|
2004
|
|
|
—Eta esaten duzun beste kontu hori, katu izan nahiko zenukeela, ez dakit bada, lagun, ez dakit bada. Ni ez naiz nor katuen bizimoduan sartzeko,
|
baina
niri iruditzen zait asko sufritzen dutela eta oso gaizki konpontzen direla elkarrekin, batez ere otsailean eta abuztuan. Entzungo dituzu, lagun, entzungo dituzu haien garrasi eta aieneak!
|
|
|
Ez dakit zenbat gauza ikus daitezkeen batera, hamar ikus daitezkeen edo hamabost edo berrogeita bost,
|
baina
nik behintzat basotik errota zaharreraino jaitsi eta ikaragarri gauza pila ikusi nituen. Ilargia ikusi nuen arratseko zeru garbian, eta mendi handi bat urruti, ordurako erdi itzaletan zegoena; eta mendi horren aurrean, beste bat, ttikiagoa; eta mendi ttikiago horren aurrean, beste bat, are eta ttikiagoa; eta mendi are eta ttikiago horren aurrean, muino lerro luze bat.
|
|
|
Baina, erne, taldea da, hamasei bat otso edo izango dira. Ez dakit, zuk ikusiko duzu,
|
baina
nik alde egingo nuke. Eta korrika, lagun; korrika, lasterka edo, hitz batean esateko, arineketan.
|
|
|
Nire barruko Setatsuak segi eta segi egin zuen,
|
baina
nire arretarik lortu gabe. Nire arreta guztia Artizar edo Venusi buruzkoa zen.
|
|
|
Ni erkituta nengoen, logikaz pentsatzeari utzi eta lotara jarri nahi nuen. Harro eta pozik nengoen,
|
baina
nire ahal guztiak xahututa.
|
|
|
—Zuek ikusi,
|
baina
nik ez dizuet xentimo bat jaitsiko. Ganadu ona duk, ganadu paregabea festa jartzeko.
|
|
2010
|
|
|
Ez dut pistola hori zure gerrian ikusi nahi. Badakit beste leku batzuetan militarrek ez ikusia egiten dutela,
|
baina
nik ez dut horrelakorik ametituko. Apaizak elizan, eta soldaduak trintxeretan.
|
|
|
" Begira, aldizkari zikin hori nire lagunaren eskuetan zegoen, baina hamar segundo lehenago nik neronek neukan, eta hogei segundo lehenago beste ikasle batek. Ezin da jakin nork ekarri duen,
|
baina
nire lagunak behintzat ez, hori seguru, beraz ezin diozue zigor handirik jarri". Eta Adrian ere berarekin izango zen beharbada, Eguberrietako tailak eginez geroztik zuzendariaren aurrean zeukan ahalagatik.
|
|
|
Agustinek doi doi esan zituen hurrengo hitzak, monumentuari begira baina beste zerbait ikusiz: " Zuek ez dakizue,
|
baina
nire aitite amamak eta nire bi izeko Gernikako bonbardaketan hil zituan orain dela hogeita hamahiru urte. Eta gero jakin diagu han hil zituzten mila eta bostehunak, nire familiakoak tartean, probaketa batean hil zituztela.
|
|
|
Mary Annek esaten du adina dela, nerabezaro gorrian sartzen ari dela gure alaba zaharrena, eta horregatik jokatzen duela horrela. Egia izan daiteke,
|
baina
nik beste aukera batzuk ere ikusten ditut. Beldur naiz ez ote duen Lizek halako gogortasun bat ekarri odolean, Angelena eta nirea.
|
|
|
Ez gara aingeruak. Nik nahiago nuke Lizek maitasun handiagoa izatea niregana;
|
baina
nik hori eskatzea, gurasoekin izan dudan historiarekin, barregarria da.
|
|
|
Polikiago joan zedin adierazi diot, oso bizi baitzihoan bidean gora. " Hiri ari zaik hegaldi mina pasatzen
|
baina
niri ez —esan diot— Nor etorri zaik burura?" Bera nire pausoan jarri da. " Redin, gure frantseseko irakasle hura.
|
|
|
Tximeletak euripean. Alde batera, irudi batu ezinak dirudite;
|
baina
niri batu egin zaizkit buruan, eta atxikita geratu. Doinua ahaztu nahian ibili naiz hurrengo orduetan.
|
|
|
Sukaldari aritzen baitzen Mamousinen. " Barkatu, Carlos —esan nion nik—,
|
baina
nik uste Josebak arrazoi duela. Bestela ere ariketa fisiko handia egiten diagu hemen." Josebaren posturak indarra hartu zuen.
|
|
|
Three Riverseko jendeak sinetsiko zian, beharbada,
|
baina
nik ez. Operazioa denbora askoan prestatu huen hik."" Egia nahi baduk, hire amaren heriotzako egunean hasi ninduan pentsatzen, Pauetik Mamousinera gindoazela."" Eta Altzurukun aurkitu huen Bilboko lagun harekin itxi huen tratua", erantsi dut nik.
|
|
|
Esnatu nahi ez duenak bezala jokatu nuen nik. Sentitzen nuen mundu berriaren hotsa kanpoan, literalki gainera zenbaitetan, Villa Lecuona gure etxearen aurrean kirol zelai bat eraikitzen ari zirelako, eta han lanean ari ziren grua eta kamioiek etengabe adierazten zutelako beren mezua;
|
baina
ni ez nintzen kalkuluak egiten hasten, zer ondorio izan zitzakeen mugimendu hark guztiak. Etorri ahal izan zitzaidan irudi gordin bat ametsaren barruan, eta erakutsi grua eta kamioien gurpilak elur matazak bezalako hitzak zapaltzen, lokatzetan barruratzen, eta adierazi hartara zein desorekatua zen borroka, zein esperantza gutxi zegoen" nekazari zoriontsuen" munduarentzat, zenbat atsekabe ekar zezakeen hura maitatzeak.
|
|
|
Baina berak ez zuen nire komentarioa aditu ere egin. " Faxistak Obaban sartu zirenean —esan zuen—, nire kide guztiek mendira jo zuten Agirreren armadarekin bat egiteko asmoz,
|
baina
nik Obaban bertan jarraitu nuen Alderdiak agindu hori eman zidalako. Horregatik ikusi nuen gauza triste hura.
|
|
|
Bere itxura eta azentuagatik euskalduna izango zela pentsatu nuen, eta galde egin nion. " Askok esaten didate,
|
baina
ni greziarra naiz." Jabea ez zegoela jakinarazi zidan ondoren —" he is definetively basque", Gernikara joan berria zela, udaberriro itzultzen zela bere familiaren baserrira —to the family farm—" sorterriko loreak belar artean ernatzen ikustera". Mary Annek franbuesa bat hartu zuen tartaren gainetik eta ahora sartu zuen.
|
|
|
Horregatik deitu nizun Adelarenera. Konprenitzen dut Iruainen hobeto ibiliko zinatekeela,
|
baina
nik zu hemen egotea nahi nuke. Ez beti, noski.
|
|
|
" Ez dut oraingo hau behar. Barkatu,
|
baina
ni ere paparazzi bat naiz. Nola edo hala irabazi beharra daukat eguneroko ogia." Espartzuzko kapazu handi bat ibiltzen zuen, eta argazki sorta bat atera zuen handik.
|
|
|
" Etzi joango naiz."" Ni bezala, hortaz. Helenek egun gehiago dauzka,
|
baina
nik hasi beharra daukat klaseekin." Lombard kalean sartu ginen, hotela haren bukaeran zegoen.
|
|
|
Ea nongoa naizen galdetu didatenean beti jakin izan dut zer esan, unean uneko, gogoan gogoko, iruindarra, ollarigoa Tuterako edo Paternaingo txinurri barea.,
|
baina
ene baitan badakit zer ez naizen, zer ezin dut izan, zer ez didaten izaten uzten, eta azkenean, ezer ez naizela asmatzen ari naiz identitate berriak ez gaitzen nauen identitategabetasun lazgarri hau izkutarazte aldera.
|
|
|
Nik tximeleta nahi dut, izan nik ostadarra nahi dut, izan nik belar izpi baten mintza azpikoa nahi dut, izan.
|
baina
nik nahi dut aukeratu, nik, nire izatea hautatu, umetokia ez zuen gizon hark emakume nahi zuen gisara...
|
|
|
Sei urteko gure alabak oheratutakoan galdetu dit ea noiz hilko naizen. Presa al duzu? Batere ez,
|
baina
ni gazteagoa izanik zu lehenengo hilko zara Ba ez jakin, jakin ere ez nahi, eta horretaz ere ezin esan Ba pollita litzateke zure heriotza noiz izanen den jakitea, lagunei agur garaiz esan ahal izateko.
|
|
|
Han bukaeran Txaro ageri da, kafea edo auskalo zer hartzen. Buelta emateko zorian izan naiz,
|
baina
nire bizimodua modu horretan dago antolatuta banandu nintzenetik; egoera inperfektu bakoitzari berehala ezartzen zaio beste bat gainean, are inperfektuagoa.
|
|
|
Prestatu nuen antzerki ankerrak beharbada ez zuen funtzionatuko,
|
baina
ni konbentziturik nengoen kontrakoa gerta zitekeela, soilik behar nuelako osteguneko bileran Ugarteren sentiberatasuna leunki bultzatu apur bat Irantzuren alde eta ETEren aurka.
|
|
|
Batak bere adinekoa dirudi, zein urte gutxi batzuk zaharrago besteak. Nagusiari zapi luze batek ilea osoki estaltzen dio eta nahikoa izan zait jakin mina pizteko,
|
baina
nik ezer galdetu aurretik ama hasi da azalpenak ematen.
|
|
|
Gainerako lagunek barre egin zuten,
|
baina
ni deseroso sentitzen hasi nintzen. Segidan Maitek berak eskaini zidan bere sakelakoa.
|
|
|
Gabon Zahar gaueko madarikazioa da; Irantzuk eta biok nire etxean elkarrekin afaldu behar genuen Gabon Zaharrean,
|
baina
nik ez nuen bakarrik berarekin afaldu nahi, edo hobe esan ez nuen inork jakiterik nahi pertsona bakar batekin Irantzurekin alegia— igaro behar nuela Gabon Zaharra.
|
|
|
Ulertzen dizut,
|
baina
ni naiz —hain zuzen— hiztun horietariko bat. Niretzat euskara bakarrik da" puntu bateraino" ailegatzen zaidan hizkuntza, eta ez daukat inongo beharrik" hortik aurrera ere" mundua euskaraz izan dadin.
|
|
|
Irribarrea erakutsi zidan Robertok eta konplizitatez begiratu ninduen. Bazebilkion beste zerbait kolkotik irten nahian,
|
baina
ni aurreratu nintzaion jokoan.
|
|
|
Barre egin zuten senar emazteek,
|
baina
ni urduritzen hasia nintzen, jaitsi behar nituen lehen metroek aldapatsuegiak ematen zutelako.
|
|
|
Aizu Roberto, hemengo espazio zabalak oso handiak dira
|
baina
niri klaustrofobikoak egiten zaizkit.
|
|
|
Ez ote nintzen konturatzen gertatzen ari zenaz, egiten ari nintzaionaz? Nolabait konturatuko nintzen,
|
baina
nire nagusitasunari eutsi nahiko nion besterik gabe. Hain nengoen ongi babestuta gizarte matxista sekularraren itzalpean, non eta mundua jabetu ere ez zen egin benetan gertatzen ari zenaz.
|
|
|
Esandakoari garrantzirik eman gabe bota zituen Robertok arestiko hitzok,
|
baina
niri berehala indar handiz estutu zitzaidan korapiloa sabelean.
|
|
|
Emazteak errudun sentitu luke Itsaso eta biok horrela tratatu izanagatik,
|
baina
ni ere errudun sentitzen naiz bera abandonatu nuelako.
|
|
|
" Zu espainiarra?" esan zion moroak. " Sekula ez zara izan,
|
baina
ni bai, eta gainera kristaua. Hara!
|
|
|
" Erantzuteko zaila da,
|
baina
nik behintzat pentsatzen dut baietz, ondo egin genuela, zeren irautearen ikuspegitik ere egokiagoa baita borroka egin eta derrotatua izatea, borroka egiteko gauza izan gabe errenditzea baino".
|
|
2011
|
|
|
Emakumezkoek, berriz, aurrera egiten zuten, ez ziren eliza atarian sekula gelditzen, gonak bete lanez egoten baitziren eta elizatik berrehun metrora zegoen iturri ondoan gelditzen ziren, herriko bideak despeditzen diren gurutzean, nor bere etxera joan aitzin. Matilda izeba, bordatik bisitan askotan etortzen zitzaiguna, han egoten zen, erne erne,
|
baina
niri begia kendu gabe.
|
|
|
Kaleko erretratugilearen aulkitxoan eseri ondoren, eseri ez eseri ibili bainintzen, bestelako tentazioa nabaritu nuen. Banuen nire biloa ilehoriz margotzea batean, hau da, nire burua beste lagun baten eskuetan uztea, nahi adina astin eta aton zezan,
|
baina
ni ez naiz gogobetetzen ateraldi errazenarekin beti, hau da, burua edertze hutsarekin, alegia. Zikinaren etxean garbitasunak gutxi irauten du gainera.
|
|
|
Zaude instant batean. Zure burua botatzeko eskubidea irabazi duzu, dudarik gabe,
|
baina
nik beste joko bat proposatzen dizut. Badirudi Hildakoen ahotsak aditzen dituzula liburuen bidez. Badakizu hildakoekin hitz egiteko edalontzi joko hori azti batek asmatu zuela joan den mendean, eta bere biltegiko sabaira igo zen batean, habe bat hautsi eta handik erori egin zela eta hil zela?
|
|
|
Susmo daukat ez naizela bakarrik ganbara honetan. Ganbarako gauzak badirudi ez dituztela ukitu,
|
baina
nire apunteak muturkatu dituzte. Azkenean, zorroko saihetsean gutun bat aurkitu dut, esku batek sartua.
|
|
|
Ordorikak]: " Ez dakit zenbat erreparatu geniekeen ondoko hizkuntzei,
|
baina
nik beti pentsatu izan dut hizkuntzarekiko dugun ziurtasun faltagatik izan litekeela. Konplexu bat.
|
|
|
Hor inportantzia asko eduki du alde batetatik nirekin bizi den lagunak, Martinak. Gutxitan hitz egiten diagu emakumeetaz
|
baina
niretzat inportantzia asko eduki dik bere izaerak[.] Gero, ilusio handiekin bueltatu gintuan hona militatzen segitzeko baina ez partidutan, auzo elkartetan eta horrelakoetan baizik. Konturatu egin gintuan ezin zela ezer egin, dena partiduengatik erdibitua zegoelako.
|
|
|
Tartean, zarata horren azpitik atera ezinik, beste bi minutuko etengabeko letania nekea ematen da entzutera," txoria txori, txoria txori, txoria txori", ondoren apenas minutu batez poemaren murmurioa sartzeko: " hegoak ebaki banizkion[...],
|
baina
nik, txoria nuen maite"; melodiara iristeko ezinean dabilenaren etsiaz urratua.
|
|
|
Nik ez diot ezer erantzun,
|
baina
nik uste dut ez dela horregatik. Nik uste dut Klaudio hori astakilo samarra dela eta ez duela ondo hitz egiten.
|
|
|
Aitona Raymond ez dago gaizki, nik dakidala behintzat. Itxura ona dauka, kanpotik,
|
baina
ni ez naiz medikua. Zaharrek beti izaten dute mina, edo molestia edota oinaze handia.
|
|
|
—Zuk nahi duzuna egin ezazu —erantzun dio Koldok—,
|
baina
ni oraintxe bertan noa beste hanburgesa baten bila. Eta beste freskagarri bat harrapatzera.
|
|
|
Ba ez naiz oroitzen, bere burua zuritu zuen Brucek. Ez zara oroituko, leporatu zion Changek,
|
baina
ni bai oroitzen naizela, gaueko hiruretan hots egin zidaten esateko Fontana di Trevin biluzik zinela eta atxilotuta zeundela. Bruceren masailek zuritik gorrira aldatu zuten kolorea.
|
|
|
Tira., esan zuen Marcok Nora buruan zuela, ba probestu dugu, filmaketan agertu behar nuen baina arma horiek lehentasuna daukate, zer kamioi mota da? Ez da oso handia, erantzun zuen Lolok,
|
baina
nire ustez nahikoa eta sobera izanen dugu, Lupetto 25 bat da. Eta..., pentsatu zuen kazetariak, giroa dagoen bezala ez da izanen arriskutsuegia kamioi batekin hiria zeharkatzea?
|
|
|
Horrek ez digu laguntzen. Jendeak ez ditu onartzen horrelako ekintzak eta, ez dakit zer puntutaraino,
|
baina
nire zalantzak ditut Magliana koak ez ote diren arriskutsuak izanen. Magliana koak arriskutsuak?, harritu zen Stefano, zergatik diozu hori, gure aliatuak dira!
|
|
|
Baina, baina, esan zion Carlari, ni naiz autoritatea! Bai, ihardetsi zion Carlak, zu autoritatea izanen zara,
|
baina
ni parlamentaria naiz eta ez bazara etortzen epailearen agindu batekin, ez dut zure galdera bakar bat ere erantzunen, ulertzen. Eta orain barkatuko didazu baina, esan bezala, presaka nabil.
|
|
|
Nik entzun dudanaren arabera, gaineratu zuen Ondinak, Leek behin umiliatu zuen Norris honen ikasle guztien aurrean eta ordudanik txinatarraren esanetara dago. Hala izanen da akaso, esan zuen Stefanok,
|
baina
nik ere badakit Norris abertzale sutsua dela eta iaz komunistek bere anaia bat hil zutela Vietnamen... Berarekin hitz egin behar dugu, ulertuko digu noski, eta, ziur nago, ezin izanen digula laguntza ukatu.
|
|
|
Baina J.J. Quirinale bidean egonen da, jarraitu zuen Ondinak, armadarekin eta CIArekin batera, ezin ditugu bakarrik utzi! J.J. agian bai, esan zion Liciok,
|
baina
nire berriemaileek konfirmatu didate planak okertu egin direla eta lagundu behar zigun armadako dibisioa erretiratu egin dela. Eta CIAkoak, gaineratu zuen Stefanok, hori jakin bezain laster mapatik desagertu dira.
|
|
|
Entzun nere arren isila gaueko barnezaurietan zinatekeen Jainkoa, nola natzaion hurbiltzen zuk sorturiko izaki bakoitzari ezin arautuz biziurratsen neurria eta harmonia. Zureak zenituen zeruak eta lurra ur gezak eta gaziak gizakiaren auhen itoak kontzientziaren hari urratuak, ondu zenituen gari ederrak udazkeneko mahastiak, gauak eraiki zeru altuez izar urrunez beteak...
|
baina
ni egin ninduzun ilun eta itsu argirik gabeko su erraustua.
|
|
|
Solasean aritu ginen eta begiak erabat jaso gabe galdetu zenidan zer ote da eternitatea bai al legoke iraunkortasunik haientzat
|
baina
nik ez nekien eta arratsaldeari begira erantzun nizun eternitatea gugan legokeela gu ginela hildakoen betikotasuna gaueko neguetan izarretan leudekeela haien arimak hain distiratsu, hain urrun gu haien lurralderuntz goazenean galderak beharrezkoak ez diren erresuma baketsuetara.
|
|
|
Esaten da pertsona batzuek beren bizitzak bizi dituztela, eta beste batzuek irakurtzen edo idazten dituzten bizitzak bizi dituztela;
|
baina
nik ez dut uste irakurtzea eta idaztea bateraezinak direnik bizitzearekin.
|
|
2012
|
|
|
—Ez naiz Danielen pareko profeta bat,
|
baina
nik uste zu soldadu izango zarela egunen batean. Eta soldadu batentzat inorentzat baino garrantzitsuagoa da garbitasuna.
|
|
|
—Ez dakit. Donatienek ezagutzen zuen Livoren muginia,
|
baina
nik ez. Dena dela, zure laguntza behar dut orain.
|
|
|
Hemy Bengoa, Inventarium ikuskizuna ari ginen Atxagak, Ordorikak eta hirurok ematen jende aurrean eta obra amaitu bezain agudo etorri zen zoriontzera eta aldi berean Andolinek linguista japoniar txiki bat zeukan bere barnean gau eta egun instalaturikerrieta egitera" jan"," jakin"," joateko" espainierazko" jotaz" ahoskatzen genuelako. Ez dakit Atxagari zerbait esan zion horri buruz, agian ez zen ausartuko,
|
baina
niri bai, errieta txikia egin zidan. Nik erantzun nion aspalditik hitz egiten genuela etxean horrela eta jendeak primeran ulertzen zidala.
|
|
|
Zer nahi duten nigandik batek daki,
|
baina
ni leial izan natzaie beti, esaneko, eta nire ahotik ez da inoiz irtengo alferreko hitz egiazkorik, ez egia ez dioen hitz gezurrezkorik ere.
|
|
|
Erratekoz, behin batean, konpainian ohointza bat gertatu zelako estakuruan, lotinant sarjentuek soldadu guztion armairuak miatu zituzten. Ebatsitakoa ez dut uste ediren zutenik,
|
baina
niri, aldiz, eraztun bat edeki zidaten, San Germanera su eta herio sartu ginenean etxe batean hartu nuena; urrezkoa da eta erdian harribitxi gorri bat dauka.
|
|
|
bi txanpon horiek berreskuratzea inork neskatoari ebatsi baino lehen. Zuk uste baino gehiago balio dute,
|
baina
nire biziaz hitzematen dut nik lortzeko ordaindu nuena halako hiru emanen diodala bere oraingo jabeari. Eta zin egiten dut, bestetik, neronek neure eskuaz gomendiozko gutuna izkiriatuko diodala Barraquer mizerrari, Bartzelonako hiriko fisikari ospetsua baita, kontsultara neroni joanen banintz bezalako atentzioa eman diezaion zure babesteko neska horri.
|
|
2013
|
|
|
Lakuaren ertzean nengoen, eta Sara eta Izaskun piramide formako harkaitzetik hegan zetozen pelikano zuriei erreparatzeko eskatzen ari zitzaizkidan;
|
baina
nire burmuinari ezinezkoa zitzaion leku hartan Pyramid Lake, Washoe County, Nevadaeta denbora hartan irailaren 21a, ostirala, egun hotz eta urdina— tinko egotea, eta umetan ezagututako bi mutili buruz pentsatzen hasi zen bere kabuz; haiengana jiratu zen hala nola begiak objektu baten bila.
|
|
|
Nire kalkuluaren zehaztasunak txunditurik utzi ninduen. Ez dakit Alcatrazeko galerietan zenbat jende egongo zen,
|
baina
nik ezagutu ditudan kartzeletan kopuru normala 60koa izaten da.
|
|
|
Aurrenekoak gelditu gabe erantzuten dio: " Egia da hori,
|
baina
ni zu baino askozaz azkarragoa naiz".
|
|
|
Ama ere lo zegoen,
|
baina
niri kosta egiten zitzaidan lasaitzea, eta kristaletik begira jarri nintzen. Ez zeuden urruti Genovako argiak.
|
|
|
—Berak nahi duena esango du,
|
baina
nik badakit. Hollywooden bizi den neskatxa polit bat ezagutu zuen eguna.
|
|
|
Laurogeiren bat pertsona geunden elizako bankuetan eserita. Kasulla morez jantzitako apaiza eta kaleko arropekin zihoazen bi andre mikrofonoaren aurrean txandakatzen ziren,
|
baina
niri kosta egiten zitzaidan haiek esaten edo irakurtzen zutena jarraitzea, eta arretarik jarri gabe egon nintzen harik eta apaizak, hiru anaion bankurantz begira, amaren izena aipatu zuen arte: " Gure
|
|
|
Ordenagailuari begira jarri zen,
|
baina
niregana jiratu zen segituan.
|
|
|
—Ondo, bai,
|
baina
ni segituan joan ninduan ohera. Gainera, hire anaia horiek beti politikaz diskutitzen ari dituk.
|
|
|
Besotik helduta gindoazela, ez zen ezer antzematen. Berak barre egiten zuen,
|
baina
ni ikaratuta nengoen.
|
|
|
Pasa daitezela zomorro akabatzaileak nahi dutenean esan zidan Angelak. Berak artxibora joan behar zuen,
|
baina
nik ez neukan eginkizun zehatzik unibertsitatean. Soilik nire idazle lana.
|
|
|
Hala, etorri zen, eta zera adierazi zidan, aurrerago jende asko zegoela gure zain, gu hiltzeko. Begi aurrean neukan jendea bost multzotan banatu zen, eta, txandaka, multzoetako bat hurbiltzen zitzaidan,
|
baina
nik tropa alde hartara zuzendu orduko erretiratu egiten ziren. Kapitaintxo haietako bat, edo halatsu portatzen zena, etorri zitzaidan, haraino eraman gintuen mutiko gidariaren eske.
|
|
|
" Nire eginbeharra bete dut eraso hauei aurka eginez,
|
baina
nire agindupean dauzkadan indarrekin ezinezkoa da honelako probintzia batean eragin dituzten eta eragin ahal dituzten kalteei azkena ematea". 103
|
|
|
Nik badakit zu zaintzen, nik zu zaintzeko dauzkat eskuetan laztanok. Lurreko zara,
|
baina
nire alboko lurrekoa.
|
|
|
Bizitzan hainbeste samin nozitu dugunoi herioko zaldun beltzak ez digu inolako beldurrik ematen. Izaerak anker jokatu du nirekin,
|
baina
nik bere ezinbesteko agindua betez peatuko diot.
|
|
|
—Bai,
|
baina
nik karraka bat erosi nahiko nuke, badakizu. Lagoak zorabiatuta ematen du eta biltegiko neskato mutikoak barrezka hasi zaizkio; lotsagarri gelditzen ari da.
|
|
|
Horixe da gure ezaugarria. Nire egunetatik aurrera, Urrumiarako izanen dituk nire ondasunak,
|
baina
ni bizi naizeino, ezin diat neuk inolako gupida ekonomikorik ukan, neurekin inork sekula ukan ez duen bezala.
|
|
2014
|
|
|
Ez naiz jendaila horrengana inguratuko. Orain arte ez dizut esan,
|
baina
nire anaia Zumalakarregi delako horrek fusilatuta hil zen.
|
|
|
Ezetz erantzun nahi izan nion,
|
baina
nik neuk ere ez nituen ondo ulertu nire hitzak, eta bere ondoan eseri nintzen hurrengo unean. Kamioia oso polita zen barrutik ere.
|
|
|
EA eta ABren barne debatea itotzen du bide horrek, iragan faltsu batetik ateratzen dituztelako biharko hipotesiak. Nahi genuke denek biografia edo genealogia ospetsua
|
baina
ni beldur ez dugula gezurra egiaz beztituko. Piarres Aintziarten Maiatzeko diskurtsora itzuli behar da.
|
|
|
Sistema xaharrak egia erran eskasa badauka, berriak, rola banatze enuntziatuak konpondu duena. Lehen bertsolaria kantuz ari zelarik bere izenean mintzo zen, hona geroz, badakigu horren bixkia dela kantuz ari, rola duela atxikitzen,
|
baina
ni erraten duelarik j endeak bertsolaria ulertzen du, eta ofizioaren larruan ez da sartzen. Gaiak emanak direlarik posibilitate gehiago badaude antzerki mailan, eta arestian Fredi eta Mirenen zahar etxeko adibidea hagitz argi da, sorkuntza ahal aniztasuna badugu kezka.
|
|
|
" Auzo herriko gaztea naiz, Hiruak bat ekoek zer muntatu duten ikustera jina, Beñat bezala gaxte naiz, atzematen ditut herriko jende ezagunak, baina beti burasoen filtrotik nituen ikusi orain arte eta hor horien estiloari, mintzatzeko berezitasunari egokitu behar dut nihauren lengoaia, ni egonez,
|
baina
ni hori fabrikatuz ere pertsona publiko gisa, etxea beti gogoan. Behar den bezalakotasuna, etxearen ordezkaritza, etxen entzun eta arraentzuna dudalarik:
|
|
|
Ihauteriak Garazin hartzen duen forma. Hitza baliaturik dateke Garaziko euskalkiaren hedapen eremutik kanpo,
|
baina
nik hemen aitzinatzen dudan materiala Garazin bildua da gehienik. Herellek" cavalcade de la vallee de la Nive" izendapenarekin sailkatu zituen gauza horiek.
|
|
|
Gidatzailearen begitartean irakurtzen zen aitzinamendu horren kontzientzia. Denak tira ahala euskaraz ari ziren
|
baina
nik eskolako lagunetan ez nekien euskara nork zekien edo nork ez, edo ulertzen zutenez bakarrik ene gisa. Baina harira.
|
|
|
Emaitza anitzak izan dira. Ez dut dudarik Iñaki Etxeleku toka edo noka ari zitzaiela Matalas eko aktore hoberenei, izan direla kargu atxikitze biziki finak,
|
baina
nik zirtzilak nituen toberara berriz ekarri nahi. Beren espazioan, haientzat moztua zen jantzian sartu.
|
|
|
Plazan zakarrontzia tente geratzen da isiltasunaren testigu. Autobusetik argazkiak estaltzen dira errepidearen abiadurarekin
|
baina
nik sabelean ez dut maitasunik etikaren behatzak ez baitu plastikozko hizkirik laztantzeko denboraren makina. Agian esan zenidan ezetz gure bizitzaren beste aldean baina orainak ez du barkatzen.
|
|
|
Mitoak dio aitak, kartzelako negu luzetan, beroki bati buelta eman ziola, kide sastre baten gidaritzapean,
|
baina
nik ez nuen sekula aita jostorratza eskuan zuela ikusi, ezta beste lanabes batekin ere. Luma eta arkatza salbu.
|
|
|
Astean behin edo, goiz gainean abiatzen zen Pasaiarantz, bila etortzen zitzaion taxi batean, bere enpresako itsasontziek arrantzatutakoaren salmenta egitera. Larruzko zamarra marroi bat eramaten zuen, gudari itxura ematen ziona,
|
baina
nik orduan ez nekien zer ziren gudariak. Esaten zuen jela artean hotz egiten zuela.
|
|
|
Bizirik iraun. Ez dut nire hipotesia egiaztatzeko biderik,
|
baina
nik uste dut ez zela Gernikako bonbardaketaren egunean hil, uste dut bere gainbehera Manzanasen eskutik pasa ondoren hasi zela. Apirilaren 26 batean hil zen, ospitalera eraman zutenetik ze egunetan bizi zen ez bazekien ere.
|
|
|
Entzun dut, geroztik, hainbati euskara erabiltzeagatik gertatu zitzaion hamaika ataka,
|
baina
niri ez zitzaidan horrelakorik gertatu. Istorio bakar bat dut gogoan horri buruz eta guztiz xumea da.
|
|
|
Gero, paseatzera joango ginen egun batean patatak atera egingo genituen. Aitak esplikatu zidan lurraren jabegoa zer zen,
|
baina
niri ez zitzaidan aski arrazoi iruditu. Esan nion hori ez zitzaiola inongo jaberi axolako, beraiek aintzat hartzen ez zituzten lurrak erabiliko genituela, bazterrekoak, eta aitak erantzun gu patatak biltzera joan aurretik beste norbaitek bilduko zituela.
|
|
|
Eskola kideen artean baserritar ugari zegoen,
|
baina
niretzat deigarrienak Loiolako kuarteletatik zetozen militarren alabak ziren. Goizero zalgurdian ekartzen zituzten eta modu berean egiten zuten ibilbidea eguerdian eta arratsaldean.
|
|
2015
|
|
|
Nire aleak lehen orrialdean daroan datari jaramon eginez, 1986ko urtarrilean edo irakurri nuen Rayuela (frantsesez Marelle izenpean argitaratu zen). Liburuak ditut gogoko, batzuk bestetzuk bainoago,
|
baina
niretzat ez dago gustuko liburu baten orrialde bikainen artean txonbo egitea bezalakorik. Julio Cortazarren titulu horrek laburbil ditzake zelanbait hamarkada horretan irakurri nituenak.
|
|
|
Ez noa eztabaidatzera norainoko garrantzia duen aldaketa horrek,
|
baina
nire iritzian ez da gauza bera ingelesezko jatorrizkoan aurkitzea hain aristokratikoa edo den kroketa, eta itzulpenean abarkadunen edozein joko. Nolanahi, asturierazko edizioaren atzeko azalean ondokoa irakur daiteke besteak beste:
|
|
|
Arnasa barik utzi ninduen orduan, Richard Dawkinsen liburu horretako oin ohar batean azaldutakoak. Izenburuak dioenez, liburua geneen gainekoa da eta mugarria suertatu zen, genea ulertzeko perspektiba berri bat plazaratu zuelako, oso polemikoa,
|
baina
nire begietarako aipatu oin ohar horrek eklipsatu zuen gainerakoa. Alegia, Gene berekoiaren bigarren kapituluan, Dawkinsek etsenplu batera jo du DNAren erreplikazio akasbakoaren garrantzia azaltzeko, eta liburuak eskuz kopiatzen ziren garaietara garamatza, kopiak beste kopia batzuetatik kopiatzen ziren sasoietara, eta konparatu egiten du DNAren transkripzio akatsa, greziarrek Biblia hebraieratik itzultzean egin zuten okerrarekin.
|
|
|
Egia da zeren, Enaz banaz aipatuaren osteko isilaldia amaituta —2001eko Agur sagar beltzeran bertsolari liburu ederra aintzat hartu barik—, 2007tik aurrera lau nobela potolo plazaratu ditu gaur arte, Joan ziren izendatu duen ziklo anbiziotsuaren barruan, Marcel Prousten Denbora galduaren bilaren antzera edo. Ez dakit noraino arrakastatsu suertatu diren,
|
baina
ni neu ezezkoan nago, izan ere, urteotan kritikarik ez dute jaso, ez onik ez txarrik, eta hori ez dut uste ikusgarritasun ezagatik gertatuko zenik. Amuriza ez da azken idazle hasiberri ezezaguna:
|
|
|
Badaezpada, eta berriro ere, nire jarrera gogoraraziko dizut: euskal Zera denetatik eta zernahitarikoa izan daiteke,
|
baina
nik euskal diodanean euskara ulertu nahi dut. Hori delako, ez nire iritzi xumea, euskaraz egiten duen jende gehienaren erabilera, ohikoa eta zaharra.
|
|
|
Judu zenbaiten kasua aipatzen du: " ez dut honetan zinez sinesten,
|
baina
nire kulturaren parte da". Uko egiten zaio horrela fedeari, Olentzero edota Gabon Zuhaitzaren kasuetan bezala, argi diogu" ez dugu sinesten, baina umeei sinestarazi behar diegu".
|