|
2001
|
|
|
Hego Euskal Herrian ongi ezagunak diren hitz eta kontzeptuak dira, baina Iparraldean ere urteak joan urteak etorri era horretako kanpaina sistematikoa jasaten ari dira. Gainera, euskarak ez
|
du
Ipar Euskal Herrian inolako ofizialtasunik ezagutzen, horrek dakartzan era guztietako oztopo eta zailtasunekin, hizkuntza defenditzeko zein garatzeko orduan.
|
|
2002
|
|
|
RFM: RFM Pays Basque adierazleaz emititzen
|
du
Ipar Euskal Herriko emisorak.
|
|
2005
|
|
|
Humboldt-ek J. M. Murgari idatzitako eskutitz batean zera esaten omen
|
du
Ipar Euskal Herriko euskarari buruz: –... me parece mucho más dulce que el de los habitantes del Señorío y allí comencé un poco a comprender lo que decían y a balbucear yo mismo algunas frases?
|
|
2007
|
|
|
Beraz, epe horretan 2 puntu baino gehiago galdu dira eta beherakada handiago da 2001etik 2006ra,% 1,4 Adin talde honekin izan daitekeen gauzeen aldatzeko eragile nagusiena helduen euskalduntzea litzateke. Baina irakaskuntza honek 1000 bat ikasle hunkitzen
|
du
Ipar Euskal Herrian eta dakigun bezala hiztun osoak eskuratzeko epea luzea da. Ikasle askok ikaskuntza bidean uzten dute.
|
|
|
Euskararen erabileraren bilakaerak beherakadarako joera erakusten
|
du
ipar Euskal Herrian, jakinik erabilera hori %6, 5ekoa dela 1993an, %6, 3koa 1997an, %5, 8koa 2001ean eta %4, 6koa 2006an, hau da, %1, 9ko galera izan dela azken 13 urteetan. Joera horri heutsi ezkero, erabilera %2, 7koa izan litzateke 2019ean eta %0, 8koa 2032ean.
|
|
|
Euskararen erabileraren bilakaerak beherakadarako joera erakusten
|
du
ipar Euskal Herrian, jakinik erabilera hori %6, 5ekoa dela 1993an, %6, 3koa 1997an, %5, 8koa 2001ean eta %4, 6koa 2006an, hau da, %1, 9ko galera izan dela azken 13 urteetan. Joera horri eutsiz gero, erabilera %2, 7koa izango litzateke 2019an eta %0, 8koa 2032an.
|
|
2009
|
|
|
• Eduki (EKE Euskal Kultur Erakundea) (www.eke.org/ eke/ gure_ ekintzak/ kultura_ teknologiak/ eduki_ programa). Uztaritzen kokatua den Euskal Kultur Erakundeak euskararen eta euskal kulturaren garapena laguntzen
|
du
Ipar Euskal Herrian, bai diruz, bai teknikoki, pertsonek eta elkarteek eraman egitasmoen bidez. Euskal kulturari eta euskarari buruzko hainbat ekitaldiren berri aurki dezakezue, Ipar Euskal Herriko 15 euskal kultur elkarteren egitasmo guztien berri daukazue.
|
|
2010
|
|
|
Aurore Martin Batasuneko kidearen aurkako euroagindu eskaerak elkartasun uhin zabala eragin
|
du
Ipar Euskal Herrian, bai karriketan bai hautetsiengan.
|
|
|
AEK k euskara ikasten duten jende helduen gehiengoa biltzen
|
du
Ipar Euskal Herrian. ikasturtean, adibidez, 932 ikasle ziren orotara gau eskoletan, lanetik eta lanbide formakuntzatik kanpokoak beraz.
|
|
|
Teoriatik praktikara pasa gaitezen: urtarrilean eta otsailean, gazte mugimenduak bira bat antolatu
|
du
Ipar Euskal Herriko problematikaren inguruan. Abiapuntu sendo bat izan daiteke gazteok bildu eta elkarlanean hasteko.
|
|
|
Herritarrek kontsultatuak izan nahi dute, Bortairuk adierazi duenez. Erantzun baten premia ere azpimarratu
|
du
Ipar Euskal Herriko auzapezen biltzarreko lehendakari Christine Bessonartek. Biltzarrak kontsultaren alde egin zuen:
|
|
|
Berri pozgarria da, eta murgiltze ereduan sakontzeko akuilu ezin hobea. Baina arrakastak itotzeko zorian ere jarri
|
du
Ipar Euskal Herriko ikastola sarea, haur horiek eskolatzeko baliabideen beharra gero eta handiagoa delako; eraikinak berritu edo handitu beharrak daude, eta ikastola gehiago eraiki. Arazoa baliabideetan datza.
|
|
2011
|
|
|
Bi ekitaldi horiekin, euskararen aldeko oihua zabaldu eta egoera ekonomikoari aurre egiteko modua egin nahi du Seaskak. Senpereko aintzira (Lapurdi) betetzeko asmoa
|
du
Ipar Euskal Herriko ikastolen elkarteak, eta han etekinak bildu, irakasleak bere dirutik pagatu behar izateak eskatutako dirutzari aurre egiteko. Egun osorako egitarau zabala prestatu dute.
|
|
|
UEU Udako Euskal Unibertsitatearen kari, hainbat eragileri Zer behar
|
du
Ipar Euskal Herriak Hego Euskal Herriarekin, galdera pausatuz, mahai ingurua antolatu zuen Gaindegiak atzo, Baionan.
|
|
|
Hori agertarazi zuten atzo Baionan, UEU Udako Euskal Unibertsitatearen karietara Gaindegiak antolatu mahai inguruan parte hartu zuten hizlariek. Zer behar
|
du
Ipar Euskal Herriak Hego Euskal Herriarekin, izan zen pausatua izan zitzaien galdera eta elkarlanaren arloan eginaz, egitekoaz edo egin behar litzatekeenaz aritu ziren, Eguzki Urteaga EHU Euskal Herriko Unibertsitateko irakaslearen gidaritzapean.Bertan egon ziren Mixel Etxebest Mauleko auzapeza eta lantegien kudeaketan ari den Artzainak taldeko burua, Jean Mixel Larrasket Eusko Ikaskuntzako lehendakaria, Peio Olhagarai Baionako Merkatari eta Industria Ganberako zuzendaria, Mixel Berhokoirigoin Euskal Herriko Laborantza Ganberako presidentea, Amaia Fontang LABeko kidea eta Jose Luis Aizpuru Euskal Irratiak taldeko erredaktoreburua.Azkenean, izan trebakuntzaren alorrean, laborantzan, industrian zein komunikabideetan Bidasoako bi aldeak ez dira nahiko elkar begira.
|
|
|
«Esaterako, Bateragune auzian eta Oarsoaldeko gazteen kasuan». Bestalde, adierazi
|
du
Ipar Euskal Herrian auzibidean jarritako pertsonak babesteko abiatutako herri dinamika erredugarria dela, eta oso aintzat hartu behar dela Hego Euskal Herriko egoerari begiratuta.Francois Alfonsi kortsikar eurodiputatuaren hitzetan «Dergiren ebazpenarekin Martinen kasuarentzat ondorioak atera ditzatela» argudiatu du. Bere ustetan «Euroaginduaren erabilpen hau herritarren eskubide eta askatasunen beherakada bat denaren kontzientzia hartu du jendeak; mobilizazioetan ikusi da».Daniel Romestang CGT sindikatuko delegatuaren hitzetan «ongi da justiziak errefusatu izana, Alemanian ere hasten dira euroaginduaren inguruko gogoeta eramaten, zuzenbide konstituzionalean euroaginduak duen eraginaz ohartzen baitira».Frantses alderdietako zenbaitzuek ere berria positiboki baloratu dute.
|
|
|
Esate baterako 2006 urtean Euskaltzaindiak 74 titulu eman zituen (ikus Euskera, 51 (2006)). Gaur egun Euskararen Erakunde Publikoak (EEP) EGAko azterketa egiten
|
du
Ipar Euskal Herrian.
|
|
2012
|
|
|
Ontzat jo dute, halaber, egun Ipar Euskal Herriak duen pays deitu estatusa gehiengo batek agortua dagoela onartu izana. Eskumenen beharra Batasunaren izenean, Jean Claude Agerrek hartu du hitza, eta ezinbestekotzat jo
|
du
Ipar Euskal Herriak irauteko behar dituen tresnak eskuratzea. «Eskumen zabaleko kolektibitate autonomo bat martxan ematea beharrezkoa da, kudeaketa autonomiak berak bere gain hartuko duena».
|
|
|
Horregatik instituzioaren gaia, ezinbestean, demokrazia parte hartzaileari hala nola kontsultari lotu behar zaio. Prefetak edo Estatuak ez
|
du
Ipar Euskal Herriarentzat balio duena erabaki behar. Aldiz, Estatuak euskaldunok nahi dugun estatusa erabakitzeko eskubidea bermatu behar luke.
|
|
|
Parisek ez du nahi lege koadroan agertzea Euskal Herriarentzat nahi duena. Desegin duen Pays egitura atxiki nahi
|
du
Ipar Euskal Herriarentzat, berriz ere salbuespen dela frogatuz. Ipar Euskal Herriak gainditu du eragile eta alderdi ezberdinen arteko lubakia.
|
|
|
Eta eskaria ez da aldarri gisa egiten, abantzu hiru urtez arloz arlo eta lege adituen laguntzaz osatutako proposamen gisa baizik. Hori ez den oro ukazio gisa bizi izango
|
du
Ipar Euskal Herriak, eta Frantzian ez bada, bertan bederen horren ondorioak pairatuko ditu «batasuna» urratzen duenak. Vallsen eta Lebranchuren hitzen ondotik, tokiko diputatu eta senatari sozialistek gibelera egin zezaketen, baina ez da horrela gertatu.
|
|
|
Geroari begira, laino beltzak ageri dira Paristik. Aterkia zabaldu behar
|
du
Ipar Euskal Herriak, eta, horretarako, bi elementu ditu. Lehenik eta behin, adostasuna indartzea, gero eta hautetsi gehiago erakarriz.
|
|
|
Horrez gain, euskara erdara baino gutxiago erabiltzen dutenak %8, 9 dira EAEn, %8, 9 Iparraldean eta %4, 6 Nafarroan. Azken 20 urteetako bilakaera jorratuz gero, euskararen erabilerak gora egin du EAEn, bere horretan jarraitzen du Nafarroan eta behera egin
|
du
Ipar Euskal Herrian.
|
|
2013
|
|
|
Alderdi sozialistako kide Frederique Espacnac senatariak Senatuan aurkeztutako emendakina izan dugu gai nagusia. Horren ondorioz, Frantziako Senatuak" Antolamendu eta kooperazio poloa" desmartxa onartu
|
du
Ipar Euskal Herriarentzat. Hitzak ontsa neurtuz mintzo da diputatu sozialista.
|
|
|
Gainera, hainbat herriko etxek ere dirua eman digute. Horrek esan nahi
|
du
Ipar Euskal Herriko udal batzuk ere gure alde ditugula", azpimarratu du Dominique Ameztoyk.
|
|
|
Horren ordez, departamenduaren eta Akitaniaren eskumen batzuk lituzkeen lurralde elkargo baten alde egin du Maitiak. Alta, Frantziako Gobernuak ez
|
du
Ipar Euskal Herriaren aipamenik eginen Deszentralizazio Legean. Hori dela eta, herritarren mobilizazioa eta diputatu zein senatarien engaiamendua funtsezkotzat jo ditu.
|
|
|
Eta horrela barkatzen diogu halako erranaldia». Autore «unibertsala» dela azpimarratu du Etxezarretak, baina aitortu
|
du
Ipar Euskal Herrian oraindik ere autore ezezaguna dela. Unamunoren «gogortasuna» aipatu du Davantek.
|
|
|
Julen Urkizakazpimarratzen
|
du
Ipar Euskal Herrian Eliza izan zela euskararen «kultur genozidioaren aurka jaiki zen bakarra». Hala nola, Frantziako Iraultzatik landa edota XX. mende hasieran, Frantzia euskarari jazarri zitzaionean, «irakaskuntza eta aginte politikoetan zeudenak erraz makurtu ziren estatu laikoaren esanetara», baina apaizek hizkuntzari eutsi zioten.
|
|
2014
|
|
|
Aitor Renteria BERRIAko Baionako erredaktoreburuak hutsune handia utzi
|
du
Ipar Euskal Herriko herrigintzan; luma zorrotzez jositako urteetako lana izan da harena.
|
|
|
Alde horretatik ere abertzaleen botoak inoiz baino erabakigarriago izango dira herri askotan. Bozkei begiratuz bederen, abertzaletasunak gutxiengoa izaten jarraitzen
|
du
Ipar Euskal Herrian, baina azken urte luzetako joerak dio bere presentzia handitzen doala, gero eta udal gehiagotan dagoela eta bere ikusmoldeak gero eta arruntagoak direla gizartean. Areago, beste sektoreekin bat egiten duenean, gizarteari buruzko hainbat ikusmolde nagusi edo oso esanguratsu bilakatzen dira esparru askotan, hala nola nekazaritza edota lurralde antolaketan eta, oro har, altermundialismoaren balore eta eredu askotan.
|
|
|
Hollande «aurrerakoiak» ez erran, ez egin. Lurralde elkargoa eskatu
|
du
Ipar Euskal Herriak. Ez.
|
|
|
Oro har, iaz baino 30.000 euro gehiago. Eusko Jaurlaritzak iazko heinean atxiki
|
du
Ipar Euskal Herrian euskara sustatzeko funtsa, eta 400.000 euroko ekarpena egin dio. Ohi bezala, Frantziak du eragile nagusien arteko ekarpen apalena egiten:
|
|
|
• Galdera: Prefetak proposatu
|
du
Ipar Euskal Herri osoa hiri elkargo bat bakarra bilaka dadin. Proposamen hori parada bat ote da Iparraldearentzat, balio ote du baia emaitea horrelako proposamen bati?
|
|
2015
|
|
|
Duen berezitasuna da data center edo informatika ostatu gunea dela. Erran nahi
|
du
Ipar Euskal Herriko eta inguruko enpresa eta erakunde publiko andana baten informatika datu guziak aterpetzen dituela Izarbelen.
|
|
|
Baina bi hizkuntza baizik ez baditugu mintzo, ez dugu ikusten noiz ari garen (gure hizkuntza) frantsesten edo espainoltzen.Ipar Euskal Herriko eta Hego Euskal Herriko euskaldunen arteko komunikazioa garai batez baino zailagoa izatearen arrazoietariko bat da frantsesaren eragina handitu dela alde batean eta espainolarena bestean, eta gaur egun espainol gutxiago ikasten dela Iparraldean eta frantsesa ez dela irakasten Hegoaldean. Urruntze horrek ere zailtzen
|
du
Ipar Euskal Herriko jendeak euskal estatu bat nahi izatea.
|
|
|
(...) Médiamétrieren galdeketaren desabantaila gisa aipatu behar da, hiru euskal irratien hedapen eremua baino askoz ere zabalagoa dena kontuan hartzen duela(...) Irrati hauen ehunekoak askoz ere hobeak izango lirateke galdeketa honen emaitzak, herrialdeka egingo balira. Hiru euskal irratiek Siadecori eskaturiko inkesta baten arabera [ikus Siadeco, 1996b], Irulegiko Irratiak bereganatze tasa handia
|
du
Ipar Euskal Herrian (21.000 entzule) eta batez ere Behe Nafarroan(...) Gure Irratiak(...) 24.000 entzule ditu Ipar Euskal Herrian, hauetarik 22.000 Lapurdin; hau [euskal hiztunen] %44, 4 da. Xiberoko Botzak, aldiz, 9.000 entzule ditu bakarrik; hau da, euskal hiztunen %12?
|
|
|
Josu Erkoreka Eusko Jaurlaritzako bozeramailearen arabera," ETA denbora galtzen ari da" eta lehen urratsa" desarme eraginkorra berehala hastea" izan litzateke," badakielako poliza operazioak ez direla geldituko". Julen Arzuaga EH Bilduko legebiltzarkideak adierazi
|
du
Ipar Euskal Herrian egin arrastatzeak" lekuz kanpo" daudela. ETAk desarmea egiteko borondatea frogatu duela, bainan bitartean Espainiako eta Frantziako gobernuek" beren esku dagoena" ari direla egiten hori trabatzeko.
|
|
2016
|
|
|
Horretan zen auzapeza arazoaz ohartu". Horregatik, Debarbieux k nahi
|
du
Ipar Euskal Herriko Helep bakarrak bere gain har dezan emazteen kontrako bortizkeriaren problema.
|
|
|
Baionako ospitaleko erreanimazio zerbitzuan ari da ofiziotan Irving Montorier (Hiriburu, Lapurdi), 24 urteko erizaina. 2015eko abendutik diplomaduna da, eta erizainen belaunaldi berria ordezkatzen
|
du
Ipar Euskal Herriko osasun zentro handienean. Alta, dozenaka kontratu mugatu (CDD) pilatu ditu hilabete batzuez, noiztenka zenbait egunekoak soilik.
|
|
|
Ofizialtasuna iritsi zitzaion euskarari 1980ko hamarkadan Hego Euskal Herrian, ez leku guztietan bera?, baina horrelako aterperik gabe jarraitzen
|
du
Ipar Euskal Herrian. Frantsesa da aitorpena duen hizkuntza, derrigorrezkoa.
|
|
|
Ipar Euskal Herriako gaurko antzerkigintza begiratzen bada, bizitasun handikoa da oraindik. Hego Euskal Herrian antzerkigintza oso aberatsa izan baldin bada, ez du mugimendu kolektibo hain azkarrik ezagutu, edertiaren helburua izan du, eta hezitzaile helburua ere izan
|
du
Ipar Euskal Herrian izan duen hezitzaile helburua ere, baina ez da euskal kontzientzia, euskal nortasunaren aldarrikatzeko gune kolektiboa izan Ipar Euskal Herrian bezala. Horrek du ezberdintasun handia sortzen.
|
|
|
1968an gaude, Frantzia iraultza kultural batean murgildua dago, Larzabalek Nafarroa goraipatzen
|
du
Ipar Euskal Herriko antzerki gela guzietan, zerbait piztu nahian, herriaren sentimenduei dei eginez. Lortzen ahal zuen, dudarik gabe maila batean antzerki horiek oihartzun handia zeukatelako, taldeak herriz herri ibiltzen zirelako, publikoaren aitzinean.
|
|
|
4 BERRIA egunkariak erabiltzen
|
du
Ipar Euskal Herriko Hirigune Elkargoa erranez elkargoak ez duela Euskal Herri osoa estaltzen. Erantzuna:
|
|
|
Nerea Mujikak azpimarratu duenez, aurten hamar urte betetzen dira Gerediagak eta Euskal Kultur Erakundeak hitzarmena sinatu zutela, eta urteurren horren harira, presentzia nabarmena izango
|
du
Ipar Euskal Herriko sorkuntzak, 51 Durangoko Azokan: " Ipar Euskal Herriko eskaintza inoiz baino zabalagoa izango da:
|
|
2017
|
|
|
Erruz ugaritu dira txanpon sozialak. Euskoak indarra hartu
|
du
Ipar Euskal Herrian, eta ekhia Hego Euskal Herriko herrietara zabaldu nahi dute haren sustatzaileek. –Posible da ekonomia edo ekonomiaren zati bat kontrolatzea txanponaren ikuspegitik.
|
|
|
Oraingo euskal gizarte modernoan ere, komunikabideen eta informazioaren eta komunikazioaren teknologien bitartez bereziki, oralitateak eragin handia izaten du hizkuntzaren garapenean eta bilakaeran. Bide horretan Euskaltzaindiak oralitatearen polo handi baten beharra ikusten
|
du
Ipar Euskal Herrian, aplikazio alor desberdinekikoa, hemen zehazten ez ditugunak: oralitatea eta historia, soziologia, antropologia, etnologia, literatura, kantua eta bertsolaritza, linguistika, komunikabideak, IKT, pedagogia...
|
|
|
Bere lanak zer nolako eragina izan
|
du
Ipar Euskal Herriko antzerkigintzan. Gaurko idazleak garai horretako ondorengoak dira, bakoitzak bere berezitasuna sortuz, noski. Idazleen kopurua emendatu da, kalitate handiko idazleak dira.
|
|
2018
|
|
|
2.400.000 euroko gastua dute Baionako bestek auzapezaren arabera, eta horietarik 1.200.000 euro Baionako hiriaren kontu dira. Aurrekontu zehatza ikusi ahal izatea galdetu
|
du
Ipar Euskal Herriko Hitza k behin baino gehiagotan, baina, artikulu hau idazterako, ez du informazioa eskuratu. Etxegarairen hitzetan," ez da justua" gastu hori baionarren esku baizik izan ez dadin:
|
|
|
Hori dio apirilaren 19an EITBri igorri dion agiriak. Aitzinetik, ekitaldi bat eginen
|
du
Ipar Euskal Herrian, hainbat ordezkari politiko sozialen parte hartzearekin. Alberto Spektorowski Harremanetarako Nazioarteko Taldeko kideak
|
|
|
Bide beretik, Andres Urrutia euskaltzainburuak adierazi
|
du
Ipar Euskal Herriko euskalgintzaren eragile fina izan dela Pagola. Euskal Museoan, idazkuntzan, musikagintzan,... euskararen kezka beti agerian.
|
|
|
Arazo hori berori dute Joakin Lizarraga Elkanokoaren idazkiek: idazle jantzia zen, eta, nahiz eta ziur esaterik ez dagoen, ematen
|
du
Ipar Euskal Herriko tradizio idatziaren eraginik ere bazuela (Camino, 2003, 28). Hark ere" Iruñerriko euskara" baliatu zuela adierazi zuen, baina Amenduzen, Elkanokoaren eta Beriainen euskara" iruindarrak" ez datozela bat aspaldi esan zuen Salaberrik (1996b, 58; Salaberri, 2010, 1442).
|
|
2019
|
|
|
CGTk eta FOk greba gogortzeko deia egin dute azken egunetan, eta CFDT sindikatu erreformista ere batu da protestara. Lau mobilizazio egun egin dituzte orain arte; LABek ere bat egin
|
du
Ipar Euskal Herrian. Azken egunetan, blokatze eta sabotaia ekintzak ere egin dituzte.
|
|
|
GheroArratsaldean, Euskaltzaindiaren beste hitzordu bat izan da Baionan, Michel Portal Antzokian. 14:30ean, Tartean antzerki konpainiaren azken lana ezagutzeko aukera izan
|
du
Ipar Euskal Herriko publikoak, Baionako Hiriarekin eta Euskal kultur Erakundearekin partaidetzan eskaini den hitzorduan. Ghero k azken euskaldunari buruz dihardu balizko etorkizun batean; elkarrizketa ausartak eta tonu gazi gozoa erabiliz, fabula bikaina ondu dute Tartean ekoek, jada Euskal Herriko 40 bat antzokietan ikusi den pieza.
|
|
2020
|
|
|
" Maite dut oroitaraztea, historikoki, eiheren kontaketa bat egin zela 1810 urtean, eta departamendu mailan [Biarno eta Ipar Euskal Herria] 3.002 ur eihera bazirela", azpimarratu du, lehenik, Xavier Cabillonek. " Horrek erakusten
|
du
ipar euskal herritarrek uraren indar higiarazlea menperatzen zutela". Ez da elektrika zentral kudeatzaile bakarra lurraldean, baina, dioenez, besteek ere sekulako arazoak dituzte administrazio baimenen eskuratzeko.
|
|
|
antikapitalismoa, mugimendu antirrazista eta askotariko gorputzen eta sexualitateen aldeko apustua. «Arras balorazio positiboa» egin
|
du
Ipar Euskal Herriko Asanblada Feministako kide Jenofa Berhokoirigoinek ere. «Ez gara milaka batu, Ipar Euskal Herriko errealitatea kontuan hartu behar delako, baina jendea hurbildu da, eta gu pozik gaude», zehaztu du.
|
|
|
Eric Spitz Pirinio Atlantikoetako prefetak iragarri du Hego Euskal Herritik Ipar Euskal Herrirako muga zeharkatzeko agiri berezi bat erakutsi dela. «Baliozko arrazoi bat
|
du
Ipar Euskal Herrira sartu nahi duen pertsona orok», esan du Spitzek. Hala, ziurtagiri bat erakutsi zaio Frantziako Poliziari.
|
|
|
Lan merkatua erregulatzea eta gutxieneko soldata handitzea gakoak dira Gizarte Segurantzako kotizazioen sarrerak igotzeko, Eguzki Urteaga EHUko Soziologia irakaslearen aburuz. Konparazioa egin
|
du
Ipar Euskal Herriko egoeraren eta Hegoaldekoaren artean: " Gaur egun, Frantzian, langileen %95 lan itunpean daude, eta horrek, normalean, esan nahi du langilearen estatutuan baino lan baldintza eta soldata hobeak dauzkatela.
|
|
|
Pentsio publikoak nola sortu ziren ondo jakitearen garrantzia azpimarratu du Eguzki Urteaga EHUko Soziologia irakasle eta Eusko Ikaskuntzaren Iparraldeko presidenteak. Gogora ekarri
|
du
Ipar Euskal Herrian eta Frantzian 1945aren osteko" itun sozial, sindikal eta politikoa" dagoela gaurko Gizarte Segurantzaren oinarrian: " Une hartan kontsideratu zen lehentasuna zela beste gatazka handi bat eragoztea, hirugarren mundu gerra bat eragoztea, eta, horretarako, herria ahalik eta gehien kohesionatu nahi izan zuten, paktu sozial eta politiko baten bidez. Logika horren barruan kokatzen dira Gizarte Segurantza eta pentsio sistema".
|
|
|
Kasurako, gainkatu, zikotu, sakatu zein zankatu askoz egokiagoak ikusten ditu larrua jo edo txortan egitea baino. Bestalde hortera esateko askoz egokiagoa ikusten
|
du
Ipar Euskal Herrian erabiltzen den afrusa, edo cutreren esanahia bizkaierazko ugerdok hartzea proposatzen du. Asiskoren iritziz “Gazte hizkerak loratzen utzi behar ditugu, LIBERtituz eta JOLAStuz.
|
|
2021
|
|
|
Azken hunek salatzen du, Biarritzen diren 5.600 etxebizitzetarik, 3.600 ber egoeran direla. Elkarteak estimatzen
|
du
Ipar Euskal Herrian turismorako proposatuak diren etxebizitzen 2/ 3 ez direla erregistratuak eta gaur egun finantza publikoeri 2 milioi euro ebasten dituztela bakarrik egonaldi zergaren arloan. Ekintza huni esker, Aldak lortu du okupatzen zuen egoitza erregistratua izan dadin.
|
|
|
Trantsizioari begira analisia eskaintzen du eta 2050erako estrategia bat definitzen
|
du
Ipar Euskal Herriarentzat, karbono gutiago izan dadin.
|
|
|
Harrerak berrikitan agertu
|
du
Ipar Euskal Herriko 300 euskal militanteri egin galdeketaren diagnostikoa. Hunen xedea da datu zehatzak biltzea, lehenik datu pertsonalak, presondegiko egonaldiak eta egungo egoera juridikoa.
|
|
|
Ibaizabalen kopuru berak eskaintzen ditu Iparraldeko Eskualduna (18871944) astekari elebidunak. Eskualdunak, hurrengo zikloetan sortuko diren Gure Herriarekin eta Herriarekin batera, bertsolaritzari buruzko kazetaritzaren iturburu oso garrantzitsu bat finkatuko
|
du
Ipar Euskal Herrian, bere bidea propioa egingo duena sinadura, gaitegi eta protagonista propioekin. Lehen ziklo honetan, ordea, sinadurarik gabeko testu laburrak eskainiko dira gehienean, Lore Jokoen inguruko aipamen soilak, Gratien Adema Zaldubiren" Art poetique basque" artikulu sorta eta Jean Etxepareren kronika solte batzuen salbuespenarekin.
|
|
|
Ostolazak gogora ekarri
|
du
Ipar Euskal Herrian ezagutzan ere gabezia handiak daudela, eta hamar gaztetik bik baino ez dakitela euskaraz: «Hori ez da aski hizkuntza bat atxikitzeko».
|
|
|
Haatik, argi du Elkargoak ahal arras guti dituela gizarte politiketan. Bizkitartean, lorpen gisa ikusi
|
du
Ipar Euskal Herriko elkartasun politiken behatokiaren sortzea.
|
|
|
Espainiak ere neurri murriztaile gehiago ezarriko ditu, eta orain iragarri
|
du
Ipar Euskal Herriko biztanleek PCR proban negatibo eman izanaren agiria aurkeztu dutela muga zeharkatzen dutenean, baldin eta mugatik 30 kilometro baino urrunago bizi badira eta eremu gorrian, laranjan edo grisean badaude.
|
|
|
«Latak aurrera egingo duela iruditzen zait; ziur nago». Seossek uste
|
du
Ipar Euskal Herrian eta Frantzian herritar askok balio ezkorra ematen diola latari. «Baina ikuspuntu hori aldatuko da».
|
|
|
Bake Bideak ere dei egin
|
du
Ipar Euskal Herriko tontorretara igotzera, eta, beraz, Sarek ziurtzat jo du bihar «milaka lagun» elkartuko direla: «Oso pozik gaude beraz, zeren, pandemia egoera honetan eta egun oraindik indarrean diren neurri murriztaileak kontuan izanda, benetan pozgarria baita herritarrek erakusten duten konpromisoa eta gogoa».
|
|
2022
|
|
|
Egin lan horrek baieztatu
|
du
Ipar Euskal Herriak ekosistema aberatsa duela: proiektuen eramaile anitz badira, baita laguntza egiturak, dagoen lankidetzan jadanik direnak edo (ta) garatu beharrekoak.
|
|
|
Europako Batzordeak, ELENA programaren bidez, balioztatu
|
du
Ipar Euskal Herriko lurraldeko ondare publikorako trantsizio energetikoaren proiektua. JeanRene Etchegarayk adierazi du Euskal Elkargoa dela lehen kolektibitatea BEI (Banque Europeenne d’Investissement) sarean engaiatzen dena.
|
|
|
Ezinbestekoa da, euskarazko irakaskuntza, gurasoen bo ron datezko urrats bat izatetik, bete beharreko araua izatera bilaka dadin eta, ordu tegi kontu, oso nabarmen haz dadin. Horrelakorik ez da egongo legeak hala aginduko ez duen bitartean; eta legezko betebeharra izan dadin, euskarak, baitezpada eta premia gorrienez, ofizialtasuna lortu behar
|
du
Ipar Euskal He rrian. Abertzaleen, euskaltzaleen, herrizaleen —izen ezberdinak erabil daitezke eus kararen alde jardun dutenentzat— indar egitez eta mobilizazioz lortu da ikastolen ezagupen publiko zerbait, euskara plazara zabaltzea, euskararen al deko giroa haztea.
|
|
|
• Helduen erabilerak behera egin
|
du
Ipar Euskal Herrian eta Nafarroa Garaian; Bizkaian erabilerak igoera apala izan du. Araban eta Gipuzkoan ez da aldaketa esanguratsurik gertatu.
|
|
|
• Adinekoen erabilerak behera egin
|
du
Ipar Euskal Herrian eta Nafarroa Garaian. EAEko lurraldeetan, erabilera maila berdintsu mantendu da.
|
|
|
Baiona inguruan, Beñat Blazquezek antzeko sentimenez bizi
|
du
Ipar Euskal Herriko txirrindularien egoera. Baionak, Angeluk eta Miarritzek (Lapurdi) osatzen duten hirigunea Iparraldeko «eremurik hilgarriena» dela dio.
|
|
|
1936ko gerlako iheslariak hartu zituzten, iritzi publikoaren kontra. Aita Etxehandik oroitarazi
|
du
Ipar Euskal Herri hura «zuria» zela arrunt, «tradizionalista», eta, «beste alderdia gorri» zekusala; alta, Belokeko fraideek muzin egin zieten gaitzespen soei: «Mugetako jendeak gara; izan da beti lotura beste alderdikoekin.
|
|
|
Gaitzik txikienaren alde egiteko hainbat eragile politikok eginiko deialdiak ondo funtzionatu
|
du
Ipar Euskal Herrian. Frantziako Estatuan %17ko aldea atera dio Emmanuel Macron hautagai liberalak eskuin muturreko Marine Le Peni.
|
|
|
INSEE, Frantziako Estatistika eta Ekonomia Azterketen Institutuak biztanleriaren bilakaerari buruz atera dituen zenbakiek irakurgarritasun zerbait dakarte Ipar Euskal Herriak izan dituen aldaketez. 1876tik 2019ra, mende bat eta erdiz, Lapurdi, Baxenabarre eta Zuberoak izan dituzten bizilagun andana aldaketak bildu ditu BERRIA egunkariak, eta Peio Etxeberri bigarren mailako Historia Geografia irakasleak bilakaeraren azterketa egin
|
du
Ipar Euskal Herriko Hitza rentzako.
|
|
|
Beti, goititze biziki azkarra izan
|
du
Ipar Euskal Herriak; bereziki, azken 50 urteetan: 100.000 biztanlekoa —1968an 218.637 biztanle zituen, 2019an 315.673— Lapurdi itsasaldean metatzen da nagusiki jendea, eta dentsitate handiko hiriak egin.
|
|
|
Lau egunen buruan, isilik segitzen du Frantziako Gobernuak, baina Euskal Hirigune Elkargoaren babesa jaso dute larunbetan: brebetako zientzietako proba euskaraz erantzunen duten ikasleen zuzenketa bermatuko
|
du
Ipar Euskal Herriko erakundeak.
|
|
|
Lau egunen buruan, isilik segitzen du Frantziako Gobernuak, baina Euskal Hirigune Elkargoaren babesa jaso dute: brebetako zientzietako proba euskaraz erantzunen duten ikasleen azterketak zuzendu egingo direla bermatuko
|
du
Ipar Euskal Herriko erakundeak.
|
|
|
Espekulazioaren fenomenoak kexa zabaldu
|
du
Ipar Euskal Herriko biztanle askorengan, eta manifestaldi eta okupazio anitz antolatu dira azken urtean, adibidez. Aldi honetan, Ostiako kideak Angelun instalatu dira, Les Hauts de la Chambre d’Amour erresidentziaren lurretan.
|
|
|
Alarma gorria piztu
|
du
Ipar Euskal Herriko AEK k. «Urgentzia ekonomikoan gara.
|
|
|
herri txikietatik Frantzia iparraldera gerla egitera joateak eragin zuen». Gogorarazi
|
du
Ipar Euskal Herriko gazte anitz intsumisoak eta desertoreak izan zirela, eta baita Paueko prefetak Ipar Euskal Herriko soldaduei baimenak hartzeko debekua eman ziela ere. «Euskal Herrira itzultzean Nafarroara pasatzen ziren mendiz».
|
|
2023
|
|
|
barnealdeko gazteentzat etxebizitza baten beharra. Barnealde eremutik haratago, lan horrek planteatzen
|
du
Ipar Euskal Herri osoan gazteek etxebizitza baten eskuratzeko dituzten zailtasunak.
|
|
|
Koldo Tellitu Hegoaldeko Ikastolen Elkarteko lehendakariak, baldintza berezian antolatua izaitea eskertu du. Euskal Herri osoari deia zabaldu
|
du
Ipar Euskal Herriko ikastolen sustengatzeko plantan jarri den sustengu kanpainarekin bat egitea. Oroitarazi du ikastolek bide egin dutela, Xalbador Kanboko lehen kolegioaren sortzetik, Baionako Estitxu Robles, Larzabaleko Manex Erdozaintzi Etxart eta Ziburuko Piarres Larzabal kolegioak muntatu direla, pozik agertu da Senperen idekiko den bosgarren kolegioa eraikia izaitea.
|
|
|
Manua bideratu die Euskal Konfederazioak instituzioei: 2050erako euskaldunak %30 izatera eramango gaituen hizkuntza politika bat behar
|
du
Ipar Euskal Herriak. Gaur egun Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoan euskaldunak %20, 1 dira, diglosia bortitzean direnak, ofizialtasunaren babesik gabe, baina euskaraz bizitzeko borondate handiz dabiltzanak.
|
|
|
eta Euskarari trabarik ez! lelopean, manifestazioa eginen
|
du
Ipar Euskal Herriko euskalgintzak apirilaren 22an, Baionan. Zinezko hizkuntza politika bat martxan ematea eta herri mugimenduko eragileei baliabideak ematea eskatu dute, gaur goizean egin duten agerraldian.
|
|
|
Hori da inkesten «daturik positiboena», Kontseiluaren arabera. Hala ere, gogorarazi
|
du
Ipar Euskal Herrian, zehazki, joera bestelakoa dela: «Euskaldunen kopurua azken inkestatik doi bat emendatu bada ere, proportzioa apaldu eta apaldu ari da, galera prozesu nabarmenean».
|
|
|
Joseba Sarrionandiak idatzi eta Ruper Ordorikak kantatutako beldurra egia gordin bilakatzeko bidean doa, erremediorik gabe. VII. Inkesta Soziolinguistikoak erakutsi
|
du
Ipar Euskal Herrian galbidera doala euskara. Belaunaldi bakarrean, 1996tik 2023ra, 6,5 puntu gutxitu dira euskaldunak:
|
|
|
Hezkuntzaren alorrari heldu dio Garbiñe Petriati Behatokiaren teknikariak. Nabarmendu
|
du
Ipar Euskal Herrian emaitza positiboa izan duela baxo eta brebeta azterketak euskaraz eskatzeko dinamikak. Nafarroako Foru Erkidegoan, eremu mistoan eredua «bermatuta» egon arren, lerro berriak zabaltzeko zailtasunak aipatu ditu.
|
|
|
Baionan bildutako milaka jendeen indarrak aro berri bat irekiko duela espero
|
du
Ipar Euskal Herriko euskalgintzan. Peio Jorajuria (Azkaine, Lapurdi, 1979) Seaskako lehendakariak hartu du hitza Euskal Konfederazioaren izenean hizkuntza politikaren argi ilunak aletzeko.
|
|
|
Homofobiaren, Bifobiaren eta Transfobiaren Aurkako Nazioarteko Eguna kari, Les Bascos elkarteak oroitarazi
|
du
Ipar Euskal Herrian ere «LGTBI+ komunitatearen aurkako gorrotoak bere horretan irauten» duela. Maiatzaren 17ko elkarretaratzeaz gain hilabeteko programazioa ere antolatu dutela jakinarazi zuten atzo.
|
|
|
Miarritzen mila iruzur identifikatzeko gai izan badira, galdera sortzen
|
du
Ipar Euskal Herriko gainerako herrietako egoerari buruz. Angeluko Herriko Etxeak (Lapurdi) adierazi du «ez dutela baliabiderik» halako kontrolik egiteko:
|
|
|
Eta, egungo gizarte indibidualistak eguneroko arazoei aurre egiterakoan ekar dezaken bakardadean eta fatalismoan erori baino, kolektiboki indartsuak garela erakustea». Uste
|
du
Ipar Euskal Herrian «antolatzeko gaitasuna» lortu dela «ezagupen instituzionalik» ez dutelako: « [Horrek] bultzatu ditu herritarrak, bereziki abertzaleak, egiturak beren kabuz sortzera; botere publikoen bidez ez baitzen deus lortzen».
|
|
|
«Europako Batasunean lehen aldia da mugaz gaindiko arautegi bakarra egiten dela. Eder da, halere», goraipatu
|
du
Ipar Euskal Herriko ekoizleen izenean elkarrizketetan parte hartu duen Bixintxo Aphaulek. Gisa berean aritu da Unai Agirre, Euskal Sagardoa izeneko ekoizleen ordezkaria:
|
|
|
EEP Euskararen Erakunde Publikoarekin eta Frantziako Hezkuntza Ministerioarekin elkarlanean, Pirinio Atlantikoetako Departamenduak komunikazio kanpaina bat abiatu
|
du
Ipar Euskal Herriko kolegioetan sail elebiduna bultzatzeko. Euskara kolegioan izenburupean, bideo sorta bat eta liburuxka bat argitaratu dituzte, ikasleei eta gurasoei elebitasunaren onurak azaltzeko.
|
|
|
Euskarari trabarik ez! lelopean, manifestazioa egingo
|
du
Ipar Euskal Herriko gizarte eragile ugarik osatzen duten Euskal Konfederazioak apirilaren 22an, zapatuan. Arizmendi Ikastolak Baionara joateko autobusa antolatu du Debagoienetik.
|