|
2000
|
|
|
Bere sorreran, 1993an, La Semaine du Pays Basquek batez beste 3.500 eta 4.000ale saltzen
|
zituen
Ipar Euskal Herri osoan. 1997an, salmentak 7.967 aletara emendatuziren.
|
|
2006
|
|
|
Baiona eta Lapurdi bi jurisdikzio ezberdinduak ziren, eta bien arteko XIV. mendean, bakoitzaren jurisdikzio hedapena zuten hizpide347 Horretaz gain, 1399an, Ingalaterran arazo dinastikoak izan ziren,. Bi Arrosen Gerra?, alegia. Eta, egoera politiko zailak eragin handiak izan
|
zituen
Ipar Euskal Herri horretan: Baionak Rikardo II.aren alde egin zuen; Lapurdiko nobleek, berriz, bere lehengusuaren alde egin zuten, Henrike IV.a Lancasterkoaren alde.
|
|
2009
|
|
|
Batera plataformak euskal departamendua, euskararen ofizialtasuna, berezko unibertsitatea eta laborantza ganbera aldarrikatzen zituenean, bazirudien azken hori zela onduena. Frantziako Gobernuak aditu batzuk igorri
|
zituen
Ipar Euskal Herrira, laborantzaren beharrak aztertzeko. ELB sindikatuak bat egin zuen haiek idatzi analisiarekin.
|
|
2010
|
|
|
Baxok eta Coyos egileen ikerketaren helburu nagusia Ipar Euskal Herrian bizi diren etorkinek euskararekiko duten harremana, harekiko jokaerak eta sinesmenak aztertzea izan da, batik bat lan kuantitatiboa. 2006an 288.362 biztanle
|
zituen
Ipar Euskal Herriak eta 1999tik 2006a bitartean 14.665 biztanle irabazi zituen, batez ere etorkinei esker. Batetik, etorkin gehienek bertako bi hizkuntza nagusietako bat, frantsesa, badakite, ez aldiz euskara.
|
|
|
Debekuak, ordea, kontrako iritziak eta erreakzioak eragin
|
zituen
Ipar Euskal Herriko gizartean. 1977ko urriaren lehenean, esaterako, 3.500 lagunek manifestazio isila burutu zuten Baionako kaleetan.
|
|
|
ikasturtean, Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako 19 ikastolek, bi kolegiok eta lizeo batek osatzen zuten Seaska. Denera, 1.700 ikasle eta 140 langile biltzen
|
zituen
Ipar Euskal Herriko Ikastolen Elkarteak.
|
|
2013
|
|
|
GALek era guztietako atentatuak egin
|
zituen
Ipar Euskal Herrian hiru urtean. Uste duzu, benetan, Frantziak onartu ez balu aukera izango zutela erabateko askatasunez mugitzeko?
|
|
|
Iraileko bulego oharraren tituluak Frantzia hegoaldea zioen, eta berehalako ekintzak iragartzen
|
zituen
Ipar Euskal Herrian. «Iturri erabat seguruen bidez jakin da luze gabe indarkeria ekintzak egingo direla Frantzia hegoaldean.
|
|
|
1886an, eskola publikoak laikoen esku uztea erabaki zuten, eta handik bost urtera fraideak mutikoen eskoletatik kanpo ezarri zituzten, eta beste zenbait urtera serorak kanporatu zituzten nesken eskoletatik. Horri erantzunez, Elizak eskola libreak sortu
|
zituen
Ipar Euskal Herriko hainbat herritan, hala nola eskola pribatu eta giristinoak. Eskola orenetatik kanpo katixima egiteko aukera ere bazuten.
|
|
2014
|
|
|
Frantziako eztabaida politikoak ezagutu
|
zituen
Ipar Euskal Herriak, eta hango biztanle askok eskuineko indarrei eman zieten babesa. Egoera horretan, hegoaldetik iritsitako hainbat erbesteratuk harrera txarra izan zuten Atturriren ibarretan.
|
|
|
Gainera, anitzek ahaide edo lagunak bazituzten lana eta aterpea lortu ahal izateko, eta bestela itsasoa zeharkatu eta Ameriketara joaten ziren ihesi. Haatik, hautu hark kritikak eragiten
|
zituen
Ipar Euskal Herrian berean. Bistan denez, Frantziako estatuko ordezkariek, Mauleko suprefetak eta Paueko prefetak bereziki, guztiz gogor jo nahi zuten horren kontra, euskaldunei etxean egonaldia egiteko baimena ukatzeraino joanez.
|
|
2015
|
|
|
ETA erretiratzeko bidean izateak erraztu
|
zituen
Ipar Euskal Herriko indar abertzaleen arteko harremanak ere. Iparraldeko abertzaleek borroka armatuaren bukaera prozesu propioa bizi izan zuten.
|
|
|
Erabaki zehatzak ere hartu zituen hizkuntzaren osasuna sendotze aldera: beti ortografia bera erabiltzeko esaten zien bere lankide euskaldunei eta, gero ikusiko dugunez, berak zabaldu
|
zituen
Ipar Euskal Herriko ortografia aldakuntzak Hegoaldean. Horretaz gainera, Beterriko euskara giputzari eman zion lehentasuna, baina beste hiru eredu ere indartu zituen harekin batera:
|
|
|
–(...) Astekari honek hamabost pertsona darabiltza eta tokian tokiko korrespondentzia sare nahiko sendo batez, jada etekinak ateratzen ari da. (...) Bere sorreran, 1993an,(...) batez beste 3.500 eta 4.000 ale saltzen
|
zituen
Ipar Euskal Herri osoan. 1997an, salmentak 7.967 aletara emendatu ziren.
|
|
2016
|
|
|
Atzo udazkenean baino hautetsi batek gehiagok bozkatu zuen kontra, halere.Claude Olive auzapezak ez zuen ezkutatu kontrakotasuna. Hasieratik zerrendatu
|
zituen
Ipar Euskal Herriko elkargoa sortzeak lekarzkeen arazoak, eta ezetz bozkatzera deitu zituen hautetsiak. Aldekoei ere egin zien kritika:
|
|
2017
|
|
|
Horrela, 2014 eta 2015 urteetan hiru erakusketa ezberdin antolatu
|
zituen
Ipar Euskal Herrian, guztien artean jarraikortasun bat bilatuz. Proiektuari Mugak izena jarri zion, eta, hain zuzen, muga fisikoei eta psikikoei buruz urteetan egindako ikerketaren adierazpen grafikoa izan zen.
|
|
|
1942an Biarritzen aritu zen, hogeita bat urte besterik ez zituela, eta handik urtebetera sorterrira itzuli zen, lan bera egitera. Azkenik, 1944ko udan, Baionako seminariora itzuli zen teologia ikasteko asmoz. (1968ko Arantzazuko biltzarrean) Hegazkin pilotu ingelesari laguntzenAurretik, Espainiako Gerra Zibiletik ihes zenbiltzan euskaldunak ezagutu
|
zituen
Ipar Euskal Herrian, eta, beranduago, naziengandik ihesi zenbiltzan frantziarrak. Horietako batzuk berak ezkutatu zituen.
|
|
2020
|
|
|
Bere aldetik, frantses estatuak turismoaren ekonomiari ireki zizkion ateak eta 1965 eta 1975 artean, V. planoan buru belarri sartu zen. Hain justu, ostalaritza gaitasunaren presioak ondorio zuzenak izan
|
zituen
Ipar Euskal Herri osoan, bereziki herri txikietan. Eñaut Etxamendi horretaz baliatzen da errekurtso literario gisa Azken elurra eleberrian:
|
|
|
Eskualduna astekariak Baionan zuen egoitza, eta Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoako berriak ematen zituen, mundu zabaleko berriez gain. 1908tik aitzina, astean 7.000 ale banatzen
|
zituen
Ipar Euskal Herrian, barnealdean bereziki, eta hura zen Ipar Euskal Herriko astekari irakurriena (Bidegain 2012: 119).
|
|
2021
|
|
|
1851tik aurrera Antoine Abbadiek Lore Jokoak antolatu
|
zituen
Ipar Euskal Herrian, eta bertako prentsan urtero eman zen bertsoen moldera egiten zen lehiaketa idatziaren edo bat bateko lehiaketaren berri. Hori izan zen, berebat, euskal kulturgintza modernoaren lehen plataforma antolatua.
|
|
|
Aristizabalek 1978an zeharkatu zuen muga. Sei urte eman
|
zituen
Ipar Euskal herrian, 1984an atxilotu eta Baionan espetxeratu zuten arte. Hilabetera, kartzelatik irten zen unean bertan jendarmeek berriz ere hartu zuten atxilo, eta hilabeteko konfinamenduaren ostean, abuztuaren 2an, Panamara deportatu zuten.
|
|
|
Atentatu horrek, Hendayais koaren ondoan, kezkak areagotu
|
zituen
Ipar Euskal Herrian:
|
|
2022
|
|
|
Alerta laranja ezarri zuten atzo Ipar Euskal Herrian, uholde arriskuagatik. Eurite indartsuak izan ziren, eta euriak ur araztegiak gaindikatu
|
zituen
Ipar Euskal Herriko eremu askotan. Ondorioz, euriak ura kutsatu zuen, eta Lapurdiko hondartza guztiak itxi behar izan zituzten, prebentzioz.
|