|
2000
|
|
|
Auetatik, milloi t' erdi pertsonek, mundu guziaren laguntzari esker jaten dute zerbait. Bere artekoak dira Feddayin ak ere, indarkeriaz berea
|
zuten
lurra berriz artu nai dutenak: Palestina (orain Israel dana).
|
|
|
Ni neu irakurketa posible horietako bat egiten ausartuz, esan nezake bere inguruko eguratsa edo errealitatea besarkatzen edo kaptatzen saiatzen den zuhaitz horrek erro sakonak eta izugarriak
|
dituela
lur honekiko, eta pelegrin baten gisa ez daukanez, zuzentasunez eta sutilitatez jasotzen duela bere inguruko errealitatea:
|
|
|
Baina, salbuespenak salbuespen, zalantzarik ez dago ezen landareen mundua guztiz bertzelakoa dela. Eta ez landareen artean gerlarik eta borrokarik ez dagoelako, zeren eta haiek ere berdintsu eta orobatsu baitabiltza, nor gehiago, hatsarrean batik bat, errotzeko behar
|
duten
lur puskaren bereganatzeko; ordea, borroka haiek ez dira hain nabarmenak eta odola ez da nehoiz ere isurtzen, eta, gainerat, noiz eta landare edo zuhaitzen bat bere lur puskan errotzen den eta fintkatzen, bakean uzten ditu aldamenekoak. Horregatik ote nago, jaun André, mundu begetalaren kanon estetikoetarik gero eta hurbilago, halako suertez, non, bertze erlijione batekoa banintz eta arimen transmigrazionean sinetsiko banu, zuhaitz baten baitan piztu nahi bainuke bertze munduan, eta ez tigre baten baitan?
|
|
|
Baina, orain bahoa edo bihar bahoa, gure adioa alegrantziazkoa izan ledin nahi nikek... Izan ere, desterrua ez
|
duk
lur bat, guganik kanpoan dagoena, baina gure baitakoa, zeren desterru handiagoa dik etxean dagoenak, baina burua beheiti, ezen ez etxetik kanpoan dagoenak, baina burua goiti —eta entseiatzen zelarik ezpainetako nekean irri bat marrazterat, erran zuen—: Bai, hoa lasai; izan ere, gorputzez urrunduko gaituk, baina ez arimaz, zeren gure arimak bat dituk hik egin berri duan koadroaren laukian.
|
|
2001
|
|
|
Panorama hemengoaren aldean latza
|
duten
lurretan. Non ote da, bada?
|
|
|
" Lur bat haratago" libertatearen sinboloa da, baina Irigoienek edo Joanes Etxegoienek dioenez askotan ez dugu gure burua ezagutzen eta gure buruaren esklabo bihurtzen gara. Irakurleak jakin behar
|
du
lur bat haratago doala, utopiaren bila zabal zabalik. Eta irakurraldi bidaian jasotzen duen eragina bizi duen egoeraren araberako izanen dela:
|
|
|
Atzo lur bat haratago sentitzen ginen eta gaur lur bat honatago. Askatasuna, hots, utopia, kausitu nahi
|
dugun
lur hori' Lur bat haratago' kausitzen da beti ere
|
|
|
Estilo liburuak debekatuko al dio? Lerro artean irakurriz" ulertu" behar
|
dugu
lurra erabiltzen dutela" behar fisiologiko larriak" egiten dituztenean, edo agian, benetan, zakila igurtzen dute lurraz txiza egin eta gero. Tira, dena den kokoriko txiza egitearena ongi egon behar da.
|
|
|
Estilo liburuak debekatuko al dio? Lerro artean irakurriz" ulertu" behar dugu lurra erabiltzen dutela" behar fisiologiko larriak" egiten dituztenean, edo agian, benetan, zakila igurtzen
|
dute
lurraz txiza egin eta gero. Tira, dena den kokoriko txiza egitearena ongi egon behar da.
|
|
|
c. Uste
|
dugu
lurrera erori denean apurtu dituela.
|
|
|
Alemanian, aldiz, esklabuek pisu handiagoa zeukaten erreserba lantzerakoan (saxoniarrak erraz lortzen zirenez eta nekazari komunitatea indartsua zenez, loturatribal sakonagatik eta karolingiarren indar eskasagatik). Italian esklabu mesnadeklantzen
|
zuten
lurra erreserban, eta mantsuak libellarii deitutako nekazariek (hots, askeek), arrendamendu edo apartzeria kontratuez lantzen zituzten, menpekotasunik gabe.
|
|
|
Bezperan, ukiezinek, goseak eta miseriak eraginik, berea ez
|
zuten
lur sail batean uzta bildua zuten. Goi kastakoek eskarmentu ederra eman behar zietela erabaki zuten.
|
|
|
Jauntxoei garbi esaten diete: Soberan
|
dituzuen
lurrak behartsuei eman, langileei zor zaion soldata eman eta kontuz, basakeriarik egin gabe.
|
|
|
A (bi aldiz pentsatu gabe): Plastiko bat bota
|
du
lurrera!
|
|
|
Ba
|
dugu
lurrean argi horren izpi,
|
|
|
olerkaritzak, jakiteak, badu bere merezimendua, baina merezimendu hori hutsaren hurrena da Lapurdiko marinelei, itsaso hondargabearen axalean dantza irristakorrean dabiltzanei, eman dien ibilgailu seguruagoaren aldean. Eta ontzien hobekuntza horretarik ez zuten probetxu itsasturiek bakarrik ateratzen; ateratzen ere
|
zuten
lurretik, zertan lehorretik, mugitu gabe irabaziak bil zitzakeen burgesak, merkatariak eta ofizialeak. Horrela delarik, eta Altunaren itzulpenari  natxekio, horra non duzuen aitor garbia nola, besteak beste, gizonak lanaren, arriskuaren eta jakitearen poderioz eskura ditzakeen etekinak.
|
|
|
Adieraziak dauzka Lizardik, ez guk esan geni  tzakeen baino ederkiago bakarrik, baita zehatz eta zorrozkiago ere. Errainu artean bizi zen amesgile hark, egiazko poetaren dohaina izaki hori, begi argiagoak
|
baitzituen
lurreko gauzetarako jakintza gizonek baino. Asaben lokarri zaharra ez baldin bada eteten, ez dugu besteren beharrik.
|
|
|
Barrenak eskatzen duena mamitzen denean, behar bezala egin den lanak berekin dakar saria. Eta adieraz min horrek, gora goraka hegaldatzen bada ere, erroak ongi landatuak
|
ditu
lurrean, gizon den orok, gogoz eta gogotik bere egitekoetan diharduenean, utzi nahi lukeen kristau seinalearen pare baita. Guztiok nahi genioke geure nortasunaren ezaugarria josi landu dugun gaiari.
|
|
|
Aro Postmodernoanmoda besterik ez dugu, diseinatzaileen arropa eta osagarrien moda. Aro Postmodernoan ez
|
dugu
Lurrik edo Naturarik —hau da, nekazaritza munduaren errefe rentziarik—, Ingu rumena baizik (azken buruan, zer da Natura bioteknologia eta klonazioaren garaian atzoko ideia erromant ikoa baino. Mendi basatiak —eta beren otso eta hartza k— turismorako parke naturalak baino ez dira.
|
|
|
Duela hogei urte beraiek ziren, gure" zaharrek" alokazione eta subentzioekin iraun zutelako, giro kolonialista batean tematu zirela ahoak eman ahala salatzen zutenak. Guraso triste haien umeak ginen eta dignitatez bederen, edo urguilu propioz, ez
|
genuen
lur eta behi gorotz urrineko" pasibitate" haren pairatzea merezi, ziotenaz. Hamasei bedatze eskoletan pasaturik, inguruko jendeak baino ikasiagoak ginen alabaina:
|
|
2002
|
|
|
Izurri Beltzak bisitaz ez ziren libratu baigorriarrak. Alta, Monteanoren azken liburua jarraikiz, XVI.aren akaberan Izurriren babestoki
|
genuen
lur hau. Kondeak Lizarran moja zuen alaba hona ekarri nahi izan zuen, baina, Lizarrako agintarien ukoa jaso zuen.
|
|
|
Txiki txikitatik liluratuta begiratzen zion izadiari, eta hain maite zuenez, fisika ikasketak burutu zituen barrutik ezagutzeko. Gaur egun munduko liderrik handienetako bat
|
dugu
lurraren alde borrokan ari direnen artean. Donostian izan zen Eusko Ikaskuntzak gonbidatuta.
|
|
|
Lurraldeak garrantzia irabazi zuen komunitatearen antolaketan. Hiribilduak, foru bat
|
zuten
lur komunitate pribilegiatuak, antolaketa politiko berri baten protagonista bihurtuziren.
|
|
|
Bitartian Jaungoikuaren Pake ederrak gure lurreko uzta gauzak zaindu bitza: aurrenaurrenengo aldiz Pake zeruko orrek idiak biñan biñan uztarripian buruak
|
zituztela
lurrak urratzera eraman zituen. Pakiak masti mardulak jaso ta indartu; Pakiak matsa estututa ezkotasuna upeletan gordetzen erakutsi zuen, seme gaztiak egunen batian aitarengandik artutako ontziak zulatuaz erari bizia txarrora ixuri zezan.
|
|
|
Instalazio elektriko ez seguruetatik eratorritako istripuak prebeni daitezke Instalazio Elektrikoak Berrikusteko Plataformak (PRIE) egindako Dokumentu Teknikoaren ondorio nagusietako bat da instalazio elektriko guztiak aldizka berrikustea. Dokumentu horren arabera, Espainiako etxeen %68k kableatu sistemak dituzte, sekzio desegokiekin, %69k korronte hartune ez seguruak dituzte, ia laurdenak ez
|
du
lur sarerik eta bi herenek baino gehiagok instalazio elektriko akastunak dituzte. Egoera hori areagotu egiten da 1975 baino lehen eraikitako etxebizitzetan.
|
|
|
Gorputzaz dardarek nagusitu zitzaizkion. Egun gutxi barru hamar urtez zapaldu ez
|
zuen
lurra hunkituko zuen. Lur maitea.
|
|
|
Eguzkia mendi atzean zeharo ezkutaturik zegoen. Itzalek hartua
|
zuten
lurra.
|
|
|
Nik ez dut uste galdera hauek hain erantzun erraza duten. Hasteko, sei mila hizkuntza inguru
|
ditugu
lurrean, eta horiei buruz baieztapen generikoak egitea ausarta da, gutxieneko zerbait esatekotan. Bestetik, izen handiko hizkuntzalariek aipatu izan dute nahiz nik ez dakidan zenbateraino dauden zuzen hungarierak (hurbileko hizkuntza bat aipatzeagatik), adibidez, bestelako bidea segitu izan duela bere garapen historikoan.
|
|
2003
|
|
|
Espezie bakoitzak ezaugarri bereziak dauzka behar
|
duen
lurrari dagokionez: buztin lurra, hondar lurra, lur azidoa edota humusa.
|
|
|
Gainera, FAOren (elikadurarako NBEko erakundea) azken datuek diotenaren arabera, ereiteko moduan dagoen lurraren hedaduraren %98n arroza, artoa edo garia ereiten da, eta horrek esan nahi
|
du
lurraren esplotazioak oso oso maila altuak dituela, eta horixe da hain zuzen espazio basatiak desagertzeko kausetako bat.
|
|
|
Eta ibiltzerik ez dutenei heriotza eman zaie aurkitzen diren tokian, baliabide mekanikoen bidez eta arriskurik gabe sakrifiziorako lokaleraino joan ezin badira. Ukuiluko lokalek ahalik eta labaintzeko arrisku txikiena
|
duten
lurrak izan dituzte, haiekin kontaktuan dauden animaliei zauririk eragiten ez dietenak. Era berean, aireztapen egokia izan dute aurreikus daitezkeen muturreko tenperatura eta hezetasun egoeretarako; intentsitate argiztapen nahikoa izan dute animalia guztiak noiznahi aztertzeko, eta, beharrezkoa izanez gero, ordezko argi artifizial egokia izan dute; eta, beharrezkoa izanez gero, ohe kopuru nahikoa izan dute lokal horietan gaua igarotzen duten animalia guztientzat.
|
|
|
Hori posible izan da “C Leg” izenekoari esker, “computerized leg” ingelesezko siglak edo hanka konputarizatua. Otto Bock enpresa vienarrak diseinatutako protesia da, eta, horri esker, anputatu femoralek oinez ibiltzeko, korrika egiteko, eskailerak jaisteko edo desnibelak edo zuloak
|
dituzten
lurretan mugitzeko aukera dute, ohiko protesiekin baino “askoz segurtasun handiagoz”, azaldu zuen Jens Müeller ek, Otto Bock eko zuzendari teknikoak. Asmakizun hori miniaturazko benetako ordenagailu bat da, eta mikro sentsore batzuen bidez segundoko 50 seinale bidaltzen ditu anputatua zein fasetan dagoen zehazteko.
|
|
|
Gorputz adarrak galtzea da zirkulazio istripuetako eta arrisku handiko kiroletako lesio ohikoenetako bat. Ohiko protesiak erabiliz, ukituek urrats guztiak bermatu behar
|
dituzte
lurrari begira, eta horrek mugitzeko gaitasuna eta bizi kalitatea murrizten ditu. Müeller ek adierazi zuenez, mikrosentsoreen funtzioa pazienteari “segurtasun sentsazio askoz handiagoa” ematea da; izan ere, protesiak denbora errealean erantzuten dio bere mugimendu bakoitzari, eta, horri esker, “aurrera begira jartzen da, oinez dabilen bitartean”.
|
|
|
bizitegia, merkataritza, ostalaritza esparrua, etab. Eraikitzeko moduari buruzko arau zehatzak ere jasotzen dira. Azaldutakoa kontuan hartuta, zuhurtasunez jokatu behar da hirigintzako egoera ezezaguna
|
duten
lurrak edo etxebizitzak erosterakoan. Eraikitzeko edo erabiltzeko aukerak ondasun higiezina kokatuta dagoen udalerriko hirigintzako arautegiak markatuko ditu.
|
|
|
Zer zabiltza hezur eta haragi, neure aurrean zutik? Nondik
|
duzu
lur hiro eta aire tepo hats hori?
|
|
|
Jainkoak berak manatu izan du lur lana, Adan gure aitari erran zionean: Lanthuko
|
duk
lurra eta lurrak haziko hau.
|
|
|
Baina euskal probintzietako kleroaren egoera beste bat zen oro har: klero erregeladunak âfrantziskotarrak ziren ugarienakâ ez
|
zuen
lur ondasun handirik, esketik, apaiz funtzioetatik eta meza enkargu ugarietatik bizi baitzen batez ere; euskal klero sekularra, berriz, inongo luxurik gabekoa zen, Espainiakoarekin konparatuz. Horren arrazoia hemen nagusi zen parrokien patronatu pribatu sisteman dago.
|
|
|
Abiapuntu moduan gauzak errazak diren arren, zaildu egiten dira; sentipen guztiak, eraikuntza guztiak ez direla subiranoak ikusten dugunean. Mendean
|
dituzten
lurretan eta gizarteetan zilegia eta tabua, sentipen indibidualak eta unibertsalak zelan kudeatu eta bideratu erabakitzen dute  mundua gobernatzen duten lurralde subiranoek, eta eurek bakarrik, ez bestek. Zilegitasun pertsonalak eta kolektiboak arautu egiten dira gizarte guztietan, erakundetu egiten dira.
|
|
2004
|
|
|
Mustelidoen artean soziableena da haragijale txiki hau. Benetan abila da azkonarra zuloak egiten, hatzapar egokiak
|
baititu
lurra aztarrikatzeko. Ez da hibernatzailea baina udaberrian bereziki aktiboago bihurtuko zaigu, emeekiko interes bizia pizten baitzaio.
|
|
|
Larrungo gailurretik iparralderantz jaisten diren mendi lepoetan, nolabaiteko horizontaltasuna
|
duten
lur iragangaitzetan eta iraun egiten duten putzuetan eratzen da Iturrederreko zohikaztegi txikia. Goroldioa eta putzuetara eta tenperatura baxuetara bereziki egokiturik dauden bestelako landareak ugaltzen dira.
|
|
|
Anitz bizileku
|
ditu
lurraren barneko eremuetan. Gipuzkoan bakarrik ditu hamazazpi.
|
|
|
Megawat bat sortzeko instalazio geotermikoak behar
|
duen
lur azalera bestelako estazio energetikoek behar dutena baino txikiagoa da.
|
|
|
Bremengo Unibertsitateko zientzialarien arabera, Murchinson meteoritoaren diaminoazidoak aztertzeko teknika fin batekin isolatu ahal izan dira; teknika hori 1969an erori zen Australian. Zientzialariek uste dute meteorito horren materiala puru purua dela, hau da, ez
|
duela
lurreko eraginik.
|
|
|
Espainia, Alemania... Eta ikusten duk hanka edo bota baten forma
|
duen
lur puska hori. Bada, hori Italia duk!
|
|
2005
|
|
|
Bakterioek eragin handia
|
dute
Lurreko ekologian. Batetik landareen hazkundeari lagun diezaiokete eta poluzioaren aurkako borrokan eragingarriak izan daitezke; baina bestetik, patogenoak direnez, hainbat gaixotasun eragin ditzakete landare eta ugaztunengan.
|
|
|
d. Hiztun kopurua euskal sorkuntzak behar
|
duen
lurra abonatzeko gauza ez den bitartean, euskal idazleak erdal lurretara iritsi behar du. Orain euskaratik beste hizkuntzetara itzuliko duten itzultzaileak behar ditugula pentsatu behar dugu.
|
|
|
Nora garamatza horrek. Beribilak urtetik urtera garbiago izanikan ere, urte oroz emendatzen bada haien kopurua noiz artinoko bizia
|
du
lur honek. Eta zenbatez ez da emendatuko Txina, India, Errusia... hasiko direlarik gure abiaduran garatzen!
|
|
|
Zergatik behar luke gizonak bereber jokatu, matematikak baino askoz ere konplikatuagoa diren biziko legeekin? Doi bat zuhurtzia baduenak ez ote
|
du
lur honetan agertu denetik gizonak ikasi dituenetaz baliatu nahi, bere bizi laburra ahal bezain ongi iragaiteko. Bizi honetaz ahal bezain ongi baliatzeko!
|
|
|
Beste pasarte honek ezin argiago erakusten du Jesusen dizipulu batek zorionean bizi behar
|
duela
lur honetan: " Lehen lehenik gizaki guzien onetan galde, otoitz, eskari eta esker onen egitea gomendatzen dizuet(...) bizitze gozo eta baketsua eraman dezagun." (Tm 2,1) Bai.
|
|
|
Itzul gaitezen gorago aipatu zoriontsu haietara. Ez ote
|
lukete
lur honetako zoriona hunkitzen. " Zoriontsu bihotzez behartsu direnak" dio Jesusek.
|
|
|
aparkalekuen erdiek baino ez
|
dituzte
lurrean margotutako markak egoera onean.
|
|
|
Landare mota guztiek ez
|
dute
lur eta hondarrez konposaturiko substraturik behar; substratu karetsua, buztintsua, erreka ertzetako limo edo sedimentuzkoa izan daiteke, pH altua zein baxukoa, etab.
|
|
|
Substratu porotsu eta arinak, orokorrean, oihanpean, humus asko
|
duen
lur batean hazten diren landareetarako egokiak dira.
|
|
|
Eginiko inskripzioetan, finkak tituluetan agertu bezala deskribatu behar dira, gutxienez hurrengoa adierazita: foropeko ondasunen kokapena, ordaintzaileen izenak eta bakoitzak ordaintzen duen errenta; inskripzioan aipamen orokorra egin behar da, errenta horrek ordaintzaileek foropean
|
dituzten
lurrak kargatzen dituela esanez.
|
|
|
2 Ahalbidetu den edo eginda dagoen eraikuntzarekin agortu denean finkaren gain gauza daitekeen aprobetxamendu osoa, eraikitze lizentzia ematean udalak hori adieraziko dio Jabetza Erregistroari. Eraikuntzak aprobetxamenduaren zati bat bakarrik agortuz gero, komunikazioak zehaztu behar
|
du
lurraren zein zati bereiz daitekeen.
|
|
|
Australia barnealdean, tenperatura 46 gradutik 8 gradu zeropera jaisten da. Urte batzuetan, eurite handiak egiten ditu, eta beste batzuetan, apenas garotzen
|
duen
lurra.
|
|
|
Bangladesheko herritar baten aztarna 0,5 ha-koa da, eta estatubatuar batena, berriz, 9,6 ha-koa. Horrek esan nahi
|
du
Lurreko biztanle guztiek iparramerikar gisa kontsumituko balute Lurra bezalako hiru planeta liratekeela gutxienez, eta horrek lehen mailako mundu krisia eragingo luke. WWF erakunde ekologistaren sailkapen baten arabera, aztarna ekologiko handiena duten hamar herrialdeak hauek dira:
|
|
|
Kontuan hartu behar da lorontzia egiteko erabiltzen den materialak zehazten duela ureztatze maiztasuna, bai eta barruan ondoen egokituko diren landare motak ere. Halaber, kontuan hartu behar da landare horien formak eragina duela landareak ureztatzeko orduan, eragin zuzena baitu barruan
|
duen
lurra lehortzeko abiaduran. Oso zabalak diren loreontziek utziko diote errazago ihes egiten hezetasunari; izan ere, lur azalera handiagoa dago eguzki izpien eraginpean, eta horrek lurruntzea eragingo du.
|
|
|
Izarran 170 etxebizitza egiteko aukera zegoen eta 328 egitea onartu zen. Udalak hor ez
|
du
lurrik eta %10arekin gelditzen zen". Abokatu urbanistei galdegin diete EAkoek.
|
|
2006
|
|
|
Espainia, AEB eta Frantziako konpainiak daude proiektu honen atzean, zentral eoliko handi bat antolatzeko helburuarekin. Gobernuak oniritzia eman zuen, eta geroztik gobernu federaleko zein Oaxaka estatuko funtzionarioek egiten dute askotan enpresentzako lan zikina, behar
|
dituzten
lurrak azkar eta merke eskuratzeko.
|
|
|
Gaur egun bizi dugun egoerara iristeko mekanismoak zein izan diren azaldu zuen, bereziki, XVIII. eta XIX. mendetan laborantzako lurraren jabeen eta alokatzaileen arteko harremanak nolakoak ziren. Laborarien emantzipazio borrokak eta hauek zergatik nahi
|
zuten
lurren jabetza biziki ongi azaldu zuen. Alokatzaileak petzeroak deituak ziren.
|
|
|
Alokatzaileak petzeroak deituak ziren. Burujabetzaren bidean aitzina egiteko ezinbestekoa
|
zuten
lurraren jabetza. Beraz, lurra eta bere kudeatzea, espekulaziorik gabe, berebiziko lan tresna izan da historian burujabe izateko.
|
|
|
Urte askoan, nahiz eta Euskal Herrian lan egin, Eduardo Chillida (Donostia,) artista handiaren obrak Parisko galeria batek banatu zituen eta hona geroz eta lan gutxiago iristen zen. Chillidak, ordea, obraren zati bat bere jaioterrian gorde nahi zuen, sorterrian, maite
|
zituen
lurretan. Horregatik, 1982an galerista hil zenean, bere kabuz aritzea erabaki eta Donostia inguruan lanak biltzeko leku baten bila hasi zen.
|
|
|
|
dute
lurretik: gatz mineral batzuk bakarrik.
|
|
|
Gaur egun, Mari Carmen
|
dugu
lur hauen gerentea; lursailean ekoizten den guztia kudeatzeaz arduratzen da.
|
|
|
Tierra Llana: Lurralde Irekia edo Arrunta, Bizkaiko jurisdikzioa
|
zuen
lurra da, hiribildurik ez zuena, eta Behe Erdi Aroan elizate edo elizaurre izeneko herriek osatzen zutena. 1452an idatzi zen bere Foru Zaharra eta 1526an Foru Berria.
|
|
|
Batetik bertara bizitzera joan daitezkeenak aitoren semeak eta nekazariak dira; lehenek ez dute zergarik ordaindu beharrik, salbuetsiak zeuden (baita gerrako fonsadera ordaintzeaz ere), eta, ostera, nekazariek erregeak agindutako eta eskatutako petxak edo zergak ordaindu behar zituzten (baina bakarrik Seguran eta ez beste inon, errege jurisdikzio berri honen menpe geratuz gutunaren bidez). Abantaila ekonomikoak eman zizkien; bertara bizitzera joango zirenei hiribilduaren barrutitik kanpora
|
zituzten
lurrak mantentzen eta erabiltzen uzten baitzien (divisero ziren lurretan), eta aldi berean hiribildukoek zituzten eskubide berdinak zituzten hiribilduari erregeak utzitako mendi eta larreetan (egurra jasotzeko, urak erabiltzeko, abereak bazkatzeko?) 262 Divisero izatea oinordeko eskubidea izatea zen (jabea izatea nolabait, jaraunsteko hala behar denez izan), eta XIV. mende ingurutik aurrera aitor... Horrez gain, Legazpiko olak erakartzen dira Segurako barrutira, babestuak izan daitezen hiribilduaren inguruan, zeuden lekuan lapurren esku baitzeuden, ez baitzegoen babesik haientzat, babes militarra agian, baina jurisdikzionala ere eskainiko ziena, jakina.
|
|
|
Horrekin hiribilduaren ahalmen ekonomikoa ere handitu zen eta bere biziraupena ziurtatu (Barrena, 2003: 124, etab.). Birfundazioan, aurrez hiribilduko auzokide zirenei kanpoan
|
zituzten
lurrak erabiltzen uzten zaie, hiribildua indartzeko, errekurtso faltaz desagertzeko arriskuan izan ez zedin, erregeak emandako lurretan mendia ustiatzeko eta berenak ziren lurrak lantzeko. Ondorioz, pribilegio hauekin eta ondoren emandakoekin (aipatu ditugu burdinolen ingurukoak eta beste batzuk jurisdikziozkoak), hiribilduaren indartzea lortu zen (Barrena, 2003:
|
|
|
Lurraren errotazioak eragin itzela
|
du
Lurreko puntuetan. Errotazio ardatzarekiko posizio erlatiboak finkatzen du, beste ezerk baino gehiago, leku baten klima, adibidez.
|
|
|
Ohartarazi du Siberiako lakua eremu sismiko batean dagoela, eta han 8 graduko lurrikarak izaten direla Richter eskalan. Aditu horrek uste
|
du
lur indartsuko dardara batek hoditeria apurtuko lukeela eta, gutxienez, “4.000 tona petrolio gordin Baikarko uretara isuriko lirateke”. Rostejnadzorrek erabaki bat hartu behar zuen urtarrilaren 25ean, baina ez du hartu, eta “kezkagarria” da, dio Chegásovek.
|
|
|
Egur trinkoko lau habe ditu, ondo arrabotatuak, erdiko egitura osatuko duten metro eta erdiko altuerako eta 50 zentimetroko zabalerako ezpalik ez sortzeko. Erresistentzia handiko eskuairekin finkatu behar
|
ditu
lurrera. Jar itzazu lauki bat eratuz metro bateko aldearekin.
|
|
|
Gaztela Mantxa, Erdi Aroko sustraiak
|
dituen
lurra
|
|
|
Apcek atzo esan zuen araua interbentzionista dela eta, espekulazioa geldiarazi ordez, merkatu libreko pisuak garestituko dituela. Patronalak behin eta berriz esan zuen laguntza osoa ematen diola legeak nahi
|
duen
lurren espekulaziozko atxikipena saihesteko, “lurzoruaren kostua artifizialki igotzen baitu”. Baina portaera hori, zehaztu zuen, “lurzoru urbanizatu edo urbanizagarri mugatuari dagokionez soilik gerta daiteke, eta ez landa lurzoru edo lurzoru urbanizagarri mugatu gabeari dagokionez”.
|
|
|
Kuestio bat gelditzen da: esplikazio horrek, balio izatekotan," herri historikoentzat" balio lezake, horiek beraiek gogoko
|
duten
lurraz jabetzen baitira; balio ote du Hegel-en herri ezhistorikoentzat (gizadiaren gehien gehiengoa). Ortega-k, ikusiriko bere konklusio horretan konfirmatu ahal izateko (korrespondentziarena), aurretiaz garbiketa erabakigarri bat egin behar izan du bere zalantzetan.
|
|
|
Jauntxoen familia horrek
|
bazituen
lurrak eta jauregiak han eta hemen, eta ez da erraza jakiten Alfontso Mellakoa etxe horietako zeinetan jaio zen. Alfontsok berak Gaztelako erregeari idatzi zion gutun batean" ego frater Alfonsus Zamorensis" esaten du, eta pentsa daiteke, hortik, Zamorakoa zela gure fraidea, baina hainbat ikerketak beste jaioterri bat adierazten digu:
|
|
|
Doi doi izan genuen haren bizkarra ikusteko astirik. Buruzagia ihesi ikusita, Nikolasek eta Sebastianek ere istant bat ere ez zuten egin beren lekuan, aldean soberan
|
zutena
lurrera botata. Gure sastagaiak utzi zizkiguten, bederen.
|
|
|
" Ez, Kontxi, alferrik ari zara. Hobe
|
duzu
lurrari lau hanka jarri!".
|
|
|
Jainko eta andere homerikoak gerrazaleak eta borrokazaleak dira, borrokaren bidez irabazi dute gorentasuna panteoian; ez da harritzekoa, beraz, borrokara eta gerrara limurraraztea gizakiak ere, gizonetan nabarmentzen diren heroiak, batez ere. Jainkozko grinatsuak gizaki grinatsua nahi
|
du
lurrean, jainkozko gogorrak gogortasuna nahi du gizonaren bihotzean: berak ematen dio indarra (menoj), hain zuzen, batailaren orduan.
|
|
|
Halako batean krisialdia sortu zen, subiranotasuna behin betiko egonkortua zirudienean ere; eta, aldi batez, indartu egin zen ordena olinpikoak gailendua bide zuena: anabasa, nahasketa eta desordena100 Gea azpikeriazaleak —giza konbentzioak (nooj) mendean hartu ezin
|
duen
lurraren bulkada (fusij) aseezinak— Tifoi erditu zuen Tartaron eta, boterearen gurpilak kateatua, Zeusi eraso zion horrek101 Borroka ezin ankerragoa piztu zen; baina, azkenean, Zeus atera zen garaile bigarren mailako jainko baten laguntza zuhurrari esker, hartan ere.
|
|
|
Lur publikoa erregeak zuzenean ustiatzen ez
|
zuen
lurra zen —zerga edo portzioa jasotzeko aukera egon zitekeela baztertu gabe—:
|
|
|
Laster egin eta laster egin, lur sail handiak igaro ondoren, lehengo tokira itzultzen da nekazaria, akituta, leher eginda, hilzorian. Hil baino lehen, lurrean egindako zulo txiki bat erakutsi eta" Hauxe da behar
|
duzun
lur guztia" esaten dio deabruak.
|
|
2007
|
|
|
ekoizpenari eutsita ere, baserritar gutxiago ari da lanean. Gazteak, adibidez, Bilbo aldera ari dira, ikasi eta lanera; ez
|
dute
lurreko lanari lotuta bizi nahi, oso gogorra iruditzen baitzaie. Beldur gara gure gurasoen belaunaldiarekin batera ez ote den desagertuko hemengo paisaia bera ere, harrezkero ez ote den pinua nagusituko Karrantza Haranan".
|
|
|
Hegazkinerian eta artillerian nagusi ziren erabat frankistak. Gudari eta milizianoek zaila
|
zuten
lurrean zerutik zetorkien infernu horri aurre egitea. Molak behin eta berriro airetik botatako panfletoen bidez zabaldutako izuaren mezuak" Bizkaia osoa desegingo dot", Durangon izan zuen estreineko emaitza.
|
|
|
Inperioak behera egin zuenean, koltxoiak bide bera hartu zuen. Erdi Aroan zoruko edozein txoko bihurtu zen etzaleku, eta lastoa edo zerrautsa erabili ohi
|
zituzten
lurraren hotza eta gogortasuna apaltzeko.
|
|
|
Barruan bi irrati transmisore zeramatzan, bateria elektrikoek elikatzen zituztenak. Transmisoreek nahiko indar
|
bazuten
Lurretik seinalea jasotzeko, eta mundu osoko irratizaleek entzun zituzten 0,3 segundotik behin bidaltzen zituen bip bip haiek. 20.007 eta 40.002 MHz-eko maiztasunean emititzen zuten.
|
|
|
Animaliek mugimendu gehiago izaten dute, egia da, eta lurrarekin dutenespazio erlazioa ezberdina izanik, soka luzeagoa dute. Luzeagoa izanagatik ere, ezin dugu esan landareek baino mendekotasun gutxiago
|
dutenik
lurrarekiko, elikadura lurretik lortzen baitute haiek ere. Animalien kasuan harrigarria zaigu, esaterako:
|
|
|
Proposamenak aire ihinztadurarekin zerikusia duten zenbait kolektiboren kexak jasotzen dituela dirudi, eta debekatuta egongo da. Hala ere, salbuespen batzuk aurreikusten dira beste irtenbide bideragarririk ez dagoenean edo airean ihinztatzeak osasunaren edo ingurumenaren aldetik abantailak
|
dituenean
lurreko aplikazioari dagokionez. Baimena emanez gero, informazio eta babes neurri egokiak hartu behar dira.
|
|
|
Hori dela eta, Santiagoko Unibertsitatean (USC) aplikazio informatikoak garatzen saiatzen dira, guneen kokapen geografikoari buruzko datuak ematen dituztenak, bai eta horiei aurre egiteko arduradunei beharrezko aginduak ematen dizkietenak ere. USCren Ikerketa Teknologikoen Institutuak diseinatutako azken tresna GPS bidez suteak itzali behar
|
dituzten
lurreko eta aireko inguruneetan dauden informazio sistemei aplikatuko zaien softwarea da, eta sugarrak norantz zabalduko diren jakiteko datuak emango ditu. Oraindik amaitzen ari diren arren, tresna horren sortzaileek azaldu dute Galiziako Gobernuak dagoeneko instalatuta dituen programetara akoplatuko dela, eta gai direla GPSetatik iristen diren datuak informazio geografiko bihurtzeko, eta horrek “erabakiak azkar hartzeko aukera ematen du”, adierazi du Juan Arias proiektuaren koordinatzaileak.
|
|
|
Frankfurt eta Detroiteko azken aretoetan, konpainien arteko aliantzen berri eman zen, azken belaunaldiko mekanika hibridoak garatzeko segmentu guztietan, hasi utilitarioetatik eta gama altuko lur orotako ibilgailuetaraino. Izan ere, 2010era arte 250.000 ibilgailu hibrido fabrikatu zirela iragarri zuen Fordek, hidrogenozko trifuel motorra
|
duen
lur orotako ibilgailu handi bat iragarri ondoren. Eta denek ikus dezaten ez zela' farol' bat, joan den otsailean Ford Reflex aurkeztu zuen Detroiten, eguzki plakak dituen hibridoa, datozen urteetan AEBetako merkatuan nagusi izango dena.
|
|
|
Hor dira Kaspillako mendiak eta Gog eta Magogeko lurraldeetan entzerratuak diren Juduak. Hauek
|
duten
lur bakarra mendi horien artean baita, handik ateratzen ahal ez direlarik. Amazonen erreginak biziki kasu egiten baitu nehor ez dadin ateka horretarik haren erreinuan sar, haren erreinuaren alderdi bat mendi handi horietarik hurbil baita.
|
|
|
dena bokalez estalia hala nola itsas bazterra uhinez, erdi erdian, harbeltzezko arrokak iduri, kontsonante gogor, latz batzuekin (k, x, t). Ideia orokor guti, itxuraz (kontzeptuak, lehenik erlijiozkoak, latinari mailegatuak omen zizkion), baina izenak, ordea,
|
bazituen
lurrak hartzen duen aldaera eta plegu bakoitzeko: lurraldea orotan nabari haren baitan.
|
|
|
– Zer duzue euskaldunek, mugak behar dituzue,
|
zuen
lurretan seguritatean sentitzeko. Ibaiak, Ebro edo Aturri ez ditun mugak, itzultzea eta partitzea irudikatzen dizkiguten marrak baino.
|
|
|
Migelek bazuen bere mugen berri, eta konfiantzarik gabeko behako zimurra eskaini zion. Ikastaroari buruzko solasean hartu nahi
|
zuen
lur irakasleak eta, Japoniara itzuli zelarik, teatroaren muina konprenitzeko ariketa paradigmatikoa proposatu zion, Zeami, XV. mendeko antzerkigile jakintsuaren irakaspenak probestuz.
|
|
|
Hozkailuan sartu du. Bera etorri arte itxaron nahi
|
du
lur emateko. Baina gosaritarako esnea hartzera hurbildu denean, berriz ikusi duenean aguakatea, soia, uhaza, arrautzen artean hilkutxa, atzera egin du.
|
|
|
neu hurbildu nintzen
|
zuen
lurretara,
|
|
|
Zortea!". Bakearen
|
ukaiteko
lur sagarren jorratzerat bidaltzen zutenean: " Oi!
|
|
|
— Zer
|
du
lur hunek gehiago. Beste lur bat bezalakoa duk, errantzun zion Josefinak, ulertu gabe harriduraren sakontasuna.
|
|
2008
|
|
|
Hala, udal gobernuetarako eskumenak ematen diren bezala ematen direlako, edota, alderantziz, kentzen diren bezala kentzen direlako, tragikomediaren adibide ugari aurkitzen dira ezaugarri geografikoek hainbesteko pisua
|
duten
lurrotan ere. Esate baterako, gobernatu behar duten herria mapan behar bezala kokatzen ez dakiten" turistak" zinegotziaren aulkian eserita, erabakiak hartzeko prest.
|
|
|
Urak ez du irtenbide naturalik bilatzen baina ezin
|
du
lur azpia zeharkatu, akuiferoak ostera betetzeko; beraz, uholde latzak eragiteaz gainera, azkar azkar alde egiten du.
|
|
|
Orain, kontrol neurriak probatu behar dituzte, kasu bakoitzerako egokienak aukeratu eta martxan jartzeko. Lehentasuneko lekuak eremu babestuak eta dentsitate handiko populazioak
|
dituzten
lurrak izango dira.
|