|
2000
|
|
|
Badakigu Poulou auzapezaren agirietan Urruña Urrugne dela, baita Frantzia Inperialeko edozein paper ofizialetan ere,
|
baina
euskaldunon artean eta Euskal Telebistan horrela agertzea ez da akatsa, bekatua baizik. Euskara baita gure toponimiaren arloan ofizialtasuna eta zilegitasuna merezi duen bakarra.
|
|
|
Hona hemen italiar edo frantziar bati egingo ez lioketen
|
baina
euskaldunoi behin bainogehiagotan egiten zaigun galdera. Baina, zergatik egiten zaigu guri eta ez italiar edofrantziar bati?
|
|
|
Indiar gorria gure ondorat erori zen eta, hura erori bezain fite, lasterka egin zuen haren lagunak aterantz. Eta Antoniok, perilik neurtu gabe indiar eroria lurretik jasotzen zuela, halaxe erran zion zaldun errabiatuari, gaztelaniaz bai,
|
baina
euskaldunok gaztelaniari eman ohi diogun doinu bereziarekin, zeina An tonioren ezpainetan are bereziago egiten baitzen:
|
|
|
Diosala egin diegu, animoak ematen. Furgoiko kaioletan binaka ipini gaituzte pikoloek,
|
baina
euskaldunik ez elkarrekin. Ohituta gaude pikoloen mendekuetara.
|
|
2001
|
|
|
" Egia da ekitaldi honetan batez ere EAJkoak gaudela,
|
baina
euskaldun guzion Batasuna behar dugu. Gure hildakoak oroitzen ditugu, baina ezin berpiztu, aukera dugunean gure karrikek haien izenak izanen dituzte, baina egiten ahal duguna da, hau bai, espetxeetatik gure presoak ateratzea.
|
|
|
Guardia zibilek, euskaldunak harrapatu ahala kuartelera eramaten zituzten eta presoek ez zuten berez kuartelaren espazio estua utzi behar,
|
baina
euskaldun libreak euskaldun presoa ukituz gero hau ere libre geratzen zen. Guardia zibilek euskaldun guztiak preso eroritakoan bukatuko zen jokoa.
|
|
2002
|
|
|
Kontsolatzen gara pentsatuz are nekezago zirela gure aiton amonak. Segurki ez ziren abertzaleak, sortzekoa baitzen hitza ere,
|
baina
euskaldunak ziren errotik, naturalki, eta bertzerik ezer ez.
|
|
|
Euskal unibertsitatea egundaino ez da ametsen erresumatik lurrera jaitsi,
|
baina
euskaldunok aspalditik biziki nahi izandako desira dela ezin ukatu, 1972ko udaberrian ZERUKO ARGIAk plazaratzen zuen editorialean ikus daitekeen bezala (ikus Hemeroteka). Haatik, urrun samar sumatzen zen amets horren lorpena, eta haranzko bidea nonbaitetik hasi beharra zegoenez, pragmatikoki ekin ziotenekin bat zetorren gure aldizkaria:
|
|
|
Txillardegik oraindik sekulakoak botatzen ditu haren gainean, baina, heterodoxoa zen: euskara maite zuen,
|
baina
euskaldun batzuk ez zituen batere onartzen, eta euskaldunek bera ere ez. Gero, Joana Albret:
|
|
|
Uda batez, Bilboko egunkari batean lanean ziharduela (orduka zebilen, erdi kontratatu edo erdi bekadun, horixe baita profesioan hasteko erritu iniziatiko mingarria?), mutil gazte bat kontratatu zuten kultura kronikak idazteko, beste kazetariren baten ordez aritzeko, nonbait. Kontratatu berria, Santanderrekoa izaki, erdalduna bai,
|
baina
euskalduna nekez. Halakoren batean prentsaurreko batera bidali zuten, eta itzuleran haserre zetorren.
|
|
|
‘Euli horrek ez dik aurrerantzean hegan egingo’; arrazoi zuen; begiraleak bertatik bertara frogatu ahal izan baitzuen euliak erroerrotik moztuta zituela bi hegalak. Igo zen, azkenik, euskalduna oholtzara; ekarri zuten beste kaxa txiki bat, beste euli bat gordetzen zuena; ireki zuten kaxa; atera zen eulia; egin zuen hegan...
|
baina
euskaldunak, orduan, beste bitan eragin zion ezpatari, eta euliak... euliak hegan segitu zuen, arestian baino azkarrago, hori bai: tximistak hartua, itxura batean!
|
|
|
Gaur egun ez nago horren seguru, batik bat Pedro Ugarte edo Luisa Etxenike bezalako idazleen lanak irakurri ondoren (Anjel Lertxundik: " Tradizio zabalago bateko partaide eta euskararenaren auzo, heterogeneotasun deskribagaitz batek marka  tzen du Hegoaldean egiten den gaztelaniazkoa, literatura nazionalista eta antinazionalista ere barne,
|
baina
euskaldunok guztiz miope eta gorrak izango ginateke gaztelaniaz bizi direnak kolore bakar bateko ikusiko bagenitu").
|
|
|
Hasierako urteetan ikasleak gutxi izaten ziren eta euskaraz eskolatubakoak,
|
baina
euskaldun gogotsuak, hori bai. Gaur egungo ikasle gehien gehienek euskaraz burutu dute ikasketa prozesu osoa, baina geletan eta karrajuetan erdaraz entzungo duzu parraparra.
|
|
|
Ez da batere erraza eskularruak jantzita orriak pasatzea. Aznar da kazetarien helburu nagusia,
|
baina
euskaldunak elkarrizketatzea ere merezi bide du. Time k Cristina Cuesta peace activist, Nicolas Redondo Terreros socialist politician eta Carlos Totorica Mayor of Ermua hautatu ditu.
|
|
2003
|
|
|
Euskal Herriaren errealitatea Erkidego Autonomoa baino zabalagoa dela aitortzen du, baina errealitate politiko ezberdinak bizi ditugula ere aitortzen du. Errealitate horiei errespetu zorrotza eskaintzen zaie,
|
baina
euskaldun guztiok elkarrekin bide bera egin dezagun aukerak ere eskaintzen ditu. Testu artikulatua egiten hastean konkreziotarako aukera izango da; orain, bakoitzak bere aldetik testu horretara ekarpenak egiteko garaia da, azken urteotan guztiok buruan eduki ditugun egitasmoak hor txertatzeko garaia.
|
|
|
Gure kultura nazionalaren oinarriak sortu zituen. Kultura hori beti hor egon da,
|
baina
euskaldunok ez dugu sinetsi».
|
|
|
Eta gainera, XX. mendetik atera gabe, Aezkoako euskara modu beldurgarrian ahuldu zen. Hau da, desagertu ez zen desagertu,
|
baina
euskaldun multzo txiki baten hizkuntza izatera pasatu bai. Eta orain, XXI. mendearen hasieran, Aitor Aranak liburu honetan ikertzen duen eskualde nafarreko euskara Zaraitzun eta Aezkoan bakarrik entzun daiteke.
|
|
|
8 Holakoxea da gure Jaungoikoa,
|
baina
euskaldunon arriskua: jansenismoa.
|
|
|
Sarri entzuten dugu komunikabideetan erkidegoko eskola publikoari egiten zaizkion laudorioak. Ez dut ukatzen zenbait arlotan ondo jokatzen duela,
|
baina
euskaldunok zer pentsatu behar dugu eskola hori gure herrira datozenak euskalduntzeko gai ez bada?. Eta are gehiago:
|
|
|
Bizkitartean ETAk bere agirietan, eta euskal abertzaleen gehiengoak gatazkari aterabide baten emateko Frantzia eta Espainiaren esku hartzearen eskatzen segitzen du, gatazkaren lehen hobendunak bi estatu zapaltzaileak balira bezala. Hein handi batean erantzukizun erraldoia dute,
|
baina
euskaldunek berek ere bai funtsean. Karia horretara, biziki interesgarriak ziren treguak iraun zuen hamazazpi hilabeteetan plazaratu azalpenak:
|
|
|
Oso talentu gutxirekin irten zen mundura diktaduraren bukaeran, eta harriduraz ikusten dut horretan lortutakoa". Diktaduratik euskaldun atera ginen, kostata
|
baina
euskaldun; itxaropentsu etorkizunari begira, harro egin ahal izandakoaz. Talentuak eutsi ei gaitu bizirik, talentuak proiektatuko du gure ametsa horizonte berrietarantz.
|
|
|
Justifikatu, nahi dena justifika daiteke, Lev Tolstoi idazlearen aitonak Holandara bidaltzen zuen bere arropa zuria garbitzera, Mosku hegoaldeko Tulatik; bere logika izango zuen, aitonak hala egiten baitzuen. Elebitasuna antzua da guretzat, ez dakit Vasconiarentzat,
|
baina
euskaldunentzat bai.
|
|
|
Ikusteke dago euskararen deabrutzea ren ondorioak zeintzuk diren,
|
baina
euskaldunok katakonbetara bidali nahi izate horrek sikiera balio luke baieztatzeko instituzioetako babesa bitartekoa dela beti eta ez dela inoiz helburu bihurtu behar.
|
|
2004
|
|
|
Nork noren izana biltzen du hor bere baitan? Euskaldunak sortu du euskara, bai, jakina,
|
baina
euskalduna zer da hor euskararik gabe. Hor ez dut nik sumatzen euskararen tresna izaerarik.
|
|
|
Euskal hiztunen koherentziaz ideia hobea dutenek ez dute asko usteko,
|
baina
euskaldunak errazegi jotzen du erdarara. Joxean Ormazabal ere gogaide dugu iritzi horretan:
|
|
|
euskaldun izateko era asko egoteari zor omen zaio Baroja ere euskaldun (idazle) izatea. Jakina, bada, euskaldun izateko modu asko eta asko daude, hori bagenekien,
|
baina
euskaldun era batera edo bestera izateko, lehenengo eta behin, euskaldun izan behar da. Euskaldun ez dena ezin da era bateko edo besteko euskaldun izan, eta, gisa berean, euskal idazle izateko, euskara darabilen idazle izan du, nekez izan daiteke-eta euskal idazle erdal idazle izanik.
|
|
|
–Euskaldunok zokoratuak gaude Durangon, megadenda bat bihurtu delako. Ez daukat ezer erdaldunen kontra,
|
baina
euskaldunon lepotik ateratzen dute mozkina Durangon, ze mobilizazioa guk eragiten dugu, ez beraiek. Lehen han erdaldunen gauzak ziren euskal gaiak, eta Euskal Herriari buruzko gaiak, eta hizkuntzari buruzko gaiak, eta eragina zuen euskaltzaletasunean, hori galdu egin da.
|
|
2005
|
|
|
Hegoaldean, aldiz, ohiko Batzar Nagusiak, batzar errepresentatiboak, kultura politikoaren erakusle eta ikur bihurtu ziren. Historiografian iparraldekoak euskaldunen historiak eurrez burutzen hasi ziren, euskaldunen jatorriaz kezkatzen zen his toriografia mota berri hau,
|
baina
euskaldun guztiez arduratzen zen, horra bada bere berezitasuna. Gogora ditzagun Chaho Belzunze, Bladé, Jaurgain.
|
|
|
Agatak apalki arrapostu egiten zion, Louisek jasan zezakeen Arbideko euskalki tinkoa ahalik hurbilena marmaratzen saiatuz. Andere xaharrak ez zeukan euskara komunikatzeko,
|
baina
euskaldun frankoren moduan, ohiko komunikazio sareetarik baztertzeko, nork bere eleen zurunbiloaren klandestinitatean gorde eta gerizatzeko. Euskaraz hitz egiteak Agatak bezperan lurrean bildu erakunde armatuaren agiriaren antz handia zeukan:
|
|
2006
|
|
|
Parisen, adibidez, ez da deus! Kortsikarrak eta bretoiak presente dira,
|
baina
euskaldunak ez. Arazoa da Iparraldean amateur izateko ohitura dagoela.
|
|
|
%90az goiti berriki irakurri dudanaz. Ez arabiar edo beltzen esklabuz,
|
baina
euskaldun peto petoen fantasmen esklabu: «Haz realidad tus sueños» dio publizitateak.
|
|
|
Nonbait irakurri dugu gastu sozialetarako dirutzak murriztu ditzaten kanpainaren barruan John Williams kontserbadoreen alde ari dela;
|
baina
euskaldunoi ez digu inporta: gu 2007an %4 baino haboro haziko omen gara.
|
|
|
Ez da zehatza esatea lehen baino hainbeste hiztun gehiago dagoenik. Hiztunak, euskaldunak zehazki, jatorrizkoak (berezko hazkuntza), eskolak ekarrita, bere kasa edo euskaltegietan euskaldunduak,... izan daitezke
|
baina
euskaldunak, gainontzeko edozein hiztun bezala, hil daitezke (berezko galera), Euskal Herritik aldegin edo, eta gure egoeran eta hori bakarrik euskaldunei gerta dakieke, euskara ahaztu eta euskaldun izateari utzi. Ondorioz berreuskalduntzea bi norabidetako prozesua da.
|
|
|
Berreuskalduntzea bi norabidetako prozesua da, hiztunak irabazi eta galdu egiten dira. Euskaldunak jatorrizkoak, eskolak euskaldunduta edo beranduago bere kasa edo euskaltegietan ikasitakoak,
|
baina
euskaldunak, beste hiztunak bezala, hil, Euskal Herritik alde egin, edo, hiztun normalizatuek ez bezala, euskara ahaztu eta euskaldunak izateari utz diezaiokete.
|
|
|
Bigarren aukera nazioartean euskal soziolinguistikari buruzko ikerketa eta lanen berri eman ahal izatea da. Ingelesez idatzitako liburuak (Amorrortu 2003) euskal soziolinguistikaren ikuspegi orokorra eskaintzen du, ingelesdunari begira,
|
baina
euskaldunentzat ere baliagarria izan daiteke, atzerrian euskal soziolinguistikari buruz aztertutakoaren berri ere ematen baita. Beraz, irakasgaiaz aparte euskal soziolinguistikaren nazioarteko
|
|
|
Protestantismorik ez dugu apenas izan, salbuespenak salbuespen,
|
baina
euskaldunoi protestantismoari, etika kalbinistari, lotzen zaizkion zenbait nortasun ezaugarri erantsi zaizkigu:
|
|
|
Euskalduna izan ala ingelesa izan, berdin berdin dio. Egia da hemen praktikatzen dela gehien, bertan sortutakoak direlako,
|
baina
euskalduna edo ingelesa izan, kirol honetan ez dago hitz egin beharrik, eta berdin dio.
|
|
|
Erdaraz jarraituz gero, deskarga handituz joanen litzateke, eta, arrazoizko eta zentzuzko tartea bukatutakoan, euskaraz egin ezean, hiztuna hitzik gabe uzteko moduko deskarga eginen lioke. Erradikala, agian,
|
baina
euskaldunen artean hizkuntzarekiko leialtasunik eza eragozteko eraginkorra oso.
|
|
|
beti egon izan da kultur hizkuntza bat (latina lehenengo, gaztelania gero) eta bigarren mailako bat (euskara). Beraz, euskara euskaldunen hizkuntza da, bai,
|
baina
euskaldunek eurek soilik bigarren mailako kontuentzat erabili izan dute beti: adibidez, euskaldunek zerbait idatzi behar zuten guztietan latinera edo gaztelaniara jo izan dute; bereziki literaturan, inoiz ez da zinezko literaturarik egin euskaraz.
|
|
2007
|
|
|
EBk izugarrizko kontraesanetan ezartzen du Frantzia. EB ere ez dugu gogoko, merkatarien Europa ez dugu maite,
|
baina
euskaldunok instituzioa izango dugu, ez abertzaleena bakarrik, herri honen izaera politikoa aitortuko duen instituzioa.
|
|
|
Zentzu honetan, euskal hiztunen komunitatearen jarrera ona funtsezkoa izango da. Atzerritar batek euskara ikasten duenean, txalotu eta lagundu egiten diogu,
|
baina
euskaldun berriarekin ez dugu berdin jokatzen.
|
|
|
397 Laburki,
|
baina
euskaldunok ere gure aiputxoa dugu, IV. Partea, 16 Liburua, I. Kapitulua.
|
|
|
Bi nazio identitateenaraberako egin gaituzte, nor bere nazio hizkuntza, nazio kultura eta lurraldeaoinarritzat hartuta. Garai bateko euskal identitate etnikoak gutxienez herri bakarbaten kide sentiarazten zuen alde bateko eta besteko euskaldun frantsestu edoespainoldu gabea,
|
baina
euskalduna bitasun linguistiko eta kulturalean murgilduahala, euskalduntasunaren errealitate soziolinguistikoa erauzi egin dute etaelkarrekiko haurridetasuna eta kidetasuna lurperatu.
|
|
2008
|
|
|
Taldea osatzen zuten, ez euskaldunak zirelako, baina bai euskaldunak zirelako. Neke da esplikatzen… Ez ziren euskaraz mintzatzen, ez zuten ezer bereziki euskaldun, ez dantza ez beste, ezer ez,
|
baina
euskaldunak ziren denak. Hori ziur dakit.
|
|
|
Gaur Oteizari omenaldia, atzo zabarkeria, zenbat eta zenbat ahaztutakoak, euskara edo erdara,
|
baina
euskaldun sentimentuarekin, kultur egileak.
|
|
|
Euskaldun gehienen euskara jarduna maila etnikoan ahitzen baldin bada, euskaldun gehienen nortasuna ez dagokio nazio identitateari. Erdaldun gisa oso oso modernoak izango gara euskaldunok, gure identitate erdalduna kultura idatzian ere moldatua daukagulako,
|
baina
euskaldun garen bezainbatean, nortasun etnikoaren gatibu gara.
|
|
|
orrek gure anai ordetzat baino ez dauguz ezautu nai. Euskaldunak daiz,
|
baina
euskaldunak izenez.
|
|
|
Eztabaida zaharrak nahi dituzte berriro piztu, hala nola «kalitatea versus hizkuntza» dilema faltsua. Unibertsitateko irakasleentzako sarbidea bera da euskaldun izan zein erdaldun,
|
baina
euskaldunoi plus bat eskatzen zaigu: karrera akademikoaz gain, irakaskuntzako materiala euskaraz prestatzea, askotan hizkuntza teknikoa bera sortu beharra...
|
|
|
Dagoeneko seigarren urtez Aste Nagusirako egitarau alternatiboa prestatu dute Donostiako Piratek. Besteak beste, «udalaren filosofia merkantilistatik» ihes egin eta «egitarau xume
|
baina
euskaldun, parte hartzaile eta parekide bat eskaintzeko asmoz» jardun dute aurreko bost urteetan, eta aurten ere asmo berarekin datoz.
|
|
|
Nahi baino gehiagotan, dena dela, itzulpenek akats ugari izaten dituzte edota txarto itzulita izaten dira. Norbaitek esan zuen arnasten dugun airea oxigenoz, hidrogenoz eta publizitatez osatua dago [ela],
|
baina
euskaldunok esan genukeena da guk arnasten dugun airea oxigenoz, hidrogenoz eta erdarazko publizitatez osaturik dago [ela].
|
|
|
Gaur egun euskaldunaren irudirik edo prototiporik ez dagoela esanez hasi zen Xamar. Estereotipoak hor daude oraindik ere (txapelarena, adibidez),
|
baina
euskaldun bat ezagutzeko ez da nahikoa ikustearekin; euskalduna zein den jakiteko entzun egin behar da. Eta, horretarako, ariketa txikitxo bat egin genuen.
|
|
2009
|
|
|
lokala, bazkideak, zerbitzu eskaintzak itzulpenak, pisukide euskaldunak, lan poltsa... berri-papera, denda... Emaitzen artean lorpen ugari eskuratu dituzte urte hauek guztietan,
|
baina
euskaldunen komunitatea trinkotzetik orduan bezain urrun dira agian.
|
|
|
Azpiegituron ugaritze eskerga euskal herriaren biriken inguruko hesia estutzen ari da. Eta badakite hori,
|
baina
euskaldunek produktu erakargarriak kontsumituz aterako dira aurrera. Gainera, diotenez, ez da ozpin eta ezkor izan behar.
|
|
|
Batzuk ez zaizkit sobera gustatu baina beste batzu bai. Gauzen kondatzea
|
baina
euskalduna egonez, horretan da korapiloa. Urbeltzek egin du Tango bat eszenan.
|
|
|
Ba al dakik zer esan zidan lehengoan osabak? Misio lur ditugula Afrika eta Txina, bai,
|
baina
euskaldunok Euzkadi, lehenik eta behin.
|
|
|
IKERNE. (umoretsu) Katalanak etzarete,
|
baina
euskaldun burugogorrak bai. Seko burugogorrak gainera.
|
|
|
euskara, euskal historia eta geografia, eta folklorea. Bestetik, ikasgai praktikoak
|
baina
euskaldunek Argentinan zuten lan aukeretara mugatuak. Horrela bi lerro ireki ziren:
|
|
|
Munduan telebista bakar batek eman zuen albistea euskaraz. Biharamunean ez zegoen egunkaririk,
|
baina
euskaldunak bazeukan non informatu. Egunkari hau hobea edo txarragoa den gisan izan liteke ETB kritikagarri, baina BERRIA itxita erdaraz irakurri dugu egunkaria.
|
|
|
PSE EEren politikak ez duela euskararen inposaketarekin zer ikusirik gaineratu du: Euskaldun izateko ez da beharrezkoa euskara jakitea,
|
baina
euskaldunek euskaraz aritzeko eskubidea dute erkidego elebiduna izanik. Horrelako mezuekin PPk esateko ezer ez duela frogatzen dela, uste du Lopezek.
|
|
|
Jarduneko lehendakariari argi baino argiago ageri diote zeintzuk diren orain jeltzaleriak entzun behar dituen mezuak. Katalanek daramate ospea,
|
baina
euskaldunok ere poltsikoari dagozkion kontuekin ez gara txantxetakoak, antza; lehenengo, obligazioak, geroago debozioak. Izan ere, krisiak berak gauzka artegaturik, ez horrenbeste aberrigintzak.
|
|
|
Ahoz asko erabiltzen dugu,
|
baina
euskaldunok bagara internazionalistak?
|
|
|
Parisen hasi zen euskara ikasten Rami Mebarki. Frantziako hiriburura iritsi zen antropologia kulturaleko ikastera,
|
baina
euskaldun bat ezagutu, harekin maitemindu, eta euskaraz ikasteari ekin zion.
|
|
|
Ba al dakik zer esan zidan lehengoan osabak? Misio lur ditugula Afrika eta Txina, bai,
|
baina
euskaldunok Euzkadi, lehenik eta behin.
|
|
|
Beste modu batera ere formula daiteke kontu bera: Urlia euskalduna da,
|
baina
euskalduna izateaz gainera den guztiak bakarra egiten du, gizabanako.
|
|
2010
|
|
|
Euskadik lortu zuen garaipena, Balear irlen aurretik, eta hirugarren Reyno de Navarra taldea sailkatu zen. Euskadik eta Balear irlek berdindu egin zuten puntuetan,
|
baina
euskaldunek proba gehiago irabazi zituztenez, garaipena eurentzat izan zen. Dorleta Eskamendi, Tania Calvo, Hodei Mazkiaran eta Unai Iparragirre probaren bat irabazi duten euskaldunak.
|
|
|
Gaurko hautagaiaren izena Khendud Taki da. Sahararra da,
|
baina
euskalduna ere bai, aldi berean. Bere lagunek castingera aurkeztera animatu dute, ez baita inoiz saharar bat izan saioan.
|
|
|
ateismoa, azken batean?; egun haietako batean, gainera, zera esan zidan: misio lur asko zirela, bai, munduan (Afrika, Txina eta Amerika),
|
baina
euskaldun batek, lehenik eta behin, Euzkadi hartu behar zuela misio lurtzat?
|
|
|
Beraz, ikusten genuen Europa zela harremanetarako esparrua. Eta hezkuntzaren zeregina, izatekotan, etorkizuna prestatzea denez, garbi ikusten genuen euskaldunon lurraldean euskara izan behar zela nagusi eta ardatz,
|
baina
euskaldun gizabanako horiek Europako beste hizkuntzetan aritzeko gai ere izan behar zirela. Etorkizunean, ikastoletako ume horiek mugarik gabeko Europa batean biziko zirelako.
|
|
|
Ondo pentsatzen jarrita, herrialde haiekiko Espainiaren kolonizazio hartan, deitu nahi baduzu konkista, lapurreta, txikizio, sarraski edo denetarik,
|
baina
euskaldunok ere partaide izan ginen. Hiru euskaldun mota aipatuko nituzke amerikano deitu hauen artean.
|
|
|
ateismoa, azken batean—; egun haietako batean, gainera, zera esan zidan: misio lur asko zirela, bai, munduan (Afrika, Txina eta Amerika),
|
baina
euskaldun batek, lehenik eta behin, Euzkadi hartu behar zuela misio lurtzat...
|
|
|
Gauza bera gertatzen da Tuteran,
|
baina
euskaldunekin. Tuteran lan egiten zuen Zamorako Pedro Lopez albaitaria 1535ean Iruñeko lanposturako aurkeztu zelarik, auzia sortu zen besteak besteerdalduna zelako eta behar zen izan euskalduna:
|
|
|
Nik lan hau ez dut nahi itzulia izan dadin. Ez ahalke naizelako, frantsesei gauza ber bera esplika niezaieke ahoan bilorik gabe,
|
baina
euskaldunei mintzo bainaiz, semeari erraten dizkiodanak ez ditudalako itzultzen. Gure artekoa da.
|
|
|
Antoine d’Abbadie Thompson aitzindari ibili zen Afrikako esplorazio eta kolonizazio eginkizunetan. Irlandarra sortzez, Dublinen jaio baitzen 1810ean,
|
baina
euskalduna eta etiopiazalea. Fisika eta geografia ikasketak egin ondoren, munduan zehar ikerketan ibili zen:
|
|
|
– Guk Eutsi gogor genuen;
|
baina
euskaldun gutxi ginen letrak dioena ulertzeko, eta rock zale gutxi.
|
|
|
Estatu bateko ministroa bahitzera goaz. Ez dugu antzeko lanetan esperientziarik,
|
baina
Euskalduna desager ez dadin egin dezakegun ekintzarik eraginkorrena da. Txakurrek ETAkoak izan direla pentsatuko dute.
|
|
2011
|
|
|
Eta airearen kutsadurak oraindik ere markak hausten ditu. Euskalduna da Goierri, erdalduna bezainbat,
|
baina
euskalduna da. Hori da Goierri, hori ere bada.Besterik da zer saltzen den, eta nola, eta zer ikusten den.
|
|
|
Generoko film labur bat da,
|
baina
euskalduna. Oso generokoa, eta oso euskalduna.
|
|
|
Gure burua subjektu erreprimitutzat jotzen genuen heinean, hasi ginen nazio arazoa geureganatzen. Ez genuen ideia independentista argirik
|
baina
euskaldunak eta gazteak ginelako erreprimitzen gintuztela ikusi genuen. Hortik dator Anarkherriaren tesi nagusia:
|
|
|
Orduan bertsolaritzak nigan eragina gaztetatik izan du eta gero, kantatzen hasi nintzelarik eta hasi ginelarik, momentu bat izan zen Antton Valverdek eta nik elkarri esan geniona, 72 urte inguruan edo 73an, Ez Dok Amairu desegina zen eta topatzen ginen Antton eta biok bederazkako kantaldietan eta berak kantatzen zituen, aitaren eraginez (Antonio Valverde euskaldun berria zen,
|
baina
euskaldun berri kulturaduna eta gainera oso oso euskarari emana, hainbeste ze bertsolari txapelketetan eta, mahai burukoa izaten zen eta euskaraz ere idatzi zuen eta abar. Eta orduan, hark asko maite zuen bertsolaritza.
|
|
|
Cuencako edo Montpellierreko batek nekezago ikusiko du,
|
baina
euskaldun kontzienteari begiak berriro kliskatu orduko ager lekioke: aniztasun kultural eta hizkuntzazkoak, giza aniztasunak?
|
|
|
Baina nire begietan, aldiz, pertsonaia ez da oso erakargarria, bai ordea hura erabiltzea amazigen eta euskaldunen paralelismoak trazatzeko eta haietaz hausnartzeko. Eta hori da, hain zuzen ere, 23 kapitulu hauetako 300 orrialde luzeetan gehien apreziatu dudana; bestea, Arrifeko amazigen Historia, interesgarria da beti ere eta ondo kontatuta dagoela dirudi,
|
baina
euskaldunekiko konexioarengatik ez balitz indar asko galduko lukeelakoan nago.
|
|
2012
|
|
|
Gehiena erdalduna da,
|
baina
euskalduna ere, hainbat. Egunean, euskaraz asko egiten dugu hemen, bezeroak ere badakielako euskaldunak garena.
|
|
|
Bilaketak euskaraz egiteko ohiturari buruz daturik ez dagoela,
|
baina
euskaldunak hainbat bilaketa erdaraz egiten dituela sumatzen du Goikoetxeak," euskaraz bilatzen saiatzen direnean, ez dutelako gura dutena aurkitzen". Horregatik da garrantzitsua, bere iritziz, euskaraz sortutako webguneek SEOri garrantzia ematea;" bestela euskaldunek ez dute euskaraz bilaketarik egingo".
|
|
|
Modernitatean erdaraz egin da euskararen gaineko lana, euskararen aferak ebazteko gunea erdara izan da, beregain izan nahi duen euskalduna, bere ahalmenaz jabetu delarik, subjektu izaten hasten da meta euskalduna den neurrian, hau da, euskarari buruz euskaraz pentsatzen eta erabakitzen hasten den neurrian eta horrela, euskarari buruaskitasuna aitortzen dion neurrian. Meta euskaldunak, euskaldun huts eta soila ez bezala, erdaraz bizi behar izan du eta ondo asimilatu du zer den diglosia;
|
baina
euskaldun izaten jarraitu nahi du. diskurtso batek hala sinestarazita, euskaldun izateari aitortu dio egiazkotasuna. Meta euskaldunak euskaldun izateari eusten dio berariaz, ez bizi munduaren edota jendartearen eragin hutsaren ondorioz, ez da euskal bizi mundu bizi eta sano batek eman zezakeen euskalduna, aitzitik, euskaltasuna du proiektu, osatu eta sendatu behar den egitasmoa.
|
|
|
Aspaldi idatzi nituen Euskal Herrian bi dimentsio daudela, euskalduna eta erdalduna. Bata bestearen gainean daude,
|
baina
euskaldunok erdal dimentsiora pasatzeko aukera dugun bitartean, erdaldunak ezin dira euskal dimentsiora sartu. Erdal guneetako bertso eskolek euskal dimentsioan sartzeko tresna ematen diete eskolak euskal hiztun bihurturikoei.
|
|
|
Etsipenetik idazten dugula ezin ukatu, baina ez gatoz hil kanpaiak jotzera. Garai berriak ditugu,
|
baina
euskaldunak espabilatu ezean garai berriak «zaharrak berri» bihurtuko zaizkigu azkar baten. Espabilatu behar dugu etxean, lanean, jolasean, tristuran eta pozean.
|
|
|
Erreken ura ezin gardenagoa aurreikusi genuen, eta glaziarren elur urdinxka ere bai, baina lakuena, berriz, turkesaz tindatuta zegoen. Zuhaitzak ere irudikatu genituen, ez quenual ak jakina,
|
baina
euskaldunak izanik, ezin izan genuen hango zuhaitz urritasuna irudikatu. Non ote dira arbasoen basoak?
|
|
|
Elebidun hartzailea: badakite zerbait euskaraz
|
baina
euskaldun
|
|
|
" itxi bizi zeitezala euren erlijinoe, euren oitura, edo kostunbre, euren lege, eta euren euskeran". Jakina, Jesus jaio gabe zegoen, kristautasuna gero nagusitu zen,
|
baina
euskaldunak jatorrizko monoteistak izan zirela uste zelako, ez zegoen horretan kontraesan nagusirik. Azken batean, Jesusen jaiotzak erabat bete zituen ohiko balore nagusiak.
|
|
|
Eta bitartean, Bizkaia aldean futbolaren potentzial askatzaileaz gogaituta gaudenok, Raxoik, Europari erreskatea eskatu ondoren, Eurokopan zeinen ondo pasatzen duen ikusi behar. " Mundua suntsitzen da gure inguruan eta gu maitemintzen gara", esaten dio Ingrid Bergmanek Humphrey Bogarti Casablancan,
|
baina
euskaldun asko ez dago Espainiarekiko maitasun kontuetarako. Subiranismoak burua altxatzeko arrazoiak topatzen ditu eta dudarik ez gaiak luze eta zabal joko duela hurrengo hilabete elektoraletan.
|
|
2013
|
|
|
Espainiako agintariek ere nabarmendu dute hori. Paradoxikoa da,
|
baina
euskaldunoi edozer egitea libre zela uste zutenek, ikusi dute marra gorria. Itxi kazetak edo aipatu armada, baina kontzertua ez ukitu.
|
|
|
Badakizu, dena ematen duten horietakoa zen. Gu ere ematekoak gara,
|
baina
euskaldunek asko ematen dute. Mahaia jarri eta dena berak egiten zuen.
|
|
|
Euskaldunak Eguberriko kantuen emateko elkarretaratzen zirela idatzi zuen Saint Pierrek. Beste urte batez, Eguberrietako mezak ahal bezala nola ematen zituzten kontatu zuen,
|
baina
euskaldunek hitzordua ez zeukatela huts egitekoa gehitu zuen. Berez egun garrantzitsuak direnak giristinoentzat, gerla denboran garrantzi handiagoa hartzen zutela islatzen zen Saint Pierreren eta besteen testuetan.
|
|
|
Eskualduna ren lana ez zen izan euskaldunak frantses zirela azpimarratzea, edo ez zen horretara mugatu. Frantses izaerari ñabardurak ezarri behar zaizkio,
|
baina
euskaldun izaera agertzen bazen ere, hor ez zen ikusi behar euskaltasunaren aldarrikapen abertzale bat. Azkenik, giristino izaerak funtsezko garrantzia zuen.
|
|
|
Batek eskola laikoaren aldeko mezua zekarren, eta beste batek amodio solasak. Bere laikotasunetik idatziak ziren testuak ziren,
|
baina
Eskualduna ren orduko buruzagien ildoarekin ez bazuten bat egiten ere, eta Manex Hiriart Urrutirekin zenbait kalapita izan bazituen ere, Etxepare, oro har, anitz inplikatu zen astekari hartan eta haren ildo nagusiekin bat egiten zuten artikuluak idatzi zituen gehienetan.
|
|
|
Michael Jeismannenarabera, mugimendu hura zen azken gerla izanen zela amestea alferrik zela zioen bakarra. Azkenean Alemaniak gerla galdu zuen,
|
baina
Eskualduna koek eta Action Française koek hein batez asmatu zuten bakea ez zela betirako izanen. Fischerrenarabera, Alemanian berean berehala zabaldu zen gerla ez zutela ahuleziagatik galdu, baizik eta barne «traizioengatik».
|
|
|
Beste behin, Belfort ingurutik joan behar zutela kontatu zuen. Leku hartan ez zeudela gaizki idatzi zuen, gudurik ez zegoelako,
|
baina
euskaldunek etxera itzuli nahiko zutela gehitu zuen; hala ere «Jainkoaren nahia» egin zedin eskatu eta onartu zuen, argi utziz herriminaren eta Euskal Herriarenganako maitasunaren gainetik, eginbidea ontzat hartzen zuela eta gerlan behar adina jarraitzeko prest agertu zela.
|
|
|
Hala ere, eman dugun pasarte horretan ageri zen euskaldunak frantsesak zirela uste zuela. Hain zuzen, hiru euskaldunez mintzo zen, euskaldunak zirela zehaztuz,
|
baina
euskaldun horiek beste nortasun bat zuten gainetik, hala nola frantsesa, Zerbitzari ren arabera. Hots, euskaldun izatea frantses izatea zen.
|
|
|
Euskaldunek, laborariak eta giristinoak izanik, aise obeditzen zuten, horretara ohituak zirelako. Horrek ez du baitezpada erran nahi borondate onez eta onespenez egiten zutenik gerla,
|
baina
Eskualduna k hori ematen zuen aditzera.
|
|
|
Gudu hartan zernahi gertatu zen, eta ez zen dena Adémak kontatzen zuen bezain sinple,
|
baina
Eskualduna ren mezua sinplea zen: aliatuak irabazten ari ziren.
|