|
2005
|
|
|
Parabola de Seminatore argitaratu zuenerako, urtebete lehenago egina zeukan 1856an lehen bisita Euskal
|
Herrira
, eta bidaian zebilela argitaratu zituen Donostian eta Baionan bi euskal liburu: Noticia de las obras vascongadas que han salido a luz después de las que cuenta el P. Larramendi, eta Vocabulaire de mots basques bas navarrais, traduites en langue franraise.
|
|
2019
|
|
|
Mundu Gerran, karlismo" falcondista" k falangistekin izandako tirabiretan parte hartzeagatik, Gijonera deserritu zuten urtebetez. Euskal
|
Herrira
itzulita, abokatu lanetan jarraitu zuen Donostian. 1950eko hamarkadan Gipuzkoako buruzagi karlista nagusia izan zen, baina frankismoarekiko kolaborazionismoa bultzatzen zuen Espainiako tradizionalismo ofizialarekiko oposizio etengabean.
|
|
|
Hierarkiarekin izandako arazoek betirako markatu zuten. 1937an, Tunisiako mugimendu nazionalistaren indarkeria areagotzen ari zenean, Euskal
|
Herrira
erretiratu eta baldintza ekonomiko eskasetan bizi izan zen. Mundu Gerra ondoren EJ GEk antolatutako kulturgintzan parte hartu zuen.
|
|
|
|
Herrira
mobilizatu zuten 1941eko udan hiru hilabetez, eta hainbat ikerlerekin bildu zen: H. Gavel, G. Lacombe, R.
|
|
2021
|
|
|
Chamissoren olerkiak, gainera, fokua jarri zion inguruetako jende jantziarentzat. Horrela, Hypolite Clérissek, Donapaleun Erregeren prokuradorea zenak, Ernest Legouvé izeneko Parisko gonbidatuari erromantizismoaren olatua Euskal
|
Herrira
ere iritsi zela frogatzeko bere bizitza bertsotan emateko enkargua jarri zion Etxahuni 1833an 20 liberaren truke.
|
|
|
Testuinguru zabal horretatik Erromantizismoaren kultura popularrarekiko lilura ere hasi da, ordea, pixkanaka Euskal
|
Herrira
iristen. Iztueta bera oso kontziente da Europan garatu den fenomenoaz:
|
|
|
Giro horretan Agosti Xaho ezagutu zuen, eta haren eskutik bere ibilbidea gehien markatu zuten bi figurak: " Orduan ezagutu omen zuen, Agustin Xahoren bitartez, Antonio Abadia zientzilari eta euskal kulturaren mezenas famatua[...] Louis Lucien Bonaparte printzea lehen aldikotz Euskal
|
Herrira
etorri orduko, aski eza90 guna zen kapitaina Iparraldeko euskaltzaleen artean[...] Abadiak Bonaparteri aurkeztu zion Duvoisin Donibane Lohizunen 1856an" (Touyarou, 2010: 12).
|
|
|
Euskal
|
Herrira
itzuli zenerako hil berria zen Juan Inazio Iztuetak bertsolaritzaz idatzitakoen berri ere izan zezakeen Abbadiek. Gogora ekarri behar da Mogelek argitaratutako" Plauto Bascongado"() liskar ospetsuan Tolosako unibertsitateko Fleury Lécluse katedratikoarekin elkar harturik aritu zela Iztueta, eta horrek euskararen inguruko zenbait lan argitaratu zituela Abbadie aitak diruz lagundurik, Antoineri grekoa irakasteaz gain.
|
|
|
600). Eta Eugenio Figurski alemaniarra izan zen argazkilaria, Euskal
|
Herrira
I. Mundu Gerratik ihesi iritsi ondoren Errenterian estudioa jarri eta inguruetan sona handia lortu zuen profesionala175.
|
|
|
1955 arte itxaron behar izan zuen Euskal
|
Herrira
itzuli ahal izateko.
|
|
|
Horrela, 1940an izango dira lehen itxierak: " Naziek Ipar Euskal
|
Herrira
sartu eta bertan argitaratzen ziren bi aldizkari mututu zituzten: Gure Herria eta Euskaltzaleen Biltzarra[...]" (Gonzalez Gorosarri, 2009b:
|
|
|
Bertan zela apailatu zuen Euskaltzaindiak agindu zion Axularren Geroren laugarren edizioa ere, 1954an. Azkenik, ezkutuan lau urte eta erbesteraturik beste hamalau eman ondoren, 1955ean eman zioten Euskal
|
Herrira
itzultzeko aukera.
|
|
|
Francoren heriotzak aro berri bat ekarri zuen Hego Euskal
|
Herrira
[...]. Gauzak horrela, ez da harritzekoa, zinema eta bertsolaritzaren arteko harremanetan aro berri bat hastea urte haietan[...] gutxika gutxika, bertsoaren ikuspegi folkloriko
|
|
|
Emaztearekin oporretan Euskal
|
Herrira
jaitsi eta 16 milimetroko kamerarekin erdi ezkutuan grabatutako irudiak baliatuz Ereagatik Matxitxakora (1960), Aberria (1961) eta Elburua Gernika (1962) film dokumental laburrak osatu zituen oso modu amateurrean.244 Bestelako jite bat zuen Avignon (1964) dokumentala ere filmatu zuen Elortzak245.
|
|
|
Nire begiak ernari dagoz/ hara ta hona begira/ oraintxe doaz ibarretara/ oraintxe barriz mendira/ Haize gozua egun hontako/ eguzkiaren dizdira/ zeruan dagozan grazi guztiak/ jatorkuz Euskal
|
Herrira
.
|
|
|
75). Euskal
|
Herrira
ere lehen bidaia bat egina zuen 1954an, Olson argazkilari eta zinemagilea 1959tik ezagutzen zuen, Andaluziari buruzko bi dokumental egin zituzten elkarrekin 1962an fandangoaren eta flamenkoaren inguruan, eta euskal folklorearen inguruan gisako zerbait egiteko proiektua proposatu zion.
|
|
|
248 Bertsolarirako idatzi zuen artikulu luzean kuriositate modura Rafael Gil zinemagile frankistaren La nueva vida de Pedrito Andia (1965) aipatzen du Josu Martinezek Pio Barojaren lan honen aurretik. Joselito haur kantaria protagonistatzat izan zuten film ugarietako bat da hau, oporretan Euskal
|
Herrira
etorri eta Isabeltxu nola konkistatzen saiatzen den kontatzen duena. Bertsolaritzari eskaintzen zaiona ikusita filma zerrendatik kanpo uztea erabaki da, baina kuriositate modura oin oharrera ekartzea.
|
|
|
Amezagak eskaintzen ditu beste zenbait eragin: "[...] Euskal
|
Herrira
nola edo hala heltzen ari ziren kantagile europar edota amerikarraren eraginak. Frantzia aldetik George Brassens, Iparrameriketatik Bob Dylan eta Joan Baez, eta Latinameriketatik Violeta Parra, Atahualpa Yupanqui edo Victor Jararen ahotsek oihartzuna izan zuten euskal gazte askorengan" (1994:
|