|
2000
|
|
|
Portalisek
|
berak
ere, ezin bazterrean utz bi horien aipamena, bete betekoa edo zeharkakoa:
|
|
|
Legegileak jurisprudentziaren kezka behar du izan; hortaz, jurisprudentziak harena ongi dezake eta, zer esanik ez, legegileak
|
berak
ere jurisprudentzia zuzendu.
|
|
|
Legegileak, aginpidean baino, apaizgoan dihardu. ...ro ditzakeelako; ona ere zokondoratu behar da onena zalantzan izanez gero; abusua zuzentzerakoan, zuzenketaren beraren arriskuak ikusi behar dira; zentzubakoa litzateke, halaber, erabateko perfekzioaren atzetik ibili ontasun mugatua izan dezaketen gauza horietan; legea aldatu ordez, erabilgarriagoa da, ia beti, lege horiek estimu handiagotan jartzeko arrazoi berriak herritarrei aurkeztu; historiak
|
berak
ere, gizaldi batzuetan zehar, ozta ozta eskain dezake bizpahiru lege zuzenen argitalpena; azkenez ere, soil soilean dagozkiela lege aldaketok proposatzeko aukera izar onaren pean jaioei; hauek, bai, hauek dira gogo keinu eta bat bateko ongiketa moduko batez, Estatu baten egitura osoa iraularazteko gai direnak.
|
|
|
Legegileak jurisprudentziaren kezka behar du izan; hortaz, jurisprudentziak harena ongi dezake eta, zer esanik ez, legegileak
|
berak
ere jurisprudentzia zuzendu. Beharrezkoa da horretarako jurisprudentzia bat izatea.
|
|
|
Isiltasunaren ondoren izandako erantzun urriak irmoak izan ziren. Hauen arabera, Zirkuluaren ikusmoldeak
|
berak
ere, zirudienez, ez zuen esanahirik, eta teoria metafisiko huts bilakatu zen, egiaztagarritasunaren diskurtsoa —bertsio desberdinak barne— hitzez hitz aztertuz gero. Hortaz, zirkulukideek printzipioa utzi behar izan zuten.
|
|
2001
|
|
|
Baliteke ustea (Kantek
|
berak
ere, aipatu berri dugun oharrean azaltzen denez)" ni ari naiz" eta" ni naiz" batera direla (berdinak bailiran cogito eta sum cogitans); baina ez da egia. Nire gogoan zerbait badago zerbaitez ari naiz.
|
|
|
Eta, nik uste, Kantek
|
berak
ere ziurtasun natural hori erabili zuela, ez bada gizakiaz kanpo dauden gauzen izaera arakatzerakoan, baina bai norberaz kanpo dauden beste gizakiak nolakoak diren onartzean. Beste gizakiei buruzko bere ezagumena fenomeno hutsetara mugatzen dela onartuz gero, gauzei buruz bezalaxe, luke esan bere moralari buruzko azterketan gizakia legegile kide dela beste gizakiekin batera; edo inperatibo kategorikoak gizaki guztiak behartzen dituela.
|
|
|
Argi ilun, kemen makaltasun horrek eragozten digu argi ikustea maitagogo garela, gure gogoaren sen bizi bakarra maitatzea dela. Borroka hori misterioa da, misterio sakona da, baina borroka horrek
|
berak
ere erakusten digu garbi, bestalde, gure kontzientzian, gure gogoko gogoetetan, maitasunaren aldeko garela, maitasunera barru barrutik emanak.
|
|
|
Baina hasierako kode iraunkorraren eraginez sortuz doazen baldintzetara egokitzea denez onartzen du; eta ez, inola, eragile bakar edo nagusi —koderik gabeko— bailitzan. Zigoto bakoitzak bere ama zehatzak eskaintzen dizkion baldintza bereizietara (zigoto/ enbrioi/ fetuak
|
berak
ere biziki eragindakoetara, jakina) egokitu behar duen bezala, bere kodearen eraginpean. Eta argi dago gure adierak ez duela inolako teleologiarik edo helbururik sartzen ikerketa zientifikoan, eboluzioaren eragile naturala non bila jardun proposatzen baino; gizaki bakoitzaren burutzea bere gizaginkodean ipintzeak inongo teleologiarik eskatzen ez duen bezala.
|
|
2002
|
|
|
Berezia da oso aztergai dugun erakunde mota honetan beldurrak eredu gisa jokatzen duen rol nabarmena. Inkisizioak
|
berak
ere, prozesio handios, jantzi gogoangarri eta dekorazio izugarriez baliaturik, jendearen irudimena zirikatzen zuen eta giza arimaren sakonenera iristen zen zuzen zuzenean. Bide beretik, zigor arautegi egokiena da efektu teatral halako bat lortzeko gaitasuna duena.
|
|
2003
|
|
|
Nire ustez, ederra ukituz eta berarekin harremanak izanez, aspaldi ernari zegoenaz erditzen da, eta bere ondoan ala urruti egonda berataz gogoratuz, erditutakoa berarekin batera hazten du; beraz horrelakoek elkarrekin umeena baino komuntasun askoz handiagoa daukate eta estimu finkoagoa, ume ederrago eta hilezkorragoak amankomunean edukita. Eta edozeinek nahiagoko luke horrelako umeak izatea gizad tiarrak baino, Homero, Hesiodo eta gainerako poeta onei begiratuz gero, nolako ondorengoak utzi dituzten inbidia izanik, beraiei ospe hilezkor eta oroitzapena ematen dietena,
|
ondorengoak
berak ere horrelakoxeak baitira. Ala nahi baduzu, Likurgok nolako semeak utzi zituen Lazedemonian, Lazedemoniaren salbatzaileak eta, esate baterako, Greziarenak.
|
|
|
Harek musika tresnen bidez liluratzen c zituen gizakiak ahoko indarraz, eta oraindik ere haren doinuak jotzen dituenak —Olinpok jotzen zituenak Marsiarenak direla baitiot, honek irakatsita. Honen doinuek bakarrik, gizonezko flautista onak ala emakumezko flautista eskasak jota ere, entzuleak menpe hartzen dituzte eta jainkoen eta misterioen beharrean daudenak agerian uzten dituzte
|
berak
ere jainkozkoak izateagatik. Zu ordea harengandik hainbestean bereizten zara bakarrik, horixe bera tresnarik gabe, hitz soilen bidez egiten duzula.
|
|
|
Are gehiago, jaiotzari dagokionez ere, Jainkoak printze desleial baten legearen menpe utzi zuen beraren jaiotza lekuaren zehaztapena. Bizitza osoan zehar, printzeei zor zaiena eman behar zaiela irakatsi zuen, eta
|
berak
ere zor ez zuen tributua ordaindu zuen, tributu hori zerekin ordaindu izateko, mirari bat eginez. Heriotza unean, denbora botereaz bidegabe abusatu zuenari esan zion, horrek ez zuela halako botererik izango, Jainkoak eman izan ez balio, eta aldi berean erakutsi zion, zer nolako desberdintasuna zegoen beraren espiritu erregetzaren eta printzeen denbora agintearen artean.
|
|
|
Arrazoi berbera dela bide, lagunetarik batek adiskidetasunari kalte egiten badio, dela gaiztakeria bat eginez, dela oinarrizko eginbeharrak urratuz, dela bidezkoa edo zilegia ez dena eskatuz, besteak askatasuna du aurrerantzean hura lagun moduan ez hartzeko, horrek adiskide izateari utzi baitio. Kasuan kasuko inguruabarrak aintzakotzat hartuta, adiskidetasuna desegin daiteke hausturarekin zein hausturarik gabe, baldin eta haustura horren aldeko arrazoi zuzena duenak ez badu
|
berak
ere horretarako arrazoirik ematen, eta, aldaketa horretan, adiskidetasunaren ordez, elkarrenganako maitasunari eusten badio, hori ezin baitigu inork ez ezerk kendu.
|
|
|
Domatek
|
berak
ere, arreta berezia jartzen du Legeen Tratatua zergatik idatzi duen azaltzeko. Arrangura nagusi zaio, ea lege zibilei buruzko liburu batean beharrezko ote den legeen izaera orokorrean hartu eta liburu batean jartzea.
|
|
|
Egia, Popperren ustez, beregana pixkanaka hurbilduz goazen baina sekula ukitzen ez dugun muga baldin bada —eta horregatik hain zuzen nahiago du askotan egiantzekotasunaren teoriaz mintzatu—, Kuhn askoz ere bortitzagoa da ‘egiaren bilatzaileekin’, nahiz eta" egia" hitza apenas aipatu Egitura n. Honek mina ematen die egia eta objektibotasuna lortu nahi dutenei, zientziaren baitako modei balioa emateagatik Kuhn kritikatzen dutenei, hauen ustez Kuhnen modak
|
berak
ere ez duelako luze iraungo. " Egia" hitza tabu bihurtzen denean —Egitura n behin bakarrik agertzen da (Kuhn 1962:
|
|
|
Sasiko arloek, zientziaren filosofia kasu, beren burua bermatuko duten aurkikuntza xume bat ere ez duten arren, zientziaren goraldia baliatzen dute. Giza harremanak
|
berak
ere modu zientifiko batez lantzen dira, hezkuntza programek, presondegi erreformetarako proposamenek, trebakuntza militarrak eta abarrek erakusten duten legez. la arlo zientifiko guztiak beharrezko ikasgaiak dira gure eskoletan. Sei urteko haur baten gurasoek hura protestantismoaren hastapenetan, edo fede juduaren hastapenetan heztea erabaki dezakete, edo heziketa erlijiosoa guztiz alde batera uztea, baina ez dute antzeko askatasunik zientzien kasuan.
|
|
|
Astronomia modernoa Filolaoren ideia zaharra aurresate astronomikoaren premietara egokitzeko Kopernikoren saiakerarekin hasi zen. Filolao ez zen zientzialari zorrotza, pitagoriko nahaspilatu bat zen, eta bere doktrinaren ondorioak ‘erabat kaskarrak’ iruditu zitzaizkion Ptolomeo bezalako astronomo profesional bati (Handbuch der Astronomie, Manitiusek argitaratua, I. bol., Leipzig 1963, 18 or.). Galileok
|
berak
ere, Filolaoren kopernikar aldaera oso hobetua aurrean zuela, modu honetan deskribatzen du egoera:
|
|
|
Popper delako historiari garrantzia ematen dion lehenengo filosofo ez historizista — anti historizista, hobeto esanda: ikus Popper (1944) — Eskuartean duzun liburu honetan argitaratutako Popperren artikuluan, gainera,
|
berak
ere onartzen du Kuhn izan dela hura hobekien ulertu duena. Baina adeitasun horren azpian, hain zuzen, eztabaidaren gakoa ezkutatzen da:
|
|
2004
|
|
|
Galdera hauen aurrean eta bere garaiko filosofiak eman dituen erantzunei dagokienean, jabetuko da badagoela irtenbide bat, okerra baina errazena,
|
berak
ere berea egin duena garai batean, pentsamendu eskolastikoan sustraitzen dena eta pisu handia zuena orduan.
|
|
|
Honen adibide Sokrates ekar dezakegu harira;
|
berak
ere zalantza egingo du, edo, hobe esanda, auzitan jarriko ditu bere garaiko gizarte atenastarrean nagusi diren ikuskerak. Edozein gauzari buruz hitz egiteko eta euren burua jakituntzat jotzeko gertu dauden sofistek indarra duten hirian, Sokrates karrikarik karrika joango da ezertxo ere ez dakiela aldarrikatzen, hori dela dakien gauza bakarra esanez eta honela zalantzan jarriz indarrean dagoen jakintza.
|
|
|
Helburu horretara heltzeko legegintzan jardutea zen biderik zuzenena, hiru belaunaldiz gainera, baina ez zen bere asmoan sartzen hortik abiatzea. Bere idazkietan aitortuko zuen arren mundu guztiak bezala
|
berak
ere bazuela gogokoa goretsia izatea bere bide propioari lotuko zitzaion grina hori asetzeko, izan ere ohoreari dagokionez ez zitzaion irudituko noblezian sartzea zenik horretara heltzeko berarentzat biderik egokiena.
|
|
|
Gure filosofoaren argiak, handiak bezain sakonak, jada azaldu ditugu aurreko idazlanean eta Tractatus aren gure euskal itzulpenari paratu genion hitzaurre luzean. Wittgensteinen ikuspuntu eztabaidagarri batzuetarik abiatzen gara oraingoan, hura bezalako pentsalari erraldoi bati egin dakiokeen omenaldirik eta ezagutzarik bikainena —zintzoena orobat— tajuzko kritika bat egitea baita,
|
berak
ere beste filosofo eta pentsamendu batzuen kritika egin zuen bezala. Haren ustez, filosofia orok hizkuntzaren kritika behar du izan.
|
|
2005
|
|
|
24 Ponpeiok
|
berak
ere, arestian aurkako iritziaren babesle gisa aurkeztu dugun horrek, Espartako errege batek esandakoa zuzendu zuen, alegia, Errepublikarik zoriontsuena zela mugak ezpataz eta lantzaz jarri zituena; aldiz, haren ustez, benetan zoriontsua zen justizia mugatzat hartzen zuen Errepublika. Horretarako, Espartako beste errege baten agintaritza erabili ahal izan zuen, hark beti gorago jarri baitzuen justizia, iskiluen indarra baino.
|
|
|
Eta, horregatik, justiziaren beraren gaietan aurkitu zituen. Eta hori egitea genero batetik bestera jauzia egitea da, eta
|
berak
ere hori gutxietsi egiten du, arrazoi guztiarekin gainera. Gainera, norbaitek berari dagokiona baino gutxiago hartzen badu, hori nolabaiteko eta aldian aldiko biziotzat har daiteke, norbera bere buruaren eta berarenak direnen zorduna delako, inguruabar jakin batzuetan.
|
|
|
2 Egiaz esan zuen Zizeronek zientzia garrantzitsua zela hori, herri, errege eta nazio arrotzen arteko hitzarmen, itun eta egiunentzat eta, hitz batez esateko, gerra eta bake zuzenbide ororentzat. Euripidesek
|
berak
ere gorago jartzen du zientzia hau jainkotiar eta gizatiar zer den horren ezaupidea baino. Izan ere, honela mintzarazten dio Theonoeri:
|
|
|
Mariok esaten zuen ezin zituela legeak entzun iskiluen arrabotsarekin baino. Ponpeiok
|
berak
ere, egiaren maitale sutsua, esateko ausardia zuen:
|
|
|
6 Filosofoak honetan dioena, zernahi gisaz, poetak ere jarraitzen du: Izaerak
|
berak
ere ezin bereiz ditzake zuzena eta zuzengabea. Bata zein bestea ez dira onartzeko modukoak.
|
|
|
Hizkuntza, ohi denez, beharraren obra bezala ulertzen da, baina ahaztu egiten da bera ingenioaren obra dela. Beharra larriegia da, bai, bere burua artikulatu gabeko emozio hotsa ez den beste zerbaiti gomendatzeko —gizaki adituak
|
berak
ere, horrelako kasutan, gutxitan hitz egiten du— Eta hitza nobleegia da laguntza fisikoen zerbitzuan bakarrik egoteko.
|
|
|
Komunikazio espiritualak, batetik besterako igarotzea ematen deneko komunikazioak, bi pertsonei komuna zaien zerbait aurresuposatzen du. Bat gai da entzundako hitza ulertzeko,
|
berak
ere hitz hori esan ahal izango lukeelako.97
|
|
|
gure autorea, batetik, estrukturalismoaren eta generatibismoaren tradizioarekin (F. Saussure, L. Bloomfield, N. Chomsky...) lotu daiteke, ze, ezberdintasunak ezberdintasun,
|
berak
ere hizkuntzaren ikerketa sinkronikoaren beharraz hitz egiten du. Chomskyk, adibidez, haren" hizkuntzaren barne forma" 182 kontzeptua funtsezkotzat jotzen du eta, eztabaidagarria bada ere, bere hizkuntz teoria propioaren oinarrietako bat bezala hartzen du183 Hura, bestetik, linguistika antropologikoaren edo erlatibismo linguistikoaren tradizioarekin (K.
|
|
2006
|
|
|
Oso esanguratsua da, zentzu horretan, Akilesek bere lagun, bikote —eta, agian, maitale— izan den Patrokloren arimarekin duen elkarrizketa. Hil berria denaren gorpuaren aurrean, aitortzen baitio
|
berak
ere heriotza aurkituko duela Troian: jainko andereek ez diete guraria betetzen giza abere guztiei eta aurrez erabakita daude (peprwtai) Troiako lurra odolez gorrituko dutenen izenak68 Geroxeago ere, Patroklo maitatuaren arima aurkezten zaio Akilesi berriro, Hadesera iragan dadin erre eta lur eman diezaion eskatzera, eta iragarpen berbera egiten dio, gogoratzen dio bere patua (autw moira) troiar aberatsen harresiaren oinpean hiltzea dela69.
|
|
|
Antzinako kultura hartan pertsuasio modu oso eraginkorra zeukaten aedoek: ...errarien eta jainkoen gertakariak81 era pedagogikoan kantatzea zen, Homeroren arabera, eta haien bidez giza gogoak sorgintzea82 Askotan azpimarratu da, hain zuzen, poesiaren indar hezitzailea irakaspen intelektual eta egia razional oro baino eragingarriagoa zela helendar homerikoarentzat83 Horrexegatik kezkatuko zen Platon84, beranduago, horregatik debekatuko zuen poesia; horregatik erabiliko zuen
|
berak
ere poesia: ongi asko zekielako paradigma poetikoaren indarraz.
|
|
|
Gainera, aedoak jainko andereen irakaspenaz baliatzen ziren oroimen lana doitasunez burutzeko: jainko andereek eskaini zieten hilkorren gogoa sorgortzen zuen kantuen jakintza85; Femio aedoak
|
berak
ere aitortzen du inoiz ez duela irakaslerik izan eta zeruak ekartzen dizkiola hango eta hemengo doinuak86 Eta, jakina, izaera eta etorri jainkozko hark legitimitate gehigarria eskaintzen zion aedoen lanari: botere elitearekin lotuta zeuden profesionalki.
|
|
|
A k ‘B' izeneko adiskidearekin topo egin du, eta B k A ren poz aurpegia ikusi du. Hortaz, B k A pozik dagoela inferitu du eta, sinpatia dela-eta,
|
berak
ere poza sentitu du.
|
|
2007
|
|
|
Eskulturaren lekukotasuna erabili ohi da giza gorputzari buruz —giharrak, zainak, tendoiak, zimurrak— artistek lortu zituzten ezagupenak agerian uzteko eta, bide batez, medikuntzaren eraginak baieztatzeko. Polikletok
|
berak
ere utzi digu bere ezagupenaren berri Kanon tratatuan:
|
|
|
Hasteko zera esango dugu Valverderekin batera: " Hitz egiteko gaitasunak —eta ez hainbeste geure burua ‘animalia razional’ edo ‘homo sapiens sapiens’ bezala definitzeak— egiten gaitu giza izaki" 111 Aristotelesek
|
berak
ere argi zuen hori, hain zuzen gizakiaren berezitasun nagusia —bestelako izaki bizidunekin alderatuz— gizakiak berak berezkoa duen logos delakoan ikusten baitzuen, zeinak aldi berean —eta hau esanguratsua da oso—" arrazoimena" eta" hitza" adierazten zuen. Kontua da, hizkuntzari esker bakarrik dela gizakia gai" estimulu erantzun" eskema hutsetik alde egiteko edo, bestela esanda, bere erreakzio instintibo primarioenak askatasunez kontrolatzeko.
|
|
2008
|
|
|
Baldin eta unibertsaletan batek
|
berak
ere ezin badu substantzia izan[...] eta unibertsalak berak ezin badu aniztasunaz gain nolabaiteko substantzia izan[...], predikazio bat baizik, orduan argi dago batak ere ezin duela substantzia izan, badena eta bata predikaziorik unibertsalenak direlako (1053b15).
|
|
|
Ikusten da filosofoak, badenari buruzko zientzia orobarneratzaile bat eraiki ahal izateko, Ondorengo Analitikoetan ezarritako baldintzak arindu dituela. Horrela, zientzia partikularrek genero jakin bat ikertzen dutenez, zientzia bakoitzak axiomak erabiliko ditu behar dituen bitartean; baina zientzia partikular batek
|
berak
ere ez ditu axiomak ikertuko, zeregin hura filosofia lehenari baitagokio. Gai horri buruz, cf. Calvo Martmez (1994:
|
|
|
Horregatik, erabilgarria izan daiteke adibidez Jainkoaren izena alde batera uztea, zeren hitz hori ez baita bitartegabe aldi berean adigai, baizik eta benetako izena, oinarrian datzan subjektuaren lasaitasun finkoa. Aitzitik, adibidez, izateak, edo Batak, subjektuak
|
berak
ere, eta abarrek bitartegabe adigaiak iradokitzen dituzte. Nahiz eta subjektu hartaz egia espekulatiboak esaten diren, haren edukiak ez du adigai immanenterik, zeren hura hor subjektu lasai gisa baino ez baitago eta egia haiek egoera horren ondorioz erraz lortzen baitute onbidezkotasun soilaren forma.
|
|
|
Esaldi espekulatiboa, aldiz, pentsamendu formalak lortu ezin duen lekura begiratzen ari da. Baina
|
berak
ere, Hegelen arabera, ezin du lortu nahi duen hori. Proposizioaren formak beti subjektu eta objektuaren artean ezberdintzen du, subjektua eta bera definitzen duen horren artean ezberdintzen du.
|
|
2009
|
|
|
Zientzia horietan zihardutenek ederki zekiten estrukturalismoa zer eta zertan zen eta, izan ere, linguistikan eta etnologian aplikatu egiten zen; baina, halaz ere, alor horietan aplikatzen zutenetako inortxok ere ezin azal zezakeen estrukturalismoa —korronte filosofiko bezala— zer zen. Foucaulten hitzetan, ordura arte marxismoaren laguntzaile izana zen fenomenologiaren ordezko bihurtzea izan zen estrukturalismo izeneko episodio labur samar haren eraginetako bat; Merleau Pontyren fenomenologiak edota Sartreren existentzialismoak mintzairaren eta inkontzientearen esanahia esplikatzeko balio ez zutelako; marxismoak
|
berak
ere —artean, erantzunezina, nonbait—, bakarrik, ezin zezakeen horrelakorik lortu. Estrukturalismoak, beraz, Frantziako intelektualitatearen panorama hartan, postestrukturalismo eta postmodernitateraino iritsiko zen eginkizuna bete zuen; baina, doktrina teoriko zen aldetik, estrukturalismoa XX. mendeko europar mugimendu formalista osoaren baitan soilik uler daiteke.
|
|
2010
|
|
|
3 San Agustinek
|
berak
ere honako axioma filosofiko hau ezartzen du: Esan ohi da" ius" dela justiziaren iturriak isuri zuena.
|
|
|
Jaungoikoa ez da, beraz, jomuga, ezta ere, nolabait esateko, arrazoidunok dugun helmuga, ezpada helmuga hori eskuratzera haiek bultzatzen dituena. Berak arautzen ditu izakiak;
|
berak
ere, Berarengana eramaten ditu aldez aurretik erakutsi dien bidetik; orobat, hark geldiarazten ditu bide zuzenetik aldendu ez daitezen, eta, halakoa gertatzen denean, berriro ere deitu eta erakartzen ditu bere probidentzia amaigabearekin irakasbideak azalduz, aholkuak emanez, eta, batik bat, haren graziaren sorospidearekin lagunduz, Isaiasek esaten duen bezalaxe: Jauna dugu epaile eta legegile.
|
|
2011
|
|
|
Ez da ohikoa poeta batek konposizio baterako gaitzat bere hilobia hartzea. Beharbada, ama gaixo zegoela eta,
|
berak
ere hantxe bukatu behar zuela, gogoetak menderatu du.
|
|
|
Naturaz eta Jainkoaz gain, izatea, 3) Historia da, Espirituaren lantegia,
|
berak
ere Naturarekin bat bat egiten duen puntuan ordea, hemen ere moderniak Historia eta Natura kontrajarri egin gura izan dituen arren. Beraz, gertakari eta data partikularren haraindikoa; gertakariak eta datak esku gogorrarekin berak izateratzen dituena; gertatzen den historia baino lehenagoko, sakonagoko Historia:
|
|
|
Iragana gure begien aurrean hondakin mortu bat bezala ageri da, Benjaminek errepikatuko duena(" eine einzige Katastrophe"). Baina hondar pilan, Benjamin mesianistak ez bezala (azkenean
|
berak
ere etsita bukatu badu ere), Valery desesperantzatuak ez du gainbeheraren legea baino sumatzen. Denbora historikoa denaren irenslea da, ezer ez da betiko.
|
|
2013
|
|
|
Ustekizun hori nik neuk ez dut partekatzen. Esate baterako, ez da ahaztu behar pentsalari askorentzat teoria zientifikoak
|
berak
ere fikzio baliagarriak baino ez direla. Baina hori ez da gure gaia.
|
|
|
Film baten aurrean, noski, norberak bere sentipenak izango ditu, baina norberaren gustu partikularrak, denok dakigun bezala, partzialak izan daitezke, aurreiritzi, ezjakintasun edo modaren araberakoak izan daitezke. Halaber, onartu behar da eskarmentuak
|
berak
ere (filmak zenbat eta maizago ikusteak) findu dezakeela gure gustua, eta hasiera batean gustatzen ez zitzaiguna gero gustuko izan dezakegu. Filmak ikustea, filmen arteko konparaketak egitea, garai eta toki desberdinetako filmak dastatzea, hori guztia oinarrizkoa da filmen gaineko sentiberatasuna eta gustua fintzeko eta zorrozteko.
|
|
|
elementu etiko, estetiko, sentimental, politiko, erlijiosoen batuketa bat. [...] Zientziak
|
berak
ere zentzuaren bilaketari erantzuten dio: fenomenoen arteko harremanen ordena kausalari begira (146).
|
|
2014
|
|
|
Ezaguna da opera horren azken minutuetan orkestrak gai ezberdinak exekutatzen dituela korapilatuegia dagoen amaraun batean, funtsean Eraztun guztiko gaien errekapitulazio bat egiten du: ez al du gertaera horrek frogatzen Wagnerrek
|
berak
ere Eraztunaren amaierako apoteosiaren ‘esanahia’ ez zuela ezagutzen. Seguru ez zegoenez, ‘aurrerako jauzi’ moduko bat eman zuen eta gai guztiak batu zituen...
|
|
2016
|
|
|
Guztira, hogei bat uso, gutxienez, aukera litezke, ornitologo bati aurkeztu eta basa txoriak direla esanez gero, ongi zehazturiko espezietzat sailkatuko lituzkeenak. Areago, ez dut uste kasu honetan ornitologo batek
|
berak
ere jarriko lituzkeenik genero berean mezulari ingelesa, tumbler edo itzulipurdikari aurpegimotza, runt a, barb a, pouter a eta fantail a, batez ere arraza bakoitzean haien ezaugarriak ziurki heredaturiko zenbait azpiarraza edo espezie, hark deituko liekeen bezalaaurkeztu ahal izanen litzaizkiokeelako" (Espezieen jatorria, I. kap.).
|
|
|
Zientzialari gisa arrazoitu genezake, ongi dagoela, Naturak horrelaxe irabazten duela bere perfekzioa. Hala ere gure sentimendu moralak ez du ikusten oreinak zer irabazten duen, 163 eta zientziak
|
berak
ere ez dakus azken batean zein perfekziotara dihoan eboluzio guztia, guztiaren akabera izoztura badihoa.164 Zientziaren arrazoiek ez dute gure bihotzikara jabaltzen. Ikuspegi moraletik begira, Naturak gladiatoreen espektakulua dirudi.165
|
|
2021
|
|
|
Subjektu maskulino ustez gorpuzgabea zorrotz kritikatu zuen.18 Bere irudiko, jaun eta esklaboen dialektikan Bata, absolutua eta esentziala izan dadin, kontzientzia puru, garden eta subiranoa izan nahi du gizonak. Horretarako, aberetasunaren eta kondizio haragizkoaren lokarri oro hausten ahalegintzen da,
|
berak
ere gorputza duela ahaztuz. Gizon ustez gorpuzgabearen aurrean, giza kondizioaren anbiguotasuna eta gorpuztasuna azpimarratzen zuen.
|
|
|
Batetik, emakumea ere gizaki, norbanako eta hiritarra dela aldarrikatzeko saiakeran, neurri batean ontzat jo eta birsortu egin zituen transzendentzia, giza kondizioa, norbanakoa eta hiritarra ulertzeko erak. Giza kondizioa eta transzendentzia/ immanentzia ulertzeko eran, adibidez, transzendentzia (bere borondatearen arabera menderatutako espazio eta denboraren, beharraren, proiektuaren, ekintzaren eta arrazoimenaren erreinua) eta immanentzia (oraina, errepikapena, iraupen erreduziezina, kontingentzia, zoria, itxaronaldia eta misterioa) kontrajarriz, lehena balioesten zuen, giza jarrera garaitzat heroismoa, matxinada, eskuzabaltasuna, asmamena, sormena eta gisako balioak joz. Dualismo horren baitan, emakumeak lurrera eta ingurura begira egoteari utzi eta
|
berak
ere zeruari desafio egiteko apustua egin zuen, giza kondizioa, transzendentzia eta unibertsaltasuna lortzeko bidetzat hori joz. Hala, emakumea dependentzia, animaltasun, natura, partikulartasun, gorpuztasun, pasio, immanentzia eta lan erreproduktiboetatik askatu eta norbanako burujabe gisa askatasun, gizatasun, kultura, unibertsaltasun, gogo, ekitea transzendentzia, sorkuntza eta produkzioaren eremura salto egiteko proiektuan, giza kondizioa eta transzendentzia ulertzeko era patriarkalak eta horri lotutako dualismoak inplizituki ontzat eman zituen.
|
|
|
Bere hitzetan, Bata, osoa, absolutua eta esentziala izan dadin, kontzientzia puru, garden eta subiranoa izan nahi du gizonak. Horretarako, aberetasunaren eta kondizio haragizkoaren lokarri oro hausten ahalegintzen da,
|
berak
ere gorputza duela ahaztuz. Gizon ustez gorpuzgabe hori, baina, falazia hutsa da:
|
|
|
Giza kondizioa eta transzendentzia/ immanentzia ulertzeko eran, adibidez, transzendentzia (bere borondatearen arabera menderatutako espazio eta denboraren, beharraren, proiektuaren, ekintzaren eta arrazoimenaren erreinua) eta immanentzia (oraina, errepikapena, iraupen erreduziezina, kontingentzia, zoria, itxaronaldia eta misterioa) kontrajarriz, lehena balioesten zuen, giza jarrera garaitzat heroismoa, matxinada, eskuzabaltasuna, asmamena, sormena eta gisako balioak joz. Dualismo horren baitan, emakumeak lurrera eta ingurura begira egoteari utzi eta
|
berak
ere zeruari desafio egitearen aldeko apustua egin zuen, giza kondizioa, transzendentzia eta unibertsaltasuna lortzeko bidetzat hori joz. Natura eta beharren erreinu partikularretik kultura eta askatasunaren erreinu unibertsalera, emakumea dependentzia, animaltasun, pasio, immanentzia eta lan erreproduktiboetatik askatu nahi zuen, norbanako burujabe gisa askatasun, gogo, transzendentzia eta produkzioan txertatzeko.
|
|
|
Horrenbestez, jaun eta esklaboen dialektikan Bata, absolutua eta esentziala izan dadin, kontzientzia puru, garden eta subiranoa izan nahi du gizonak. Horretarako, aberetasunaren eta kondizio haragizkoaren lokarri oro hausten du,
|
berak
ere gorputza duela ahaztuz: ahaztu egiten zaio berak ere maskuria eta kolona dituela; orobat, emakume izerditu eta usainez beteriko batek nazka ematen dionean, ez ikusi egiten die bere jariakin pertsonal guztiei:
|
|
|
Horretarako, aberetasunaren eta kondizio haragizkoaren lokarri oro hausten du, berak ere gorputza duela ahaztuz: ahaztu egiten zaio
|
berak
ere maskuria eta kolona dituela; orobat, emakume izerditu eta usainez beteriko batek nazka ematen dionean, ez ikusi egiten die bere jariakin pertsonal guztiei: espiritu hutsa da, altzairuzko sexu batek eta gihar batzuek zerbitzatua.
|
|
|
Hori kontuan izanik, immanentziatik transzendentziara joz, emakumeak giza kondizio hori bere egiteko beharra aldarrikatzen du. Lurrera eta ingurura begira egoteari utzi eta
|
berak
ere zeruari desafio egin behar dio, hori baita giza kondizioa, transzendentzia eta unibertsaltasuna lortzeko bidea.
|
|
|
Erreferentzia eta baldintza sozial patriarkalek bihurtzen dute desabantaila iturri, ez emakumearen gorpuzkerak bere horretan. Ondorioz, horri izkin egin nahi badio ere, Beauvoirrek
|
berak
ere mito eta kategoria patriarkalen arabera deskribatzen ditu egitate ustez biologiko eta naturalak. Berak argitzen duenez, biologisten hizkuntzan egin zituen azalpenak:
|
|
2022
|
|
|
Gizartea eta historia, agerpen politiko, kultural, zientifiko eta estetikoak barne, eraikitzen ari den hori dira. Eta gizadiak
|
berak
ere eginkizun hori du harrezkero: bere burua egitea.
|