|
2000
|
|
|
Fidel Ameriketan bizi den euskalduna da, gaztetan hara joandakoa. Euskal
|
Herrira
itzultzea erabakitzen duenean, berriz, gerrarako bidea ere pizten ari da eta orduan hasten da eleberria. (Egunkaria)
|
|
|
Argentinara joandako bi euskaldunen arteko maitasuna kontatzen digu. Hauek Ameriketan ezagutu ondoren, Euskal
|
Herrira
itzuli eta bertan bere seme alabekin bizitakoen berri ematen digu. Belaunaldi ezberdinen bizipenak harira ekarriz, eta historiaurreko gizakiei erreferentzia eginez, unibertsaltasuna aldarrikatzen saiatzen dela dirudi.
|
|
2001
|
|
|
1955 bitartean, gizarte industrializatu bat gorpuztu zela esan genezake. Horretarako, funtsezkoa gertatu zen emigrazioaren eragina (bitartean 484.420 pertsonak emigratu zuen Euskal
|
Herrira
). Honen guztiaren ondorioz, Barne Produktua% 270 igo zen.
|
|
|
Pott bandakoak, teknika ez baita Atxagarena soilik, lehenetarikoak izan ziren abangoardiaren indarra Euskal
|
Herrira
ekartzen eta zinema eta poesiaren arteko loturan sakontzen. Poesia eta zinema diogu, zeren nobelagintzan ezagunagoak ziren alde horretatik eginiko saiakerak.
|
|
2002
|
|
|
Bostehundik gora orrialdeko eleberri luzea da, 1998an Kritika Saria lortu zuena. Estatu Batuetatik Euskal
|
Herrira
bertako lurra, biztanleak eta ohiturak ezagutzera etorritako gazte baten istorioa kontatzen zaigu. Erdi euskaldun, erdi iparramerikar, protagonista hunkitu egiten du trantsizio garaian gure herrian bizi zen giro sozio-politiko nahasiak.
|
|
|
Horretarako, narratzailea protagonistaren bizitzan oinarritzen da batik bat: Caracasen jaiotako neska bat, 1945ean Euskal
|
Herrira
itzultzen dena. Gaztelaniazko bertsioaren kontrazalean agertzen den iruzkin laburrak egokiro laburbiltzen ditu obraren edukia eta bertuteak:
|
|
|
Honetaz gain, kristau fedeak izugarrizko protagonismoa du pertsonaiek bizi dituzten gatazken konponbidean. Rojoren aburuz, Etxaideren literaturaren oinarrian bilaketa dago, Espainiako Gerra Zibilak Euskal
|
Herrira
ekarri zuen tragediaren kausa sakonen bilaketa. Eta tragediaren arrazoiak bilatzeko, historiara jotzen du eta euskaldunen arteko haserreen lekukoak aurkitzen ahalegintzen da.
|
|
2003
|
|
|
Arantzazuko Batzarraren osteko urte batzuetan Arantzazura udetan euskara ikasten etortzen ziren amerikar ikasleen euskarairakasle ere izan zen, Jon Bilbaoren eskariz, izan ere haiei ingelesez irakatsi beharra zegoen, eta gutxi ziren orduan hortarako gai zirenak.25 Aldi berean, esan behar da, Ameriketatik Euskal
|
Herrira
Jon Bilbaoren bitartez zetozen askok Oskillasoren etxea izan zutela aterbe. Amerikar euskalzaleen Arantzazuko udako ikastaro horietariko baten ezagutuko du Rudolf P. G. de Rijk hizkuntzala25 Udako Euskara eta euskal kultura ikastarook Reno-ko Unibertsitateko Euskal Ikaskuntzen Katedrak eraturik martxan jarri ziren 1967(?) inguruan Ustaritzgo Udako Unibertsitatearen barruan, eta handik urte bira Ustaritzen eta Arantzazun.
|
|
|
Lagun handi egin ziren eta ordurik aurrera Oskillaso bihurtu zen haren euskara testuen zuzentzaile eta aholkulari, Iruñeko etxera bisita ugariak egiten zizkiola. Euskal
|
Herrira
zetorrenean, Bilbora ere sarri etorri izan da geroago, Mirentxu haren alabaren etxera. Orduko urteetan bertsolari txapelketetan epaimahaiko ere ibili zen.26
|
|
|
Jose eta beraren familia ez ziren gehiago Gernikara bizitzen etorriko, baina udetan sarri. Valladolid-en aldikada bat eman ondoren ez dakigu ziur zenbat urte, bi edo agian. Madrila aldatuko dira bizitzen eta hura izango dute euren bigarren eta aurrerantzeko aberria, Joserentzat izan ezik, ze hau gerra ostean Euskal
|
Herrira
itzuliko da berriz, nafar erreinu zaharreko hiriburura.
|
|
|
· Eta halakoren baten, etxerako bidea hartzen badabe, Euskal
|
Herrira
hurreratzean, ha zelango bihotz taupadak:
|
|
2005
|
|
|
Lanok ez zuten izan beharbada izan zuten eragina. Martin Ugaldek erbestean ondu zuen bere bilduma eta Euskal
|
Herrira
ez zen zabaldu. Beste bildumak idazleak hil ostean egin ziren.
|
|
2006
|
|
|
Burdina zaharren zirrikituetatik haize arin baten txistua isurtzen zan; Michelek eguraldiaren gorabehera eta ekanduai neurria hartuta eukotsen, baina.
|
Herrira
bidean, Mistralek ekarritako mamu trapalak balira lez, burdinbideetan zehar be, Probentzako mahastietan behar egin ostean iparralderantz oinez abiatzen ziran alogereko araldeak topau ebazan. Amaibako lanorduetan eguzkiak kiskalitako gizonen aurpegian, soldata jaso barriaren alaia euki arren, nekea zan nagusi.
|
|
2007
|
|
|
Etxean urtetan bidalitako eta jasotako bertsoak biltzeari ekin zion; eta bertso berri gehiago ere idatzi zituen. Ordurako Uruguaiko senideek ulertzen ez zuten hizkuntza batean bertsogintzaren lehen pausoetan entzun zuten behiak ere aspaldian joanak ziren, Euskal
|
Herrira
begira idazten du. Montevideoko, 25 de Mayoko, Aizkolari proba 25 de Mayo n.
|
|
|
Esku indarraren beharrean, Euskal
|
Herrira
jo zuen Rafael Zabaletak Uruguain lan egiteko gizonezko eta emakumezko aproposen bila. Hilabete eskas egin ondoren, Nafarroan bildu zituen 62 emakumezko eta gizonezko Uruguaira lanean joateko prest.
|
|
|
Dilema bat daukat. Nahi izan ezkero, hemen geratu naiteke, eta hemendik Euskal
|
Herrira
joan. Neure baitan dago erabagia, gura dodana egin neike.
|
|
|
Isleak horretarako astia emoten deutsu, horretarako lekua be bada: laster Euskal
|
Herrira
joan naz.
|
|
2009
|
|
|
|
Herrira
heldu ziranean, gure Jaunak hamar txakurrean saldu eutsan burdinea errementari bateri, eta hamar txakur horreekaz kilo bat kereiza erosi eban.
|
|
|
|
Herrira
heldutakoan, burubide hagaitik barre algaran hartu ebela. Asko ardura eutsan Migel Fermineri.
|
|
2011
|
|
|
Ameriketara ailegautakoan, bertan urte batzuetarako gelditu, han diru apur bat egiteko amesagaz. Horretara joanikoak erbestean legez kanpoko egoeran egoten ziran urteetan beharrean, harik eta atzera Euskal
|
Herrira
itzuli artean. Horreek, marino bizibidea itxi eta inguruko lantegietan beharra topetan eben, ahal ebenean.
|
|
|
Bagilaren hamahiruan San Antonio Paduakoa ospatzen izan da Busturian. Lekukoen esanean, santua Euskal
|
Herrira
heldu aurretik, Mari Anbotokoari egiten ei jakozan eskeintzak egun horretan. Ganadu ermandadeak urtarrilaren 17ko San Antonio Abad egunean be batzartu ohi ziran.
|
|
|
XX. mendean Ameriketara joan ziran herritar gehienek gerora Euskal
|
Herrira
bueltetako asmoagaz alde egin eben. Baina euretariko asko bertan geratu ziran, hango bizi kalidadea hemengoa baino hobea zala eta.
|
|
2012
|
|
|
Oraindik ere San Faustoren iturria esaten zaio.
|
Herrira
heltzean, elizaren aurrean behorra gelditu zenean, gorpua jaitsi eta kristalezko ontzi batean utzi eta han gorde dira haren hondarrak.
|
|
2013
|
|
|
Francoren diktadurak bultzaturik atzerrira jo behar izan zuenean, irakasle ibili zen nazioarteko zenbait unibertsitatetan (AEB, Kuba eta Frantzia). Euskal
|
Herrira
itzuli eta erretiroa hartu zuenean Pasai Donibanen geratu zen.
|
|
|
Halakoak ziren hirira zerbitzari edo morroi joandako asko eta asko.
|
Herrira
bakailaoa bizkarrean zutela itzultzen ziren. Etxeko umeak pozarren egoten ziren, herri handietan eta hirietan aukera edo komenientzia gehiago zegoenez, beti eurentzako jateko bereziren bat ekartzen zutelako.
|
|
2015
|
|
|
Literaturari buruzkoa zen Izagirrek zenbakirako idatzi zuena orobat, eta aurreko zenbakian idatzi zuenaren jarraipentzat jo zitekeen. Ahozko narragintza eta haurrak izenburuarekin, pedagogiaren eta literaturaren arteko harremanaren kezkarekin jarraitzen zuen, eztabaida gaia Euskal
|
Herrira
eta euskal literaturara ekarri nahian. Ikastoletako arazo bat planteatzen hasten zen.
|
|
|
Kritika hori, neurri batean, kritika poskolonial baten saiakera avant la letretzat jo daiteke. Izan ere, diziplina kritiko hori, orain hitzetik hortzera erabiltzen dena, ez zen oraindik nazioartean benetan garatu, eta oraindik Euskal
|
Herrira
iritsi gabea zen. Dena den, kritika horretako aita ponteetako bat, Franz Fanon, alegia, Euskal Herrian aski irakurria izan zen ETAren ildo antikolonialistaren eta Krutwigen Vasconiaren bidetik.
|
|
|
|
Herrira
etorri gintzazanean, guk ez geunkan etxerik Zeanurin. Beste batzuk hartu gura eben etxea, ganera ez egoan zer saldu be eta...
|
|
|
Zeanuritik Euskal
|
Herrira
|
|
2017
|
|
|
Kepa Finlandian bizi da, oraindik ere. Ez da sekula Euskal
|
Herrira
itzuli, eta aspaldi galdu zituen Teresa emaztea eta Josebatxo semearekiko harremanak. Beste bikotekide batzuk izan ditu tarte horretan, Finlandiarako trenean ezagutu zuen Kareen bera, besteak beste, eta harekin seme bat izan du, orain hamar bat urteko mutikoa den Erik.
|
|
|
Han, Gobernuko kargu handiren baten bizilagun izatea suertatu ei jakon eta harek ate asko zabaldu ei eutsazan. Aspaldi itzuli zan Euskal
|
Herrira
. Gaur egun, alkarregaz gagozan bakotxean, horixe gogoratzen deust:
|
|
2019
|
|
|
Baina zeregin berri horiekin batera, emakume horiek modernitatearekin harremanetan jarri ziren etxetik kanpoko lanean, hiriko bizitza askean parte hartzeko, moda eta ohitura autonomoak izateko, eta abar. Emakume modernoa Euskal
|
Herrira
iristen ari bazen ere, modernitate horren eragina moderatuagoa izan zen gure artean, abertzaletasun kristauaren ezaugarrien eraginez. Mercedes Ugaldek (1994) emandako datuen arabera ia ehun emakumek jardun zuten hogeitamarreko hamarkadan jendaurreko mitinetan, gehienak gazteak, ezkongabeak eta eskola irakasleak.
|
|
2023
|
|
|
Arrolako Cpidum deritxona Burdin Aroko herrixka da, gizarte hierarkikoa eta egitura antolatuduna, kastroan gotortuta bizi zana. Erromatarrak horixe aurkitu eben Euskal
|
Herrira
heldu ziranean. Kantauri aldekorik garrantzitsuenetakoa da.
|