|
2000
|
|
|
XX. mendearen bukaeran euskarak urrats nabarmenak eman ditu; irakaskuntzanegindako lan eskergari komunikabideena ere lotu zaio; honela,
|
badugu
euskaraz ari denirrati telebista, euskaraz idatzia dagoen egunkaria (noizko astelehenetan ere bai?) etaaurki, agian, zinema aretoetan euskarara bikoizturiko filmak ikusi ditugu.Administrazioan ere lehen urratsak ematen hasiak gara, UEMA lekuko bikaina delarik.
|
|
2001
|
|
|
Hori dena ahantzi gabe, ez dugu deus askorik aurreratzen euskaldun askok eta askok aspaldiko denboretatik euskarari buruz erakutsi izan duten utzikeriaren edo zabarkeriaren aitzakia edo estalgarri gisa erabili nahi badugu. Alferrik ibiliko gara gure hizkuntz arazo eta gaitz guztien iturria badiren eta ez diren lege edo arauetan bilatu nahirik, aldi berean argi eta garbi onartzen ez
|
badugu
euskararen erabilera oztopatzen duten faktore asko eta asko gure baitakoak direla, euskaldunon baitakoak alegia. Â Euskaldun askoren hizkuntz gaitasun maila apala, egoera formal gehienetan erdaraz aritzeko joera edo errazkeria, euskaraz jasotako prestakuntza profesional urria, euskararen eragin indar sozial mugatua, gure hizkuntz jarrera eta jokabideen arteko desoreka begi bistakoa (Bernardo Atx... hitz egitea), euskararen ideologizazio maila handiegia edo indarkeriari gehiegitan loturik agertzea, besteak beste, denak dira gure gizartearen barru barrutik euskararen erabilera sozialaren normalizazioa zango trabatzen duten faktoreak.
|
|
2003
|
|
|
Erronka hau irabazi ezean euskarari lekua itxiko zaio leku publikoetan. Etsipenez hartzen
|
badugu
euskara ez da urte luzetan lekurik ukanen gure eguneroko bizitzan. Horregatik, Demoek dei zabal bat egiten diogu euskaltzaleei, borroka hau guztion artean irabaz dezagun».
|
|
2004
|
|
|
Beraz, benetako Herri bat sortu nahi baldin badugu eta bere buruaren jabe izan nahi baldin badu oinarri nagusi bat behar dugu eta oinarri hau Euskara da. Hortaz, ez
|
badugu
Euskararen gain finkatzen Euskal Herria, ez dugu Euskal Herri bat sortuko?. 44
|
|
2007
|
|
|
Jakin badakigu zein egoeratan dauden euskararen ezaguera eta erabilera.Gehienetan, euskaraz egitea ez da lana erraztea, biderkatzea baizik; baina gurekulturaren bilketa, azalpen eta jorratze lanetan ez
|
badugu
euskara erabiltzen, ezdugu inoiz arlo horiek duten euskal sakontasuna ikertuko, ez azalduko. Gure gorputza ez badugu euskaraz ezagutzen, bere atalak, egiten diren lanak, gaixotasunak, arlo horiei buruz euskarak dituen ikuspegi eta jokaerak ez ditugu ezagutuko.
|
|
|
Jakin badakigu zein egoeratan dauden euskararen ezaguera eta erabilera.Gehienetan, euskaraz egitea ez da lana erraztea, biderkatzea baizik; baina gurekulturaren bilketa, azalpen eta jorratze lanetan ez badugu euskara erabiltzen, ezdugu inoiz arlo horiek duten euskal sakontasuna ikertuko, ez azalduko. Gure gorputza ez
|
badugu
euskaraz ezagutzen, bere atalak, egiten diren lanak, gaixotasunak, arlo horiei buruz euskarak dituen ikuspegi eta jokaerak ez ditugu ezagutuko.
|
|
|
Erabakitzen badugu hizkuntza dela nazio baten ezaugarria, gaur egun Iruñetik beherako Nafarroa ez da Euskal Herria. Erabakitzen
|
badugu
euskara mintzatu deneko eremua dela Euskal Herria, Tafallatik beherakoa ez da Euskal Herria eta Errioxa, Bureba, Aragoiren iparraldea, Biarno eta Gaskoniaren zati bat, aldiz, bai. Gainera, inork uste du benetan gaur egun Zarrakaztelu (non, diotenez, euskara mintzatu baitzen XIII. mendea arte) Tutera (mundua denez geroztik, erdal herria izan dena) baino euskaldunagoa dela?
|
|
2008
|
|
|
Asko edo gutxi, irakurria dugu zerbait —gehiegi ere ez— hizkuntzen irakaskuntzaz. Bakarren batzuek artikuluren bat ere idatzia
|
badugu
euskararen didaktikaz, eta material didaktikoa sortua ere bai. Baina dena eginkizun genuen.
|
|
2009
|
|
|
Gaur egun (2009ko abendua), Aurki.com ez gain, beste planet bat ere
|
badugu
euskaraz: izan ere, Bermeoko Hack.in#badakigu informatika elkarteko kideek hainbat blog batzen dituen komunitate birtual edo planeta sortu dute 2009ko abenduan, http://euskalblogosfera.org gunea martxan jarrita.
|
|
|
Beraz, asko badira ere, gero eta gehiago, euskaraz dakitenak, gehiago dira ez dakitenak, eta hauek ahalegin handia egin behar dute euskara ikasi nahi badute. Ahalegin hori bereziki da handia kontuan hartzen
|
badugu
euskaraz jakitea ez dela beharrezkoa, ez behintzat nahitaezkoa, Euskal Herrian egunerokoan normaltasunez bizitzeko, eta, beraz, ikasteko ahaleginak eta bi egin arren, gero, han eta hemen, gutxi erabiltzen dutela. Muga horrek eragin handia du, eta ezin da lege edo arau bidez aldatu, errealitate soziolinguistikotik eratorritako ezintasunak gainditu ahal izatearen esku ez ezik, herritarren jarrera eta erabakien esku baitago neurri handienean.
|
|
|
Ezin esan euskarak eremu publikoan izan duen indarberritzeak bere neurriko aurrerabiderik izan duenik esparru afektiboan, ezta etxetik euskal hiztun direnen artean ere. Hori bada arreta berezia eskatzen duen kontu bat, nahi baldin
|
badugu
euskara eguneroko bizitzan naturaltasunez eta beregaintasunez erabilitako hizkuntza bizi eta indartsua izan dadin, euskara hizkuntza aproposa izango bada egunerokotasunean norbanakoak dituen beharrizan komunikatiboak asebetetzeko.
|
|
|
Latin hiztunek ere bazuten arte beretik dezente, batez ere aditzen aurre atzetan erantsiko zizkioten aurrizki nahiz atzizkiekiko. Eta kontzisio bilduzale eta trinkozaletik ere
|
badugu
euskaran ere: erreparatu, bestela, hainbat atsotitz eta esaera zaharri.
|
|
2010
|
|
|
Izan ere, euskaraz bizi bagara, eta zenbat eta modu intentsoagoan eta iraunkorragoan izan, normala izanen da euskaraz hobeki moldatzea. Gure bizimodua normal samar egiten
|
badugu
euskaraz, ia egun osoan euskaraz biziz, normala izanen da bi hizkuntzen artean aldea egotea hiztunarengan. Erdaraz bizi dena, normalean behintzat, erdaraz hobeki moldatzen da, nahiz eta horrek ez duen esan nahi euskaraz ongi ez dakienik.
|
|
|
Euskal Herrian, zorionez,
|
badugu
Euskarak behar zuen diskurtso berri hori. Duela 30 urte hasi, eta orain arte, eta aurrerantzean ere ekoizpen berriak sortzen ari den ikertzailea baitugu gure artean.
|
|
|
Hegoaldean 146.772 gazte euskaldun daude, alegia, EAEko gazteriaren% 49,3 eta Nafarroakoaren% 16,49 Kontuan har dezagun, gainera, printzipioz mota horretako liburuak irakurtzen hasten direnak ikaslerik onenak izandakoak direla, hots, kultura kezka nabarmenak dituztenak eta, beraz, kalifikazio aski onak ateratzen dituztenak. Beraz, teorian
|
badugu
euskaraz argitaratu ahal izateko oinarri aski zabal bat. Teorian behintzat10.
|
|
2011
|
|
|
euskararen ezagutza %24, 2 eta ia ezagutza %1815 den bitartean, kale erabilera %4, 316 da. Zenbakiei begiratzeaz gain, hiriaren erabakigune politiko, ekonomiko, sozial edo mediatikoetara begiratzen
|
badugu
euskarak ez du sarbiderik bertan. Eta emakumeari etxean, familian, baloreen transmisioan, finean, pribatutasunean espazialki asignazio batzuk egiten zaizkion bezala, euskarari ere, asignazio sinboliko (identitate/ ideolojia politikoaren markadorea, jaiak, familia, sentimenduak) eta funtzionalaz gain (hezkuntza, umeak, eusEuskarari ere, asignazio sinboliko
|
|
|
Hasteko, hitzek emozio sare asko zabaltzen eta hedatzen dituzte: euskarazkoak direla sumatzen
|
badugu
euskarak eta euskal markak hedatzen dituzten sareak, hain zuzen. Emozio horiek konnotazioak dira, ez denotazioak.
|
|
|
Mitxelenak erraten zuen: ez baldin
|
badugu
euskara batua egiten, hilen da euskara. Sekulako eztabaida izan zen arratsalde hartan.
|
|
2013
|
|
|
Solaskidea aurkaria dela pentsatu beharrean, hobe da entzun, haren lekuan jarri eta ulertzen saiatzea; estualdia pasaraziko diogula sinetsi beKarmelo Ayesta – Goza daiteke gehiago. Euskaldun baten hizkuntz bidaia harrean, hobeto imajinatzen
|
badugu
euskaraz egiteko aukera zabalduko diogula, edo, euskalduna izan ezean, hizkuntza aldatzea eskertuko digula.
|
|
2014
|
|
|
Kontua da badagoela zenbait jende erabat aparte bizi dena euskaratik, inongo beharrik ez daukana eta euskara inon ikusten ez duena. Guk ez
|
badugu
euskara presente egiten, ez badugu plazara ekartzen, haiek bizi diren plazara?, asko ez dira konturatu ere egiten. Adibide bat:
|
|
2015
|
|
|
Hori bai, gaztelania Nafarroan hizkuntza nagusia izanda, eta euskara gutxiagotua, denbora gaztelaniari kendu behar zaio, ez euskarari. Jakina, uste
|
badugu
euskarak indar handiagoa hartu behar duela, bestela noski ezetz.
|
|
|
" legeriak, denik eta euskararen aldekoena izanagatik ere, ez dezake sekula herritarren borondatea ordezka";" [b] eraz, asko badira ere, gero eta gehiago, euskaraz dakitenak, gehiago dira ez dakitenak, eta hauek ahalegin handia egin behar dute[,] euskara ikasi nahi badute. Ahalegin hori bereziki da handia kontuan hartzen
|
badugu
euskaraz jakitea ez dela beharrezkoa, ez behintzat nahitaezkoa. [...] Muga horrek eragin handia du, eta ezin da lege edo arau bidez aldatu" (P.
|
|
2016
|
|
|
Hori neurri zehatzetara nola eraman, hor dago koska. «Partekatzen
|
badugu
euskararen alde neurriak hartzea berdintasunaren alde egitea dela, bizikidetza hobetzea, horrela planteatuta, argudio batzuk indargabetu egiten dira». Inposizioa eta hizkuntza politikari lotzen dizkioten horrelako kontzeptuak alboratzea da kontua.
|
|
|
Lehentasuna hasierako mailak dira, haren ustez: «Ulertzen
|
badugu
euskara maila bateraino. B1 edo B2raino, ikasteko prozesu hori ikasle eraginkorrari doan edo ia doan aterako zaiola, horretatik gertu gaude».
|
|
2017
|
|
|
Antolaketan fundamenturik eza aurkitu nahi duenak, aurkituko du aurreikuspen desegokia iradokiko dion arrazoirik. Kasualitatean sinesten duenak, ez dio garrantzirik emango eta esango digu nahi
|
badugu
euskaraz eta nahi badugu gaztelaniaz ikusteko. Baikorrak pentsa dezake bi hizkuntzatan ikusi eta konparaziorako balioko diola.
|
|
|
Euskaraz izan gaitezke polizia edo kartzelazain. Eta izango gara, ulertzen ez
|
badugu
euskara ejertzitorik gabeko gramatika bat besterik ez dela. Eta munduari desberdin begiratzeko, gehiago irakurri behar dela (euskaraz), eta gutxiago hitz egin.
|
|
|
Pertsonen gainean lupa jarri duten estrategiek badute kritikatzeko nahikoa (asko ez esatearren). Izan ere, inozoak ginateke uste
|
badugu
euskararen (euskaldunon!) arazoa psikologia mailakoa dela. Ez da, inondik ere, eta ez da izango (eta hala diote mundu zabaleko soziolinguistikan aritu eta aditu diren beste guztiek ere, ezelako zalantzarik agertu barik).
|
|
2018
|
|
|
Azken boladan honetan asko hitz egin da lan munduak dukeen zeregin nagusiaz euskararen normalizazioan; biltzarretan ere horretaz mintzatu da, gaia sakondu nahirik. Ez dut nik esango gako bat ez denik, eta baliteke euskararen balizko normalizazioan ardatza izatea, beti ere, hasteko, ulertzen
|
badugu
euskara ez dela ezer, metafora bat ez besterik, hizkuntzaren trikimailu bat, zeren benetan direnak euskaldunak baitira, ez euskara.
|
|
|
(...) Era berean, iruditzen zait gure eleaniztasunaren zortea sentitu eta aldarrikatu behar dugula. Askotan arazotzat bizi dugu eleaniztasuna, ondoko hizkuntzak nagusiagoak direnez, beldur garelako gurea zurrupatuko ote duten, baina lortzen
|
badugu
euskara ardatzean finko lotzea ez daukagu ezeren beldurrik izan beharrik. Gu ez gara erdia; gu doblea gara, eta ez dugu zertan lotsatu".
|
|
|
«Nahikotxo irakurtzen dugu. Arazoa da euskaldunen irakurketa ohitura alderatzen
|
badugu
euskaraz eta erdaraz, aldea oso handia dela. Askoz gehiago irakurtzen dugu erdaraz».
|
|
|
Jakin badakigu Euskal Herriaren berreuskalduntzea lortzen
|
badugu
euskara ikasteko hautua egin eta egingo duten herrikideei esker izango dela. Euskarak joan diren berrogeita hamar urteotan egin duen jauzia ezinezkoa zatekeen milaka erdaldunek euskara ikasi izan ez balute.
|
|
|
Euskaltzaindiak 1968an Arantzazun egin zuen biltzar ospetsua hartzen
|
badugu
euskararen normalizazio prozesuaren hasiera gisa, erran daiteke 50 urteko ibilbidea egin dela euskararen azken eguneratze prozesu honetan. Normalizazio prozesua hasi zenean, eta egokiera izan zenean euskara erabiltzeko" bizitza ofizialeko" zeregin batzuetan, alde batetik ordu arteko hizkuntza eskarmentua llaburra zen, bertzetik euskal hizkuntzari buruzko jakintza guzia ere aski mugatua zen, eta gainera jakite erlatiboki murritz hori hagitz jende gutiren ondare zen, zeren euskara ez baitzuen lantzen hiritar arrunt orok hezkuntzaren eremu orotaratzailean (bertze hizkuntza bat bederen bai lantzen zuen bitartean).
|
|
2020
|
|
|
Kultura guretzat lausoegia da; kultura ez, gu transbertsalagoak gara. Benetan sinisten
|
badugu
euskarak eta gure kulturak egiten gaituela, kultura egiten duten horiek dinamizatu behar dituzu, horiek direlako bazka ematen dizutenak. Kulturaren alor horretatik bakarrik joz, gu beti galtzaile gara; idazleen kasuan, behintzat, nabarmen.
|
|
|
Harrigarria da 2012an, Euskal Herrian ilusio politikoa hedatzen ari den aroan, ezker abertzaleak kasu honetan hizkuntza praxi politikoaren ardatzean jarri ez izana. Zertarako bultzatu gero Zatoz euskaltegira bezalako kanpainak, praktikan bigarren mailako komunikazio tresnatzat jotzen
|
badugu
euskara. Euskara" ohiko eta lehentasunezko hizkuntza" izatea du helburu EH Bildu koalizioak, baina ezker abertzaleak, Otegiren liburuaren kasuan, ez dio lehentasunik eman euskarari.
|
|
|
Gainera, hizketaren ezagutza konbinatzen
|
badugu
euskararentzat lantzen ditugun bestelako hizkuntza eta hizketa teknologiekin (itzulpen automatikoa, txatbot ak, hizketaren sintesia edo sorkuntza...), pentsa zenbat gauza egin daitezkeen: bozgorailu adimendunak, hizketatik hizketarako aldibereko itzulpena (nahi izanez gero jatorrizko ahotsak imitatuz)...
|
|
2021
|
|
|
Bide hortarik segitzen genuen, eskolako hizkuntzak gaina hartuz etxekoari, anitz familietan gertatu zen bezala; kusiñ andana bat
|
badugu
euskara mintzatzen ez duena, alta beren burasoak gureak bezain euskaradunak ziren ba. Garai haietan, gizartean ongi ikusiak izateko euskara baztertzea baitezpadakoa zen, omen.
|
|
|
Sortzaile euskaldunok ez
|
badugu
euskaraz sortzen, ez duelako beste inork egingo. Eta faltan bota ditudan euskarazko erreferente artistiko edo kulturalak beharrezkoak direlako etorkizuneko generazioentzat.
|
|
2022
|
|
|
Espero izatekoa da Ipar Euskal Herriko curriculumak helburu zehatzak ez izatea euskararen erabilera sustatzea edota ikasleek euren errealitate soziolinguistikoaz jabe daitezen eduki zerrenda luzerik ez izatea, kontua harturik Frantziar estatuak ez dituela hezkuntza eskumenak partekatzen eta frantsesa dela lurralde osoko hizkuntza ofizial bakarra; horregatik, Frantzian hizkuntza gutxituen legea, Molac lege gisa ezaguna, aurrera ateratzeko Ipar Euskal Herrian egiten ari diren ahaleginak berebiziko garrantzia du. Baina deigarria da Nafarroako Foru Erkidegoko curriculumeko eskastasuna dagokigun gaian, aintzat hartzen
|
badugu
euskara hizkuntza ofiziala dela hainbat eremutan. Horregatik, eremu euskaldunei egokitutako curriculuma sortzeko ahaleginak egin lirateke, euskal hiztun osoak hezteko helburu lukeena.
|
|
|
Denok dakigun bezala, Euskal Autonomi Erkidego osoan euskara ofiziala da eta
|
badugu
Euskara normalizatzeko legea 1982tik, eta Nafarroako Foru Erkidegoaren zati batean ere ofiziala da eremu hori ere bitan banatua; eremu mistoan, ofizialtasun gradu apalagoarekin eta bada Nafarroa Garaian ere, euskarari buruzko 1986ko Foru Legea, eta horrek abantaila batzuk ekarri dizkigu azken hamarkadotan, bereziki hezkuntzan, administrazioan eta hedabideetan, baina betiere gaztelaniari bere posi...
|