|
2000
|
|
|
Hego Euskal Herriko arrantza sektoreak birmoldaketa gogorra jasan behar izan du
|
azken
urteotan, untzi kopurua erdira jaitsi delarik. 1997an ehun untzi baztertu eta 8.000 milioi pezetako (320 milioi libera) diru-laguntzak eskaini ziren.
|
|
|
gure itsasoak jada birrinduta ditugu, askotan agortuta, arrantza teknika erasokorren eraginez. Horrez gain,
|
azken
urteotan bai populazioak eta bai norbanako arrain kontsumoak gora egin dute.
|
|
|
Gaur egun 265.000 tona muskuilu produzitzen dira mundu mailako produkzioaren% 21 eta 16.000 milioi pezetako (640 milioi libera) fakturazioa esan nahi du. 1964an hasi zen amuarrain hazkuntza, eta orduko 25 tonetatik 1998ko 30.000 tonara igaro da produkzioa;
|
azken
urte hartako fakturazioa 10.000 milioi pezetakoa izan zen.
|
|
|
Batetik, ezker abertzalearen jardun politikoan
|
azken
urte bietan jarrera berriak ikusi ez dituenak itsuarena egiten du; eta bestetik, edonork daki edozelako gatazketan berbek eta esamoldeek duten garrantzi bereziaz. Beste kontu bat da proiektu politikoei dagokionez, hor berbek mirari gutxi ekarriko dute, idea argiak eta bide zehatzak behar baitira hor.
|
|
|
Gaur egun, Europistaseko lehendakaria Claudio Boada da. Garai batean AHVko lehendakari izana, gerora administrazioko hainbat kargutan egona da eta,
|
azken
urteotan, Banco Centralekin bat egin zuen arte, Banco Hispano Americanoko lehendakari izan da. Vasco Aragonesako lehendakaria, berriz, Jose Alberto Pradera da, Bizkaiko diputatu nagusi ohia.
|
|
|
Gure eliza, frontoi eta kaietan egindako lanak bere maisulanak diren arren, liburu irudiztatzaile gisa lan anitz eginez atera zuen bizimodua, hala nola, Edgar Allan Poeren ipuinak, «Lazarillo de Tormes» edota Arturo Kanpionen eleberriak. Bere bizitzaren
|
azken
urtetan, dandikeriak jota edo, gizon pikaro eta xelebrearen arrastoa utzi zuen. Donostian esaterako, bada Tillac en ibilerak gogoan dituenik:
|
|
|
baina
|
azken
urteetako batez bestekoari eutsiko diote, hamabosten bueltan egongo dira
|
|
|
Hala ere, Iruñean bildu ginenoi, beste euskaltzale askori bezalaxe,
|
azken
urte hauetan euskara Euskal Herriko egoeraren gainetik balego moduan, hizkuntza neutroa balitz bezala, jarduteko joerak, kezka sortzen digu.
|
|
|
Hau hasiera besterik ez da, dena den, ez da gaitza asmatzea giro honetan hurrengo akordio hausturak diputazioetakoak eta udaletxeetakoak izango direla. Hala ere, ez dirudi samurra izango denik Ajuria Eneko Ituneko garaietara itzultzea,
|
azken
urte eta erdiko euri jasak ez baitira alferrikakoak izan, baina argazki izoztura heltzeko arriskua oso handia da. Ez atzera, ez aurrera.
|
|
|
Horren ondorioz, 1975ean euskaltzain urgazle izendatu zuten, bere sarrera ekitaldian «Azentu diakronikoa Eibarko euskaran» lana irakurri zuelarik. Euskara batuaren lehenengo urteetan honen aldeko apustu garbia egin zuen arren,
|
azken
urteetan euskalkiari zor zion begirunea argi azaldu zuen eta Eibarko«... eta kitto!» aldizkarian eibarreraz idatzitako artikuluak horren erakusgarri dira.
|
|
|
ODACEk lan handia darama
|
azken
urteetan, besteak beste turismoa, nekazaritza, gizartea eta artzaintzaren sektoreak egonkortzen laguntzen. Ekonomiari dagokionez, ODACEk ekarri du Zuberoara enpresa mindegia, lantegi berriak erakartzeko ezinbestekoa suertatzen den tresna.
|
|
|
Lanarengandik ihesi ez ginen ibiltzen, eta gehiago esango dizut, urguilua izaten genuen lan asko egiteko: esaterako, nik
|
azken
urtetan makinarekin mendia zulatzen jardun nuen, eta egunean 30 metro baino 50 metro zulatzea nahiago izaten genuen!
|
|
|
Emaitzak ikusi behar, baina leku askotan ez da samurra izango eragin hori zein den ikustea, deialdi aktibo honez gain, abstentzioak gorabehera handiak izaten ditu eta. Edozein modutan ere,
|
azken
urteetan, Espainiako Legebiltzarrerako hauteskundeetan izaten da txikien abstentzioa (96koetan% 27, 2), adituen ustez alderdi estatalistek beren hauteslegoa hobeto motibatzen dutelako. Hauteskunde motagatik, EHren abstentzio deiaren eragina neurtzeko erreferentzia garrantzitsuenetako bat bezala hartuko da azken hori.
|
|
|
Nafarroan berriz, eta maila orokorrean aztertuta, justu, aurkako politika egin dela esan dezakegu, azalera txikiko guneak babestu ziren lehendabizi eta
|
azken
urte hauetan, azalera handiko natur parkeak bultzatu dira administraziotik. Zailtasun eta istilu ugari izan da gainera eremu hauek legez babesteko garaian, administrazioa eta bertako biztanleen artean.
|
|
|
" Elkarrizketa edo isolamendua" bezalako dilema bat baino gehiago egon da
|
azken
urteotan. Lehenago, bake prozesu batetan ala prozesu soberanista batetan ote geunden izan zen.
|
|
|
isolamendua, indarra, eta elkarrizketa eta indarkeriarik eza. Lehenengo biak, isolamenduak eta indarrak,
|
azken
urteotan huts egin dute. Hauen balantzea argia da:
|
|
|
Etxe barrura begira ere jarri dira AEK ko kideak, baita hainbat ondoriotara iritsi ere. Irakasleriaren lan baldintzetan aurrerapausuak eman dituzte
|
azken
urteetan, soldatak zertxobait igo eta gizarte segurantza zein lan baldintzen normalizazioan ezarritako epeak laburtuz. Oraindik ez omen da, hala ere, zentzu honetan nahi adina aurreratu.
|
|
|
Telekomunikazioei esker, finantza plaza finantza espazio bihurtu da. Delako ziberespazioaren agerpena lan merkatua eraldatzen ari da
|
azken
urteetan, eta elkartrukatzeen desmaterialtzeak aberastasunaren sorreraren gainean eragina du. Gauzak horrela, enpresak mundu mailako merkatuak bereganatzeko prestatzen ari dira.
|
|
|
Negozioa Internetera zabaltzeko apustuaren erakusgarri gisa euskal enpresa biren bi proiektu zehatz aukezten ditugu orriotan: bata, BBVA finantza enpresarena eta, bestea, Iberdrola energia enpresarena,
|
azken
urteetan negozioa anizteko politika bideratzen ari baita. Erakunde biak dagoeneko zeharo murgilduta daude sarearen mundu honetan.
|
|
|
Fernando Buesaren hilketa ez da PSE EEren posizioa baldintzatzen duena. Bai Fernando Buesa eta Jorge Diez bizkarzainaren eta bai Blanco koronelaren hilketek nazionalistek eginiko apostuaren porrota agerian utzi dute;
|
azken
urte eta erdian eginiko apostu politikoaren porrota. Nazionalistek Lizarrako Akordioaren alde apostu egin zuten Lizarrako Adierazpena bakea lortzeko tresna eraginkorra zelakoan.
|
|
|
Estatubatuarren obesitate tasek gora egin dute nabarmenki
|
azken
urteetan. Honen arrazoietako bat telebista bera da:
|
|
|
1998an 63 kasu agertu ziren, 1991n 234 izan ziren bitartean. Pertsona guztien artean %40k gaixotasuna garatu du, eta %26 hil egin da, beti ere
|
azken
urteetan gero eta gutxiago direla nabarmen geratuz
|
|
|
Txapelketako lehen urtean bertan hartu zuten parte emakumezkoek. Pixkanaka kopurua haziz joan da, ia parekatu den arte, baina
|
azken
urteotan berriro behera egin duela dirudi. Hemezortzi urtera arteko gazteekin jokatzen da txapelketa, eta adin honetan ezberdintasun handiak daude neska eta mutilen artean.
|
|
|
Badira hogeita hamar urte Arantzazun euskara batua jaio zenetik, eta sorreran hainbat aldek enoratu ostean, onarpen maila handiena bizi du egun. Beharbada horrexegatik, oinarri sendoa hartu duelako, egindako bidea egokia izan ote den eta erdialdeko euskalkiek emandakoa bizkaiera edo mendebalekoaren kalte ez ote den izan eztabaida interesgarria dabil hitzetik hortzera
|
azken
urteotan. Orriotan euskalki hau berrindartzeko hainbat esparrutatik egin den lana, egun bizi duen bultzada eta normalizaziorako ematen ari diren urratsak eta dauden kezkak bildu nahi izan ditugu.
|
|
|
Eubako pasiotarren egoitzatik ere bideratu dira bizkaieraren inguruko ekimen asko, Ikastola Katolikoen Alkartea edo Ibaizabal argitaletxea, besteak beste. Herri Irratian hasi ostean Bizkaia Irratia sortu zen, eta bizkaiera lantzeko orduan ere ezinbesteko erreferente bihurtu da
|
azken
urteetan, egunero egunero egindako lan eskerga dela-eta. Baina ia ia elizaren magalera bilduta egon da, edo inguruko sektoreen babesean, horietako zenbait sarri euskara batuaren aurka, denboran atzera joan ahala batik bat.
|
|
|
Coloradoko Boulder hirian jaioa duela 43 urte, hizkuntzalari gisa egin du bere ibilbidea. Umetan Angolan bizitakoa, Francoren
|
azken
urtean Iruñeara gaztelera ikastera etorri eta orduan entzun zuen euskara lehen aldikotz. Liluratua, bere kasa ikasteari ekin zion.
|
|
|
Apustua herri kirolen funtsa izatearena aipatu duzula, badirudi
|
azken
urteotan apusturako grina galdu dela.
|
|
|
Autoa aparkatu eta biribilunetik eskuinean aurkituko duzuen Gandia Bidetik abiatu behar duzue. Duela gutxi arte, inguru honetan Bizkaiko baserri tipikoek eta bere landazabalek osatzen duten nekazaritza paisajea nagusi bazen ere,
|
azken
urte hauetan, asteburu eta oporraldietarako etxetxo eta txaletez bete da, paisajea nabarmen degradatu delarik.
|
|
|
Beste ertzan, ordea, Plentziako abanikoa edo Isuskiza izenez ezagunak diren meandroa eta ibai lurmena zabaltzen dira, egitura geologiko hauen sorrera eta bilakaera ulertu eta aztertzeko gaur egun aurki dezakezuen adibiderik argienetakoa izanik. Inguru honek ere,
|
azken
urte hauetan urbanizazio itzela ezagutu duen arren, uretatik hurbilen dauden aldeetan egitura naturala eta berezko landarediaren ordezkaritza oparoa azaltzen duten padura eremu zabalak mantendu dira. Bestaldetik, aipagarria da, inguru honetan aintzinako untziraleku bitxi bat ongi kontserbaturik dagoela.
|
|
|
Duela bi urte abiatua da, giroa sortuz eta azkartuz joan da, eta horren barruan kokatzen da aipatzen dugun guztia. Nafarroako Txapelketak, agian, ibilbide horren barruan aurrera segitzeko indar berezia ematen du,
|
azken
urteetako lorpen handiena da eta. Baina apirilaren 17an ez zen Iparraldea esnatu eta beste mundu bat deskubritu.
|
|
|
Pilota bera ere, materiala, asko aldatu da
|
azken
urteotan. Zuk beti esan izan duzu indartsuak baina bote handi gabekoak dituzula gustukoen.
|
|
|
Afizio ona izaten da bertara joan eta han egoten dena. Pilotan ere orain
|
azken
urteetan baino gehiago egiten da, ez ni hasi nintzenean baino gehiago hala ere. Halakorik ez da berriz ezagutuko.
|
|
|
Ez da ahaztu behar, ordea, cannabisa droga bat dela eta kalteak ere eragin ditzakeela; dena den, urte luzeetan aipatu izan direnak baino gutxiago direla frogatu da
|
azken
urteotan. Oraindik ikerketa ugari dago egiteke esparru honetan eta trabak ere ez dira gutxi.
|
|
|
Aspalditik kalamuarekin aurrera eramandako tratamenduak arrakastatsuak izan dira migrainaren kasuan, baina
|
azken
urteetan ez da azterketa sistematikorik egin.
|
|
|
21 urte. Informazio Zientzietako
|
azken
urtea ikasten. Orain dela lau urtetik" Ze Barri?" Eskoriatzako herri aldizkarian dago lanean.
|
|
|
Orduan epaimahai batek erabakitzen zituen sariak, baina orain ikusleriak saritzen ditu gustukoen dituen antzezlanak, maila profesionaleko eta maila amateurreko obrak hurrenez hurren. Bestalde,
|
azken
urteetan Euskal Antzerkiaren Bultzatzaile Saria ematen hasi dira, euskal antzerkiaren alde ari den pertsona, elkarte, erakunde edo komunikabidearen lana aitortzeko asmoz. Iaz Imanol Eliasek, Antxieta taldean zuzendari lanetan aritutakoak jaso zuen.
|
|
|
Ezezagutzaren eta mesprezuaren gainean eraikitako ideiak gaindituz, gaur eguneraino heldu da ordea hizkuntza hori bera, eta Kantauriko kostaldetik Duero ibaiaren haraneraino laurehun mila lagunek baino gehiagok mintzo dute. Mendetako ukazioaren aurka, ezagupen ofiziala eta hizkuntza eskubideen borroka puri purian bizi dituzte, eta
|
azken
urteotan eztabaida politikoa interesgarria piztu da.
|
|
|
Sortu ere Kantauri ertzeko haranetan mintzo zen erromantzeen bilakaeratik sortu zen asturiera, eta Asturiesko erresuman lehenbizi eta Lleongoan gero, hegoalderantz hedatu zen. Azken hiru mendeetan literatura berezitua izan da Asturiesen, eta frankismoko
|
azken
urteetan sortu ziren bablearen aldeko lehen mugimenduak.
|
|
|
Ez dut literatur sail zehatz batean kokaturik ikusten. Beharbada,
|
azken
urteetan irakurri ditudanen eragina izango du... baina ez era konkretu batean.
|
|
|
Hala ere, ETAk su etena martxan jarri zuen. Hori izan da
|
azken
urte hauetan ETAk egin duen ekimen politiko nagusiena eta sendoena, herriak gehien baloratu eta estimatu duena.
|
|
|
Nik ere, luzemetraiarena lasaiago hartzen dut. Batik bat
|
azken
urte honetan aukera hurbilak izan ditut. Baina garbi ikusten ez dituzun proiektu handietan ez dakit aterako ziren hala ez, zuk ez duzu zure aldetik dena ematen aurrera atera dadin.
|
|
|
Esan ohi da komunikabideetan azaltzen ez dena ez dela existitzen. Ekonomikoki munta handiena duen Espainiako literatur sariaren irabazle edo finalista
|
azken
urteotan komunikabideekin lotutako norbait izatea ez da kasualitatea: proiekzio publikoa duen idazle bat saritzea salmentak ziurtatzeko era bat da.
|
|
|
Soldaduzka amaitzear dagoenean, politiko gehienak eskaera herrikoi honen aldera pasa dira. Baina ez da ahantzi behar,
|
azken
urte hauetan milaka intsumituk sufritutako bortizkeriaren errudunak zeintzuk diren. Bada, gerrarako 2,5 bilioi pezetaren aurrekontua onartzen duten, NATOren basakeriak apoiatzen dituzten, arma fabrikak diru publikoaz subentzionatzen dituzten, eta Alcalako presondegi militarrean intsumisoak bahiturik dituzten politikoak.
|
|
|
Esan ohi da komunikabideetan azaltzen ez dena ez dela existitzen. Ekonomikoki munta handiena duen Espainiako literatur sariaren irabazle edo finalista
|
azken
urteotan komunikabideekin lotutako norbait izatea ez da kasualitatea: proiekzio publikoa duen idazle bat saritzea salmentak ziurtatzeko era bat da.
|
|
|
Sinplifikatzea da korronteez bakarrik hitz egitea. Bertsolaria autore bezala tratatua izan dadin nahi nuela ari nintzen ikusten
|
azken
urteetan; eta nola konbinatu autore izate hori taldean eta beste batekin kantatzearekin...
|
|
|
Nik uste badagokigula kulturgintzan mahaian kolpe bat ematea, ze
|
azken
urteotan entzun eta entzun egon gara. Nik ez dakit hemendik 20 urtera munduko kulturaren abangoardiaren puntatzat hartuko gaituzten, edo tradizio zaharkitu baten azken reduktotzat.
|
|
|
Dena zen administrazioaren proiektuak sortzea. Uste dut
|
azken
urteotan politika hori aldatzen ari dela, besteak beste administrazioak berak sortzen dituen muntaien inertziak dirua gastatzeko oso aparato onak direlako, eta sarri askotan operatibitate zalantzazkoa edo errenak behintzat badirelako. Euskalgintza eta kulturgintza aurrera atera nahi bada, herri honen borondatea da artikulatu behar dena, eta ez administrazioaren borondatea bakarrik.
|
|
|
Beti etxe barruan mugitzeko joera eta jarrera izan dugu. Agian
|
azken
urteotan urrats batzuk eman ditugu, eta jada garaia da kanpora begira salto koalitatibo batzuk emateko.
|
|
|
Orain arte 304 konpainia pasa dira Tolosatik. Horietatik
|
azken
urtean 120 emanaldi eta 27.216 ikusle izan ziren guztira, Tolosakoak eta kanpokoak kontuan hartuta.
|
|
|
Bertsolariengan eta bertso moldean
|
azken
urteetako joerak bete betean agertu dira. Hau da, bertso eskolak direla bertsolari iturri ia bakarra eta beraz, kontuan hartu beharreko bertsolari kopurua batzen zaio urtero txapelketaren gurpilari.
|
|
2001
|
|
|
Mendeetan zehar itsas padurak osasunaren kalterako ingurutzat onartu izan dira. Hala ere,
|
azken
urteetan ekologiak ezagutu duen garapenak, biologia eta ekologia ikuspegietatik padurak eta oro har, itsasadarrak balio handiko inguruneak direla frogatu da.
|
|
|
\ Aipatzekoa da ere,
|
azken
urte hauetan ekosistema heze hauek ezagutu duten suntsipen sistematikoak, sarraski horretaz libratu diren Txingudi bezalakoei askoz ere balio eta garrantzi handiagoa ematen diela, biodibertsitatearen kontserbaziorako nahitaezko inguruak bilakatu direlarik.
|
|
|
Gaur egun Petronorrek petrolioa fintzearen emaitza gisa saltzen duen produkzioaren %25 fuel olioa da. Erregai horrekiko eskakizunak behera egin du
|
azken
urteotan, eta kanpoko merkatuetan batere lehiakorrak ez diren preziotan saltzera beharturik dago Petronor.
|
|
|
Eta horrek, hain zuzen, bihurtu du
|
azken
urteotan eta egun lantzen den euskal haur literatura munduan erreferentzia. Zein da zure iritzia?
|
|
|
Hasieran tontoarena egiten nuen eta beste alde batera begiratzen nuen ezer esan gabe, eztabaida antzuetan sartzeko gogorik ez bainuen, baina orain erantzuteko gogoa izaten dut eta erantzun egokia bilatzen jardun dut
|
azken
urte hauetan.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan ez dugu Euskal Herri osoari dagokion daturik, joan den hiruhilekoan, batez beste, garestiago gertatzen zen etxebizitza erabilia erostea berria erostea baino. Joera hori 1997 urtearen amaieran sumatzen hasi zen, eta
|
azken
urteotan finkatu egin da. Horrela, etxebizitza berri batek, batez beste, 27,6 milioi pezeta (1,1 milioi libera) balio du merkatu librean, 1999ko azken hiruhilekoan baino 2,5 milioi (100.000 libera) gehiago, eta, aldiz, bigarren eskuko etxebizitzek 33,4 milioi pezeta (1,3 milioi libera) balio dute, 1999an baino 6,4 milioi pezeta gehiago.
|
|
|
Baina ez gaitezen engaina, merezitako mendiak ditugu, energi kontsumoak gorakada itzela izan baitu
|
azken
urteotan. Kontsumoa jaun eta jabe den gizarte honetan, energia murrizketak kontsumo ohitura asko aldatzea eskatzen du.
|
|
|
. Ezkerra badago, baina ezkerra zatitua eta eztabaidatua dago. Hemen dugun gatazka honek borroka sozialari kalte egiten dio,
|
azken
urteetan batez ere. Eta honela jarraitzen baldin badu, gero eta gehiago egingo dio.
|
|
|
Ezkertiar erradikalen mundu horretan ere garaipenean sinesten zen: mugimendu antikolonialistak, Maiatzaren 68a, Italia eta Ingalaterrako kontuak eta, jakina, hemen ere frankismoaren aurkako
|
azken
urteetan baikortasun handia bizi zen.
|
|
|
Etengabe mugimenduan ari den unibertsoa ulertzea, oinarri zientifikoak eta fenomeno naturalak geureganatzea, betidanik gizakia kezkatu duten gaiak izan dira. Gainera,
|
azken
urteetan azkartu egin den bilakaera teknologikoa eta beronen ondorioak hobeto ezagutzeko nahia gehitu behar diegu gaur egun ohiko galdera horiei.
|
|
|
Badirudi erakustoki hauetan joerak beste bide batzuetatik doazela
|
azken
urteotan. Horrelako zentroen bisitaria ez da dagoeneko ikusle hutsa.
|
|
|
Gizarte Segurantza ez zegoen prestaturik emakumea lan esparruan sartu den neurri garrantzitsuan sartzeko, eta, 60ko hamarkadako Espainiako Estatuaren gizarte egiturari atxikita geratu da. CESek dioenez, nahiz eta emakumeek lortzen duten estaldura esparrua, sistemaren babes maila eta prestazio kopurua,
|
azken
urteotako arau aldaketei esker, zertxobait hobetu den," oraindik ez da lortu gaur egungo gizarte eta lan arloko egiturari behar bezala egokitzerik". Prestazioak eskuratzeko ezaugarriak eta baldintzak, txostenak dioenez, gaur egungo gizartearen eta ekonomiaren egiturari baino 60ko hamarkadako Espainiako gizarteari lotuagoak daude.
|
|
|
Garai horiek, ordea, ez dira berriro ezagutuko epe luze batean, ohiko arrantzategiak, gehiegizko ustiaketen ondorioz, agortu egin baitituzte arrantzaleek beraiek, ez beti nahiko begirunez jokatu izan duten Hego Euskal Herriko arrantzaleek, baizik eta antxoaren eta beste hainbat arrain motaren iraupenerako hain kaltegarri diren bolanta edo sare pelagikoekin aritu izan direnek. Zorionez,
|
azken
urteotan, gure arrantzaleek eta kofradiek nazioartean egindako borrokari esker, lortu da itsasoko faunaren suntsigarri diren arrantza sistema horiek neurri batean geraraztea.
|
|
|
Azken hamarkadatako artelanak erakusteko metro koadro kopurua asko ugaldu da
|
azken
urteotan Euskal Herrian. Eta oraindik eta gehiago ugalduko da datozenetan.
|
|
|
Castillejo lan garrantzitsua egindakoa da Gasteizko Arte Ederren Museoan zein Amarica Aretoan. Artiumen etorrerarekin desagertuko den aretoa hau, Santi Erasoren esanetan,"
|
azken
urteetan Euskal Herriko erreferenterik garrantzitsuena izan da: programazio jarraia izan du, eraginkortasun handia erakutsi du artistekiko harremanetan, modernotasunaren eta garaikidetasunaren arteko oreka mantendu du, formula berriei ateak zabaldu dizkie...
|
|
|
Kontuan izan behar da Arlabangoa Vasco Navarroren ibilbideko oztopo nagusia zela, eta askotan izaten zen behe laino itxiak zein telefonorik ez izateak(
|
azken
urteetan jarri zioten baina berak aurrerapen honi uko egin eta bere estiloan jarraitu zuen lanean) ez zuten zereginak ondo betetzen laguntzen.
|
|
|
Zoritzarrez baina, inork ezin du kontrolatu" fromage basque" delako hori Euskal Herriko ardi esnearekin egina denez. Are gehiago,
|
azken
urteotan, enpresa horiek beraiek aitortu egin dute beste departamendu eta beste eskualde batzuetatik sarrarazten dutela ardi esnea.
|
|
|
Diotenez, jasandako erasoak oso garrantzitsuak izan dira, urte askotan zehar gainera, eta gizartearen artean ezjakintasuna zabaltzera lagundu izan dute. Orduan, kanpaina aurrera eramateko erabakia harturik, lehenbiziko gauza ikastolen berezko ahultasunak ezagutzea zen, prestatu beharreko kontraerasoaren mezu eta funtsa erabakitzeko, eta horretarako inkesta bat egiteari ekin zioten, batetik
|
azken
urteetan sartu diren guraso berriei eta bestetik ikastolara haurrak eraman ez dituzten gurasoei.
|
|
|
Pentsioen gaia dela medio, CCOO eta UGT batera agertu dira maiatzaren 1eko ospakizunetan, baina ez dute dokumentu bateraturik atera. LAB eta ELA, berriz,
|
azken
urteotan, ETAren estrategia armatuaren ondoriozko salbuespen batzuetan izan ezik, batera azaldu baldin badira ere, bakoitza bere aldetik joan da.
|
|
|
Pinuek ez dute, hala ere, bertakoentzat baliabide ekonomiko nahikoa ekarri, eta nekazal zonalde askotan gertatu bezala Lea ibarrak XX. mendean bere biztanleriaren erdia baino gehiago galdu zuen (3.960 biztanle 1900ean, 1.900 biztanle 1999an), nahiz eta
|
azken
urteetan kopurua bere horretan mantentzea lortu duten. Garai berean ondoko Lekeitioren bilakaera ikusiz gero (3.944 biztanle 1900ean, 7.466 biztanle 1999an) argi dago joandako asko lan aukera gehiago eskaintzen zituzten inguruko herrietara mugitu zirela, baina herri hauen eragile nagusietako bat izan den emigrazioa ez da soilik horretan geratu.
|
|
|
denek Realeko, Athleticeko edo Bartzelonako kamisetak zituzten. Eta aldiz,
|
azken
urteotan jende gazteena zaletzea lortu dugu, eta horrek oinarri bat sortzen du hurrengo urteetarako. Gasteizek oso ongi uztartzen ditu saskibaloi eta futbol zaletasunak, badira bi kiroletako taldeen jarraitzaileak direnak:
|
|
|
Izan ere, Euskal Herrian sortutako unibertsitateek ez baitute bideratu «Euskal Unibertsitatearen» aldarria. Kontuak kontu, UEU indartu egin da
|
azken
urteotan. Indartze horren arrazoiak aztertzerakoan Euskal Herriko unibertsitateetako egoerak badu eduki zer azaldu, ez dena ordea.
|
|
|
Baina bestaldetik, gure orografia malkartsua dela eta, giza-asentamenduak eta komunikazio bideak haranetan kontzentratzen dira. Errealitate honek eta
|
azken
urteetako industria garapen ikaragarriak eta honekin lotutako hazkunde demografikoak, gizakiaren aldetik ibaiek jasaten duten presioa pentsaezinezko mailetara iristea eragin dute. Uren kutsadura handia, ibaiertzen suntsidura eta kanalizazio basatiek gure ibai eta erreka gehienak benetako gandolak bihurtu dituzte.
|
|
|
Egoera larri honen aurrean, nagusiki, ur kutsaduraren arazoa konpontzera zuzendutako neurriak hartzen hasi dira
|
azken
urteotan. Neurri hauek eta industria krisiak eragindako hainbat enpresa kutsakorren itxierak bizitza gure ibaietara itzultzea lortu dute.
|
|
|
Euskal antzerkiaren osasuna nori axola? Dena dela paradoxa bat ematen da
|
azken
urteotan. Euskal Herrian egiten den antzerkiak inoiz ezagutu gabeko arrakasta eta errekonozimendua du egun, gure mugen barruan zein kanpoan.
|
|
|
Antzerki amateurra, hau da antzerkiaren harrobia eta ezinbesteko eskola, kobazuloetan dago. Antzerki idazleak
|
azken
urte arte ez ziren kontuan hartzen instituzioen aldetik, lehiaketetan ez bazen. Agian ezkorregia irudituko zaizue nire jarduna, baina aurrerapausoak eman badira ere, batez ere ekoizpenei dagokionez, oraindik euskal antzerkiak badu zer hausnartu.
|
|
|
Lehorreratutako txatarra kopuruak %20ko igoera izan zuen, eta ongarrien trafikoa, berriz, %80 hazi zen. Igoera horiek, nolabait ere, petrolioaren eratorriak %37 jaitsi izana arintzeko balio izan dute,
|
azken
urteotan petrolio gaiek poliki poliki behera egin baitute gaur egungo egoeraraino iritsi arte, eta egun portu inguruneko kontsumora murriztua dago.
|
|
|
Gure portuetako merkataritza jardueren bilakaera gure ekonomiaren osasun egoera neurtzeko termometroa da. Euskal Herrian birmoldaketa industrialak izandako urteetan euskal portuetako merkataritza trafikoa nabarmenki gutxitu bazen ere, orain,
|
azken
urteotan, bizkortu egin da eta pixkanaka gorantz egiten ari da.
|
|
|
Euskararen egoera ere herri batetik bertzerat aldatzen dela kontuan harturik (batzuk UEMAn eta bertze batzuk guziz erdaldunak)," Bierrik" elkarteak Sakanako egituraketaren beharra islatzen du, euskal kulturaren aldetik eginiko saiakera sendoa, alegia. Etorkizun handiko elkarte eta komunikabideak direla erraiten ahal da, agerian utzi ditugun ezberdintasunak
|
azken
urteotako haur eta gazteen euskal matrikulazio masiboa leuntzen ari baita
|
|
|
«Txiki». Hain zuzen «Txiki»k ematen dio izena oraingo traineruari;
|
azken
urteotan erabili duten ontziari ere errepidean galdutako mutil batek eman zion izena: «Kanpa»k.
|
|
|
Bandera horiek erakusten dute, beste ezerk baino hobeto denboraren iragana: kataluniarren senyeraren itxura du lehen bandera hark, geroztik hiru koloreko bi bandera errepublikar, Francok emandako hainbat bandera espainol eta
|
azken
urteetako bandera txuriek osatu dute ondarea.
|
|
|
Ni batez ere antzerki munduan aritu naizenez, gauzak proposatzerako garaian arlo honetan irizpide gehiago dut. Baina, egia da,
|
azken
urteotan zorte ona izan dut eta baita medio ezberdinetan jarduteko aukera ere. Hemen, Euskal Herrian, oso garrantzitsua da denetik pixka bat egitea, zeren nahiz eta konpainia edo antzezlan garrantzitsuetan aritu oso zaila da horretaz bakarrik bizitzea.
|
|
|
Zinemak, antzerkiak zein telebistak goxo tratatu dute eta urtetan jasotako esperientziak" lanbidean irizpide sendoak eskuratzen" lagundu dio. Gainera,
|
azken
urte hau oso oparoa izan da aktorearentzat: zineman Montxo Armendarizen" Silencio Roto" filman parte hartu du eta telebistan" Teilatupean" telesailean eta" Zine Oro" saioan ikusi ahal izan dugu.
|
|
|
Han PP eta Fragaren nagusitasuna buka daiteke, baina hori PSG eta BNGren elkar ulertzearen arabera egongo da. BNGk oso argi jokatu du
|
azken
urteetan eta Galiziako ezkerraren erreferente gisa agertu da. Batasunako buruzagiei azken urteetako BNGren norabidea ondo azter dezaten aholkatuko nieke.
|
|
|
BNGk oso argi jokatu du azken urteetan eta Galiziako ezkerraren erreferente gisa agertu da. Batasunako buruzagiei
|
azken
urteetako BNGren norabidea ondo azter dezaten aholkatuko nieke.
|
|
|
XIV. mendean, esaterako, Ialiako hiri eta errepubliketan liskar biziak izan ziren eta hurrengo mendean Ingalaterran guda zibila izan zen, Gaztelan eta Aragoien ere egoera gatazkatsuak ezagutu ziren. Berezitasunak berezitasun, Erdi Aroko
|
azken
urteotan Euskal Herrian gertatutakoa Europako krisi eta gatazka sozialarekin parekatu daiteke.
|
|
|
Salbador Garmendiak, berriz, gaztea izaki,
|
azken
urteetako Jose Artetxe ezagutu zuen. " Orain dela hiruzpalau urte.
|
|
|
Konparazione baterako, «Sud Ouest» egunkariaren informazioa Akitania Erregioaren ikuspegitik lantzen den antzera landu nahi dute «Euskal Herriko Kazeta» bere egileek: Euskal Herriaren ikuspegitik Ipar Euskal Herrirako.«Eremu natural batean bizi gara,
|
azken
urteotan ukatu omen den muga hor dago oraindik ere. Berlineko pareta erori zen, baina Bidasoakoa hor dago.
|
|
|
Gurean ere portzentualki oso urria da HGLren presentzia. Euskaraz urtero argitaratzen diren liburu guztien %25a HGLkoak dira;
|
azken
urteotan ia egunero liburu bat kaleratu da; hala eta guztiz «Euskaldunon Egunkaria»ko «Begia" gehigarrian edo beste komunikabideetan hori baino askoz txikiagoak dira liburu hauen inguruko komentarioak, albisteak, kritikak... baina gure inguruko hizkuntza handietan ematen dena baino askoz handiagoa. Hots, gure artean nahiko normala da haurrentzat edo gazteentzat idatziriko liburu bat izatea" Begia" ko erreseinan, ohikoak ditugu aldizkari honetan HGL liburuen komentarioak edo liburu horien idazleei eginiko elkarrizketak; «Nabarra» aldizkari berrian ere ez dute inolako eragozpenik «Baloika» gaztetxoen liburua komentatzeko helduen poesia lanen ondoan;" Sautrela" telebista saioan ere egin izan dira HGL inguruko erreportaiak, elkarrizketak, komentarioak...
|
|
|
Bere
|
azken
urteotan ere enkarguz jardun zuen. Enkargu berezia izan zen hura ordea:
|
|
|
Alstom Fiat, Ansaldo Breda eta Firema. Beasaingo enpresa honek,
|
azken
urteotan, 116.000 milioi pezetatik gorako gaiak saldu ditu Estatu Batuetan.
|
|
|
Eta pertsonaiek darabiltzaten hizkuntzak, gidoilariak erabilitakoak edo zuzendariarenak ez dute zertan bat eta bera izan, errodatzerakoan laugarren bat aukeratu daiteke... baina geure alde ere egon liteke hori. Zertan horrenbeste diru xahutu filmak bikoizten,
|
azken
urteotan kontua hobetu arren, espainiarrek sistematikoki mila bider hobeto egingo dutela jakinik, egingo dutenez. Gurea baino hiztun gehiagoko hizkuntzek(...) betidanik azpitituluak erabili dituzte.
|
|
|
Botulismoa eragiten duen toxina ikaragarri kaltegarria izanda ere,
|
azken
urteotan hainbat gaitzen edo egoeraren tratamendurako erabiltzea proposatu izan da. Horrela, eta arrakastaz nonbait, toxina hori erabili izan da estrabismoa, uzkiko fisurak, zotin kronikoa, idorreria, lunbagoa edo hiperhidrosia bezain desberdinak ziren egoeretan.
|
|
2002
|
|
|
Zer dela eta? Historiarekiko bizia al da
|
azken
urteotako modaren arrazoia. Ala, besterik gabe, iraganeko kokaleku exotikoetako kulebroiak nahi ditu irakurleak?
|
|
|
Ala, besterik gabe, iraganeko kokaleku exotikoetako kulebroiak nahi ditu irakurleak? Ez historia eta ez literatura, ez dira izan berez diru iturri oparoegiak, baina biak uztarturik negozio biribila osatu dute
|
azken
urteotan. Irakurzaletasuna eta iraganaren ezagutza bultzatzeko balio badu, bejondeiola nobela historikoari.
|
|
|
Hiru adibide esanguratsu ekarri ditugu lerrootara, baina generoaren arrakastak aniztasuna ekarri du. Historiaurretik hasi eta atzo arte, Txinatik Argentinara bitarte, denetik deskribatu da
|
azken
urteotan merkaturatutako nobelatan. Estilo zuzen, bizi eta arinez idatziak izan ohi dira, nahiz orrialde askokoak izan.
|
|
|
Esaten denez, hamaikaren bat hilabete iraungo omen du eta 2002ko otsaila apirila inguruan hobekuntzak nabarmenduko omen dira. Begi bistakoa denez,
|
azken
urte hauetako inbertsio erraldoien ondorioz ekoizpen ahalmena areagotu egin da, eta orain, inbertsio apalagoen bidez, ahalmen hori murrizten den bitartean, ekonomia ez da hasiko suspertzen
|
|
|
Barne kontsumoa indartsu dabil oraino. Horixe
|
azken
urteetako hazkundea, langabeziaren murriztea, zein interes tipoen jaitsieraren ondorioa da. Euroak sortu duen diru beltzaren azalaraztearena ere bai.
|
|
|
Nik berriz, ez nuen pentsatzen non sartzen ari nintzen. Donostian Mentxu Medelekin hasi nintzen eskolak hartzen, eta
|
azken
urtean Donostian bizitzen gelditu behar izan nuen, Madrilera joan ahal izateko beka prestatzen ari nintzelako. Lehenengo gauean, bakarrik gelditu nintzenean jabetu nintzen aurrerantzean bakarrik egongo nintzela, ardura handia hartu nuela nire gain 13 urterekin.
|
|
|
Euskal Herriak orain bizi duen egoeratik eszenatoki berri horretarako bidea egin behar du, eta ez da nonbait bide erraza izango;
|
azken
urteetan behintzat ez du bide horretan asmatu ezker abertzaleak berak, eta zangalatrau egin da unetik unera dagoenetik berrira ezin ibiliz. Adostasun berriak beharrezko izango dira hemendik aurrera, dauden erakundeetan jokabide eraikitzailea eta baikorra plazaratu ahal izateko.
|