|
2000
|
|
|
Zeren prozesione hartan Kristoren Odolaren kofradiako penitent batzuk ari baitziren bizkarra lizifrinaz zehatzen eta zafratzen, eta zeren oroitzen baitut ezen bazirela bi bederen, elkarren ondoan zeudenak eta zein baino zein gehiago
|
ari zirenak
, biak ere zeharretik beha, elkar begira edo... Eta batak gogor ekiten bazion, bertzeak gogorrago, eta horrela aritu ziren bizkarra zauriz bete arteraino.
|
|
2002
|
|
|
Galiziako Santiagok iragan mende erdialdera bizi zuen giro politiko eta soziala islatzen duen narrazio honen egokipena, Mendez Ferrin beraren emaztea den Moncha Fuentes Ariasek egina izan da. Garai hartan Santiagoko Unibertsitatean ikasten edota ikasgaiak ematen
|
ari zirenak
dira, gehienbat, nobela kolektibo honetako protagonistak, eta beraiekin batera, gerra ondoren latz hartan hiri galiziar horretan bizimodua ahal zuten eran ateratzen ahalegintzen ziren langile, eskale eta emagalduak, hala nola harropuzkeriaz beterik handik jaun eta jabe zebiltzan falangista, militar, ugazaba eta Elizako ordezkariak. Izan ere, 1936ko gerrak erabat bananduta utzi zuen biztanleria, eta nola ez, Santiagoko Unibertsitatean ere, frankistek fusilatu edo gartzelan sartutakoen seme-alabek, frankista horien ondorengo zirenen alboan aritu beharra izan zuten.
|
|
|
Horiez gain, badira beste zenbait ikastetxe goi-mailako heziketa eskaintzen.Horietan 1997/ 98 ikasturtean 3.431 lagun ari ziren ikasten eta beste 5.000 batlagun kanpoko unibertsitateetan. Dena den, 200 ikasle baino ez ziren BaionakoUnibertsitate-arteko Euskal Ikastokian, euskal ikasketetan, filologian etairakaskuntzan
|
ari zirenak
(Baxok, 1998: 138) eta irakasgai gutxi azaltzen zireneuskaraz (Videgain, 1997:
|
|
|
Dena istant batean jazo zen, Toki-Onako sarreran. Josu R pankartaren egokitasunaz hitz egiten ari zen Paulorekin multzo ugaritsu baten erdian, tabernatik irteten
|
ari zirenak
atera zain barrura sartzeko. Bat-batean, norbaiten hatz puntak sentitu zituen bizkarrean, deika bezala.
|
|
|
Baina behin batean gertatu zitzaidan zerbait... nekez uler zitekeena ilusioz eta desira onez betetako ingurumen kementsu hartan. Halako batean, eguerdi gainean bulegotik kanpora nindoala, ate ondoan zeuden aulki batzuetan aurkitu nituen jarrita euskaltegiko irakasle bi, inguruan inor ere ez zela ezagun, elkarren artean eleketan erdaraz
|
ari zirenak
. Ezkutuan bezala, ahalke pixka batekin, ez seinale ona.
|
|
2003
|
|
|
Arakatzen
|
ari zirenak
isilik irudikatu nituen ukenduz betetako emakumetasunaren aldare horren aurrean, edo banan-banan beren esku dorpeekin zetazko arropa ukitzen, emakume ezezagun baten gorputza laztantzen denean bezala, begiak itxiz, edo ohe deseginaren erliebea errepasatuko zuen norbaitek eskuarekin, maindire nahasietan epeltasun gorderen baten bila. Beharbada armairu barrenean errenkadan jarritako zapatei erreparatuko zien besteren batek, eta horietako bat altxatuz larruaren usaina har zezakeen, berriro begiak itxiz, edo dilindan zeuden jaka elbarriei edo soinekoei begira gera zitekeen, emakume baten gauza gordeak begiratu edo ukitzeak sortzen digun erreparoa gaindituz.
|
|
|
Zerraldo eror nintekeela. Eta pikoloak zirela benetan gogor sakatzen
|
ari zirenak
. Une hartan sentitu nuen, lehenengo aldiz, eskuetan arma bat izateko gogoa, eta, jo eta su, tiro egiteko desira (parentesi artean, sentitzen dut Adela, sentitzen dut denon sufrimendu plusa hain handia izatea, hain jasanezina.
|
|
2004
|
|
|
Bada, ez dakit. Horregatik nengoen aldaparen goiko aldean errota zaintzen eta han esaten
|
ari zirenak
entzuten. Baina Eztenasek oso gauza gutxi kontatzen die hortzaundiei.
|
|
|
Barre algaraka lehertu ziren muslariak eta haien inguruan putreen gisa begira
|
ari zirenak
.
|
|
|
Poligonotik hara, bide zaharrean goitik behera, Motxo ilegorria eta bere zaldi pertxerona pasatu ziren: atzean esne marmitekin lera zeramala; tak-tak, hesia paratzen
|
ari zirenak
ebitatzearren pixka bat bazterrera jo, segitu zuten.
|
|
2005
|
|
|
Gaur ez da atzoko gauza bera euskaldun hitza edo gizonki azaldu hura. Garai bateko bizi-alargun batek ez zuen dibortziaturik ezagutzen, banandu, berriz, borrokan
|
ari zirenak
egiten genituen. Gizaki eta andreki guztiak zioen Mendiburuk, baina gaur andre-gizonen multzoa-pertsona-adierazteko erabiltzen dugu gizaki hitza eta andreki desagertu egin da.
|
|
2006
|
|
|
Horren froga, azken hamarkadako hirigintza hazkunde ikaragarria. Bertako batzuekin hizketan, eraikitzen
|
ari zirenak
«casas para vascos» zirela aipatu zidaten. Bazekitela etorkizun ekonomikoa neurri batean turismo euskaldunaren baitan zegoela, baina...
|
|
|
Hala, Europako Batasuneko agintariek, Elikakatearen Batzordeak otsailaren 16an eta 17an egingo duen bileran, oilasko eta txori biziak, lumak, haragia eta deribatuak, arrautzak eta tratatu gabeko lumak Bulgariako zonetatik inportatzea debekatzea aurreikusten dute. Neurri murriztaileak, Newcastle gaixotasunaren agerraldi baten ondorioz aplikatzen
|
ari zirenak
(hegazti-gaitza). Eslovenian hegazti-gripearen kasu bat agertu izanak erne jarri ditu agintari austriarrak ere, herrialde horrekiko mugari eragiten dioten berehalako zaintza-neurriak hartu baitituzte.
|
|
|
boluntario gindoazenak eta arduradunak. Arduradunak nire adin modutsuko gazteak ziren, karrera amaituak eta tesia egiten
|
ari zirenak
: historialariak, arte ederretan lizentziatuak, horrelako jendea.
|
|
|
Erregeren diruzainek ez zioten lehengoan bezain harrera onik egin, ezta erabakia hain fite jakinarazi ere. Hiru hilabete geroago, Garrüzen gaztelu egiten
|
ari zirenak
airatzekotan ziren, ofizialeak beren lantegietara eta peoiak beren etxaldeetara. Migelek haiei zer ordaindurik ez zuen eta justu-justu zer jatera eman, garia agortzen ari-eta.
|
|
|
Ikasle berantiarren kasuan, ordea, ez ginen ausartu une hartan erabateko barneraketarekin, behin ikasle nagusi batzuek zur eta lur utzi gintuzten arte: Marokotik etorritako bi ahizpa ziren, 6 mailakoak, currriculuma gaztelaniaz lantzen
|
ari zirenak
, beste bi ahizpa txiki zeuzkaten haur hezkuntzan... Hara non aurpegiratu ziguten eurekin iruzurretan ari ginela ikasgaiak gaztelaniaz bakarrik ematen ari gintzaizkielako, euren ahizpa txikiei bezalako trataera aldarrikatuz.
|
|
|
Berdin ziok hiri propio zuzendua den ala patuak eskatu barik oparitzen dian... Bueno, ba, ertzain mordo haien atzetik, erreka aldean, ertzainen nagusiak ikusi nitian, operazio hura bideratzen
|
ari zirenak
, eta haien artean Agirre, hik garai hartan hainbat aldiz madarikatutako jeltzale negoziante ezagun hura, operazioaren kontuei adi-adi...
|
|
2007
|
|
|
Andra Mari eta Josulagunen elizan antzeko tragediak errepikatu ziren. Teilatua eta harrizko gangak zeharkatu zituzten bonbek, bete-betean harrapatu zituzten meza entzuten
|
ari zirenak
. Hondakinen artean hilik aurkitu zituzten bi apez, Carlos Morilla eta Rafael Billabeitia, baita ehundik gora eliztar ere.
|
|
|
Egungo egunean mendiz-bertzaldeko agerkari gehienak suntsituak dira... Aldi huntan ere bakhetzerat eta lanerat deitzen ditugu oro, ala Yakintza-n
|
ari zirenak
, ala R.I.E.V. delakoan ari zirenak, ethor ditela gureganat. Hala-hala Euskaltzaindiko edo Akademiako jaunak bil ditela gure aldamenera...
|
|
|
Egungo egunean mendiz-bertzaldeko agerkari gehienak suntsituak dira... Aldi huntan ere bakhetzerat eta lanerat deitzen ditugu oro, ala Yakintza-n ari zirenak, ala R.I.E.V. delakoan
|
ari zirenak
, ethor ditela gureganat. Hala-hala Euskaltzaindiko edo Akademiako jaunak bil ditela gure aldamenera...
|
|
|
Baina jeltzaleak ziren beste batzuekin batera hor
|
ari zirenak
. 1960ko hamarkadaren erditik aurrera hasi zen kolokan jartzen jeltzaleen hegemonia oposizioko indarren artean; eta higatze lan horretan, ETAren adarrekin batera, beste talde eta ideologia desberdinek hartu zuten parte, kasu askotan abertzaletasunarekin zerikusi gutxi zutenak gainera.
|
|
2008
|
|
|
Izan ere, hori da Nafarroaren zilegitasunaren iturri bakarra, eta ez instituzioetatik etor litekeena. Lehen karlistaldian, adibidez, oldarturiko herriarengan zegoen zilegitasuna, ez instituzioetan, tropa karlistak baitziren Nafarroako egiazko tradizioaren alde borrokatzen
|
ari zirenak
; nafar erakundeek, ordea, ataka horretan muzin egin zioten Nafarroaren historiari, legitimitatea galduz.
|
|
|
Anestesiarekin egiten zituen ebakuntzak. Sufritzen
|
ari zirenak
lehen aulkietako ikasleak ziren. Batzuek eskuekin aurpegia estaltzen zuten, zirujaua artistaren belarria josten ari zen bitartean.
|
|
|
Egoera korapilatsuena uztaileko eta abuztuko irteera operazioetan gertatu zen, Euskal Herrian auto emaria urteko handiena denean. Eta Europatik hegoaldera abiatzen zirenak ez ezik, GPSak ere nahasi zituen hegoaldetik Europara itzultzen
|
ari zirenak
.
|
|
|
Uneoro ibiltzen zen jendea, eta beti jende ezberdina. Bankuko langileak izango ziren batzuk, besteak exekutiboak, dendariak, ile-apaintzaileak, amets handiak zituztenak, affair bat bizitzen
|
ari zirenak
, gaixo zegoen jendea, amets txikiak zituztenak, kirolariak. Eta denak ziren ezberdinak beraien artean, denek bizitza ezberdina izango zuten, iragan ezberdin bat.
|
|
|
Momentu batzuetan Katrinen aurpegia bilatu dut, eta ez zen bera alfonbra gainean eserita zegoena. Ume bat zegoen Katrinen lekuan eserita, ume baten begiak ziren ikuskizuna jarraitzen
|
ari zirenak
. Bi neska, piano bat, idazmakina bat, duela berrehun urte abestua izateko idatzi zen errimadun testu bat eta Katrinek egindako objektu guztiak, Prenzlauerbergeko gela batean, udako egun sargoritsu batez, mundu bat sortzen.
|
|
2009
|
|
|
Norbaitek usteko balu kanta horien jartzeak baduela nostalgiatik, berehala ezezta dezala. Izan ere, gazteak ziren tabernan zeuden gehienak, gazteak ziren kanten erritmora dantzan
|
ari zirenak
.
|
|
|
Hilzorian dauden hiriak ikusi baititut. Eta esnatzen
|
ari zirenak
.
|
|
|
Apaiza gustura eta jendea zutik. Arrosarioa errezatzeaz bukatzen
|
ari zirenak
ere ez ziren ia entzuten ordurako. Elizako atea etengabe itxi eta zabaltzen ari zen, arrain erraldoi baten zakatzak balira bezala.
|
|
|
–Bai, oraintxe hitz egingo dugu horretaz, erantzun zion, eta aurrera egin zuen, atarian baitzituen zain ama-izebak, elkarri besotik helduta? baita etxeko txakurrak ere, Moncayo eta Palafox, zaunka urdurian
|
ari zirenak
, isatsa jira eta bira, Regina-enean aspaldi sartu ez zen gizonari abegi ona egin nahi baliote bezala; ama-izeben parera iritsi zenean, berriz, izebak bihotza zabaldu eta honela esan zion:
|
|
|
Urrunago, hagitzez ere urrunago, erortzeko puntuan zeuden sail bateko soldaduak, desesperatuki
|
ari zirenak
, noiz eta buruzagiak erabaki baitzuen ezen komandanteari jakinarazi behar ziola egoeraren berri, indarberritzekoak eskatuz, bide batez. Baina eskaria iristaraztea oso zaila zen, komandantearengandik bereizten zuèn lur eremua metraila-euri etengabe batek erraztatzen eta ureztatzen baitzuen.
|
|
|
edo begirada ezin iheskorragoak trukatzen zituzten beren artean, edo ez zioten elkarri begiratu ere egiten, nor bere burbuilan joango balitz bezala; egoera hartan, Reginak, haren betarteko giharrek tentsio nabaria adierazten zuten? ...go hura, berezkoa, baina beldurrak eragina ere bai, autosugestio prozesu baten bidez, eta igogailua eroriko balitz??, eta bazuen, halaber, beste beldur bat, ez txikiagoa, bi dozena ikusle haien aurrean barregarri gelditzekoa, zorabiatu eta lurrera eroriz gero, adibidez, hain zuen bere baitan errotua sentimendu hura, berezko harrotasunarekin lotua, ume-umetatik; bi beldur, Reginaren baitatik tiraka
|
ari zirenak
, aurkako norabidean, harik eta, apurka-apurka, bat-batean ikusle bat ikusi zuen, gizonezko bat, irri paternalista bezain mespretxuzko bat egin ziona eta Reginari errabiazko erantzuna eragin ziona?, indarra bereganatzen hasi zen arte, halako eran, non, gora heldu zirenean, hobeto sentitzen hasi baitzen.
|
|
|
Irakaslea ez zegoen adi. Borbor egiten du olioak Laiaren azalean eta ume guztiak, kilkerraren atzetik
|
ari zirenak
ere bai, Laiaren inguruan bildu dira oihu batean, larri. Laiaren begirada izutuak bere gelakideen aurpegiak miatu ditu eta Anerenarekin geratu da.
|
|
|
7), «ingelesa da jaun eta jabe» Interneten, «baita txinera, gaztelania, japoniera, alemana eta frantsesa, besteak beste, nahiz eta azken horiek lehena baino dezente gutxiago erabiltzen diren. 2007ko ekainaren 30ean, esate bate-rako, ingeles hiztunak Interneten ziren 365.893.996; txinera erabiltzen zutenak, aldiz, 166.001.513; eta espainolez
|
ari zirenak
, 101.539.204 Adibide bat aipatzearren hobeto ulertzeko zelakoa den hazkunde hori, espainiera hautatuko dugu. Internet World Stats erakundearen arabera, 101.539.204 espainol hiztunek erabiltzen zuten Internet gorago esandako datan, hau da, Internet erabiltzaile guztien% 8,8 Hala ere, munduan dauden 442.525.601 espainol hiztunetatik, bakarrik% 22,9k erabiltzen dute Internet.
|
|
|
oihuek desbideratu zuten arreta. Ertzainek indarrez atera zituzten berehala oihuka
|
ari zirenak
, eta PNV espainolen morroi oihuak entzun ziren. Bortitz aritu ziren ertzain eta bizkartzainak.
|
|
|
Kalea gurea da, aldarrikatu du ezker abertzaleak, bere hautagaitzak legez kanporatu arren. Hala, Bermeoko (Bizkaia) kaleak ere hartu zituzten hainbat militantek atzo, auto ilara baten bidez. Ertzaintzak, ordea, batzokiaren aurrean geldiarazi zituen, eta mobilizazioan parte hartzen
|
ari zirenak
identifikatu; haien aurkako salaketa jarriko dutela jakinarazi zieten.
|
|
|
Indarkeriarekin erantzutera behartu gaituzte, indarkeria baliatu dutelako. Negar gasarekin eta zakurrekin sakabanatu zituzten modu baketsuan protestan
|
ari zirenak
joan den ekainaren 15ean. Ibilgailu militarrekin sartu ziren jende artean, eta, ondoren, bereizi gabe egin zuten tiro, eta ehunka lagun hil.
|
|
|
Beste batzuk, egunerokotasunetik atera, eta egun libre mordoxka igarotzeko gogoz zeuden. Baziren opor luzerik ezean asteburu edota egun-pasa egin aurretik kafea hartzen
|
ari zirenak
ere.
|
|
|
–Bezperan, beste lankideekin batera (35 lagun denera, egiturak sendotzen
|
ari zirenak
eta arkeologia tailerrekoak barne), ohi bezala irten ginen Lurmenek Iru, a-Veleian dituen instalazioetatik. Hilabete igaro arte ezin izango nintzen berriz barrura sartu, egoera oso bestelakoan eta desatseginean.
|
|
|
–Bai, oraintxe hitz egingo dugu horretaz –erantzun zion, eta aurrera egin zuen, atarian baitzituen zain ama-izebak, elkarri besotik helduta... baita etxeko txakurrak ere, Moncayo eta Palafox, zaunka urdurian
|
ari zirenak
, isatsa jira eta bira, Regina-enean aspaldi sartu ez zen gizonari abegi ona egin nahi baliote bezala; ama-izeben parera iritsi zenean, berriz, izebak bihotza zabaldu eta honela esan zion:
|
|
|
ez al ginen onerako eta txarrerako ezkondu?, zu ez bazoaz, ni ere ez... ...rezkoa, baina beldurrak eragina ere bai, autosugestio prozesu baten bidez –eta igogailua eroriko balitz? –, eta bazuen, halaber, beste beldur bat, ez txikiagoa, bi dozena ikusle haien aurrean barregarri gelditzekoa, zorabiatu eta lurrera eroriz gero, adibidez, hain zuen bere baitan errotua sentimendu hura, berezko harrotasunarekin lotua, ume-umetatik; bi beldur, Reginaren baitatik tiraka
|
ari zirenak
, aurkako norabidean, harik eta, apurka-apurka –bat-batean ikusle bat ikusi zuen, gizonezko bat, irri paternalista bezain mespretxuzko bat egin ziona eta Reginari errabiazko erantzuna eragin ziona–, indarra bereganatzen hasi zen arte, halako eran, non, gora heldu zirenean, hobeto sentitzen hasi baitzen.
|
|
|
Urrunago, hagitzez ere urrunago, erortzeko puntuan zeuden sail bateko soldaduak, desesperatuki
|
ari zirenak
, noiz eta buruzagiak erabaki baitzuen ezen komandanteari jakinarazi behar ziola egoeraren berri, indarberritzekoak eskatuz, bide batez. Baina eskaria iristaraztea oso zaila zen, komandantearengandik bereizten zuèn lur eremua metraila-euri etengabe batek erraztatzen eta ureztatzen baitzuen.
|
|
|
Sekula behar beste eskertuko ez den ahalegina da ikastolek diktaduraren tunel beltzean euskarak argi izpirik izan zezan egin zutena, eta gerora ere bikaina izan da euskarazko irakaskuntzari eman dizkioten sendotasuna eta hedapena. Nolanahi ere, ordea, ikastolen mugimenduak erpina harrapatu zuenean, hezkuntza-sistema osoko ikasleen %12 baino ez ziren ikastoletan eskolatzen
|
ari zirenak
. Horretaz jabeturik zegoen Manuel Irujo jauna, honakoa idatzi zionean Koldo Mitxelenari:
|
|
|
Gerrarako dirua biltzen
|
ari zirenak
, haiek zebiltzan kalean beldurrik gabe, egun argiz, eskuak diru eske luzatzen. Diputazioak jarri zuela, udal gehienek jarri zutela, herriko nagusi jaun eta jabeek, zerbait izan nahi zutenek eta zerbait izateko ustea zeukatenek, denek jarri zutela dirua, eta niri eskaka.
|
|
|
Zazpi ero zortzi ziren sartutakoak, mahain baten bueltan jartzen
|
ari zirenak
, kadir soinu eta mugimendu haundietan.-Beltzez bezti den neska hori.
|
|
2010
|
|
|
Euskalgunea ez zen salbuespen izan. Abante!-ren txosnan txanda egiten
|
ari zirenak
lanpetuta ibili ziren, ondoko agertokiko kontzertuez gozatzera joandako ehunka laguni garagardoa, kalimotxoa eta bestelakoak zerbitzatzen. 23:00ak aldera, Bilbomatiks taldea igo zen agertokira.
|
|
|
Baina inor gutxik zekien zer. Eremu babestu hartan bileretan
|
ari zirenak
Deustuko Unibertsitateko irakasleak zirela sinetsita zeuden Arrupe Etxeko beste langile guztiak, sukaldariak eta beste?, eta uste berean zeuden Loiolako jesulagun gehienak ere. Irakasle berezi samarrak izan behar zuten, hori bai, beste bezero guztiak ez bezala atzeko atetik sartzen baitziren beti, eta otorduetan ere ez baitziren jantokira agertzen.
|
|
|
Hirugarrena, kalte horiek eskuratzeko, hegazkinetan eta artilleria alemaniarrean zetzan pisu osoa. Hasieran hegazkinek arerioa moralki gogogabetzen zuten eta gero abioiek hildakoak eragiten zituzten eta korrika
|
ari zirenak
jazartzen, etsaiei kemena kentzeko eta hornikuntza eta iragaitea mozteko. Aldi berean, artilleria alemanak (bi bateria antiaereok) aurkaria bere posizioetatik sorrarazten zuen eta erretretan barreiatzera behartzen zuen.
|
|
|
Santa Grazin bazen jende pasaia handia. Baziren ere bi auzo jendeen pasatzen
|
ari zirenak
. Gazte-gazteak ziren.
|
|
|
Eraberean, bat egiten zuen komunikabide frantziar ugari burutzen ari ziren erbesteratzear zeuden errepublikano horien kontrako kanpainarekin. Egunkari horien arabera, mugetara hurbiltzen
|
ari zirenak
«gaizkileak», «gizateriaren hondarra», «jendaila»eta antzekoak ziren eta 1938az geroztik, indarrean jarri zituzten dekretuak, Frantziatik uxatu behar zituzten «indesirables» edo gizatxar direlakoen artean, peto-petosartzen ziren. Hori dela-eta, Frantziaratuz gero, merezi zutena zen atxilotzea edobeste lurralde batzuetara kanporatuak izatea.
|
|
|
Trasteak uzteko-edo erabiliko zela pentsatu nuen, une hartan ringa bihurturik zegoen baina. Haren erdian boxeolari bi, poliki baina etengabe mugituz zirkuluak marrazten
|
ari zirenak
, elkarri begirik kendu gabe.
|
|
|
Xabier Aizpurua eta Bittor Fernández (ikasgelako beste lagun bat) ere animatu ziren. Gero ea jende literaturazale gehiago ezagutzen zuten galdetu nien eta Xabierrek Santo Tomas lizeoko bi ikaskide-ohi ekarri zituen, Itziar Gillenea eta Miren Jone Azurza (ez Deiako kazetaria, noski, haren iloba bat baizik), gu geunden unibertsitatean Historia ikasten
|
ari zirenak
halaber (ezin nuen orduan imajinatu ere egin hainbat urte geroago Itziarrekin ezkonduko nintzenik). Hasieran ez genuen lortu beste inor animatzea.
|
|
|
Lehen unetik salatu zuen jokabide hura Eusko Jaurlaritzak, eta injustizia hura pairatzen
|
ari zirenak
babestu genituen. Eta hala egiten jarraitu dugu, haientzat gurutzebide izan den horrek iraun duen zazpi urteetan zehar.
|
|
|
" Don Santiago, zuk baino hobeto dakit Cara al sol". Tristeena zen han kanpoan garrasika
|
ari zirenak
ez zirela nire adinekoak, berrogeita hamar urtetik gorakoak; hogei urte inguruko gazteak ziren, eta haietako bakar batek ere ez zuen ezagutu frankismoaren garaiko eskola. Horixe da benetako arazoa.
|
|
|
Nire frantziskotar belaunaldiko jendearen artean, azkenean kulturan gelditu garenak euskaraz ibili ginenak izan gara, ia denak. Gaztelaniaz
|
ari zirenak
askoz motzago gelditu dira. Herria falta izan zaiela esango nuke.
|
|
|
Eskatu nion lasaitzeko eta emateko hogei bat minutu, gure bulegoan ere bazirelako azken orduko arazo batzuk, konponketa azkarra eskatzen
|
ari zirenak
. Goiari eusteko esanez despeditzeko zorian izan nintzen, baina zoritxarreko agurra zelakoan laster arte besterik ez nion esan.
|
|
|
Aitaren gortean ikusi izan zituen emakumeak hartu zituen gogoan; orain bertan Spliten ikusten zituenak. Zenbat holako, bera bezala sufritzen
|
ari zirenak
–Eta inork ez zuen ezer esaten.
|
|
|
Horiek beste lankideak ziren, une hartan zeharka begiratzen
|
ari zirenak
.
|
|
|
Eskolak ematen irudikatu nuen neure burua, batean umeei bestean euskara ikasi gura zutenei. Amaiak esana zidan milaka zirela euskara ikasteko euskaltegian izena ematen
|
ari zirenak
, irakasle premia larria zegoela. Gure hizkuntzaren, kulturaren eta herriaren aldeko lan zoragarria zatekeen, militantea baina ordaindua.
|
|
2011
|
|
|
Horregatik, lainoa jasotzen duenean, hau da, hauteskunde gaua pasatzen denean, batzuetan ustekabeak gertatzen dira: kanpainan arerio gisa eta buruz buru
|
ari zirenak
itunkide bihurtzen dira. PSE-EE eta PPren arteko ituna ekar daiteke gogora.Hauteskunde hauetan lau subjektu nagusi ari dira lehiatzen Hego Euskal Herrian.
|
|
|
Juramentua. Zahar nahiz gazte, garai zein mozkote..., zuriak, beltzak, ilehoriak, beltzaranak..., heterosexualak, homosexualak, bisexualak, transexualak, sexu-joera deskubritu gabekoak..., soldatapean lanean zihardutenak, halakorik ez zutenak, alargun-saria borrokatzen
|
ari zirenak
..., senarrek jipoituak, semeek lapurtuak, alabek errefusatuak, apaizek sodomian hartuak...; emakume-mundu oso bat bildu zen lau puntu kardinalen bidegurutze hartara.
|
|
|
12.000.000 lagunek baino gehiagok ikusi dute bi hautagaien arteko eztabaida. Sare sozialak, Twitter bereziki, horren ispilu izan dira, gertatzen
|
ari zirenak
berehala hartu baitituzte bertan hizpide.
|
|
|
aldirietako zabortegiak miatzen ibiltzeko, eta, haietan barreiaturiko burdina puskak bilduz, ordainean hartutako txanponekin etxeratzeko. Biltzaile hauei txatarra erosten zienik bai baitzen hirian bertan, baserritarrari baratzekoak bezala ordaindutakoa kaletarrari produktu biologiko gisa salduz aberasten
|
ari zirenak
. Eta Nada ere hasi zen, bada, lehengusuarekin batera, egiteko hartan.
|
|
|
Eta ikaskideren batek edo bertzek barre egin zuen? baina orduan, zurekin urrikaldurik-edo, barre egiten
|
ari zirenak
isilarazi eta zure alde atera zen don Erasmo: baietz, berak ere tankera hura hartzen ziola Jacki, zeren, beltza izateaz gain, mutur-motza baitzen, ez Afrikako txakur guztiak bezala, baina bai Afrikako anitz txakur bezala?
|
|
|
Zast, berriro guraizeek moztu. Gaixo errukarriak; ikusten
|
ari zirenak
!
|
|
|
“Pobrezia-egoerarik ez dagoenez, egonkor bihurtzen dira. Pertsona berrien kopurua handitu egin da, arreta jasotzen
|
ari zirenak
atera gabe. Pobreziaren geldialdia da”, azaldu zuen Morak.
|
|
|
Ezkutupean muga zeharkaturiko pertsonen artean batez ere, aristokratak, juduak, nazionalistak, Bigarren Mundu Gerran alemanen aurka
|
ari zirenak
eta Frantzian lana egin nahi zuten portugesak izan dira.
|
|
|
Ba... anarkistek bonba batzuk jarri dituztela, Torinoko kafe-etxe batean, Milanoko saltoki batean, Erromako metro geltoki batean eta Napoliko udaletxean. 50 zauritu baino gehiago daude, guztiak bertatik pasatzen
|
ari zirenak
, langileak, ikasleak.
|
|
|
Berehala bere begiek besteak ez bezalako sabai maldaduneko etxebizitza batekin topo egin zuten: teilen ordez kristalezko sabai-leiho zabal gardenak zituen, une hartan eguzkiaren azken izpi gorrixkak islatzen
|
ari zirenak
. Hark behar zuen hildako artistaren estudioa.
|
|
|
Ez zuten deus grabea mintzagai: giza ahots animatuak ziren, elkarrizketa alaian
|
ari zirenak
, jende berritsua kalakan. Ez ziren bere zaindarien ahotsak, ez zirudien inondik inora hala zirenik, urrunagotik zetozen, eta ez zegoen zer esaten zuten antzemateko modurik.
|
|
2012
|
|
|
Horietakoak ziren Erbinia inguruan mugitzen zirenak, eta Parisek gertutik ezagutu nahi zituen. Batik bat legez kanpoko objekzioan, intsumisioan,
|
ari zirenak
pertsegitzen zituzten jendarmeek, atxilotu eta auzitara eramateko.
|
|
|
Normalki, beste kontrabandoetan jarduten zuten, eta bidenabar, baita jendea pasatzen ere. Ezkutuan laguntzarekin muga zeharkatzea lortzen zutenen artean zeuden, besteak beste, aristokratak, juduak, nazionalistak, Bigarren Mundu Gerran alemanen aurka
|
ari zirenak
eta Frantzian lan egin nahi zuten portugaldarrak.
|
|
|
Ondo gazteak zirenak ikusi nituen, hamazortzi urteak bete gabe zituztenak. Baita urteetan gora egiten
|
ari zirenak
ere. Madrilera iritsi nintzen lehen eguna zirudien hark.
|
|
|
Estrasburgok ijitoen errituagatik ezkonduta zegoen emakume bati arrazoia eman zion arren, Espainiako Estatuak ukatu egin zion, elkarren segidan eta ia instantzia guztietan (Auzitegi Nagusian eta Konstituzio Auzitegian), ia hamarkada batean, batasun mota hori ez zelako gure ordenamendu juridikoan ezkontzeko modutzat hartzen. Genero-indarkeria Duela hilabete batzuk, agerian geratu ziren hainbat gizon, emakumeak hil eta alarguntza-pentsioa kobratzen
|
ari zirenak
. Egoera hori legezkoa zen une hartan, heriotza 2004 urtean onartutako Genero Indarkeriaren aurkako Lege Integralaren aurretik gertatu bazen.
|
|
|
goizeko orduetatik gauekoetara arte lantegian ematen zuen eguna (edo hori esaten zuen hark berak bederen) eta, ziurrenik, erreketeen nagusiren bati esango zion etxolan gerta zitekeena argitzeko. Hark eragozpen txikiena ere ez zion jarriko agindutakoa betetzeko; nolatan ukatu behar zion ezer udalek eta norbanakoek ematen zituzten txerri eta haragikiekin bostehun kilo hestebeteki egunean ekoizten zuen enpresariari gerran
|
ari zirenak
elikatzeko, eta, hori gutxi balitz, kapak egiteko berrogeita hamar mila pezeta dohaintzan (erdiak Falangeari eta beste erdiak Requeteari) eman zituen nafar zintzoari.
|
|
|
Liberalismoaren adar bien arteko borroka bere unerik gorrien eta gorenean zegoen: alde batetik moderatu edo kontserbadoreak, noblezia eta jauntxoak tarteko zirela, Maria Cristinaren alde zeuden; eta aldaketa liberal sakonak egiten
|
ari zirenak
, amorratu edo sutsuak, Esparteroren agintearen babespean zeudenak ziren. Besteak beste, liberal sutsuek udaletxeetan tokian tokiko agintea garatu nahi zuten eta alkateek adibidez, hiri handietan zinegotzien hautaketaren bitartez aukeratuak izan zitezela.
|
|
|
Harrigarria bada ere, liberalen esparruan, egunero prentsan eta politikagintzan elkarri mokoka
|
ari zirenak
bat egin zuten: liberal kontserbadore eta foruzaletasun osoaren aldekoak eta liberal sutsuen ildokoa zen F. Calbetón Donostiako merkatarien ordezkaria.
|
|
|
Legebiltzarkideak, foru negoziazioetan
|
ari zirenak
, goi mailako ikasketak ondorengo lekuetan egin zituzten: Bergaran, Oñatin, Valladoliden, Salamancan eta Zaragozako Unibertsitateetan.
|
|
|
Portua ez ezik, Cadizeko badia osoa ere jendez betea ageri zen, Espainiako banderatxoz apainduriko bailandra, txalupa eta potinetan joana baitzen hiri guztia; haietatik batzuetan soinu-joleak zihoazen, etengabe aire militarrak jotzen
|
ari zirenak
; besteak baino handiago batean, berriz, Probintziako Gobernadorea eta Cadizeko auzapeza zihoazen handiki anitzen konpainian.
|
|
|
Hatsarrean lauzpabost basa-txakur baizik ez ziren Madrugas inguruko mendietan jutiak harrapatzen eta etxalde apurretan oilo-ehizan
|
ari zirenak
, baina sen zuzenak bidatu zituen Cauto ibaiaren ertzeraino, bereko oihan hertsian mando baten hondarrak aurkitu baitzituzten; adarrajearen ariora putreek oraino hauteman gabe zutenez, basa-txakurrek beren aisiara jan zituzten.
|
|
|
Seion artean hargatik ez ginen hain gaizki konpontzen. Aitzurrarekin eta pikotxarekin
|
ari zirenak
gerriraino sartzen ziren lurrean. Palariek beso aldeak mugitzen zituzten buztina kanporatzeko eta mokor astunak lekutzeko ibilbidea zabalduz.
|
|
|
Bordeleko euskal etxean ere erakasten da Euskara. Ortzegun arats batez, aste guziez joaitea ohi nuen bezala, ikusi nuen beherako barne handian bazirela 30 bat gazte hainbat serioski euskara ikasten
|
ari zirenak
beren erakasleekin perpaus labur batzuk errepikatuz. Goiko aretoan hamabost batek mail goraxagoko lana zerabilaten.
|
|
2013
|
|
|
Gehiago itxaron gabe Rasputin berriz atera zen dantza egitera. Jira-bueltak egiten hasi zen pistaren erdian, besoak ziztu batean zabalduz eta bilduz, halako abiadan non arriskuan jartzen baitzituen bere inguruan dantzan
|
ari zirenak
. Bat-batean, estropezu egin eta lurrera erori zen pistatik kanpo.
|
|
|
–Niretako bertze batzuk izan dituk beti erresumaren eta fedearen alde
|
ari zirenak
.
|
|
|
Eta gizaseme adarjotzaile sinpatiko bat eta barre errazeko emakume xalo bat deskubritu genituen normaltasun itxurako hizketaren mozorropean. Eduren adintsuko bi lagun, beldurrak beldur, lau arrotz etxekotzeko ahaleginetan
|
ari zirenak
.
|
|
|
«Mutil maitagarria zen, eta jendea bisitan joaten zitzaion». Halere, Jabi anaiak uste du errefuxiatuen lagunak eta familiako kideak «alaiegi» ibiltzen zirela Iparraldeko herrietako kaleetan, bisitatzen
|
ari zirenak
erakunde militar bateko kideak zirela kontuan hartuta. «Hark, gainera, lasaitasuna transmititzen zuen.
|
|
|
Osasungintzan
|
ari zirenak
, hein handi batez, andazain gisa ibili ziren, Jacques Fontana eta Jacques Meyerren arabera. Frédéric Rouvierrekzehaztu zuen zer andazain mota zegoen:
|
|
|
Hots, gerla «gizonki» egiten zutenak aipatzean, aliatuez eta bereziki frantsesez ari zen. Italiarrek erabaki zutenean gerlan aliatuen alde sartzea, gerlan ongi
|
ari zirenak
nor ziren jakitea irizpide handia zela ulertarazi nahi zuen. Horrekin, Frantzia goraipatzen ari zen.
|
|
|
Beste une batez, bereziki1917ko altxaldiak aipatzean, Italian alemanak aitzinatu zirela argitu zuen.Aitzineko artikuluan aipatu zuen dena ez zela baikor, baina egoera ezkorrabeste herrialdeetan zela zehaztu zuen. Hots, frantsesak ongi ari zirela, etagaizki
|
ari zirenak
beti besteak zirela azpimarratu zuen, kasu honetan Italia.Beste batean ere goraipatu zuen Frantzia, Italia gutxietsiz. Italia ez zela galduko idatzi zuen, azalduz Frantzia laguntzera joanen zitzaiola, Foch mariskalaburu.
|
|
|
Beste batzuk inizialekin edo izengoitiekin izenpetuak ziren. Bertso gehienek gerlako gaiak aipatzen zituzten, gehienetan Frantzia edota Frantziaren alde gerlan
|
ari zirenak
goraipatzeko. Bertso anitz Baionatik edo Ipar Euskal Herritik beretik idatziak izaten ziren, gerlan ez zirenek idazten zituztenaz geroz.
|
|
|
F. W. Maitland historialariak, berriz, begiko izan zituen germanista batzuk, ohiturazko zuzenbide germaniarraren sustraiak bilatzen
|
ari zirenak
, eta honela aipatu zuen horien zeregina: «Alemaniako zuzenbide zaharraren aztarna eta zati bakoitza maitasunez eta modu zientifikoan berreskuratu eta argitaratzen da.
|
|
|
Joko Handiaren gaiak gogoan zituztenak —gerra, lan baldintzak, arma salmenta librearen auzia, osasun sistema— oso lasai zeuden, elkarren artean hizketan edo hautagaiaren propaganda irakurtzen. Joko Txikian
|
ari zirenak
, berriz, makurtuta, kopetilun, hil edo biziko egoera baten aurrean bezala.
|
|
|
Jauregiko Xanbil sariak jasotzera behartuak zeudela azaltzen saiatu zen, baina ez zioten jaramon zipitzik egin. Batzuk txundituta ageri ziren, bakarren bat hunkituta, bazen txaloka jarraitzen zuenik; baina han jarraitzen zuten haserreak eta errietak areagotzen
|
ari zirenak
, zera, Erlene, ehiztariak eta mindutako edo iraindutako hainbat.
|
|
|
Ume haien aurpegiek hiltzeko gogoa erakusten zuten, pastelak jatera joateko. Baina hiltzen
|
ari zirenak
gurasoak ziren, hormetan, kartzeletan. Gerran bizirik atera ziren mutil eta gizon gazteak soldadutza amaigabeak egitera behartu zituzten.
|
|
2014
|
|
|
Baziren kartier horretan euskaraz
|
ari zirenak
. Baina gehienak ez.
|
|
|
Sagastien zaindariei, ohore Goizak aurrera egin ahala, sagardo usaina nabari zen txoko guztietan. Ogitartekoak eta pintxoak prestatzen
|
ari zirenak
ere geratu gabe ari ziren. 12:30ean iritsi zen Sagardo Eguneko une garrantzitsuenetako bat.
|
|
|
Utziko zuen motxila benetako diruz beteta egongo ote zen galdetu nion. Anaia urduritu egin zen galderarekin, eta diruak ez zuela garrantzi handirik argitu zidan, garrantzizkoena grabazioa berreskuratzea zen, edo gutxienez jakitea nortzuk ziren xantaia egiten
|
ari zirenak
.
|
|
|
Eta istorio honekin zerikusirik ez zuen norbaitek motxila hartu eta alde egiten bazuen? Nola jakingo nuen nik motxila hartzen zutenak xantaia egiten
|
ari zirenak
zirela. Edo ez zirela?
|
|
|
Hain justu irteerara ailegatzen ari nintzela, ohartu nintzen mahaitxo bat husten ari zela nire bizkarrean. Ez bat ez bi jiratu nintzen, baina ateratzen
|
ari zirenak
aitzina egiteko traba. Hamar segundo galdu nituen horrela. nire eskua kadira baten bizkarrean paratu orduko, bertze lagun bat jabetua zen mahaiaz.
|
|
|
Viena eta Parisen artean bizitzen saltoka ibili ondoren, 1968an New Yorkera joan zen. Forma desitxuratutako gorputzak margotzen zituen batzuetan, atalen bat falta zutenak edo zahartzen
|
ari zirenak
. Minetik abiatuta margotzen zuen, hauskortasunetik, beldurretik, errepresioa jasandako gorputzetatik, beti kolore biziak erabilita.
|