrariberari lagundu bere ekintzetan, herriaren erakundeei ere lagundu aurretik. Hori da lurralde bakoitzeko herritarrak bere Kutxara erakartzen dituena.
|
|
|
Kontrola ikaragarria zen. Gure arreba Anitaren gutunak Guardia Zibilek irakurtzen zituzten
|
berari
eman baino lehen...
|
|
|
Astindu egiten du, gogor, eta ez dago geroztik txatxukeriatan ibiltzerik. Arima gosea ixiotzen du, dirukeria ondatzen du, ta
|
berari
eskerrak aurkitu dugu askok gure burua. (Txillardegi, 1957)
|
|
|
• Eta, azkenik, badira Administrazioari
|
berari
ere egozten diotenak egoera honen arduraren zati bat: alde batetik, orain arteko normalizazio politikaren porrot orokorraren eta, bestetik, orain arte mantendu izan duen politika murriztailea ren, hots, prekarietatea ren politikaren (lanpostu finkorik gabeko irakasle multzo handia, lan eskaintza murritza...) erakusgarri gisa.
|
|
|
Ia egunero daukagu desagertutako egunkariren baten berri, gurean ere gero eta maizago heltzen zaigu horrelako albisterik (El Periodico de Alava izan zen lehenago, La Estafeta izan da berriki). Internetek audientzia kendu die ohiko hedabideei, eta telebistari
|
berari
ere —kostata baina— arreta orduak kentzen ari zaio poliki poliki. Eta objektibotasunaren krisian murgiltzen gara.
|
|
2006
|
|
|
Hola doakigu joan. Eta telebistari
|
berari
, askoz hobeto ez. Tira, off.
|
|
|
• Euskal Herri osorako egiten den eskaintza hau oinarritzat hartzen du Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Ikerketa eta Unibertsitate Sailak bere esparruan
|
berari
dagokion curriculum ofiziala arautzeko.
|
|
|
Arestian aipatutako aldaketa hori garrantzi handikoa da, baina ez da Euskal Curriculumaren erronka soilik, edonongo curriculumean erantzun beharrekoa baizik, beraz gurean ere bai. Euskal Curriculumak baditu ordea
|
berari
bakarrik erantzutea dagozkion beste era bateko erronkak. Espainiako eta Frantziako curriculum ofizialek ez dituzte jasoko Euskal Herriko berariazko kultur ezaugarriak, hau da, gizabanakoen eta bereziki giza taldeen beharrak erantzuteko bertan sortu edo sustraitu diren kultur adierazpenak.
|
|
|
nolabaiteko euskarazko entziklopedia unibertsal eta orokorra, jakintza modernoetako alor eta gai guztiak hartuko zituena, eta liburuxka monografikotan banatua. Ideia
|
berari
heldu zion liburu sail berria asmatzean. Dena dela, eta ezinbestean, bere liburugintzako alorra mugatu egin zuen Jakinek, giza zientzien, zientzia sozialen eta historiaren alorrak aukeratuz.
|
|
|
Bai, agertzen dira, noski, baina
|
berari
entzunda nago kontu hori, berak idatzi zuela dena.
|
|
2007
|
|
|
Baina euren lanok egin ote dituzte? Baztarrika’tar Daniel estudiante jesuitaren gutun batetik badakigu, Orixek behintzat
|
berari
esleituriko lana egiteko asmoa zuela eta Loiolako filosofia irakasle bati Suarezi buruz bibliografia eskatu ere egin ziola(). Handik aurrerakorik nik neuk ez dakit.
|
|
|
Baina giza ekintza guztiek daramate berengan eragin ekonomikoa. Askoz osoagoa eta eraginkorragoa da gizakiari
|
berari
eginiko zerbitzua, gizakiaren ekonomiari egina baino. Guk esaten dugu Kutxen eginkizunek beren zabal eta sakon osoan pizten eta indartzen dutela ekonomiazko dinamika ere.
|
|
|
Baina fusioaren kontra zuzenean eta apropos izan ez bada ere, fusiorik eta horrelako aldaketarik ezaren aldeko iritzi garbia, zehatza, sakona izan, bada. Orain urte gutxi (dozena bat) Gipuzkoako Kutxako aurreko lehendakariak egin zuen azalpen landu eta zehatza, Kutxaren eginkizunari eta fusioaren kontrako joerari
|
berari
ere izen egokia ipiniz, Hemen argitalpenean.
|
|
|
Ez dugu aurkitu Euskaltzaindiaren gestio horren berririk. Beste gutun bat, luzea, idatzi zuen —hilaren 4an datatua—, Ministroari
|
berari
zuzendua, eta Joseba Intxaustik sinatzekoa. Besteak beste honako hau esaten zion:
|
|
|
Hala ere aldizkariaren arduradunek ez zuten etsi; Beguiristainen gestioen ondorioen zain egon ondoren, edo hilabete batzuk beranduago zuzenean, beharrezko kontsulta juridikoak eginez, aldizkariaren inskripzio berria eskatzea erabaki zuten22 1971ko ekainaren 23an egin zuten, beraz, eskabidea, Editorial Franciscana Aranzazu argitaldariaren izenean —ez Comunidad de Padres Franciscanos de Aranzazuren izenean—, 1967ko martxoaren 28ko eskabidean bezala. Aldizkariaren izen
|
berari
eusten zion eskabideak eta aldizkari berezitu eta zientifikotzat definitzen zuen hori, baina aurreko baimenaren aldean helburua eta gaien mugak aski zabalduz23.
|
|
|
Helburu horrekin, Euskal kultur erakundeak abiatu du lan bat Nafarroa Beherean, Nafarroako Unibertsitate Publikoak eta Euskokultur Fundazioak Nafarroa Garaian egiten duten lan
|
berari
segida bat emanez eta haiek bidean ezarri duten ekimena eredu hartuz.
|
|
|
Liburuaren kontraesan horren muina aztertu nahi zuen, Historia dela medio, dilema historiko bati emandako zenbait irtenbide, alegia: Botereak
|
berari
komeni zaion zientzi mota lantzen du, ala Zientzialariak boterean eragiten du berak nahi duen eran?
|
|
2008
|
|
|
Eta testuinguru horretan, esan liteke, Azkue, Dreyfus auziaz arduratu zen heinean, intelektual bihurtu zela, euskaldun intelektuala sortuz. Izatez, jaiotze sinboliko horretan, Azkuek espainiar intelektualei aurrea hartu ziela erantsi litzateke, eta esateagatik Zola
|
berari
ere aurrea hartu ziola esan liteke, zeren afera honen inguruko Euskalzaleko lehen artikulua," J’accuse" ospetsua baino bi hilabete lehenago argitaratu zuen bilbotarrak: 1897ko azaroan14 Nola da hau posible?
|
|
|
108). " Printzipio horiekiko [demokrazia eta pluralismoarekiko] konpromisoak zenbait egokitze mota ekar diezaieke etorkinei, baina zorrotz mugatzen ditu eska daitezkeen aldaketa motak ere, eta harrera gizarteari
|
berari
ere hainbat betebehar ezartzen dizkio" (Carens 2000: 117).
|
|
|
Etorkinak, izan ere, gehiengoa duen kulturan integratzeko joera du, nazio eraikuntzaren prozesuan presio elementu bat gehiago bilakatuz. Horrenbestez, hasierako presio hori nazio egitasmoaren garapenari
|
berari
lagunduko dion abantaila bilakatzea lortu behar da.
|
|
|
Adituek mikro ospea deitzen diote horri, sarean pertsona bat izan daitekeelako izugarri ezaguna, ez milioika lagunen artean, Madonna edo Beckham izan daitezkeen moduan, baizik eta talde txiki batean, milaka lagun edo dozena batzuen artean. Blog bat duenak, eta hainbat kontu Flickr, Zooomr, Twitter eta Facebook en, litekeena da hortik zehar hainbat jende izatea
|
berari
jarraipena egiten, eta berak uste baino gehiago jakitea berari buruz.
|
|
|
Taldean moldatzeko eta elkarlana jorratzeko estrategiak garatzen laguntzen dizkiete. Bizikidetza inoiz ez da erraza, baina Nerek dio
|
berari
gutxienez esperientziak balio izan diola aurreuste batzuk hausteko eta beste ohitura eta logika batzuk ezagutzeko.
|
|
|
nazioarteko lankidetzaren aferari, hain zuzen. Teoria hutsean behinik behin, NBEri
|
berari
legokioke krisi larrietan lankidetza hori bultzatzearen ardura nagusia. Haatik, honezkero sobera ezagun diren erakunde horren defizit demokratikoez gain (Batzar Nagusia eztabaida foroa baino ez da, Segurtasun Kontseiluan hartzen direlako benetako erabakiak, eta hor, jakina denez, bost partaide iraunkorrek agintzen dute euren beto eskubidea baliatuta, gainerako hamar kideak txandakatuz doazen bitartean), beronen beste defizit batzuk ere nabarmenegiak dira:
|
|
|
Europako Unibertsitate Esparrua sortzeak eta eremu horretan Euskal Herriko unibertsitateak sartzeak onura nabarmenak ekarriko ditu, bai unibertsitate kideoi, bai euskal gizarteari
|
berari
ere. Datozen lerrootan eskainiko ditugu baieztapen hori oinarritzeko zioak.
|
|
|
Ildo horretatik, kritikoak gara UPV/EHUk Bolognako prozesuari begira egindako urratsekin, inolako kritikarik gabe (eta arestian aipatu dugunez, eztabaidarik gabe) egiten ari direlako. UPV/EHUko agintarientzat, Bolognako prozesua, zalantza izpirik gabe, ona omen da eta
|
berari
egokitzea besterik ez dugu egin behar.
|
|
2009
|
|
|
Tirada, aldiz, aipatu libururako landu nuen, editoreei galdetuta eta hainbat argitaletxe arakatuta. Bosna urtez banatu nuen aztertzeko aldia, 30 urte, eta hori dela eta, tiradaren urtea dagokion urtealdikoaren batez bestekoa da, ez urteari
|
berari
dagokiona. Tirada desberdina denez aurreneko eta gainerako argitaraldietan, bereizturik egin ditut biderketak, ale kopuruak zehaztearren.
|
|
|
Kontu honetaz bi ohar egin daitezke eta, labur laburki, egingo ditugu. Bata, orokorra, bestea Lazarragari
|
berari
dagokiona.
|
|
|
CGT eta CFDTren kasuan, 1982tik aurrera, alegia, ezkerra Mitterrandekin boterera heltzen den momentutik aurrera, ikusten da konfrontazio diskurtso batek, gizarte klaseen arteko borroka azpimarratzen duena, lekua uzten diola diskurtso erreformista bati,
|
berari
lotuta dagoen eremu lexikoarekin.
|
|
|
Taldeen eta giza sareen azterketak arau ezberdin horien arteko lehia agerian uzten du. Eskala sozialaren beheko partean direnek, nahiz eta arau menderatzailea ezagutu, onartu eta barneratu, ez dute zertan partekatu behar ezta ere
|
berari
lotuta dauden gizarte balioak onartu behar. Bourdieuk esaten duen bezala, hemen ezkutatutako gizarte bortizkerian sartzen gara; arau menderatzailea ez da partekatua, inposatua baizik, biolentzia sinbolikoaren bitartez.
|
|
|
Trantsizio aldi batean dago liburu mota hori. Ez bakarrik euskarriei dagokienean, baizik eta baita definizioari
|
berari
dagokionean ere. Izena liburu klasikotik hartu du, baina urrunduz joango da, behin unibertso digitalean sartuta.
|
|
|
Zerrenda luzeak aurki ditzake nahi duenak. Gaitasun horiek, eta hori da hemen azpimarratu nahi dudana, ez dira kanpotik erantsiak, baizik eta izaera digitalari
|
berari
atxikiak. Beste modura esan, teknologia berrien ezaugarriei dagozkie zuzen zuzenean gaitasun berriak.
|
|
|
Ez dakit hala denetz, baina ez litzateke harritzekoa, liburu digitaleko liderrak kide teknologikoak direnez eta ez argitaletxeak. Liburugintzari
|
berari
lehentasuna ematea nahi bada, mundu editorialak hartu du protagonismoa, oraingo tendentzia azpikoz gora jarriz.
|
|
|
Kindleren DRM hori irakurgailuaren IDari atxikita gelditzen da eta Amazoneko kontu batean erregistratua tresna erosten denean. Zenbait tresna egon daitezke kontu
|
berari
atxikita, beraz liburu elektroniko bat erosten denean, irakur daiteke tresna horietako edozeinetan. Familia batek, esate baterako, sei tresna eduki ditzake erregistraturik, liburu bera partekatuz.
|
|
|
Baina esperientzia on bat bageneukan: Zirarda gotzainak babestu egin zuen Derioko Ikastaroa eta babestu baita lehenengo euskal argitalpenak eta guk
|
berari
azaldutako asmoak ere. Eta Añoveros gotzainak ere begi onez ikusten zuen euskal ikastaroan egiten hasi ginen lana.
|
|
|
Harena elkarrizketa zen. Itaundu egiten zuen asko, eta horrek bidea ematen zigun guri ere
|
berari
itauntzeko. Elkarrizketak izaten ziren gure arteko saioak.
|
|
|
Ekintza honetan lehentasunak aldatu egin ziren, metodologia aldetik. Ekintzari
|
berari
ematen zitzaion lehentasuna. Ez zen lehenengo predikua egitea eta gero ekintza.
|
|
|
Deskubrimendu bat ere ez zen; berez etorri zen. Gehienbatean, guk garrantzi gehiago eman diogu literaturari
|
berari
, eta lehenen Bizkaian aspaldi idatzi izan den literaturari. Ikastaroa hedatu eta goragoko mailetara iritsi zenean, esan genuen:
|
|
|
Luze eta zabal hitz egin da Kirmen Uriberi emandako sariaz. Saria jaso duen liburua epaitzeko asmorik gabe, esan behar dut Italian eman izan baliote legez jaso dudala Espainiako Sari Nazionala
|
berari
(edo beste edozeini) ematea: Italian ez dute saritzen euskaraz idatzitako liburu guztietatik onena, baizik eta ezagutzen dituztenetatik (itzulpen gutxiei eta editoreren baten kemenari esker) gehien gustatu zaiena.
|
|
|
Eta, jakina, Amaia Markuletari
|
berari
bere salaketa egiteko arrazoia aitortu behar bazaio ere, Gure Akademiaren aldizkari literarioaren ardura argitaletxe bateko akziodun bati uztea eta honek aldizkariaren ardura bere editore, zuzentzaile, banatzaile, inprimatzaile eta itzultzaileari (eta barka honek pertsonalegia ematen badu, ez baita hori asmoa; baina aipatzea merezi duela uste dut: emazteari) uztea salagarria zela uste nuen.
|
|
|
Thomas Bernhardek bezala, hark sariak gorroto baitzituen. Ez literatur sariak bere orokorrean soilik,
|
berari
emandako sariak baizik. Eta, bide batez, horrekin batera, sari haietan parte hartu izandako guztiak.
|
|
|
Bernharden irakurketetan sakondu ahala, ordea, sariari zion herra hura anekdota hutsa ez zela ohartzen hasi nintzen (Julius Campe, Grillparzer edota Austriako Literatur Sari Nazionala eskuratu zituelarik, antzeko jarrera erakutsi zuen beti...). Heerlengo idazleak gaizki ikusten zuen literatur lanak saritu beharra eta, okerrago oraindik,
|
berari
ematea... baina sariak jasotzera, joan, beti joan ohi zen. Horregatik, sariak mespretxatzeaz gain, sari emaileak gorrotatzeaz aparte (Firnberg edo Piffl Percevic ministroak izan arren...), bere buruarekin ere ez zegoen batere konforme eta sekulakoak eta bost botatzen zituen sari emanaldietarako antolatu ohi zituzten ekitaldietan.
|
|
|
Ez dakit Joanmari Torrealdaik gaurko gau honetan zer esango ote digun, bizitzan zehar euskal letren alde egin duen lana azaldu eta aztertzerakoan, Liburuaren Gauean urtero eman ohi dugun ohorezko aintzatespenaren aurtengo aipamena edo
|
berari
egokitu zaiola-eta, baina argi gera bedi, othoi, gurea ez dela saria, badaezpada ere...
|
|
|
Norbaitek erranen du hori dela realpolitikera makurtzea... baina beste biderik ba al da? Gogoeta hau urrunago eramanda, nire iritzia da abertzaleak ezin duela
|
berari
egokia iruditzen zaiona gizarte osoari inposatu, eta, ordea, euskal kontzientzia maila hori ez duenaren konbentzitzeko ahaleginak egitea daukala lehendabiziko zeregina. Ez da lan makala ez, baina nik neuk bizi dudan esperientzia xumetik ateratzen hasia naizen ondorioztatzea da aniztasun politiko horretatik emaitza baliozkoak datozela, horietatik lehendabizikoa delarik bata bestea hobeto ezagutzearena eta elkarrekin lan egiten ikastearena.
|
|
|
Herri gizona joan zaigu. Ohore eta omena
|
berari
, eta lana guri, harenari eutsi diezaiogun.
|
|
2010
|
|
|
Ekoizpenaren indar lerro nagusiak zein emaitzak aztertzerakoan, informazioari zukua ateratze aldera, kontzeptu bera modu askotan itzulikatuko dugu. Beti kezka
|
berari
erantzunez: datua bere bakardadean isolatuta ikusi ordez, kontestualizatu, perspektiban ikusi eta analizatu.
|
|
|
Datua behin baino gehiagotan berbera izanik ere, informazioa ez da bera. Informazioa zehazte aldera, ikuspegi desberdinetatik errealitate
|
berari
heldu nahi izan diogu. Zertan datzan kezka?
|
|
|
Gainerakoan, Irlandaren ereduak mendebaldeko estatuentzat etorkizunerako bide erakusle behar luke izan gainerako gatazkak konpondu ahal izateko. Hala ere, gatazkan murgilduta dauden EBko estatu kideek iraganeko jarrerei eusten diete eta EBri
|
berari
ere zaila egingo zaio jarrera horiek defendatzea, behintzat orain arte egin duen bezala. Komeni da gogoratzea konstituzio Konbentzioa hasi aurreko Declaration de Laeken delakoan, halako urduritasun bat nabari zela:
|
|
|
Britainiar saiogile baten oraintsuko gogoetabidea parafraseatuz (Vivien A. Schmidt), aipagarria da oraindik bizirik dauden" kereila nazionalitarioen" eragina onartzea zailagoa dela estatu batasunzale batean (Frantzia) nazio anitzeko estatu batean baino (Belgika). Horixe ondoriozta daiteke antzinako Greziako kultura politeistan erromatar jainkoak integratu zireneko irudi historikoan, zeren eta, erabateko monoteismo batetik abiatzen garenean (Nazioa —Espainia edo Frantzia—), beste ezein jainkotasun sartzeak halabeharrez ekartzen dio, biraotzat jotzeaz gain, eraso zuzen bat erlijioaren funtsari
|
berari
(estatuari). Horiek hala, EB eta estatu kideak ikusmolde horretan tematzen badira, gatazkak ere bizirik egongo dira halabeharrez.
|
|
|
Sozialki, jende gazte berria zegoen, formulazio berriekin eta helduagoekin. Hona etortzean, Jakinen lerro horri
|
berari
eustea izan zen nire rola.
|
|
|
Lan Kide Aurrezkia guztiz sartu zen. Batez ere
|
berari
zor zaio UZEI. Bilera hori egin bazen 1977ko ekainaren 20an edo 25ean, abuztuaren 1ean nik bulegoa neukan, [Donostiako] Avenidan beraiek zeukaten bulegoan. Hortik hasi nintzen harremanetan, ikusteko zer jenderekin egin zitekeen lan.
|
|
|
Noski, apunte horiek guztiak lan inguruari eta klaseen arteko borrokari aplikatu ahal zaizkie. Alegia, soziolinguistika gizartekoa izanik, soziologian agertzen diren paradigmak
|
berari
ere aplikatzen zaizkio; eta, alderantziz, soziolinguistikak argitzen dituen fenomenoak soziologiaren beste arloei ere aplikatu ahal zaizkie.
|
|
2011
|
|
|
Bastarrikak erantzun zion, eta Txillardegiri emandako ihardespenean adierazten zion inpresioa zuela
|
berari
ez baizik Yakin osoari ari zela, Yakin talde osoaren euskara ari zela kritika gogor pean jartzen; eta, hala zen.
|
|
|
Bere gogo bizia Euskaltzaindiatik kanpo egitea da eta elkargu orren listak Baionan edukitzea emen arriskugarri izango litzakeala idazleentzat eta. Nik esan diot eztela ain arriskugarri; izatekotan ori antolatzen dutenentzat izango litzakeala eta nai dituen beste lista emango zaizkiola
|
berari
. Gaiñera arriskugarriago litzakeala klandestinidadean ibiltea, kanpotik zuzendurik.
|
|
|
Orain arteko planetan Eusko Jaurlaritzaren Industria sailak izan ditu plana diseinatu eta gauzatzeko ardurak, hots, bera izan da prozesuaren jabea. Ajuria Eneko maizter berriek plan berriaren diseinua eta eztabaida abiatu zutenean, Hezkuntza sailak planaren lidergoa
|
berari
zegokiola aldarrikatu omen zuen irmotasunez. Impasse baten eta sail arteko kalapita baten ondoren, Lehendakaritzak hartu zuen planaren lidergoa eramateko ardura.
|
|
|
Euskaltzainburua Jose Maria Lojendio zela sartu zen Haritxelhar akademian 1962an, Manuel Lekuona euskaltzainburu izendatu zutenean hartu zuen buruorde kargua 1966an, eta 1970ean Lekuonaren lekua Luis Villasantek hartu zuenean ere buruorde jarraitu zuen. 1988an, Villasantek buruzagitza uztea erabaki zuenean, Haritxelharri
|
berari
proposatu zioten kargua hartzea. Hamasei urte egin zituen euskaltzainburu, 2005ean Andres Urrutiak ordezkatu zuen arte.
|
|
|
Joseba Sarrionandiaren kasuan, aldiz, liburu mardula kaleraturik zegoen jada, eta Euskadi Sarien epaimahaiak bere ekarpena hobetsi du. Gobernuak, berriz, Sarrik irabazi arren ordaindu nahi ez ziola zioen, eta diru saria bereganatu zuen horretarako inolako ebazpen judizialik izan gabe, Montesquieuk irudikatu zuen botere banaketari muzin eginez, eta, bide batez, beraiek ezarritako sarien araudiari
|
berari
iruzur eginez. Eusko Jaurlaritza, kultur arloan ere, lotsagarri geratu da.
|
|
2012
|
|
|
Oso adierazgarria da Jakinek
|
berari
eskatu edo aukera eman izana, urte hain seinalatuan bere" Agurra" idazteko. Izan ere, antzinako 1956 urte hartan, Euskaltzaindiak Arantzazun antolaturiko Euskaltzaleen Biltzarrean aurkeztu zuten lehenbizikoz Arantzazuko Teologiako ikasleek aldizkari berria.
|
|
|
Ez zuen horrela ulertu, ordea, Euzko Gogoaren zuzendari Zaitegik. Jakinen lehen zenbakian bertan dator
|
berari
egindako elkarrizketa. Ameriketatik Euskal Herriratua zen nonbait, bere aldizkaria hemen argitaratu eta euskararen inguruko bestelako asmoekin.
|
|
|
Ero taldeak sistema ezarriaren aurkako jazarpena burutzen duen momentuan, agerian jartzen da indarkeriarekiko edo, zehatzago, heriotzarekiko jarrera axolagabea. Eta indiferentziaz gain, lilura da hemen, bigarren maila batean akaso, planteatzen den kontzeptua, bai besteei eragindako sufrimendu fisikoari, baita hiltzeko ekintza
|
berari
ere dagokiena. Izan ere, pentsa dezagun zein den Estepanek iraultza gidatu nahi izateko abiapuntua:
|
|
|
Ospeko zientzialari bat izaten da, gobernuaren egunerokotasunetik kanpo dagoena. Bere zeregina izaten da gobernuburuari eta gobernuari
|
berari
zientziaz eta teknologiaz aholkua ematea. Izan ere, gure inguruari begiratzea besterik ez dago jabetzeko gobernu lanetan dihardutenek ez dutela normalean formazio zientifikorik; humanistak direla gehienak.
|
|
|
Zergatik ez izan sozietatearen egunerokotasuna baldintzatzen duten zientziaz eta teknologiaz aholkua emango dien pertsona aditua aldean? Bestalde, zientziari
|
berari
ospea eta zentralitatea ematen zaio. Onartzen badugu zientzia XXI. mendeko gure gizartearen kulturaren osagai bazterrezina dela, logikoa dirudi zientziaren ikuspegia erabakigunetik ahalik eta gertuen egotea.
|
|
|
Urte hartantxe habilitatu zen Zamorako Konkordatu kartzela. Palentziako Dueñasen, trapatarren monasterioan, Ordena Publikoko Epaitegiak jarritako zigorra betetzen zegoen Alberto Gabikagojeaskoa, abuztuaren lehen egunetan, eraman zuten Zamorara;
|
berari
egokitu zitzaion kartzela hura estreinatzea. Handik egun gutxira espetxeratu zituzten Felipe Izagirre eta Juan Mari Zulaika gipuzkoar fraide frantziskotarrak.
|
|
|
Mila Larrea. Mila esker bereziki Gabriele Maite Noss andra lagunari; berak bakarrik daki, egin ditudan lanek, eta egin ez ditudan lanek, zenbat lan eman dioten
|
berari
. Berrogeita hamar urtetik gora daramat idazten, eta atzera begiratzen badiot nirea omen den obra horri, egiaz autore asko dauzkala ikusten dut.
|
|
2013
|
|
|
Gai horretaz hitz egiteko eskatu didazue 2012ko azaroaren 9 honetan Filosofia eta Hezkuntza Zientzien Fakultateak Jose Luis Alvarez Enparanza Txillardegiren omenez antolatu duen Jardunaldian. Lehendik ere jasoak zituen omenaldiak, baina horietan beste batzuek esan eta idatziak hartu baino, nahiago dut, batik bat, Txillardegiri
|
berari
eta bere lanei hitz egiten uztea; eta, jakina, neure bizipen eta oroitzapenak horrekin uztartzea.
|
|
|
Galdetzen ari zen, konpromisorik gabe. Alde batetik,
|
berari
gustatzen zitzaion jendea aukeratu nahi zuen, baina, bestetik, alderdiak onartzen zuen jendea izan behar zuen. Hor ibili zen jendea bilatzen.
|
|
|
Garaikoetxearekin ez nintzen bat etorri horretan. Nik esan nuen artikulu batean eta esan nion
|
berari
: " Zu ez zaitu aukeratu alderdiak, zu aukeratu zaitu parlamentuak, eta zuk presentatu behar duzu, ez dimisioa, baizik eta konfiantza galdera, parlamentuan.
|
|
|
Garari emandako elkarrizketa horretan dioenez, fase berrirako ohar garrantzitsu bi egiten ditu ETAk: batetik, abertzaleen arteko batuketa EAJrik gabe ere osa liteke,
|
berari
itxaron gabe; eta, bestetik, ETAk aitortzen du Loiolatik aurrera garatu duen jarduera armatua ez dela nahikoa izan berriro haren moduko negoziazio prozesu bati ekiteko. Azken asmo horri eusten dio, ikus daitekeenez, Anoetako eskeman.
|
|
|
Horrela, Kontseiluak aurkeztutako ibilbide orrian, enpresei, langileei, bezero kontsumitzaileei, administrazioei eta euskalgintzari
|
berari
zer dagokien ondorioztatu zuen; ondorengo urteetan sektore horietako kide guztiekin plangintza zehaztuak prestatu ditugu lan munduaren euskalduntzean benetako iraulketa emateko.
|
|
2014
|
|
|
hemen badago zera. Esan nion
|
berari
, hartu eta Bartzelonara joan ginen. Grabatu genuen diskoa eta, a ze arrakasta!, izugarria.
|
|
|
Oihartzunak talde gaztea 1967an sortu zen, batez ere Aite Juan Jose sakramentinoaren gidaritzarekin, sakramentinoen artean musikarekikoak
|
berari
egokituko zitzaizkiolako, agian. Oihartzunak taldeak urte betean ehundik gora kontzertu eman zituen Euskal Herri osoan zehar.
|
|
|
Nere ustez arlo huntan, beste edozeiñetan bezelaxe, gizon bat aurkitu beharra zegok, hortarako gizona; eta, ahalean, diru kontua
|
berari
konpondu, eta hortara ez bestera eman dedilla[...] Nor izan diteke gizon hori. Ez zekiat oker nagoen:
|
|
|
50eko hamarkadari dagokionez, hari gidaria Txillardegiri
|
berari
hartu diogu: Euskararen aldeko borrokan.
|
|
|
Baina horren ondoan sortzen da gero Lizardi, Euzko Gogoa eta Orixe, Zaitegi eta ingurukoen joera, 50eko hamarkadatik hasita arrakastatsua: horiek ez dute hizkuntza aranistek bezala ‘desegiten’, baizik eta euskarari
|
berari
ateratzen diote zuku guztia, hortik landa doana arbuiatuz, beste hizkuntzetatik jasoriko kultur terminologia aintzat hartu gabe. Txillardegi saiatu da joera horren mugak azaltzen.
|
|
|
Zentsura bikoitza izan zuen euskarak: gaiari zegokiona eta hizkuntzari
|
berari
zegokiona. Azken batean, Euskara desbaserritartu egin behar zela esan ohi zuen Krutwigek, kultura jasoaren maila bereganatu behar zuela bai irakurleak eta bai idazleak diglosiaren baitan bizitzera ohitu ziren, hainbat kasutan.
|
|
|
Giza legezkoa deritzot, beste ezer baino lehen, liburu honen egilea zoriontzea eta
|
berari
eskerrak ematea egin duen lanagatik. Anxoren lana azpimarratzerakoan, ez da nahikoa sorterria duen Galiziako Ferrolen dagoen gerra zibilaren artxibategi militarrean gaiari dagokion dokumentazio ugaria aurkitzea.
|
|
2015
|
|
|
Udaberria ere garai ederra da Euskal Herriaren azken 70 urteetako historia Kepa Enbeitaren bizipenetatik kontatzeko. Hurrengo lerroetan, 2014ko abenduan
|
berari
egindako elkarrizketekin eta berak idatzitakoekin osatutako lagin txiki bat.
|
|
|
Fruta arbola asko zituen, eta aitak kontatzen zuen arbola bati urrakada bat egitea
|
berari
egitea bezala zela. Sagar mota piloa zuen.
|
|
|
bioaniztasuna, uraren kalitatea, ekoizteko ereduak... ELB sindikatuak sortu zuen Laborantza Ganbera, baina
|
berari
hurbiltzen diren laborariak ez dira bakarrik ELBn afiliatuak, haratago doa... Euskal Herriko Laborantza Ganbera erreferente bilakatu da Iparraldean laborarientzat, Batzuek pentsatzen dute Euskal Herri osoko nekazaritza sindikatu bakarra behar litekeela.
|
|
|
Euskadi bozaldi bakoitzean autodeterminatzen zela eta, euren programetan autodeterminazio eskubidearen aitorpena ezabatu zuten alderdiak kritikatzen ditu hain zuzen (651). Baina
|
berari
gehien interesatzen zaiona herriko lanaren maila da. Ideia politiko batean egunero aktiboki parte hartzea, egunero praktikaturiko autodeterminazioa," eguneroko plebiszitua" Renanen hitzetan (404, 651).
|
|
|
Testuari zer interesatzen zitzaiona gabe, geuri zer interesatzen zitzaigun begiratu dugu. Aldez aurretiko geure galderak inposatu dizkiogu, testuari
|
berari
agintzen utzi ordez zein metodorekin hurbildu behar gintzaizkion. Pasarteak zatikatu, perpausak moztu, testu arrotzak elkarri josi:
|