|
2000
|
|
|
Deszentralizazioaren alde zauden aldetik, zer deszentralizazio mota nahi
|
duzu
Ipar Euskal Herriarentzat?
|
|
|
Hiru euskal irratiek SIADECOri eskaturiko inkesta baten arabera, Irulegiko Irratiak bereganatze tasa handiadu Ipar Euskal Herrian (21.000 entzule) eta batez ere Behe Nafarroan, bere entzuleria eremurik handiena duena, %92ko euskaldunekin; hau da, 17.500 pertsonak,, ezagutzen dutela irrati hau, eta entzuleriaren %71 leiala da. Gure Irratiak, entzute eremu nagusia Lapurdin du (48.000 euskal hiztun baino gehiagorekin), eta24.000 entzule
|
ditu
Ipar Euskal Herrian, hauetarik 22.000 Lapurdin; hau %44, 4 da.Xiberoko Botzak, aldiz, 9.000 entzule ditu bakarrik; hau da, euskal hiztunen %1240 41.Azken inkesta honen arazoa da, euskal entzuleak bakarrik hartzen dituela kontuan; baina jada zehaztu dugun bezala, Irulegiko Irratiak eta Xiberoko Botzak badituztezenbait emankizun, inkesta, elkarrizketa... frantsesez.... Gainera, musika emankizunbatzuk, batez ere euskal rockarenak, euskaldunak ez diren gazteek ere entzuten dituzte.Euskal irrati soziatiboen iraunkortasuna eta indarra, emankizunen ekoizpen kostuamurriztea lortzen duen beren arteko lankidetza estuaz gain, dituzten elkartasun etasostengu sareetatik datoz:
|
|
2001
|
|
|
Historiaren irakaspena guretzat: alemanek irabazi balute herri agintariek ez ezik Elizak ere ez
|
zuen
Ipar Euskal Herrian edo Frantzian, edo munduan?!, zinetako kontrakarrik erakutsiko nazien garaipenaren aurka.
|
|
2002
|
|
|
Mundu gerra eta geroko ekonomia frantsesaren oneratzeak eta berrogeitahamarreko eta hirurogeiko hamarkaden hazkunde azkarraren hasierak errazagoegin
|
zuten
Ipar Euskal Herrian industria ezartzea. Betiere, tamaina mugatua izanzuen, eskualdeak berez dauzkan oztopo ekonomikoengatik eta botere politikoareneta Frantziako hedapen ekonomikoaren guneetatik urrun zegoelako.
|
|
|
Zehazki emakumeari dagokionez, lanak gutxi izan dira orain arte, euskal historiografian behintzat. Aipatubeharrekoak dira, besteak beste, Lola Valverde (1991), Jose Antonio Az piazu (1995) eta Maite Lafourcaderen lanak, azken
|
hau
Ipar Euskal Herriaren ka suan8 9.Lola Valverdek eta Maite Lafourcadek Euskal Herrian emakumeak izandakokondizioa aztertu dute, herentzia sistemak haien gain izan zuen eraginaren etalegeak ematen zien kondizioaren ikuspuntutik. Jose Antonio Azpiazuren lanakinformazio ugaria ematen digu emakumeak parte hartzailetzat zituzten esparruezberdinei buruz, nahiz ekonomiari buruz, nahiz etxeei zegokienari buruz, nahizerlijio munduari buruz.
|
|
2004
|
|
|
Datu zehatzetara igarota, 27.400 lagun enplegatzen ziren 2003an Hego Euskal Herriko sektore pribatuan, 2002an, aldiz, 33.200 Datu horiek Espainiako INE »Estatistika Institutu Nazionala» erakundeak 2004ko martxoan landutako balioespenetatik jasoak dira, eta biztanle aktiboen inkestako emaitzak dituzte oinarri. Oraingoan ere, ez
|
dugu
Ipar Euskal Herriko datu ofizialik, baina denok dakigu lehen sektorea, Euskal Herriko parte horretan, herioak hartua dagoela aspaldidanik eta hango biztanleek hirira eta itsasertzera alde egiteko utzi dutela lurra.
|
|
2007
|
|
|
Haurren presentziaren eta sexuaren araberako datuak ez
|
ditugu
Ipar Euskal Herriko, Hegoaldeko hiriburuentzat emanak baizik ez dira: Bilbo, Donostia, Iruñea, Gasteiz.
|
|
2008
|
|
|
Erramun Baxokek historia horretan parte hartu, aitzindarietatik bat izanez (ikus bere biografia), eta hori buruz asko idatzi du. Beraz lerroalde hau labur izanen da12 2006ko" Eremu urriko hizkuntzak Europa Batuan" artikuluan, adibidez, Erramunek historia hori laburtzen du eta erakusten du Europako erakundeen hizkuntzei buruzko ideologiak zer eragin zuen eta
|
duen
Ipar Euskal Herriko euskalgintzan eta bai ere Frantziako botere publikoetan.
|
|
|
Azkenean, Frantziak, bere legeria propioa frantsesari osoki eman eta, nazioarteko testu batzuk izenpetzen eta berresten ditu, eragozgarriak ez direnak20 Bestela bere erreserba eskubidea baliarazten du edo, Europako Gutunarekin ikusi dugun bezala, testua ez du berresten. Hor argi eta garbi da oztopo handi bat
|
badugula
Ipar Euskal Herrian hizkuntza politika eraginkor bat indarrean jarteko, nahitaez.
|
|
|
Sainte Marieren ustez, «erdibide bat sakondu behar da, erabat onuragarria izan den Batera prozesuaren eta gaur egun oraino abstraktuegia den autonomia estatutuaren artean». «Titulu itotzaile horietatik atera behar dugu, eta gehiago sakondu zer nolako ahalmenak behar
|
dituen
Ipar Euskal Herriko egoera soziopolitikoari begira», dio Sainte Mariek. Hori guztia oraindik mamitu gabe dagoela aitortu du ABko bozeramaileak.
|
|
2009
|
|
|
Ipar Euskal Herriko Autonomia Eraiki (lotura politikorik ez
|
duen
Ipar Euskal Herriko herritar talde bat) plataformako hainbat kide Nazio Batuen Erakundeak (NBE) urtero egiten duen herri indigenen edo jatorrizko herrien batzarrean izan zen New Yorken joan den maiatzean. Bilera hartan, Estatu frantziarrean Ipar Euskal Herriaren egoera aztertzeko aditu bat izendatzeko eskatu zuten, NBEren batzorde ekonomiko eta sozialeko 16 adituetatik zortzi gobernuek izendatzen dituztelako eta gainerakoen artean ez dagoelako Europa mendebaldekorik.
|
|
|
Alegia,, euskara oso garrantzitsua da, bai, baina ez jakiteagatik ez nadin euskal kulturatik kanpo gera?, pentsatzen dute askok. Halaber, EAEko herritarren %5ek bakarrik
|
dute
Ipar Euskal Herriarekin harremana, eta Nafarroako herritarren %4k. Ipar Euskal Herriko herritarren %33k dute harremana Hegoaldearekin.
|
|
|
Atzokoa seigarrena zen. . Horrek erran nahi du gure eskaerak ez ditugula oraindik lortu, euskarak ez
|
duela
Ipar Euskal Herrian behar duen ezagutza, ez duela dagokion tokia bizi publikoan, irakaskuntzan, hedabideetan eta bizitzako arlo guztietan. Ez baita ofiziala?.
|
|
2010
|
|
|
Hauteskunde hauek berezitasun bat
|
dute
Ipar Euskal Herrian, LGVaren (Abiadura Handiko Trenbidea) inguruan gertatuaren ondorioz. Aferak gatazka soziopolitiko minbera azaleratu du, eta horrek ondorio zuzenak izan ditzake emaitzetan.
|
|
|
Baxok eta Coyos egileen ikerketaren helburu nagusia Ipar Euskal Herrian bizi diren etorkinek euskararekiko duten harremana, harekiko jokaerak eta sinesmenak aztertzea izan da, batik bat lan kuantitatiboa. 2006an 288.362 biztanle
|
zituen
Ipar Euskal Herriak eta 1999tik 2006a bitartean 14.665 biztanle irabazi zituen, batez ere etorkinei esker. Batetik, etorkin gehienek bertako bi hizkuntza nagusietako bat, frantsesa, badakite, ez aldiz euskara.
|
|
|
Bigarren datu garrantzitsua da etorkin horiek gero eta pisu handiagoa
|
dutela
Ipar Euskal Herriko demografian. Beraz biztanleria hau hizkuntza politikaren xede talde bat bilakatu da, gazteak diren bezala.
|
|
|
Gai bati buruzko azterketa bat kudeatzeko corpus bat behar da, analisiaren abiapuntua eta aztergaia izanen den datu multzoa. Gure kasuan jakin nahi
|
genuke
Ipar Euskal Herrian euskara ikasten duten jende helduen ezaugarriak zein diren, nahiz soziodemografikoak eta demolinguistikoak, nahiz hauen motibazioak eta helburuak, eta ikasle hauen artean bereziki etorkin helduen ezaugarriak.
|
|
|
Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako ikastolek Eusko Jaurlaritzarekin akordio politikoa eta ekonomikoa sinatu zuten, baina egoera arras ezberdina bizi
|
zuten
Ipar Euskal Herriko nahiz Nafarroako ikastolek. Frantziako Gobernuak eta Nafarroako Foru Diputazioak oraindik ukatzen zieten ikastolei zegokien eta zor zitzaien aitortza publikoa, eta, ondorioz, baita horren araberako finantzazioa ere.
|
|
2011
|
|
|
Bi ekitaldi horiekin, euskararen aldeko oihua zabaldu eta egoera ekonomikoari aurre egiteko modua egin nahi du Seaskak. Senpereko aintzira (Lapurdi) betetzeko asmoa
|
du
Ipar Euskal Herriko ikastolen elkarteak, eta han etekinak bildu, irakasleak bere dirutik pagatu behar izateak eskatutako dirutzari aurre egiteko. Egun osorako egitarau zabala prestatu dute.
|
|
|
UEU Udako Euskal Unibertsitatearen kari, hainbat eragileri Zer behar
|
du
Ipar Euskal Herriak Hego Euskal Herriarekin, galdera pausatuz, mahai ingurua antolatu zuen Gaindegiak atzo, Baionan.
|
|
|
Hori agertarazi zuten atzo Baionan, UEU Udako Euskal Unibertsitatearen karietara Gaindegiak antolatu mahai inguruan parte hartu zuten hizlariek. Zer behar
|
du
Ipar Euskal Herriak Hego Euskal Herriarekin, izan zen pausatua izan zitzaien galdera eta elkarlanaren arloan eginaz, egitekoaz edo egin behar litzatekeenaz aritu ziren, Eguzki Urteaga EHU Euskal Herriko Unibertsitateko irakaslearen gidaritzapean.Bertan egon ziren Mixel Etxebest Mauleko auzapeza eta lantegien kudeaketan ari den Artzainak taldeko burua, Jean Mixel Larrasket Eusko Ikaskuntzako lehendakaria, Peio Olhagarai Baionako Merkatari eta Industria Ganberako zuzendaria, Mixel Berhokoirigoin Euskal Herriko Laborantza Ganberako presidentea, Amaia Fontang LABeko kidea eta Jose Luis Aizpuru Euskal Irratiak taldeko erredaktoreburua.Azkenean, izan trebakuntzaren alorrean, laborantzan, industrian zein komunikabideetan Bidasoako bi aldeak ez dira nahiko elkar begira.
|
|
|
Argi du, Bidasoaren bi aldeetako enpresen arteko loturak azkartu eta garatu nahi badira «hizkuntzaren arazoa konpontzea izanen dela erronka nagusietarikoa». Azkenean, lurraldearen gisa, euskarak ez
|
duenez
Ipar Euskal Herrian ofizialtasunik, gutxitan erabilia da komunikazioan. Alta, Etxebestek oroitarazi zuen gisara, «hizkuntza bat, euskara dugu amankomunean» eta hor ere ezagutua balitz ofizialki, agian egoera alda daitekeela.
|
|
2012
|
|
|
Grenet eta Alliot Marie arriskuan daude, beraz. Sozialistek ere ongi neurtu dute garai berri bat ireki nahi
|
duten
Ipar Euskal Herrian edo estatu arrazoia hobesten duten. Baina hitz ederren aroa iragana da, eta ongi dakite hori.
|
|
|
Parisek ez du nahi lege koadroan agertzea Euskal Herriarentzat nahi duena. Desegin duen Pays egitura atxiki nahi
|
du
Ipar Euskal Herriarentzat, berriz ere salbuespen dela frogatuz. Ipar Euskal Herriak gainditu du eragile eta alderdi ezberdinen arteko lubakia.
|
|
|
Geroari begira, laino beltzak ageri dira Paristik. Aterkia zabaldu behar
|
du
Ipar Euskal Herriak, eta, horretarako, bi elementu ditu. Lehenik eta behin, adostasuna indartzea, gero eta hautetsi gehiago erakarriz.
|
|
2013
|
|
|
Gainera, hainbat herriko etxek ere dirua eman digute. Horrek esan nahi
|
du
Ipar Euskal Herriko udal batzuk ere gure alde ditugula", azpimarratu du Dominique Ameztoyk.
|
|
|
Ez zuen planteatzen Euskal Herria Frantziatik bereiztea, bertako elizgizonek erlijio lana lasaiago egin zezaten. Ordurako, barneratua
|
zuten
Ipar Euskal Herria Frantziaren parte zela, euskaldunak frantsesak zirela, euskaldun zirenez geroz.
|
|
|
Ipar Euskal Herriko gune jendetsuenari so eginez, hala nola Baionako datuetan arreta jarriz, ohar gaitezke Parisko egunkariek Baionan
|
zituztela
Ipar Euskal Herrian zituzten irakurle bakarrak. Kostaldetik kanpo ez zeukatela oihartzunik ageri da.
|
|
|
Salmenta teknika eraginkorra zela erakusten dute zenbakiek. Baina ondorioa, argi da, astekari hark zabalkunde handia
|
zuen
Ipar Euskal Herriko herrietan eta, beraz, gizartean.
|
|
|
Julen Urkizakazpimarratzen
|
du
Ipar Euskal Herrian Eliza izan zela euskararen «kultur genozidioaren aurka jaiki zen bakarra». Hala nola, Frantziako Iraultzatik landa edota XX. mende hasieran, Frantzia euskarari jazarri zitzaionean, «irakaskuntza eta aginte politikoetan zeudenak erraz makurtu ziren estatu laikoaren esanetara», baina apaizek hizkuntzari eutsi zioten.
|
|
2014
|
|
|
Bertako bozetan bi gaualdi egin zituzten, herriz herriko emaitzak eskuan, eta Europakoetan, biharamuneko goizean goizetiko saioa, Txatoren analisiak lagun hitzordu guztietan, eta hedabide guztien arteko lana BERRIAren webgunean islaturik: " BERRIAk eman zitzakeen albisteen oihartzuna handitu nahi
|
zuen
Ipar Euskal Herriko hedabideen bidez, eta, era berean, hedabideon lana Hegoaldean ezagut zezaten nahi zuen, eta elkarrekin aritzeko bidean beti nahi zuen gehiago". Beti gehiago, hauteskundeen ordu luzeak amaitu ostean ere bai:
|
|
|
«Administrazioko paper batzuk egingo ditugu orain, eta urratsez urrats joango gara. Ez da bertzerik, ikastolak beharrezkoak
|
baititugu
Ipar Euskal Herrian. Gure ardura hartzeko prest gara».
|
|
2015
|
|
|
Korrika martxoaren 19an abiatuko da, Urepeletik, eta hemendik harat ez da aste bihi bat kultur gertakari bat ez
|
duenik
Ipar Euskal Herrian. Lehenbizikoa urtarrilaren 24an iragan zen, Muskildin, Muskildi Bizi elkarteak antolatu kabaret gauarekin.
|
|
|
Duen berezitasuna da data center edo informatika ostatu gunea dela. Erran nahi
|
du
Ipar Euskal Herriko eta inguruko enpresa eta erakunde publiko andana baten informatika datu guziak aterpetzen dituela Izarbelen.
|
|
|
Diru sartzeak eta familiaren egoera hurbiletik aztertzen baitute egiturek.«Mailegua lortzeko irabazien soldataren %33 ez genuela gainditzen begiratu zuen bankuak», dio Bouchfarrek. Izan ere, arau hori
|
dute
Ipar Euskal Herriko bankuek. Maileguak ez dira etxearen balioan oinarritzen, mailegua ordaintzeko posibilitateetan baizik.Ideia, bizitzeko dirua uztea dute bankuek.
|
|
|
Desadostasunak gainditu eta indarrak batzea komeni zitzaien abertzaleei, nor izan nahi
|
bazuten
Ipar Euskal Herriko jokaleku politikoan. Gogoeta horretan ari zirela iritsi zen 2006ko su etena, eta horrek erraztu egin zuen indar abertzale guztien arteko harremana, koalizio zabal bat eratzea helburu.
|
|
|
(...) Médiamétrieren galdeketaren desabantaila gisa aipatu behar da, hiru euskal irratien hedapen eremua baino askoz ere zabalagoa dena kontuan hartzen duela(...) Irrati hauen ehunekoak askoz ere hobeak izango lirateke galdeketa honen emaitzak, herrialdeka egingo balira. Hiru euskal irratiek Siadecori eskaturiko inkesta baten arabera [ikus Siadeco, 1996b], Irulegiko Irratiak bereganatze tasa handia
|
du
Ipar Euskal Herrian (21.000 entzule) eta batez ere Behe Nafarroan(...) Gure Irratiak(...) 24.000 entzule ditu Ipar Euskal Herrian, hauetarik 22.000 Lapurdin; hau [euskal hiztunen] %44, 4 da. Xiberoko Botzak, aldiz, 9.000 entzule ditu bakarrik; hau da, euskal hiztunen %12?
|
|
|
(...) Médiamétrieren galdeketaren desabantaila gisa aipatu behar da, hiru euskal irratien hedapen eremua baino askoz ere zabalagoa dena kontuan hartzen duela(...) Irrati hauen ehunekoak askoz ere hobeak izango lirateke galdeketa honen emaitzak, herrialdeka egingo balira. Hiru euskal irratiek Siadecori eskaturiko inkesta baten arabera [ikus Siadeco, 1996b], Irulegiko Irratiak bereganatze tasa handia du Ipar Euskal Herrian (21.000 entzule) eta batez ere Behe Nafarroan(...) Gure Irratiak(...) 24.000 entzule
|
ditu
Ipar Euskal Herrian, hauetarik 22.000 Lapurdin; hau [euskal hiztunen] %44, 4 da. Xiberoko Botzak, aldiz, 9.000 entzule ditu bakarrik; hau da, euskal hiztunen %12?
|
|
|
Lau edo zortzi orriko buletina da, eta praktika ezohikoa da berea, euskarazko artikuluak baitira nagusi, euretariko bakoitzak frantsesezko laburpen txiki bat daukala. Manex Pagola kazeta horretako arduradunaren arabera, 127 duela urte batzuk Alkartasuna kazeta jaso ohi
|
zuten
Ipar Euskal Herriko EAko kideek; haatik, kazeta hartan gaztelania nagusi zela ikusita, Iparralderako agerkari berezia karrikaratzea otu zitzaien 1998 inguruan. Orduan ekin zioten Alkarrekin barne buletina kaleratzeari, euskarari nagusitasuna emanda; gerora, buletin hori hiru hilero kaleratzen duten Alkarrekin lan bihurtu zen.
|
|
|
Monopolio handiari arraildura baten ekartzeko parada hor baitugu. (...) poztekoa da bai Euskal Herriko Kazeta berri honen sortzea(...) harritzekoa baita zonbatetaraino eremua hartua
|
duen
Ipar Euskal Herri honetan frantsesez den beste egunkariak(...)?.
|
|
|
Hauxe zion liburuaren aurkezpenean, Baionako Euskal Museoan, Mixel Mendiburu Senpertarrak: " Liburu hau ontu
|
dugu
Ipar Euskal Herriko jendearentzat, segurki, bainan berezikiago Hegoaldekoentzat, gauza guti dakitelako 14ko gerla izigarri hartaz". Ez zion bertzerik Angel Rekalde Nabarraldekoak: " Iparraldean sekulako eragina ukan zuen gerra horrek, baina Hegoaldean hortaz ez daukagu kontzientziarik eta beharrezkoa zaiku dibulgazio lan zabala egitea".
|
|
2016
|
|
|
2011tik sortu egiturak segituko du. Herri bakarra da halako bat
|
duena
Ipar Euskal Herrian.
|
|
|
Horretan zen auzapeza arazoaz ohartu". Horregatik, Debarbieux k nahi
|
du
Ipar Euskal Herriko Helep bakarrak bere gain har dezan emazteen kontrako bortizkeriaren problema.
|
|
|
Eremu ezin hobea
|
zuen
Ipar Euskal Herrian. Hamarkada horietan elizaren eragina oso zabala izan zen, Ipar Euskal Herriko gizarte osoa hunkitzen zuen eta erran daiteke Elizak gizartea antolatzen zuela, bederen gazteen eremuan.
|
|
|
Publikoa desberdinki hunkitu nahi baitzuen, ideia desberdinei aurre egin behar baitzen. Francoren errepresiotik ihesi zetozenek ez
|
zuten
Ipar Euskal Herriko gizarteak erabiltzen zituen kodeak ezagutzen, euskaltasunak zubiak eraiki zituen. Haiekin Larzabalek gaztaro denboran ihesi etorritakoekin, berantago ere etorri zirenekin harreman politiko eta humanoa eraiki zuen.
|
|
|
Ikusi da hurrengo urteetan zer gertatzen den". Gallastegiren ustez," estrategikoki guretzat hobe da hori; gurago
|
dugu
Ipar Euskal Herriko taldeakaz jokatu, eta elkartzea indartzen bada, datozen urteetan errepikatzeko aukera egongo litzateke: talde gehiago sartu eta liga moduko bat jokatu ahal izateko.
|
|
|
Antzerki saria Urruñan iragan da joanden larunbatean Antzerkizale Eguna, 2010az geroztik antolatzen dena eta mugaz bi aldetako antzerkizaleak biltzen dituena. Lehen aldia
|
zuen
Ipar Euskal Herri huntan antolatua zela gisa hortako eguna. Egun aberatsa:
|
|
2017
|
|
|
Frantsesez izan zen bilkura; bazen euskarazko itzulpen zerbitzua. Enpatia handia
|
zuten
Ipar Euskal Herrikoek euren artean, Hego Euskal Herrikoek baino handiagoa.
|
|
|
Gramatikaren alorrean Euskaltzaindiak egitasmo berezi bat
|
badu
Ipar Euskal
|
|
|
Eta, nolako profila
|
zuten
Ipar Euskal Herriko berriemaileek. Inkesta burutu zen aldian hiru hamarkada edo hurbil iragana da ordutik, orduan ere adinean aitzina ziren Iparraldeko berriemaileak; bataz beste, Hegoaldekoak baino edadetuagoak zirela. Berriemaile haiek ezagutu eta bizi izan zuten munduaren, bizimoduaren alde handi bat joana da, galdua da.
|
|
|
Barnealdean, aldizkari bat irakurtzen zuten bi lagunetatik baino gehiagok Eskualduna irakurtzen zuen. Beraz, astekari hark eragin handia
|
zuen
Ipar Euskal Herrian.
|
|
|
Iruñeko bestak doi doia bururatuak zirela eta hango karrikak lasaitasunera itzuliak, turistak oraindik ez metaka etorriak, uztailaren 19ko egunaz, asteazkenez, baliatu da Euskaltzaleen Biltzarra elkartea Iruña hiri zaharra bisitatzeko, luzatua zuen gomitari ihardetsia
|
zuten
Ipar Euskal Herriko hogeita hamar bat euskaltzalerekin. Eta gu ere gogotik juntatu gitzaie.
|
|
2018
|
|
|
Bainan desagertzen ari zen. Hara zergatik Sasi Artalde elkartea
|
duten
Ipar Euskal Herriko hazle batzuk muntatu, ardi mota hori beiratzeko eta garatzeko xedez. Hortarako, behar diren laguntzak ardietsi dituzte.
|
|
|
Sebastien Castet entzat: " Bi delibero horien edukia kontuan hartuz, oinarri sendoa
|
dugu
Ipar Euskal Herrian jauzi kualitatibo eta kuantitatiboa emaiteko euskararen aldeko hizkuntza politikan". Orain arte egin bezala hizkuntza politika proiektua eraikitzen laguntzerakoan, Euskal Konfederazioa elkarlanerako prest da, bakoitza den lekutik eta duen funtzioa gogoan harturik, lan handi horretan denek baitugu zer ekarri eta zer proposatu.
|
|
|
Izan ere, oso egunean dagoen gaia da hiztun berrien bizipen askotarikoak, bai auto pertzepzioaren ikuspegitik zein komunitatearen bertatik ere ematen den erantzunengatik. Kasu honetan, hiztun berrien hizkuntza identitatea eta hizkuntza erabilera analizatu da, bertsolaritzaren bidetik euskaldundu diren hainbat kasu hurbiletik begiratuz; gainera, testuinguru soziolinguistiko bereziki zaila
|
duen
Ipar Euskal Herriko testuinguruan. Azken finean, egileak berak aipatzen duen eran, interesa du ikusteak, zein eragin duen bertsotan trebatzeak eta bertso munduan sozializatzeak hiztun berrien legitimazio prozesuan.
|
|
2020
|
|
|
Ez zaio sinesgarri. " Mendeak
|
dituzten
Ipar Euskal Herriko eiherek [200 eta 600 urte artekoak] ez dute hobenik azken 30 urteetan hasi den amuarrain eta izokinen desagerpenean". Uste du zentral hidroelektriko ttipiak aker pekatzaile gisa erabiltzen dituela administrazioak:
|
|
|
Enbata 1963an82 abiatu zen, hau da, Azken elurra eleberriak markatzen dituen urteak baino bi lehenago. " Eskuadi" izenaren hautua eginik, Enbatak Frantziako estatutik berezi nahi
|
lukeen
Ipar Euskal Herriari izatea aitortzen dio. " Eskuadi" k oihartzun egiten die Hego Euskal Herrian 1960ko urteetan abertzaletasunak zerabiltzan" Euskadi" ala" Euzkadi" izenei, hain zuzen.
|
|
|
Oro har, NFEko datuak EAEkoak baino kaxkarragoak dira arlo honetan eta dimentsio honek dituen azpiatal guztietan. Eta, oro har, Hego Euskal Herriak Ipar Euskal Herriak baino datu okerragoak ditu, ongizate erregimen ezberdina
|
dutelako
Ipar Euskal Herrian, Frantziar ongizate erregimena. Eta, Europa mailan, gizarte babesean gehien gastatzen duten estatuak Frantzia (%33, 9), Danimarka (%32, 3), Finlandia (%31, 6), Belgika (%30, 4), Austria (%30, 2) eta Herbehereak (%30, 2) dira.
|
|
|
Astelehen gauean jakinarazi zuen, Koronabirusaren hedapenari aurre egiteko Frantziak hartu dituen neurriak iragartzeko egin zuen adierazpenean. Espero zen gibelapena, baina berandu heldu dela uste
|
dute
Ipar Euskal Herriko arduradun politiko anitzek. Ikusirik egoera ezezaguna sortzen duela, Parisek hartuko dituen erabakien beha gelditu dira.
|
|
|
Zehazki, hamar izan ziren euskaltzain oso eta beste hamabi euskaltzain urgazle. Eskualduna astekaria desagertu artean gutxienez hogei urte
|
zituzten
Ipar Euskal Herriko euskaltzainen artean bost euskaltzain baizik ez ziren Eskualdunako parte hartzaileen zerrendetan agertzen ez zirenak. Hots, Ipar Euskal Herriko euskaltzain gehienak Eskualdunako kide edo laguntzaileak ziren.
|
|
2021
|
|
|
Barne eremuaren egitura hori guztiori eta pilatutako kapitala, baina, ez da bera eragin esparru guztietan. Esan dezakegu euskal literatura itzuliaren barne eremuak indar sare ahulagoak
|
dituela
Ipar Euskal Herrian: gutxiago dira itzultzaileak eta itzulpenak, eta urriagoa da itzulpenen irismena.
|
|
|
Nolako bilakaera izan behar
|
duen
Ipar Euskal Herriko bizilekuen eskaintzak: galdera horri erantzuten ari dira azken asteetan Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoako herriko etxeetako hautetsiak Euskal Hirigune Elkargoak landu duen BTP Bizilekuen Tokiko Programa oinarri hartuta.
|
|
|
Zergatiaren aztertzen entseatu da, eta bi ondorio atera ditu. Bata, beren egoitza nagusia Prefeturaren hirian —Pauen— duten erakundeek uste
|
dutela
Ipar Euskal Herrian arazo sozial gutiago badela: «Zergatik?
|
|
|
Behin ituna izenpetuta, ikuskaritza batzorde bat osatzeko asmoa
|
dute
Ipar Euskal Herrian, herriko etxeek beren engaiamenduak atxikitzen dituztela egiaztatzeko. Dena den, Europako Kontseiluak bat egiten duten herriko etxeen behaketa lana egiten du, eta, ondotik, haren webgunean hedatzen ditu lorpenak eta gabeziak.
|
|
|
«Latak aurrera egingo duela iruditzen zait; ziur nago». Seossek uste
|
du
Ipar Euskal Herrian eta Frantzian herritar askok balio ezkorra ematen diola latari. «Baina ikuspuntu hori aldatuko da».
|
|
2022
|
|
|
Ezinbestekoa da, euskarazko irakaskuntza, gurasoen bo ron datezko urrats bat izatetik, bete beharreko araua izatera bilaka dadin eta, ordu tegi kontu, oso nabarmen haz dadin. Horrelakorik ez da egongo legeak hala aginduko ez duen bitartean; eta legezko betebeharra izan dadin, euskarak, baitezpada eta premia gorrienez, ofizialtasuna lortu behar
|
du
Ipar Euskal He rrian. Abertzaleen, euskaltzaleen, herrizaleen —izen ezberdinak erabil daitezke eus kararen alde jardun dutenentzat— indar egitez eta mobilizazioz lortu da ikastolen ezagupen publiko zerbait, euskara plazara zabaltzea, euskararen al deko giroa haztea.
|
|
|
Baiona inguruan, Beñat Blazquezek antzeko sentimenez bizi
|
du
Ipar Euskal Herriko txirrindularien egoera. Baionak, Angeluk eta Miarritzek (Lapurdi) osatzen duten hirigunea Iparraldeko «eremurik hilgarriena» dela dio.
|
|
|
Janari arrunt batek lau urrats
|
ditu
Ipar Euskal Herrian (sarrera, jakia, gazta eta postrea) eta hiru Hegoaldean (sarrera, jakia eta postrea). Bukaeran, kafea, tea edo antzeko infusioren bat hartu ohi da.
|
|
2023
|
|
|
" adimena ezarri behar da oraiko zentzugabeko espekulazioaren ordez." Korsikako esperimentazioa baino urrunago joanez, korsikar deputatuek beste eskualde batzuri problematika zabaltzea pentsatzen dute, hala nola Euskal Herriari, Bretainiari, Alpeeri, Normandiari edo Atlantikoko kostaldeari adibidez. Egia da problematika berdina bizi
|
dugula
Ipar Euskal Herrian eta Portugalen hartzen diren erabakiak edo Korsikarako frantses Parlamentuan eztabaidatzen ari diren lege xedeak, on direla ezagutzea eta gogoetatzea gure eskualdearentzat.
|
|
|
Elbarrituak diren Pertsonen Enplegurako Europako Astearen baitan antolatua izan da. HandiTrofeoak lanbide integraziorako eta lana atxikitzearen aldeko parioa egin nahi
|
duten
Ipar Euskal Herriko enpresa guzieri zuzendua da. Aurten hartu engaiamenduarentzat eta eredugarritasunarentzat bost enpresa sariztatu ditu.
|
|
|
2019an, 60 urte baino gehiago
|
zutenek
Ipar Euskal Herriko populazioaren %31, 5 ordezkatzen zuten eta 75 urtetik gorakoak %12, 4 2050erako, proiekzio demografikoek 65 urtetik gorako populazioa bikoiztuko dela errana da. Gaur egun, Ipar Euskal Herrian, 65 urtetik gorako pertsonen %77 baino gehiago bere etxearen jabe da.
|
|
|
Manua bideratu die Euskal Konfederazioak instituzioei: 2050erako euskaldunak %30 izatera eramango gaituen hizkuntza politika bat behar
|
du
Ipar Euskal Herriak. Gaur egun Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoan euskaldunak %20, 1 dira, diglosia bortitzean direnak, ofizialtasunaren babesik gabe, baina euskaraz bizitzeko borondate handiz dabiltzanak.
|
|
|
Instituzioei dagokionez, EEPz gain, 2017an osatu zen Euskal Hirigune Elkargoak ere
|
badu
Ipar Euskal Herri mailako hizkuntza politikan ardura handia. 2018ko ekainaren 23an Euskara jalgi hadi plazara hizkuntza politika bozkatu zuen, bide beretik" ofizialki" ezagutuz euskara eta gaskoia ere lurralde honetako hizkuntza gisa sinbolikoki bere pisua ukan bazuen ere adierazpenak, ez zen, ordea," ofizialtasuna" aldarrikatzeko eta beraz desobeditzeko urratsa izan.
|
|
|
Elkarteburuaren erranetan, bestalde, kulturaren inguruko «tabu anitz badira», eta horietan sartu nahi lukete: «Probokazio edo txiste gisa aipatu dut egiazki nahi
|
dugunez
Ipar Euskal Herria euskaldun izan dadin, edo elebidun. Hori galdera bat da, eta horren inguruan tabu anitz bada».
|
|
|
Lau hanka
|
ditu
Ipar Euskal Herriko hizkuntza politikak, EEP Euskararen Erakunde Publikoa osatzen duten lau instituzioak: Euskal Hirigune Elkargoa, Pirinio Atlantikoetako departamendua, Akitania Berria eskualdea eta Frantziako Estatua.
|
|
|
Baionan bildutako milaka jendeen indarrak aro berri bat irekiko duela espero
|
du
Ipar Euskal Herriko euskalgintzan. Peio Jorajuria (Azkaine, Lapurdi, 1979) Seaskako lehendakariak hartu du hitza Euskal Konfederazioaren izenean hizkuntza politikaren argi ilunak aletzeko.
|
|
|
Lau hanka
|
ditu
Ipar Euskal Herriko hizkuntza politikak, EEP Euskararen Erakunde Publikoa osatzen duten lau instituzioak: Euskal Hirigune Elkargoa, Pirinio Atlantikoetako departamendua, Akitania Berria eskualdea eta Frantziako Estatua.
|
|
|
Jean Rene Etxegarai Euskal Elkargoko lehendakariak ere begi onez ikusi du berria. Izan ere, iazko otsailetik, alokairuen prezioa mugatzeko aukera izatea eska dezakete herriek. eta Euskal Hirigune Elkargoak hautagaitza aurkeztua
|
zuen
Ipar Euskal Herriko herrientzat.
|
|
|
Eta, egungo gizarte indibidualistak eguneroko arazoei aurre egiterakoan ekar dezaken bakardadean eta fatalismoan erori baino, kolektiboki indartsuak garela erakustea». Uste
|
du
Ipar Euskal Herrian «antolatzeko gaitasuna» lortu dela «ezagupen instituzionalik» ez dutelako: « [Horrek] bultzatu ditu herritarrak, bereziki abertzaleak, egiturak beren kabuz sortzera; botere publikoen bidez ez baitzen deus lortzen».
|
|
|
Era batera edo bestera, oraindik ere lotura
|
dute
Ipar Euskal Herriko errugbiarekin. «Nirekin aritutako jokalari asko Baionako lehen taldean daude orain; Tevita Tatafu, Tom Spring, Aitor Hourcade edo Matis Perchaud, batzuk aipatzearren.
|
|
|
Ez
|
zuen
Ipar Euskal Herriko apez euskaldunen ohiko bidea jarraitu bere apez heziketarentzat, horregatik ez zuen sobera ezagutu Piarres Lafitte. Misionisten ordenako fraide batzuk Heletara heldu, eta Xipri haurrari gogoa piztu zitzaion Afrikara joan behar zuela misio lanak egitera; horregatik, Uztaritzeko seminario ezaguna ez da bere formakuntzaren lekuko izan.
|