|
2000
|
|
|
Munduan zehar gehien heltzen den fruta da sagarra,
|
baina
Euskal Herrian oso gurea dugu. Grezian, duela 5.000 urte, aski ezagunak ziren bere ezaugarriak.
|
|
|
Caracasen sentitu nuen zera bat da, zeren han pintadak denak dira maitasunezkoak, eta ez dakit beste norbaitentzat,
|
baina
Euskal Herritik datorren norbaitentzat «paretak ez dira maitasunerako, paretak dira borrokarako» irakurtzea oso arraro egiten zitzaidan. «Amnistia osoa» ikustea normala zaidan bezala «Maite zaitut» ikustea ez da normala.
|
|
|
Gerra zibilaren hasieran futbol partida oro bertan behera geratu ziren,
|
baina
Euskal Gobernuak hegazkin propio bat behar zuela eta, 1937ko hasieran ANV eta EAJ (berez Euzko Gudarostia izenez) alderdien arteko lagun arteko norgehiagoka batzuk antolatu ziren. Jendearen aldetik erantzuna ezin hobea izan zen eta 22.000 pertsonek San Mames lehertzear jarri zuten.
|
|
|
Ez dakigu Euskal Telebistako arduradunek horrelakorik espero zuten,
|
baina
euskal jatorriko argentinar senatore baten ekimenez, Hego Amerikako lurralde honetako Senatuak" Canal Vasco" jasotzea interes publikotzat jotzea erabaki du.
|
|
|
Zuzendariak berak apustu bat lez ikusi du" Ingura Mingura" ren sorrera,
|
baina
Euskal Herrian lan dezente egin beharra dagoela uste du: " Berrikuntzekin hasi baino lehen dantza tradizionalean ikasteko asko dago.
|
|
|
Sarrionandiak liburu honetan bildu dituen ipuinek zerikusi tematikoa badute aurreko bi ipuin bildumetakoekin: iragana, mitoak, leienda eta abarrez mintzatzen jarraitzen du,
|
baina
euskal historiaren iraganaldiko une erreal batzuetara ere egiten du Matalasen garaietara, guda zibilaren garaietara, Etxepareren garaietara...
|
|
|
Holan eta Fernando Pessoari zor die gehiena. Joseba Sarrionandiaren poesiak beste literato askoren literaturaren oihartzuna biltzen du altzoan,
|
baina
euskal literaturaren baitan Jon Miranderen sentsibilitatea du hurbilenik, zalantzarik gabe. Behin eta berriro baieztatu dute hau kritiko ezberdinek, 1979" Maggie indazu kamamila" bezalako narrazioek Miranderen ipuinen giroa ekarri ziguten atzera.
|
|
|
Hegoaldeko herrialdeetan ezda bien arteko loturarik ikusten: izan ere, Bizkaia eta Araban populazioaren erdia daetorkina,
|
baina
euskal herritartasuna etorkin gutxi duten Iparraldeko herrialdeetanbezain hedatuta dago, hedatuago kasu batzuetan. Azken herrialde hauetan pareanagertzen dira nortasuna eta jatorria:
|
|
|
Zerikusi zuzena diogunean hauxe esan nahi dugu, alegia, artikuluak ez duela ezertarako aipatzenEuskal Herria, osorik zein bere zati bat?, eta soilik Espainiaz ari dela. Artikulu batek Estatu Espainiarosoan eragina duen gertaera bat aipatzen badu (esaterako, Madrilgo Gobernuaren Ministro kontseiluakhartutako erabaki bat)
|
baina
Euskal Herria era espezifikoan aipatzen ez badu, orduan. Espainiarekin soilikzerikusia duen artikulutzat, hartu dugu.
|
|
|
Selekzioen errebindikazioa estatututik aterata dago; horregatik, euskal selekzioaklegalak dira. Niri espainiar selekzioak bost axola;
|
baina
euskal selekzioak egondaitezela.
|
|
|
Sei herrialdetako Euskal Herria dugu Bizkaiko golkoan,
|
baina
euskal jatorrizkoeuskaldunak mundu osoan zehar dabiltza. Horietatik ez gutxik nahi dute zilbor hesteasorterriarekin osasuntsu mantendu.
|
|
|
– Tira, ederto dago hori dana,
|
baina
Euskal Herriaren etorkizuna kalean jokatzen da, hirietan batez be, ez hemen. Hemen alferrik gagoz.
|
|
2001
|
|
|
Hortik ere bai, baina ez halabeharrez. (...) Hemen egiten den kultura zehaztea erraza da,
|
baina
euskal kulturaren ezaugarritzat hartzen diren aberriarekiko maitasun eta borroka hori (horrelakorik sinestea zilegi balitz) nola neurtzen dituzte. Baten batek esango du(...) Barricada eta La Polla euskal kulturan sar daitezkeela, baina La Oreja de Van Gogh ez(...).
|
|
|
Baina, hau ez da bakarrik gertatzen presoen gaiaren inguruan, gai guztietan antzeko zerbait gertatzen ari da gaur egun. Irakaskuntzako gaien inguruan eta euskararen aurkako erasoen inguruan, esaterako. Gai hauen guztien gainean kontzientzia eta sentiberatasuna badago egon,
|
baina
euskal gizarteak ez du guztiz erantzuten ere. Fenomeno honi bahiketa etikoa deitzen diot neronek.
|
|
|
Herriari, Euskal Herri osoa ez den
|
baina
Euskal Herriaren abangoardia den EAEko populuari, egindako inbertsio erraldoi horren emaitza sinatzea baizik ez zitzaion geratzen. Hori eskatzen zuen logikak, dena erabakia dela, dena manipulagarria dela, dena lotua dagoela dioen logikak.
|
|
|
Iruñeako Gobernutik ezin espero Madrilekin bat egite besterik, baina, zer dela eta Gasteizekoaren isiltasuna? Kapitala eta burgesia ikutzen dituzten gaietan fiskalitatea, Kontzertu Ekonomikoa…\ berehala erreakzionatzen dute,
|
baina
euskal langileriaren eta Euskal Herriaren burujabetzaren aurkako tamaina honetako eraso baten aurren, txintik ere ez! Eta, euskal enpresariak?
|
|
|
Guk erantzun dugu ez garela Europako Federaziotik irtengo. Espainiako Federazioan sartuko bagina, gure eskolak mantenduko genituzke,
|
baina
euskal fitxa galduko genuke eta euskaldun moduan parte hartzeko aukera ere bai.
|
|
|
Esate baterako, Txuma Lasagabasterrekgurean euskal nobelaren errepresentazio gaitasunaz agertu dituen zalantzak, hauda, gure errealitatea irudikatzeko orduan euskal nobelagintzak betetako zereginaz: «Parece como si los narradores tuvieran miedo a enfrentarse con la realidad historico social». Izan ere, esperimentazio formal eta teknikoak beste hizkuntzetako nobelagintzarekin homologatu bai,
|
baina
euskal nobelagintzak bizi dugun gizartearenahalegin eta nekea, idealak eta porrotak islatzen al ditu. Horixe da Tx. Lasagabasterrek planteatzen duen zalantza:
|
|
|
Bistan da hemen Karmelo Etxegarairentzat eta hitz hori orduan erabili zuten guztientzat euskaraz dakiena dela euskaldun. Hemen dugun kontua da nola deitu behar ditugun euskaraz ez dakiten,
|
baina
Euskal Herriko seme alde batetik edo bestetik diren erdaldunak.
|
|
|
Horiek guztiak plazaratzeko ekin genion Mitxelenaren euskal lanak gaztelaniaz jartzeari,
|
baina
euskal hiztunok ezin diogu bizkarra erakutsi geure erantzukizunari, ezin ditugu geure erruak besteenekin zuritu. Egia da, halaber, ulergarria dela halako atakan dagoen herri batek, bere baitara bildurik, bere bertuteak ederretsiz aurkitzea historiaren bazterño batera zokoratu izanaren ukendua.
|
|
|
Zaharregia naiz agian, eta gazteegia orobat, etendura horren ondorioak juzgatzeko, orain ondorio diruditenen ondorioak, urte gutxi barru agertuko direnak, etorkizun baitira oraingoz eta ilunpetan lainotuak. Gaur lasai eta patxadan bizi behar nuke, horrela bizi ez banaiz ere,
|
baina
euskal gaietan aski sartua nenbilen, eta ez hizkuntzalaritzari dagozkionetan soil soilik, duela 25 urte, duela 15, baita duela 10 ere.
|
|
|
XVIII. mendean susmoa baizik ez zena, aski nahasi eta zehaztu  gabea, argi dago XIX.ean; gero eta ageriago, orduan eta etsigarriagoa. Irakaskuntzaz arduratzen zirenek, Iturriagak adibidez21, edota foruen gainbeheraz kezkatuek, Iztueta bezalakoek22, erdizka adierazi zutena, argi eta garbi esan zuen, begizorrotz paregabe, kanpotarra
|
baina
Euskal Herriko maitasunez gainezka genuen G. Humboldtek: euskara 1900erako, haren ustez, izkribuetan gordetako oroitzapena baizik ez genuke izango23.
|
|
2002
|
|
|
Baina hemengoak al dira? Erakusketako 22 artistak Euskal Herrian jaioak dira,
|
baina
euskal artea egiten al dute. Ukaezina da nazioarteko eraginek euren sormenean eragin handia duela.
|
|
|
Subiranoa adjektiboarekin helburuak eta bitartekoak sartzen dira. Euskal Herriaren kasuan, subirano hitza aipatzen da, bertan dagoen gatazka nagusia dela-eta,
|
baina
Euskal Herrian gatazka asko dago. Europan, desobedientzia zibilaren ekimen aberasgarriak garatzen ari dira:
|
|
|
arestian aipatu diren bi kritika motek gurean duten lekua eta azken hamarkada honetan indartuz joan diren joerak. Ikusiko dugunez, bi kritika arloetan eman da bilakaera nabarmena,
|
baina
euskal kritikagintzaren statusa bera oraindik ez da gure literatur sisteman behar bezala bermatu. Baieztapen hau egiteko, besteak beste, bi gabezia ekarriko ditugu gogora:
|
|
|
Eleberria, oro har, genero berantiarra da gainerako generoen aldean,
|
baina
euskal literaturaren kasuan haren jatorria XIX. mendearen amaiera arte atzeratu zen, orduan, Mitxelenak aipatzen duen espiritu berria agertzean, egon zirelako fikziozko prosa berria sortzeko baldintza sozio literarioak1 Bigarren gerra karlistaren ondoren foruak galdu zirenean sortu zen kritikak euskal literaturaren" berpizkunde" deitu duena (Pizkundea ere esan zaio, eta
|
|
|
Gerra Zibilak ondorio izugarriak izan zituen Hegoaldeko euskal literatur produkzioan. Espainiar eleberrigintzaren kasuan, J. M. Martínez Cacherok" Gerra Zibilaren urte antzuak" aipatu zituen eta G. Sobejanok guda urteetan eleberri esanguratsurik argitaratu ez izana aipatu zuen,
|
baina
euskal kasuan ondorioak askoz dramatikoagoak izan ziren, ez bakarrik hildako eta erbesteratuengatik, baita irabazleek ezarri zuten errepresio itzelagatik ere. Izan ere, garai hartan debekatu egin ziren euskal izenak, baita hilerrietako hilobietako euskarazko inskripzioak ere, eta kalean, administrazioan, kulturan... frankismoak zentsura zorrotza ezarri zuen.
|
|
|
Eta orain parkatu,
|
baina
Euskal Elaberriaren kondaira egiten diharduan Gotzon Garateren hitzak be, aitatu egingo ditugu. Hona.
|
|
|
i) irakasleriaren egonkortasuna txikiagoa dela, irakasle lagunen eta behin behinekotitularren portzentajea askoz altuagoa delako, eta ii) irakasleen menpekotasunahandiagoa dela, lanpostu motak maila baxuagokoak direlakd. Adibidez, katedradunek osatzen dute erdal lerroan irakasleriaren %11, 5,
|
baina
euskal lerroan ezdago katedradunik. Horrek ikerkuntza talde euskaldun finkoak eratzeko gaitasunamurrizten du, irakasle euskaldun gehienak erdaldunen batek zuzendutako taldebatean integratuta baitaude.
|
|
|
Ilustrazio garaiko giro berriak eredu deskoordinatu batzuk eman zizkionEuskal Herriari (Bergarako Mintegia, Deustua, Real Colegio de Medicina delReino de Navarra),
|
baina
Euskal Herria eremu gisa hartu gabe eta euskarairakaskuntzako hizkuntza zela onartu gabe.
|
|
|
Filologo klasikoa ez den letretako unibertsitate ikasle batek ezagutu lituzkeenak sartu ditugu, alderdi anitzetako garrantzia kontuan hartuta, batzuetan zalantzak izan arren. Nepote, adibidez, ez litzateke sartu kalitateari begiratuta,
|
baina
Euskal Autonomia Erkidegoko ertainetako irakaskuntzan derrigorrezkoa izan denez, komeni da ezagutzea. Estazio bat ordea, kanpoan utzi behar izan dugu, maite dugun idazlea izan arren.
|
|
|
Gauza bat dago argi: euskal literatura, egon, egongo da euskarak irauten duen bitartean,
|
baina
euskal literaturak ez du hizkuntza salbatuko, berez; ez behintzat gaur egungo irakurle multzo mendrea (baina adoretsua) abiapuntu hartuta. Are gutxiago kontuan izanda nekez imajina daitekeela literatura baino gauza inutilagorik, maila pertsonaletik at noski.
|
|
|
Lehendik edandako hamaika garagardoen poderioz bapo berdinduta sartu ginenean, hilotz itxurako hirukote beldurgarri bat ari zen distortsioz eta psychobillyz beteriko emanaldia bukatzen. Eta barregarri irudituko zaizue,
|
baina
Euskal Herriko gaztetxerik ziztrinena baino ziztrinagoa den areto hartan sartzean, krakaz, grafitiz eta argazki zaharrez mukuru beteriko horma umelak ikustean... pareta horien artean irundako musika, nire bizitzan zehar hainbeste une gozo eta garratzetan lagundu didaten abestiak, hamaika bizipen gazi gozoren oroitzapenak tropelka etorri zitzaizkidan gogora, eta bat batean garagardoen lauso aparts...
|
|
|
Demografia da Euskal Unibertsitatearen giltza eta zentzua. Iparraldeko euskal gaztediaren murriztapenak bertako euskarazko unibertsitatearen proiektua baldintzatzen du,
|
baina
Euskal Unibertsitate bateratu bat eraikiko bagenu, arazo horiek desagertuko lirateke, Pirinioen alde batetik bestera ikasleen mugimendu handia sortaraziz. Hegoaldeko etorkizuneko gazteek ordea Euskal Unibertsitatearen premia dute.
|
|
|
Irakasle, ikasle eta AZP euskaldunak daudela aipatu dut lehen,
|
baina
Euskal Unibertsitatea eratzen bada, euskaldun horiek guztiak bertako partaide bihurtuko al dira. Zalantzak ditut.
|
|
2003
|
|
|
Azken urteetan zabaldu diren itxaropenak zapuztu nahi ditu, UMPk Euskal Herriarentzat garatu nahi duen politika arras indargea da. Baliteke deszentralizazio politika hori Frantziako beste eskualdeentzat nahikoa izatea,
|
baina
Euskal Herriarentzat ez da nahikoa izango.
|
|
|
Orain gure ekintza baketsu guztien atzetik, epaiketa eta isuna datozkigu beti. Urtegia Kordoban balego eta gu Greenpeacekoak bagina agian...
|
baina
Euskal Herrian gaude». Epaiketak eta isunak pilatzen zaizkie.
|
|
|
Frankisten zaintzapean, baldintza kaskarretan eta pikatxoien laguntza bakarraz mila preso baino gehiago aritu ziren errepide horretan lanean. Asturiar, valentziar eta kataluniar ugari aritu zen,
|
baina
euskal herritar gutxi, bizkaitarren bat besterik ez. Lesakan bizi den Joakin Lain anarkista valentziarrak dioenez, frankismoaren irizpideen arabera garrantzirik gabeko errepublikazaleak ziren guztiak, garrantzitsuak espetxean baitzeuden edo hilik.
|
|
|
–Frantsesa bai, frantses estatuaren hiritar edo, citoyen? naizen aldetik,
|
baina
Euskal Herriko seme sortu naizenez geroz,, nazionalitatez, edo naziotasunez, euskalduna?.
|
|
|
Kontsumitzaile segmentuka, lanean ari ez diren gazteak dira elikagaietan konfiantza handiena dutenak. Eremu geografikoetako egoera alderatuz gero, aldeak ez dira oso nabarmenak,
|
baina
Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan konfiantza maila handiagoa dute (7,39 puntu) eta Kanarietan txikiena (7,18 puntu). Eta hiri handietan konfiantza handiagoa izateko joera txiki bat dago.
|
|
|
Arestian esan da kleroak Espainia osoan parte hartu zuela gerran, baita gerrillari gisa ere,
|
baina
Euskal Herrian partehartze hori bereziki aipagarria izan zen, eta hala adierazi ohi dute historialariek: " el acercamiento de la religión y el sacerdocio a la lucha polÃtica serà ¡ ya desde el inicio de la era contemporà ¡ nea una peculiaridad del PaÃs Vasco por la especial violencia que revestirÃa" (GarcÃa de Cortà ¡ zar, 1981: 132).
|
|
|
Historikoki azpibaloratua izan den esparru baten  aurrean gaude,
|
baina
euskal prentsak azken urteotan urtero urtero bost milioitik gora ale ekoitzi izan du, sei miloi aletara hurbildu da. Bada kontuan hartzekoa.
|
|
|
Euskal Herriko mundu informatiboan enpresa demokratikoak, aurrerakoiak eta garaikideak diglosiko jaio eta diglosiko bizi izan dira; ale batzuk diglosiko lurperatu dira, jada (euskal elebakar bati heriotza zigorra ezarri zioten gainera, baina errautsetatik gora dator kimu berria). Izugarria da,
|
baina
Euskal Herri berria eraikitzeko, diglosia behar omen du abertzaletasun ofizialak hedabideetan. Bihotzerre handia ematen du horrek.
|
|
|
Euskal prentsaren esparrua oso da interesgarria, bizi bizia baita. Kasu batzuetan, gutxi ezaguna dela ematen du;
|
baina
Euskal Herriko bazter guztietan presente dagoen fenomenoa da. Bere eredu eta ezaugarri propioak dauzka, baina egon, hortxe dago.
|
|
2004
|
|
|
X. USABIAGA. Klasikoek eta beharbada oraindik ez dute izugarrizko onarpena,
|
baina
Euskal Telebistak Munduko Kopako lasterketa gehientsuenak zuzenean ematen ditu eta ikusle kopurua pixkanaka gorantz doa. Ikuslea ere konturatu da txirrindularitza ez dela Euskal Herriko Itzulia, Euskal Bizikleta eta Frantziako Tourra.
|
|
|
Gizartean dagoen urraketarik handiena hori izanda, horixe da gainditu beharreko lehen eragozpena. Beste eskubideen urraketak ere badaude,
|
baina
euskal gizartean bizitzeko eskubidea urratzen duena ETA da.
|
|
|
Madrildik begiratuta Maragall asko da,
|
baina
Euskal Herritik begiratuta ez da horrenbeste. Maragall kasuak balio dezake PSOEk bi urrats aurreratu ditzan, baina EAJk hiru atzeratu behar izateko.
|
|
|
Urtebete eskas geldituko da gero EAEko hauteskunde autonomikoetara. Jose Luis Rodriguez Zapatero azkar mugitu zen Irakeko soldaduekin,
|
baina
Euskal Herrikoa korapilotsuagoa izango zaiola dirudi. Herritarren Zerrendarekin keinu hori ikusteko aukera dago.
|
|
|
Horiek ariketa asko egin behar dituzte, eta emaitzak ezagutu. Hori egiteko programa informatikoak badaude, eta batzuk txukunak, ez dut ukatuko,
|
baina
euskal hiztunak sortzea ez da hain erraza".
|
|
|
Zu, alajaina, horrenbeste irakats diezaiekezun hori, hala pertsonaren duintasunaz, nola zeure ibilbide politikoaren garbitasunaz eta zeure lanbideko jardunaren humanitate handiaz! Eraso baldar horrek, ezbairik gabe, samin handia sortu zizuen zuri eta zeureei,
|
baina
euskal gizartearen erantzunak eman bide zizuen kontsolamendua. Izan ere, gutxitan etorri ohi dira bat desagrabioan eta omenaldian, zure kasuan bezala, instituzioak eta Euskal Herriko gizarte maila herrikoienak.
|
|
|
Ohi bezala, konpositore klasikoen lanak emango ditu EOSek Ohi bezala, konpositore klasikoen lanak emango ditu EOSek,
|
baina
euskal konpositore garaikideen lanak (Luis de Pablo, Agustin Gonzalez Acilu eta Luis Aranburu) ez ditu ahantziko.
|
|
|
Apustu politikoa eta bake prozesua abian ipintzeko konpromisoak adierazi zituen, eta urrats honen bidez aspaldi galduta zeukan ekimen politikoa berreskuratu nahi luke. Alderdi moduan aipatu genuen prest geundela Batasunarekin elkarrizketa izateko kontu hauek aztertzeko,
|
baina
euskal gizarte osoak daki harreman emankorrik ez dela posible, ETA indarrean dagoen bitartean.
|
|
|
Gaur egun halakorik ez da. Izan ninteke venezuelarra, Caracasen bizi
|
baina
Euskal Herrian eman botoa, nahi dudanean joan eta nahi dudanean etorri, diru inbertsioak egin industrian edo etxebizitzan... Gureaz beste, diaspora asko daude munduan:
|
|
|
Arana Martijaren besteak, erdal elebakarrak alegia,
|
baina
Euskal Herri elebidunaren alde omen daudenak, pozik daude elebitasun sistema honekin: sistema honek ez baititu behartzen eurak elebidun izatera.
|
|
|
EAEko ikasleek, bada, DBHko Gizarte ikasgaian batez ere munduko historia ikusten dute; Batxilergoko lehen mailan, humanitate ibilbidetik joanez gero, gehiago sakontzen dute munduko historia horren epe garaikidean; eta azkenik, Batxilergoko bigarren mailako ikasle guztiek, Espainiako historia ikasten dute, Hego Euskal Herrikoa atxikita duela,
|
baina
euskal ikuspegiari autonomia handirik eman gabe. Niretzat, eta azken kurtso honi dagokionez, izatekotan ere alderantziz luke izan:
|
|
|
Halaber, pentsatzendugu, bereziki aproposa dela unibertsitateko ikasleentzat. Ez da gidaliburu bat,
|
baina
Euskal Herriko unibertsitateetako hainbat fakultatetan irakasten diren hainbat irakasgaitan material osagarri gisa oso baliagarria izan daiteke.
|
|
|
Material asko batu zuen horretarako eta nahi izan duenak museoa egin arte eman egin du materiala. Orain Euskal Museoan dago gordeta material hori, sailkaturik; baina bilketa jarraitu egin behar dugu, Yañizek Bilbo aldean egin duelako bilketa,
|
baina
Euskal Herria hartu behar dugulako kontuan, Elgetako museorako.
|
|
|
Euskal keramikagileen I. topaketa izango da" Telleria Baserriko Jaia",
|
baina
Euskal Herriko keramikagileez gain, kanpokoak ere inguratuko dira Arrasatera. Hala nola, Aragoi, Errioxa, Leon, Balentzia eta Bielorrusiako keramikagileak izango ditugu Arrasaten.
|
|
|
Antzeko lehiaketak egin izan dira herriz herri, baina lehen aldiz, Euskal Herri osorako deitu du lehiaketa Debagune elkargoak. Debagoienetik jasoko ditugu, seguruenik, lan gehienak,
|
baina
Euskal Herri osoan harrera ona izango duela espero dugu, dio Lander Eskudero arduradunak.
|
|
|
Irribarre malenkoniatsua egin nuen treneko bakardadean. Pozik egon behar nuen, banekien,
|
baina
Euskal Herritik ateratzeak pisua jartzen zidan bihotzean. Gaineratzen zitzaidan tristezia borrokatzeko, Poeren narrazioen liburua zabaldu nuen.
|
|
|
Bat, esanguratsua oso, unibertsitate arloko zenbaitek eman diote. Ondo dagoela kulturaren euskal plana,
|
baina
euskal kulturaren plana ere litzatekeela. Hau da, euskaraz egiten eta ekoizten den produkzioak behar duela, inork behar izatekotan, horrelako plangintza bat, edo, bestela, plangintza honen barruan toki aukeratua.
|
|
|
Gipuzkoa, Bizkaia eta Arabako kultura plana da. Hala behar duela azpimarratzen dute Jaurlaritzan, administrazio horren plana delako,
|
baina
euskal kultura ez da hori bakarrik. Planak aipatzen ditu beste lurraldeetan bizi diren sortzaileekiko harremanak, eta aipatzen ditu diru laguntzen aukera bereziak, baina arriskua dago Nafarroakoen eta Iparraldekoen periferia sentsazioa areagotzeko.
|
|
|
ETBk Bilboko merkatalgune berrira egoitza aldatzeko 9.000 milioi pezeta gastatuko ditu,
|
baina
euskal zinemari zor dizkion 2.600 milioi pezeta ordaindu gabe segitzen du.
|
|
2005
|
|
|
Australiarra badoa... Australian jaioa zara
|
baina
Euskal Herrira gazterik etorria...
|
|
|
Normalean ez,
|
baina
Euskal Herria eta mundua hain aldrebes dagoen sasoi honetan, igoal arduran hartzeko gauza izan daiteke. Euskaldunak satanizazio gai izan gara azkeneko urteetan, espainolen aldetik esan nahi dut.
|
|
|
Nire ustez, ospakizuna eta festa ez doaz elkarren aurka. Euskal Herria beste kulturen aldean ezberdin ikusten dut,
|
baina
euskal festa ez da ehunetik ehunean euskalduna, euskal ezaugarriak biltzen dituen festa da, baina ez modu bateratu batean, adibidez, Euskal Herriko mugetako festa, ez da Biarno, Aragoi, Errioxa edota Kantabriako festetatik erabat ezberdina.
|
|
|
Ez dakigu non irakurri genuen, beharbada behinolako ipuin batean, gure benetako arazoak ugaltzen hasten direla izenei adjektiboak jartzen hasten garenean. Egia ala gezurra, ez du ardura,
|
baina
euskal ipuingintzaz jardutean behintzat egia izatetik hurbil dagoela ematen du. Izan ere, zenbatetan katramildu izan gara ipuin moderno, ipuin literario, tradiziozko ipuin, narrazio labur kontzeptuetan?
|
|
|
Zenbat eta handiago aparatua zailagoa da zerbait kanbiatzea, humanoagoa egitea. Euskal Herriko sistemak, hipotesi batean egongo balitz, edukiko luke bere biolentzia, edukiko luke baita ere bere defentsa sistema norbaitek agreditzen banau, baina minimoa izango litzateke, ze zeini axola zaio Euskal Herria konkistatzea, Amerikari Irak interesatzen zaio
|
baina
Euskal Herria bakean utziko luke. Alde horretatik, biolentziaren problema Euskal Herrian kasik minimo batera erreduzitua egongo litzateke.
|
|
|
Espaloian inoiz ez da egin horrelako emanaldirik. Hamaika euskal kantari ezagunek kantatuko dute martitzenean, hilak 18 Sarrera 8 euro izango da,
|
baina
euskal kantagintzan ezagunak diren kantari guztiak ikusiko dituzu batera: Urdangarin, Ken 7 ko Eñaut Elorrieta, Gari, Anje Duhalde...
|
|
|
Konparazioekin kontuz ibili behar da,
|
baina
Euskal Herria arbola eder eta berezi bat dela esango nuke. Zer irabazten du munduak zuhaitz mota bat galduz?
|
|
2006
|
|
|
Bada, inspektore hura bera, erretiratu eta gero, askotan etortzen zen hona, euskal liburuak erostera. Ez zekien euskaraz,
|
baina
euskal liburuak maite zituen, benetan. Egunkari zaharrak, aldizkariak eta liburuxkak irakurtzea gustatzen zitzaion.
|
|
|
Hori bai, ez dugu barre algara bakarrik bilatzen, mezua sartu ohi dugu azpitik, ironia erabiliz». Euskaldunoi buruzko umorea da beraz;
|
baina
euskal umorea dei diezaiokegu? «Ez dut uste zehazki gurea den umorea dagoenik; gure gauzez, gauza zehatzez barre egiten dugu eta beraz, aukeratutako gaietan dago gakoa».
|
|
|
Gainera, haurrei zuzendutako ekintzak dituzte larunbat goizetan. Aurten, haurrak San Jordiren kondaira antzezlana euskaraz eta katalanez ari dira prestatzen,
|
baina
Euskal Herriko ingurunean kokatu dute kondaira. «Haurrak garrantzitsuak dira guretzat dio Lagek, katalana etorkizunean mantenduko dutenak direlako».
|
|
|
Bazkide horietako bat Carmen Aguado dugu. Carmen Bartzelonan jaio zen eta Katalunian senitarteko asko ditu,
|
baina
Euskal Herrian bizi da txikitatik. «Ez dut nire burua bereziki leku batekoa edo bestekoa sentitzen, egoeraren araberakoa dela uste dut», dio.
|
|
|
aurkitzen ari diren gorpuak karlistek fusilatutako anarkistenak dira. Horixe da egia,
|
baina
euskal nazionalismoak gaitasun ikaragarria du historia berregiteko. Hots, frankismoaren aurkako oposizioa Albazeten, esaterako, banan banako batuketa besterik ez da, borondate partikularren batuketa.
|
|
|
Dozenaka euskal dantzarik erbestean betetzen du lapikoa, bertoko aukera ezak behartuta. Nahiago zuten Euskal Herrian gelditu,
|
baina
Euskal Herriak ez zien, ez die, behar zutena eskaintzen. Hori hobeto azaltzeko, Iratxe de Arantzibia kazetari eta kritikariak dantzaren funtsezko hirukia aipatu digu:
|
|
|
Horrek ez du esan nahi munduan zehar arrakasta duten produktuei uko egin behar diegunik eta, alde horretatik begiratuta, itzulpengintzak eta bikoizketak duten papera azpimarragarria da guztiz,
|
baina
euskal nortasuna gordetzea eta iraunaraztea ezinbestekoa da gure txikitasunetik munduari eskaintzen diogun aberastasuna eta aniztasuna mantentzeko. Eta horretarako ekoizpen propioak behar ditugu.
|
|
|
Bake prozesua zalantzan jartzen da behin baino gehiagotan,
|
baina
Euskal Herrian eta estatuan bake prozesuaren aldekoak kontrakoak baino gehiago baldin badira, aurrera aterako da. Edozein eratan, bake prozesua bere sinplean aipatzea ez da nahikoa, aipatu da, halaber, zer motako bake prozesuaz ari garen.
|
|
|
unibertsitateko irakaskuntza arruntaz gain, euskal testuinguruan irakaskuntza berezia ere badagoelako (agian, euskal testuinguruan egoera extraordinarioagoan edo anormalagoan gaudelako, soziolinguistikoki, kataluniar testuinguruan daudena baino). Kataluniar testuinguruan soziolinguistika gehienbat Filologia titulazioarekin lotzen da,
|
baina
euskal testuinguruan baita, eta agian gehiago, Soziologia titulazioarekin ere. c) Erdi antzekoa eta erdi ezberdina da derrigorrezko bigarren hezkuntzan soziolinguistikaren irakasgaia sartzea: kataluniar te jadanik hasita daude, eta euskal te eztabaida behintzat jadanik irekia dago, dikatzen ari den euskal kurrikulumaren barruan sartuz.
|
|
|
Eta ikusle arabiarrak? Inkesta bat egiteko modukoa da esaldia,
|
baina
gauregungo euskal gazteen artean ere... Eta hemen ez naiz harago joatera ausartzen.Benetan pentsatzen du hori Chimok?
|
|
|
Pribilegio hauek guztiak populatua izan zedin bultzatzeko ematen ziren. Hiribildu hauek Europa osoan XII. mendetik aurrera gertatzen den hirien berpizkunde aldiari lotuta daude,
|
baina
Euskal Herrian fundazio arrazoi desberdinak izan ziren. XI. mendearen bukaeran eta XII. mendearen hasieran fundatu zirenak musulmanei kendutako lurretan populazio kristaua bultzatzeko eta erakartzeko egin ziren(, birpopulazio?
|
|
|
Ez naiz orain luzatuko,
|
baina
euskal liburugintzan (perspektiban ikusita) berrargitalpenik ezak kezkatzen nau ni, ez titulu kopuruaren tamainak. Beste modu batera esanda, ez sormenak baizik eta merkatuak.
|
|
|
Une honetan alderdirik ahulena harrerarena da, irakurlearena. Euskal literatura erabat modernizatuta dago eta beste edozein literaturarekin konpara daiteke,
|
baina
euskal literaturaren harrera edo irakurketa nahiko baldintzatuta dago: literatura eta eskola, literatura eta euskaraz ikastea.
|
|
2007
|
|
|
Asier Hormaza aktoreak Noticias de Gipuzkoa egunkarian: «Piper eta txuletei labela jartzea ondo dago
|
baina
Euskal Herriko ikus entzunezkoari labela ere jarri behar zaio, bada garaia. Badakit Oscar sarietara film labur batekin joatea oso glamourosoa dela, baina film luzeek ere laguntza behar dute.
|
|
|
Egia da,
|
baina
Euskal Herriak jarraitzen du gehienen adostasun nazionaleko markoa izaten, edo gutxienez beren erreferente sinbolikoak. Musika ikuspegi batetik, 80ko hamarkadak inflexio puntu garrantzitsua markatzen du gure bi herrialdeetan.
|
|
|
Txema Montero abokatuak ez du horren argi berba egiten, baina hilaren 14an Deia n egindako elkarrizketa batean iradokitzen zuenez, orain arteko autogobernuak balio izan du,
|
baina
euskal gizarteak dagoeneko beste tresna batzuk behar ditu erronka berriei aurre egiteko, batez ere globalizazioari. Ramon Zallo Unibertsitateko irakasle eta Ibarretxeren aholkulariak ere, agortutako ereduak baztertu eta zerbait berria behar dela adierazi berri du Rebelion agerkari elektronikoan argitara emandako artikuluan, eta hori Ibarretxeren galdeketatik etor daitekeela iritzi dio.
|
|
|
Itxaro Borda, Aurelia Arkotxa, Eñaut Etxamendi, Mattin Irigoien... asko dira Maiatzen orrietan laginak paratu dituzten sortzaileak, eta haietako askok lehen aleetatik iraun dute lanean. Mugaz bi aldeetako testuak bildu izan dituzte, nolanahi ere, orriotan" Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoako idazleen lanak biltzen saiatzen gara,
|
baina
Euskal Herri guzikoak gara, mugaz bi aldetan banatzen da irakurlegoa, eta euskarak ez du mugarik".
|
|
|
Etxeko izenak ikusten dituzu, irakurle, aldizkarian ere behin eta berriz kuku egiten dutenak,
|
baina
Euskal Herritik kanpora ere jo dugu orri hauek osatzeko: pasa orriak eta Vicent Partal Kataluniako Vilaweb egunkari elektronikoko zuzendariarekin egindako elkarrizketarekin egingo duzu topo.
|
|
|
Dokumentatuta dago beste hainbat konifero ere infektatzen dituela, pinuak gehienak. Laborategietan inokulatuz gero, infektatu egiten ditu onddoak,
|
baina
euskal basoetan intsinis pinuetan besterik ez da garatzen. Munduan ere, beste pinu espezie batzuk infektatuta dauden arren, Fusarium circinatum onddoaren infekzioak intsinis pinuaren banaketa geografiko bera du neurri handi batean.
|
|
|
EITB Euskal Herri osora zabaltzen da eta hiru milioi pertsonengana iristengara. Gehiagora ere iristen gara
|
baina
Euskal Herria da, batez ere, gure erreferentea, guri nortasuna ematen diguna eta gure helburua.
|
|
|
Sei herrialdeko Euskal Herria dugu Bizkaiko golkoan,
|
baina
euskal jatorrizkoeuskaldunak mundu osoan zehar dabiltza. Horietatik ez gutxik nahi dute zilborhestea sorterriarekin osasuntsu mantendu.
|
|
|
Hori onar nezake hizkuntzaren diziplinetan, baina ez plastika batean».Amaitzeko, honako hau eransten du Agotek: «Eta badakigu zer den euskal artistabat,
|
baina
euskal estetika zer den definitzea beste kontu bat da»35.
|
|
|
Batzuk behartuta daude, gai honetan PSOEk ez baitu laguntza sendorik. Izan zituen, PPtik izan ezik, Formum eta Afinsako 450.000 kaltetuak konpentsatuko zituen funts espezifikorik ez sortzeko, edo Legebiltzarreko ikerketa batzorde bat irekitzeari uko egiteko,
|
baina
euskal nazionalistek, katalanek, kanarioek eta galiziarrek ez dute nahi sektorea finantza esparruaren erregulaziotik kanpo geratzea. EAJk, CiUk, ERCk, CCk eta BNGk nahi dute enpresa horiek kontrolatzea Espainiako Bankuak, Balore Merkatuaren Batzorde Nazionalak (CNMV), Altxorraren Zuzendaritza Nagusiak edo Estatuko beste erakunde erregulatzaile batzuek, “ondasunak berrerosteko itunak onartzean, balioa handitzeko promesarekin edo gabe” (lege berriak jasotzen duenez).
|
|
|
XIX. mendean, lehen" herrien udaberriaren" kariaz Erdialdeko Europan dozenaka mugimendu nazional pizten ziren bitartean, bere erakundeak galdu zituen Hego Euskal Herriak (Ipar Euskal Herriak, XVIII. mendean), bi gerra zibiletan odolustu ondoren. XX. mendea beste" herrien udaberri" banarekin hasi eta bukatu zen Europan,
|
baina
Euskal Herria oso urrun zegoen turkiar, austro hungariar eta sovietar enperadoregoetatik. Eskozian eta Flandesen zer gertatuko zain, uste dut hau ez dela garaia Europar Batasunaren barruan estatu berriak sortzeko, orain dauden estatuak beste modu batean antolatu eta, zergatik ez, ahalik eta gehien dezentralizatzeko baizik.
|
|
|
Demokrata omen da Arteta,
|
baina
euskal auziaren irtenbide demokratikoa debekatzen duena. Bereziak dira, benetan, demokraziak Espainian hartu ohi dituen esanahiak, eta Artetarenak ezin zuen gutxiago izan.
|
|
|
Esan dezagun, bukatzeko, honakoa: etika komunikatiboaren" hiztunen komunitate ideala" erreferente orokortzat har daiteke, bai,
|
baina
euskal hezkuntzak ezinbestean hartu behar du aldatuz doan" euskal hiztunen komunitate erreala" abiapuntu eta jomuga konkretutzat.
|
|
|
Jarraian, bigarrenik," euskal lurralde eleanitza eta hezkuntza" izenburuko puntura pasatu gara: kontua da, aurrekoa oinarritzat eta erreferentziatzat hartuta ere, euskal hezkuntzak ezin duela ahaztu egungo euskaldunen egoera diglosiko glotofagikoa —ez bakarrik funtzionala—, zeinaren arabera euskal hiritar askok ez dakien euskaraz
|
baina
euskal hiztun orok erdaraz ere dakien. Euskal hezkuntzak, horrenbestez, aipatutako egoera eleanitza hartu eta onartu behar du abiatu aurretik, baina ezin du berori behin betiko egoera bezala ontzat eman; egiaz, bere gain hartu behar du euskararen normalizazioaren inguruan egiteko duenaren erantzukizuna.
|
|
2008
|
|
|
Oso bitxia da
|
baina
Euskal Herriko Unibertsitateetako irakasleen aldetik ez da Bologna prozesu honen kontrako mugimendurik. Are gehiago, euskaltzaleen artean, ezker abertzaleko irakasle askoren artean prozesu hau hobetzeko aukera moduan ikusi da.
|
|
|
Berlinaleko Urrezko Hartzarako hautagai izan zen filma 2006an,
|
baina
Euskal Herriko zine aretoetara ez da pasa den uztailera arte iritsi, eta oihartzun gutxirekin, egia esan. Gutxiegi, merezi duelako ohituta ez gauden orijinaltasuna darion bitxikeria eder hau ikusteak.
|
|
|
Asmoa hala ere ez da batere kontraesankorra: euskal hiztunen komunitatea bale,
|
baina
euskal naziorik ezta mozkortuta ere.
|