|
2008
|
|
|
Bi arrazoi daude, nire ustez, jarrera hori ulertzeko. Lehena, gerran eta gerraostean jasotako errepresioak asko ahuldu zituela talde horiek, bai kide kopuruari dagokionez (bizirik geratu ziren asko gainera ez ziren itzuli Euskal
|
Herrira
), baita erakundeen sendotasunari dagokionez ere. Frankoren heriotzaren ondoren indartsu atera ziren sozialistek eta komunistek ez zuten gerra gogoratzeko asmorik, trantsizio politikoak eskatzen omen zuen adiskidetze politikaren ondorioz.
|
|
2009
|
|
|
Beste kolektibitate nazionalen eredua gertutik hartzen badugu, eta ziur aski euskal etxe hauen eragileek ere kontuan hartu zuten?, hiru dira elkarri laguntzeko jardueren artean errepikatuen eta hedatuenak: fortunak ukitu ez dituenen babesa (zahar pobreentzako egokiak, Euskal
|
Herrira
itzuli nahi baina diru nahikorik ez zutenei doaneko txartelak ordaintzea, eta abar); gaixotasunaren aurreko babesa (esaterako, Argentinan hain usuak diren «eritetxe nazionalak»), eta azkenean ume eta gazteentzako hezkuntza (Frid de Silberstein, 1988: 266).
|
|
|
Euskal etxe horretan jarritako estatutuen artean, argi ikus dezakegu zein izan ziren erakunde haren jaiotzeko arrazoiak eta nori zuzenduta egon zen: Hego Euskal Herritik etorritako biztanleriari laguntza ematea, Uruguaiko edozein tokitan bizilekua eskainiz, eta horretarako Uruguai osoan ordezkaritza lortu nahi zuten; Euskal
|
Herrira
itzuli nahi zutenei, beren nahia bete zezaten dirua ematea. Bazkideak zuzendaritza batzordeak onartu behar zituen (nahitatez Hego Euskal Herrikoak izan behar zuten).
|
|
2011
|
|
|
1954aren amaieran Orixe etorri zen Ameriketatik, eta 1955aren amaieran Zaitegi. Gernika 1953an desagertu zen, eta euskal kulturaren erdigunea erbestean egotetik Hego Euskal
|
Herrira
etorri zen pixkanaka 1956ko urte giltzarritik aurrera.
|
|
|
Bestalde, aldaketak konnotazioaren eremu labainkorretara jo dezake: Vértice 360 enpresak orain dela gutxi Erpin 360 itzulpena hautatu du Euskal
|
Herrira
etorrita, Euskaltel ek Viva Mobile aukeratu zuen EAEtik kanpo operatzeko. Kasu horietan hitzak berak zer dioen ez du axola, aldatzen dena interpretazio kodea da eta kodearen erabilerarekin batera doan identifikazioa.
|
|
2013
|
|
|
Arturo Campión ohorezko lehendakaria izan zen hasieran. Primo de Riveraren diktadurapean arazoak izan bazituen ere, Gerra Zibilean Ipar Euskal
|
Herrira
lekualdatu beharra izan zuen 1976ra arte (Wikipedia, 2012ko martxoan).
|
|
2014
|
|
|
33 eta hur.). Ikuspegi hori Hego Euskal
|
Herrira
ekarrita, euskal nazionalismoarentzat Beste Esanguratsuaren papera Espainiak, eta espainiar immigrazioak, bete duela ondorioztatuko genuke4.
|
|
|
Euskal nazionalismoaren sorrera, Sabin Aranaren eskutik, Bizkaiko industria berrietara iritsitako migrazio fluxu handiarekin batera gertatu zen. Era berean, abertzaletasun berriaren sorrera, ETAri lotuta, eta 1950etik 1980ra arte Hego Euskal
|
Herrira
iritsitako migrazio uholdea denboran batera jazo ziren (bi immigrazio aldi horietarako, besteak beste, ik. Linz, 1986: 485; Ruiz Olabuénaga eta Blanco,
|
|
|
Jarraian, bada, euskal nazionalismoak Espainiatik Hego Euskal
|
Herrira
iritsitako immigrazioarekiko garatutako ildo teorikoaren berrikuspena egingo dugu. Horretarako, hiru aldi bereiziko ditugu:
|
|
|
Hala ere, Arana ez zen euskal arraza aldarrikatzera mugatu, eta espainiarren7 eta, batez ere, Hego Euskal
|
Herrira
Espainiatik iritsitako langile etorkinen aurka
|
|
|
izaera bereziaren agerpena zen, eta euskal jendea «garbi» matentzeko (hots, kanpotarrekin harremanik ez izateko) tresna gisa zen nabarmena berarentzat. Horregatik, Euskal
|
Herrira
iritsitakoek euskara ikastea gaitzetsi zuen (Arana, 1980: 404).
|
|
|
1950eko hamarkadatik aurrera, behin 1936ko gerra atzean utzita eta frankismoak euskal nazionalismoan eragindako antolaketa zein belaunaldi hausturaren testuinguruan, abertzaleen artean kanpotarrekiko, migratzaileekiko eta, finean, euskal nazioaren ezaugarriekiko berekiko ikuspuntuak aldatzen joan ziren. Gainera, 1950eko hamarkadatik aurrera, langile asko iritsi ziren Espainiako lurralde pobretuetatik Hego Euskal
|
Herrira
; eta euskal nazionalismoaren sorrera garaietako fluxua txiki gelditu zen. Oraingoan, 1960ko eta 1970eko hamarkadetan batez ere, immigrazioa askoz handiagoa izan zen, eta ez zen Bizkaiko eskualde batzuetara mugatu14 Migrazio uholde hori, halaber, testuinguru politiko zehatz batean gertatu zen:
|
|
|
Artikulu honetan, euskal nazionalismoak Espainiatik Hego Euskal
|
Herrira
iritsitako migrazio fluxuen aurrean garatutako diskurtso teorikoa berrikusten da, nazionalismo horren sorreratik ezkerreko abertzaletasun berria finkatu arte. Bilakaera horretan, naziotasuna zehazteko moduak nola aldatzen diren aztertzen da, ondorio nagusia izanik euskal nazionalismoak immigrantearekiko harremanean izandako aldaketa:
|
|
|
Artikulu honetan1 euskal nazionalismoak2 Hego Euskal
|
Herrira
iritsi diren migrazio fluxuekiko garatu dituen ildo nagusiak berrikusten dira; eta, horretarako, arreta Espainiatik iritsitako immigrazioan jartzen da. Izan ere, euskal nazionalismoak naziotasuna definitzeko moduan izandako bilakaera aztertzea da lan honen xedea.
|
|
|
Izan ere, euskal nazionalismoak naziotasuna definitzeko moduan izandako bilakaera aztertzea da lan honen xedea. Azterketaren eremua Hego Euskal
|
Herrira
mugatzen da; eta denbora tartea euskal nazionalismoaren sorreratik ezkerreko abertzaletasun berria finkatu artekoa da, XIX. mendearen amaieratik 1970eko hamarkadaren bukaera aldera3 Aldi berean, aztergaiaren zabalera kontuan hartuta, haren erpin guztiak behatu beharrean, nazionalismoaren ikuspegitik aztertu nahi dugu gaia, eta, horretarako, arreta abertzaletasunaren diskurtsoan eta ikuspegi teori... jarriko dugu.
|
|
|
3 Espainia kanpotik Hego Euskal
|
Herrira
, 2000 urtetik aurrera batez ere, iritsitako immigrazio berriarekiko abertzaletasunak garatutako ildoa lan honetatik kanpo gelditzen da (horren azterketarako, ik. Iraola, 2013).
|
|
|
Euskal nazionalismoak Espainiatik Hego Euskal
|
Herrira
iritsitako immigrazioarekiko ikuspegian gertatutako bilakaera handia izan da, nazionalismo horren sorreratik 1960ko eta 1970eko hamarkadetan gertatutako berritzera arte. Abertzaletasunak Euskal Herriaren nazio izaera azpimarratzean, Espainia eta hari lotutako nazio egitasmoarekin talka egiten zuen, Hego Euskal Herrian; eta, hortaz, Espainiatik lurralde horretara lan egitera iritsitako herritar berriekiko harremana problematikoa izan zitekeen, gertatu zen bezala.
|
|
|
Federalismoaren eta euskararekiko sentsibilizazio horren arteko erlazioa ez da kasualitate hutsa edo Euskal
|
Herrira
bakarrik mugatu zen gertaera. Estatu moderno bateko komunitate ezberdinen hizkuntza beharrak asetzeko konponbidetzat teoria federalak erabiltzea historian hamaika aldiz jorratu den aukera da.
|
|
|
Ideologia politiko gisa definituko bagenitu edo, bestela, edo aurrekoarekin batera, kultura publiko gisa, edo hizkuntza eta sinbolismo gisa hartuko bagenitu, definizioak definizio, aldizka, aldaketa prozesuak jasaten dituzte; hain zuzen ere, unean uneko testuingurura egokitu ahal izateko. Euskal
|
Herrira
etorrita, abertzaletasuna hartuko bagenu aztergai, konturatuko ginateke nazioaren gaineko diskurtsoa aldatuz joan dela hemen ere, testuinguruak hala eskatuta. Abertzaletasunaren bilakaeran izan den diskurtso aldaketarik handiena aukeratzen jarrita, beharbada ados jarriko ginateke, arrazan oinarritutako diskurtsoaren ondoan hizkuntzan oinarritutakoa nagusitu izana dugula handiena ez bada handienetakoa.
|
|
2017
|
|
|
Ondorio gisa, esango dugu museo eta arte zentroek une honetan funtzio garrantzitsua betetzen dutela arte garaikidearen inguruko euskarazko ikerketa eta ekoizpenean. Argia da, esaterako, Artelekuk lan garrantzitsua egin zuela Euskal
|
Herrira
beste kokaguneetako praktika eta teoria globalak ekartzen eta haien aztarnak euskarazko testuetan uzten. Bada garaia estrategia horri, eta beste esparru instituzional batzuetatik, kontrakoa gehitzeko:
|
|
|
Nahiz eta ikusi pertsona batzuek zailtasun sozioekonomikoak dituztela Euskal
|
Herrira
etortzeko, orokorrean esan dezakegu Latinoamerikako eta Magrebeko pertsonek gaitasunak eta errekurtsoak dituztela sortzen diren arazoei erantzun bat emateko eta egokitzapenari aurre egiteko.
|
|
|
Hala ere, emigratzeko egitasmo garrantzitsuena ekonomikoa da, familiarekin berriro biltzea bigarrena, eta, azkenik, formakuntza, beste arrazoi batzuk eta babes politikoa bilatzea. Erdientzat migrazio proiektua denbora baterako da eta jatorrizko herrialdera bueltatu nahi dute, heren bat betiko etorri da Euskal
|
Herrira
, eta% 20k ez daki geldituko den edo ez.
|
|
2018
|
|
|
II. Txostena, III. Kapitulua). Bestalde, immigrazioarekiko jarrera antiarrazista ageri da? «Hego Euskal
|
Herrira
datozen langile eta inmigranteen kontrako xenofobia, arrazakeria edo diskriminaziozko edozein agerpenen aurka borrokatuko dugula hitz ematen dugu» (Herri Batasuna, 1992: II. Txostena, III. Kapitulua)?
|
|
2021
|
|
|
Teoria zabalduenaren arabera, sapiensen burumuinaren barren" kableatua" aldatu zen mutazio genetiko akzidentalen eraginez. Bestalde, kontuan izan dezagun 40.000 urte Kristoren aitzinetik ailegatuak zirela hominido horiek Euskal
|
Herrira
.
|
|
2022
|
|
|
Biltzarraren ondotik aldian Hegoaldean mantendu zen, erakundearen barnealdeko ekintzaile modura, tarteka Iparraldean egonaldi batzuk eginez. 1968an Exekutibako kide zenbaitekin izandako desadostasunak eta presio poliziala oso hurbil sentitzearen ondorioz Ipar Euskal
|
Herrira
ihes egin zuen. Bertan zela, Kristiane Etxaluz, Andde Galant eta Iparraldeko beste zenbait pertsonaren ezagutza egin zuen.
|
|
|
Nazioarteko ikerketatik Euskal
|
Herrira
bidean, azken ikerketa bat izango dugu hizketagai: Portoles eta MarH rena (2018).
|
|
|
Emaitzak, berriz ere, eleaniztasunari buruzko uste positiboen adierazle dira, baita formakuntza saioaren balio pedagogikoa goratzeko ere; edonola ere, aurreko ikerketek erakutsi bezala, ikuspegi elebakarreko usteak ageri dira, esaterako," hizkuntzak ikasterakoan zenbat eta gazteago orduan eta hobeto", ustea. Euskal
|
Herrira
jauzi eginik, ikerketa emaitza berbera erdietsi du Arocenak (2017) haren tesi ikerketan eta aurrez egindako ikerlan batean; izan ere, Arocena, Cenoz eta Gorterrek (2015) ondorioztatu dute Frieslandgo eta Euskal Herriko irakasleek uste elebakar ugari dituztela, mito elebakarra elikatzen dutenak. Edonola ere, ikaslearen hizkuntza ezagutza baliatzeko usteak eta kontzientzia eleaniztunaren aldekoak nagusi dira ikerlanotan.
|
|
|
Bestalde, emakumeena baino okerragoa zela, emakumeek berena" normal ona" kalifikatuz (M= 2.83; SD= 1.03) vs (M= 3.55; SD= 1.05) (t= 2.85; p=. 006; d= 0.69). Azkenik, emigratu aurretik gizarte berrian geratzeko asmoari buruz galdetu zitzaienean,% 66,2k emigratzerakoan Euskal
|
Herrira
itzultzeko asmoa zuela aipatu zuen,% 19,8k harreraherrialdean betirako geratzeko asmoa zuela, eta gainerako% 14a ez zegoen ziur zer egingo zuen.
|
|
|
Harrera gizartea ezagutu ondoren, harrera herrialdean geratzeko asmoari buruz galdetutakoan honako datu hauek bildu ziren: % 54,7k Euskal
|
Herrira
itzuliko zela esan zuen,% 24,4k modu iraunkorrean geratzeko asmoa zeukala eta% 20,9 ez zegoen seguru. Emigratu aurreko asmoaren eta galderaren uneko asmoaren arteko desberdintasunak estatistikoki esanguratsuak dira (x2 (1, N= 86)= 31.34, p>.
|
|
|
alde batetik, finkapen iraunkorra, eta, bestetik, behin behineko finkapena. Egokitzapen psikologikoaren aldagaiek ez zuten finkapen iraunkorra aurreikusi, ezta Euskal
|
Herrira
itzultzea ere. Finkapen iraunkorrari buruzko ereduak bariantzaren% 32 azaltzen du eta lau iragarle esanguratsu ditu (R2= 0.32, F (4, 78)= 9.62; p. 001). Egonaldi iraunkorra egungo egoera espero zenarekin alderatuta hobea izatearekin (P= 0.32, p. 01), hezkuntza maila baxuagoarekin (p= 0.27, p. 01), familia berrelkartzeko asmoekin (p= 0.23, p 0,01) eta harrera herrialdeko hizkuntzaren maila altuagoarekin (p= 0.22, p 0,01) azaltzen da.
|
|
|
Finkapen iraunkorrari buruzko ereduak bariantzaren% 32 azaltzen du eta lau iragarle esanguratsu ditu (R2= 0.32, F (4, 78)= 9.62; p. 001). Egonaldi iraunkorra egungo egoera espero zenarekin alderatuta hobea izatearekin (P= 0.32, p. 01), hezkuntza maila baxuagoarekin (p= 0.27, p. 01), familia berrelkartzeko asmoekin (p= 0.23, p 0,01) eta harrera herrialdeko hizkuntzaren maila altuagoarekin (p= 0.22, p 0,01) azaltzen da. Bigarrenik, behin behineko finkapena eredua edo Euskal
|
Herrira
itzultzeko eredua migrazioaren aurreko egoera emozional hobeagoaren arabera iragarri zen (p= 39, p. 001), harrera gizartearen kulturaren ikaskuntzara gutxiago bideratzearen arabera (p= 0.32, p. 001), eta egungo egoera espero zenarekin alderatuta okerragoa izatearen arabera (p= 0.32, p. 001) (R2= 0.32, f, 3, p= 83).
|
|
|
Haien ustez, migrazio aurreikuspenak betetzen ari dira, batez ere emakumeen artean. Izan ere, kokaguneari buruz duten iritzia aldatu egin da, eta Europako beste herrialde batzuetan bizi ondoren, pertsona gehiagok Euskal
|
Herrira
ez itzultzea erabaki dute, emigratu aurreko iritziekin alderatuta.
|
|
|
Azken helburua egokitzapen psikologikoaren zailtasunek Euskal
|
Herrira
itzultzeko erabakia aurreikusten zuten ikertzea zen. Izokinaren sesgoaren hipotesiak (AbradoLanza et al., 1999) arazo fisikoak dituzten etorkinek beren jatorrizko gizartera itzultzeko joera handiagoa dutela babesten du.
|
|
|
Edonola ere, euskal migranteek harrera herrialdean geratzeko edo Euskal
|
Herrira
itzultzeko erabakia hartzea azaltzen duten beste faktore batzuk aurkitu dira. Harrerako herrialdeetan geratzeko asmoa hiru aldagaiek esplikatzen dute:
|
|
|
Aurretik, beste ikerketek ere frogatu zuten itxaropenen (Duleep, 1994) eta familia berrelkartzearen (Contant eta Massey, 2012) iragarpen boterea. Bestalde, hiru faktorek azaltzen dute Euskal
|
Herrira
itzultzea: emigratu aurretik Euskal Herrian egoera emozionala ona izatea, harrera gizartearen kultura ikasteko joera txikia eta harrera herrialdeko egoera espero baino okerragoa delako pertzepzioa.
|
|
|
Hirugarren helburua izan da aztertzea aldagai soziodemografikoek eta migrazio prozesuaren ezaugarriek duten gaitasuna, euskal migranteen estresa, ongizatea eta osasun mentala iragartzeko. Eta laugarren helburua egokitzapen psikologikoaren zailtasunak Euskal
|
Herrira
itzultzeko erabakiarekin lotuta dauden ala ez zehaztea izan da (Abrado Lanza et al., 1999).
|
|
|
Euskal
|
Herrira
etorrita, Txikipedia ere badugu, euskal wikilari batzuek 2015ean abiatutako Vikidia egitasmotik haur eta gaztetxoei bideratuta sortua, eta beste herrialde batzuetako egitasmoak ez bezala, Wikipedian integratutakoa (Biguri in Irureta, 2018). Txikipediak badu matematika sarrerez osatutako atal berezia, eta arestian aurreratu gisa, atal hori osatzen duten zenbait matematika sarreraren edukia baliozkotu nahi izan dugu ikerketa honen bidez.
|