|
2000
|
|
|
Atzean Eskolapioetako lorategiak ditugun bitartean eta ibaiaren beste aldean Zumardi Txikiaren berdegune luzea lagun dugula (honen atzean Santa Klara komentu eliza barrokoa dugu), berehala aurrean
|
dugun
ibai gaineko arku lerro luzeak gure arreta deituko du. Arkuok Zerkausia edo" Tinglado" izenez ezagutzen den azokarenak dira.
|
|
|
Eguerdiaren giro lasaia puskatzen zuen errainaren abestiak, eta baserriari hegaletik zihoakion ibai isilak festa bero batean aska  tzen
|
zituen
ibai hondoan zituen damu eta nahigabe guztiak. Egoera hark aitortu ezinezko grinak sortzen omen zizkion agureari.
|
|
2001
|
|
|
Laster genuen libre Mitxoleta zegoen oihan aldera eraman behar
|
gintuen
ibaia.
|
|
2002
|
|
|
Gizakumearen aurpegitik edo kolore ederretik, berriz, ez zaigu ezer gozatzekorik gorputzean sartzen, irudi xumeak besterik; itxaropen errukarriak sarritan aireari osten dizkionak. Ametsetan edan nahi duen eta gorputzaren sugarra itzungi diezaiokeen urik aurkitzen ez duen, baizik iturrien simulakroetara oldartzen eta edan nahi
|
duen
ibai nahasiaren erdian alferrik tematzen eta egarritzen den egartia bezala, halaxe engainatzen ditu simulakroekinVenusek maitaleak, eta ez begiak ase daitezke gorputzak aurrez ikusten, ez eskuek, gorputz guztian zehar deslai eta zalantzan dabiltzanek, erauz dezakete lohadar samurren ezer. Gero, lohadar trabatuetan adin loreaz gozatzen dihardutela, gorputzek atsegina bidean somatzen eta Venus emakumearen soroa ereiten ari dela, gorputzak irrikaz estutzen eta ahoko listuak batzen dituzte eta elkar arnasten dute, hortzak ezpainetan hertsatuz; alferrik, ezin baitute handik ezer erauzi ez bestearen gorputzean sartu eta harenarekin bat egin; horixe nahi dutela eta horretantxe dihardutela baitirudi:
|
|
2003
|
|
|
Izan ere, Klimaren Modelo Globalak deritzanak (GCM, Global ClimateModels) orain hainbat urte hasi ziren erabiltzen, baina horiek duten lan eskalazabalegia da, hartzen duten lurralde zabalaren sare laukia oso handia izanda (500 x500 km, sarri askotan). Zer esanik ez, zabalera horrekin modelook ezin
|
dute
ibai arro txikietan (5000 km2 baino txikiagoak, kasuan) aurreikuspenak egiteko moduko informazio egokirik eman; eskala kontua. Hori horrela, beste teknika batzukgaratu behar izan dira behealde horretan erabiltzeko aproposagoak.
|
|
|
Aldez aurretik, Ministroen Kontseiluak Gaztela eta Leongo Batzarrari eskatu zion hura indargabetzeko, nahiz eta onartu Autonomia Estatutuan bertan jasotako Autonomia Erkidego honen berezko eskumenen babesean eman zela. Gobernuaren interesak ordezkatzen zituen Estatuko abokatuak uste
|
zuen
ibaiko karramarro bizia salerosteko ezartzen zen debekua neurriz kanpokoa zela. Lehenik eta behin, espezie horren ale guztiei eragiten zielako, eta ez bakarrik afanomikosia duten karramarroei, modu frogatuan edo susmoa dagoenean.
|
|
2005
|
|
|
Bi sunpur hertsiz osatu zubitik trebeskatu
|
zuen
ibaia. Aita eta zaldiak uretatik pasatu ziren.
|
|
|
Itsasbeherak agerian utziak
|
zituen
ibaiaren erraiak, basatza gris ilun ura, zerriaren hesteak hil berritan. Kiratsa zetorren arrotik, paperolaren gernu karmina fonderiaren berotasun itogarriari gain hartuz.
|
|
2006
|
|
|
01.22.46 Ze izen
|
du
ibai honek?
|
|
|
Lurralde hau igaro ondoren, Gaskoniako lurra dator, ogi zuri eta ardo beltz bikain ugarikoa, baso eta zelaiez eta ur oneko iturriak
|
dituzten
ibaiez ondo hornitua. Gaskoiak hitzontzi, berritsu, isekari, lizun, mozkorti, jatun, txarto jantziak eta bitxi gabekoak dira, gerrara ohituak ordea, baina behartsuekin abegitsuak oso.
|
|
|
–Bai. Baina orain ostera bat egin nahi
|
dut
ibai ondotik, mesedez.
|
|
2007
|
|
|
Darwin eta Haeckel ekin arrazismoa indarrean ari da nahinon altxatzen, politikan eta gizartean ez ezik, giza zientzietan ere. Alemania, berriz, ez da behiala Frantziak edozein momentutan inbaditu ahal
|
zuen
ibaiaz bestaldeko jaurgotxo pila, baizik, batu eta, Kaiser Napoleon inbasorearen iloba Napoleon III.a berak dizu Verdunen preso atxilotu, eta Paris kanoikatu eta umiliatu. Berlinen esertzen da orain Kaiserra.
|
|
2008
|
|
|
Ibaian larbak egotea behar du, beraz, bizitzeko. Egotea bakarrik ez; muturluzea ez da oso harrapari trebea, eta, horregatik, behar bezala elikatzeko, ezinbestekoa
|
du
ibaiak harrapakin ugari eta askotarikoak izatea. Eta ibai batek ornogabe aniztasun handia izateko, ezinbestekoa da egoera ekologiko ona izatea, hau da, gizakiaren esku hartzetik kanpo egotea.
|
|
|
Gaur egun oso zaila da gizakiaren esku hartzerik ez
|
duen
ibai tarte bat aurkitzea. Berez dituzten malda handiengatik, iturburuak bereziki interesgarriak zaizkigu energia hidroelektrikoa sortzeko.
|
|
|
Uretan pilatzen diren zuhaitz, enbor, sustrai eta adarrek sedimentuekin, bizidunekin eta urarekin bat egiten dute, eta elkarri eragiten diote. Egitura horien kontra gero eta materia gehiago pilatzen joaten da, presa egonkorrak sortuz, eta horiek eragin handia
|
dute
ibai ekosistemen egitura eta funtzionamenduan.
|
|
|
Alde batetik, errekako espezieen populazioak ez daude oso egoera onean, ez arrainak, ez eta mehatxatutako ur satorrak edo bisoi europarrak ere. Susmoa
|
dute
ibai habitata ez dagoela behar bezain ondo. Bestalde, Añarbeko urtegira sedimentu eta orbel pila handiak sartzen dira, urtero tona asko, eta horrek kalte egin diezaioke uraren kalitateari epe luzera.
|
|
|
gure beharretarako ura naturaren ziklotik ateratzen dugu eta horrek ere kostua du. Ibaiaren iturburuan biltzen dugun urak ez
|
du
ibaian behera egiten; agorraldietan ibai horrek estres hidriko handia izango du nahiz eta usatutako ura araztuta ibilguan beherago itzultzen badiogu, itzultzen diogunean. Esaterako, Donostian edaten dugun ura Urumearen goi ibilguko arroetako batean biltzen da, Añarben.
|
|
2009
|
|
|
–Eta nora eraman nahi
|
duzu
Ibai gaixoa? –Paula pozik zegoen eta nire atzetik ibili zen luzaroan, informazioa atera nahian; nik ahal nuen gutxiena kontatu nion.
|
|
|
Chao Phraya and Mekong ibaietan bizi den Pangasius sanitwongsei galtzeko zorian dauden espezieen artean sailkatu dute. Bizitoki
|
dituen
ibaietan presak egin dituzte, eta haren arrantza ere intentsiboa izan da.
|
|
|
Dena dela, negozioarekin diru gehiegi irabazi ez, eta astean hirutan, arratsaldez gehienetan, igeriketako begirale jarduten zuen Santafé barrutiko kiroldegian. Ireneren antzera, Morasà ¡ nek ere zirrikitu bat behar
|
zuen
ibaiko sunda eta klorotan blaitutako igerilekuko giro pisua ahazteko. Poesia zuen gogoko, bereziki Horacio, Kavafis, Keats, Juan Gelman eta EspÃndola.
|
|
|
" Kare kloruroa eta azido karbonikoa ez direla aski... greda ere bota behar
|
dutela
ibaira!"
|
|
2010
|
|
|
Sei gazteen taldeak, atxilotuta dauden gida baten eta ontzi-zain baten laguntzarekin, istripua izan zuen Tanchachin ibaia zeharkatzen saiatu zirenean, izan ere, eguraldi txarragatik indar handia
|
zuen
ibaiak.
|
|
|
1893ko uztailean zabaldu zen, Portugalete eta Getxo lotzeko helburu argiarekin. Zubiak bi herri hauen arteko komunikazioa hobetzea ahalbidetu zuen, Europako trafikorik handienetako
|
zuen
ibaian nabigazioa oztopatu gabe.
|
|
2011
|
|
|
Gauza bat eta bestea, bazkaltzeko ordua heldu zen eta Annak saltxitxa bat erosi zuen dendaren aldamenean zegoen kaleko postu batean. Eguraldi ona egiten zuenean, taberna batean jan beharrean nahiago
|
zuen
ibai ondoko parke batera joan eta Moldavari begira lasai asko bazkaldu. Eta halaxe egin zuen egun horretan ere.
|
|
|
Kamioi gidariek ere bazekiten hainbat buelta egin behar
|
zituztela
ibaira, sarjentu batek eta aginduak telefonoz jasotzen zituen teniente batek lagunduta. Eta azkenik, aurreko astean agindu zidan bezalaxe, Balber jenerala azaldu zen autoan, azkena esan zitekeen.
|
|
|
Azken kamioiaren zain egon nintzen. Zubiak oso gaizki zeuden eta kostata pasa
|
genuen
ibaia kamioiekin, baina, azkenean, argitu aurretik iritsi ginen bidegurutzera. Bartzelonara jarraitu genuen presarik gabe, bi kamioitan utzi zuten janaria hartu baikenuen eta egun batzuetarako bagenuen jatekoa.
|
|
2012
|
|
|
Gipuzkoako Foru Aldundia Reynoutria japonica landare inbaditzailea kentzeko lanean ari da Urola ibaian, Azkoitia Zumaiako Oikia auzoa artean. Jon Zulaika proiektuaren zuzendariak jakinarazi du landare honek" izugarrizko kalteak" eragin ohi
|
dituela
ibai ertzean. " Ekologikoki landare honek eragin izugarria du, baita ekonomikoki ere.
|
|
|
Gipuzkoako Foru Aldundia Reynoutria japonica landare inbaditzailea kentzeko lanean ari da Urola ibaian, Azkoitia Zumaiako Oikia auzoa artean. Jon Zulaika proiektuaren zuzendariak jakinarazi du landare honek" izugarrizko kalteak" eragin ohi
|
dituela
ibai ertzean. " Ekologikoki landare honek eragin izugarria du, baita ekonomikoki ere.
|
|
|
Moureren helbidea idatzia zuen papera atera zuen sakelatik. Ez zuen karrika hura ezagutzen, baina ideia
|
zuen
ibaien izenak zeramatzaten karrika haiek...
|
|
|
hasten den paragrafoa, L. Etoile n idatzia ageri den moduan, honelaxe egon zitekeen irudikatua idazlearen buruan: . Zentzurik ez du pentsatzeak, hilketa, baldin eta hil bazuten, hiltzaileek gauerdia baino lehenago gorpua ibaira jaurtitzeko aukera izateko bezain goiz egin zela; zentzurik ez du, diogu guk, hori guztia suposatzeak, eta aldi berean ez du zentzurik (guk horixe uste baitugu) gorpua gauerdiaren ondorena arte ez
|
zutela
ibaira jaurti suposatzeak?, berez aski esaldi ilogikoa, baina ez da ordea idatzirik dagoena bezain barregarria.
|
|
|
Andrewk eta biek ordubeteko bidaia
|
dute
ibaian gora, Hampapak uharteraino. Basoaren erdian dago Chaneek animalientzat sortutako babeslekua.
|
|
|
Erregionalistek urrezko aukeraeduki zuten euren planteamenduak praktikan jartzeko Tennessee Valley Autorithymartxan jarri zenean: izen hori
|
duen
ibai arro osoa hartzen zuen bere kontrolpeanautoritate autonomo horrek, eta, helburua, landa eskualdea bere osotasunean etaera harmoniatsuan garatzea zen (Friedmann eta Weaver, 1981: 33).
|
|
|
Erregionalistek urrezko aukeraeduki zuten euren planteamenduak praktikan jartzeko Tennessee Valley Autorithymartxan jarri zenean: izen hori
|
duen
ibai arro osoa hartzen zuen bere kontrolpeanautoritate autonomo horrek, eta, helburua, landa eskualdea bere osotasunean etaera harmoniatsuan garatzea zen (Friedmann eta Weaver, 1981: 33).
|
|
|
Ingurumen Hezkuntzako eta Ibaietako Boluntariotzako Programa Ibaiak Lehengoratzeko Estrategia Nazionalaren zati bat da, eta Espainiako ibaien egoera hobetzen eta uholde arriskuak murrizten laguntzea du helburu. Bestalde, Ingurumen Hezkuntzaren eta Boluntarioen Planak gizartea inplikatu nahi
|
du
ibaiaren kontserbazioan eta hobekuntzan. 2006an hasi zirenetik, 150.000 boluntariok baino gehiagok hartu dute parte.
|
|
|
Oroitzapena konjuratu nahi nuke, gehitu zuen ahotsa apalduz, urduri?. Berriro ikusi nahi
|
dut
ibaia. Beharbada horrela gaindituko dut urari diodan beldurra.
|
|
|
Lalande Biranek, bere aldetik, Force Publiqueren satisfazioa azpimarratu zuen. Ia hiru egun oso pasa
|
zituztela
ibaian gora eta behera, eta ez zela izan errebeldeen aztarrenik. Europako katolikoak eta Leopoldo II.aren manupekoak lasai egon zitezkeen.
|
|
|
Festa antolatu duten apartamentua, lehen begiratu du planoan, kalezuloaren beste aldean, bi ezkaratz urrutirago dago. Ez
|
du
ibairako ikusmirarik izango, baina ezagutzen ditu, kanpotik, horko etxebizitzak, gauetan leiho saretak zabal zabalik utzita ez baitira bidazti begiluzeen jelosiak pizteko lotsa izaten hamaseigarreneko burgeoisak. Ekaitz egunetan itxiko dituzte, soilik.
|
|
|
" Baiona gune gotortua da, artilleriaz ongi hornitua eta harresi biziki lodiez inguratua. Gune zenbaitetan, intak ere badira.(...) Legoa erdi bat bada ozeanoaren eta hiriaren artean baina itsasontziek hiru oren behar
|
dute
ibaian gora jiteko;(...) La Lande deitzen den ibaia ez da hirian sartzen, baizik eta harresietarik hara iragaten. Hiria, La Nive izeneko beste ibai batek zeharkatzen du eta hiritik ateratzean La Lande ibaian sartzen da(...).
|
|
2013
|
|
|
Bidasoa ibaiertzetik joan gara, eta alboan izango dugu bidaia osoan zehar. Erratzun
|
du
ibaiak iturburua, Xorroxinen, Izpegi eta Iztauz ubideen uztartzetik; Oronoz Mugairira arte Baztan izena hartzen du eta Doneztebetik Txingudiko Badian itsasoratu arte berriz, Bidasoa. Ibaiko ur lasterrak aprobetxatuz, piraguarekin entrenatzen ikusi ditugu Donostiako eta Irungo arraun elkarteak.
|
|
|
Tiro arrastoak omen dauzka gorputz osoan. Katia Vernikobak hizketan jarraitzen zuen oharturik tsarina isilik zegoela?. Azkazalak jelaren barruan zeuzkan sartuta, horrek esan nahi du artean bizirik zegoela bota
|
zutela
ibaira eta jelatik ateratzen saiatu zela. Mugitu egin zela ur jelatuetan, baina, tamalez, ez zuen lortu ateratzea.
|
|
|
Darcy Gardiner jaunarekin izana zen tarte batean, eta, familiako damak goiz horretan Georgianari ikusi bat egitera joatekotan zirela jakitean, Elizabethen osaba etxeko beste bizpahiru zaldunekin utzia
|
zuen
ibaian lanpeturik. Gizona agertu zeneko, Elizabethek guztiz lasai egotea eta batere ez lotsatzea erabaki zuen zentzu handiz; oso erabaki komenigarria, baina ez, apika, oso erraz betetzekoa, Elizabethek berehala ikusi baitzuen talde guztia bien aurkako susmotan zegoela eta, Darcy lehenengoz sartu zenean, ozta ozta egon zela gizonaren jokaera zaindu ez zuen begirik.
|
|
|
Estaltzea egiteko arrazoi nagusia hiri antolaketarako espazio gehiago irabaztea. Tartean ur gutxi eta kutsatua
|
zuen
ibaiak sortzen zituen saneamendu arazoak eta arazo higienikoak eta antiestetikoak saihestea ere izan zen. Baina, esan bezala, ez zen ideia berria, udalak espazioa irabazteko gerran aurretik jada hiru zati estali baitzituen.
|
|
|
Gerraosteko proiektu berriarekin, hiritik pasatzen zen 2.580 metroko luzera
|
zuen
ibai osoa estali eta bideratu nahi zen119 Eibarren txikizioarekin ordura arte burutzerik ez zegoen lana egiteko aukera ematen baitzuen. Baina gerraosteko egoera eta lanaren dimentsioak zirela-eta, pixkanaka eta beharren arabera egingo zen proiektu orokorra prestatu zuen Félix Calderón ingeniariak 1941eko urtarrilean (22 ird.). Estaltze eta bideratze lanekin batera, ibaian bukatzen zen estolderia eta kolektore sistema berreraiki eta hobetuko lirateke.
|
|
|
Urteak aurrera joan ahala, hiria zeharkatzen eta Ego ibaian bukatzen ziren zenbait ubide (Matsaria, Txonta) arrazoi berdinengatik estaltzea beharrezkotzat jo zen121 Baita, ziurrenik arazo ekonomikoen ondorioz, oso astiro zihoan122eta hiriaren handitze beharrekin bat ez zetorren Ego ibaiaren estaltzearekin jarraitzea ere. Izan ere, etengabeko hazkundeak eraginda, ibaia gero eta osasungaitzagoa eta desatseginagoa baitzen, ur gutxi
|
zuen
ibaira isurtzen ziren hondakinak eta detritusak zirela eta123 Horregatik 1955ean Eibarko Udalak Estatuari estaltzea bukatzeko eskatu zion, eta 1956an Alfonso Caballero de Rodas Colmeiro eta Félix Calderón ingeniariek proiektua egin eta 1959 bitartean burutu zuten124 Estaltze eta bideratze lanekin batera, estolderia eta ur hornikuntza ere egin zuten.
|
|
|
Hala eman zuen ama izateko urratsa Nerea Petrirena sunbildarrak. 36 urte ditu eta ezkongabea da, eta 2011 hondarretik berekin
|
du
Ibai Arsen semea, sortzez errusiarra. Nuevo Futuro Elkartearen bidez egin zuen adopzioa.
|
|
|
Arratsaldeko hirurak aldean, indioek Rivera kapitainaren eta haren taldearen hilketa burutua
|
zutenean
ibaiaren beste aldean, Aita Barreneche hilzorian zeuden azkenekoei elizakoak emanda etorri, eta hala esan zigun, gutako bakoitzak ahal zuen bezala ihes egiten saiatu behar zuela. Bere brebiarioa eta gurutzea hartu eta Aita Garcesekin, emakumeekin eta beste jende guztiarekin kokalekutik alde egin zuen, atzean utzirik betiko La Purisima Concepcion misio berria eta bere ondasun guztiak.
|
|
2014
|
|
|
Ondoren, nork bere etxerako bidea hartu du. Bukaerarik ez
|
duen
ibai eta erreka itxura hartu du itsasoak.
|
|
|
Gainera, Fernandezek oroitarazi nahi
|
du
ibaietan eta haranetan zer nolako ondorioak eragin dituzten eraiki diren 1.231 presa handiek: Espainia da biztanle bakoitzeko presa gehien duen herrialdea munduan.
|
|
|
Espainiak 700 eta 800 araztegi inguru behar
|
ditu
ibaietako uraren kalitatea ez dadin izan orain bezain txarra, Europako Batzordeak dioenez.
|
|
|
Errazago zeharkatu zuten bigarren ur adar hori. Zurrunbilorik ez zegoen horretan, baina ur lasterra oso oso azkarra zen eta, kibitka eskuineko aldera iritsi zenerako, beste bost versta eginak
|
zituzten
ibaian behera. Urak hamaika verstaz eraman zituen herrestan, guztira.
|
|
|
Ezin
|
duzu
ibai bat bi aldiz zeharkatu.
|
|
2015
|
|
|
Neuk ematen diot forma eta itxura, nahierara dut janzten eta eranzten, paseatzera irteten naiz berarekin, txorta jotzen diot goxo goxo, neure onetik ateratzen nau batzuetan. Poesia, lagunok, barne langintza erraldoia da, Babel izugarri bat, amaierarik ez
|
duen
ibai jori bat, edo Machadok esan zuen bezala poesia ingude bat da, etenik gabe eginkizun espiritualean diharduena?
|
|
|
Miskaton: Gesaldondoko basoetan sorburua
|
zuen
ibaia. Arkam hiritik (edo lakuetatik) pasatu ondotik, Itsaso Horian isurtzen ditu urak.
|
|
|
Kontuan izan, esaten dudan hau ez dela lipar bat ere esan litekeenarekin konparatuz; ikuste era hau eta Jainkoak arimari egiten dion mesedea aditzera emateko beharrezkoa dena bakarrik dago esana; baina ezin esan dezaket Jaunak bere sekretu eta handitasunak aditzera ematen dituenean sentitzen dena, hemen atsegintzat hartzen direnen hain gainetik den atsegina, non arrazoiz gorrotarazten baitizkio bizitzako atseginak, guztiak batera simaurra besterik ez direnak. Higuingarri da konparatzeko hona ekartzea ere, amaierarik gabe haietaz gozatzeko izan arren, eta Jaunak ematen dituen beste horietakoa guretzat prest
|
duen
ibai handi joritik tantatxo bat besterik izan ez arren.
|
|
|
Jakinaraz biezat nola dagoen berori eta nola dauden gainerako guztiak, eta eman nire goraintziak, oso atsegin bainuke hangoez eta hemengoez gozatu ahal izatea. Uste dut enbarazu gutxiago izango dudala, eta ermita bat
|
dut
ibaia ikusten dela, eta baita lo egiten dudan lekua ere, horrela ohean natzala hartaz goza dezaket, eta hori atsegin handia da niretzat. Ohi baino hobeki nago gaur.
|
|
|
Itsaso tropikala, koralak ur azpian, gaur egun harrobia marmol gorria eskalatzeko leku paregabea.Zeharkatzen
|
duen
ibaiaren hondoan basaltozko harritzarrak, sumendiaren aztarnak.Zazpi hektareako lur muino harresitua, duela 2500 urtekoa, eta bertan: fibula, errota, zeramika zatiak… hor bizi izan zirenen arrastoak.
|
|
|
—Lotu eta harrien pare bota
|
dituzte
ibaira.
|
|
|
Estigiaren bestaldera eraman zitzan. Txanponik gabeko arimek betiko zain egon behar
|
zuten
ibai bazterrean edo, bestela, saiatu sartzen atzeko ate batetik, horretarako Hermes engainatu beharra bazegoen ere. Ez zen bidai erraza, Estigiaren bestaldean Cerbero izeneko hiru burudun txakurra baitzegoen arrotzak uxatzeko edota arima iheslariak atzemateko[...].
|
|
|
– Bederatzietan geratu naiz lagunekin –bota
|
du
Ibaik, komikia amaitu duenean.
|
|
|
Gure birraitatxi Martin OXALDE, Buenos Airesko lurraldean finkatu zen eta hemen bizi gira bere ondoko batzu. Hemen
|
baditugu
ibai oso zabal bat eta zelai mugagabea.
|
|
2016
|
|
|
Diskurtsoen gaia aztergai
|
du
Ibai Iztueta pentsalariak ere; Cultura vasca vs Euskal kultura liburua argitaratua du. Berdintasuna hartu du argudiotzat hark ere:
|
|
|
ura
|
zuen
ibaia; leihoz jositako eraikin pilo izugarriak ere bazituen, triki traka eta dardara betean
|
|
|
Uste
|
du
ibaian gora badela jendea lagundu dezakeena.
|
|
|
A320 bat
|
du
ibaira erortzear.
|
|
|
Hegazkin bat
|
dugu
ibaiaren Iparraldean.
|
|
|
Uste
|
dut
ibaian Ongi zaude?
|
|
2017
|
|
|
" Azken urteotan, munduko hamaika txokotako arrainak ekarri dituzte arrantzaleek gure ibaietara, gero arrainok harrapatzeko asmoz; Nafarroako Gobernua ez da deus egiten ari horren inguruan, eta arrantzaleek uste
|
dute
ibaien jabe direla", salatu du Gurelurrek. Ekologistek argi dute ubarroi handiak ez direla amuarrainen gainbeheraren erantzule.
|
|
|
Amildegi eta leizeak gainditu zituzten. Arratsalde batean hondoa harrizkoa ez
|
zuen
ibaiaren ertzera heldu ziren: ur ilun geldoak zituen.
|
|
|
Ezin diat sinetsi! Eta noiz jaitsi behar
|
duzue
ibaia?
|
|
|
Eta beste kontu korapilatsuago bat: esango diadan hau ez
|
duk
ibaiaren aparra bezain nabarmena, uste bat, bidaian tarteka burura, eta ametsetan amesgaiztoz jantzita agertu zaidan ustea besterik ez duk, baina uste horretan arrisku berria antzematen diat garbiki.
|
|
|
Dena dela ez diot nik Natalie bezalako marizikin bati musurik eman Murrua itzalean sartu zen, eta gero nire itzala, ederki engainatu nuen berriro. Ahaztua
|
nuen
ibaia errepidearekin batera okertzen zela. Murru gainera igo nintzen.
|
|
|
Nores et al. ek (1992) egindako habitataren analisiak muturluzeak ubide estuak (1m bainaestuagoak eta ur gutxikoak) saihesten dituela frogatu zuen. Nahiago
|
ditu
ibai handiagoak, baina 70 cmbaina sakonagoak diren ubideak ere saihestu egiten ditu. Horrez gain, ur kutsatuak ere saihestendituela frogatu zuen Santamariak (1995), nahiz eta kutsadura maila baxuak jasateko gaitasuna izan.Muturluzearen habitatean nagusiago izaten dira substratu lodiak (bereziki uharri eta harritzarrak) finakbaino eta nekez behatzerik izango da buztinak nagusi diren guneetan.
|
|
|
Makineriaren eta tximinia garaien hiria zen, zeinetarik ke zirimolak luzatzen eta luzatzen baitziren jario betierekoan, sekula etenik gabeko arrastoan. Kanal beltz bat igarotzen zen hiritik, eta kiratsa zerion purpuraz tindatutako ura
|
zuen
ibaia; leihoz jositako eraikin pilo izugarriak ere bazituen, triki traka eta dardara betean egun osoan, eta lurrun makinaren pistoia lan monotonoan gora eta behera, eromen malenkoniatsuak eragindako elefante baten burua bailitzan. Kale zabalak zituen, oso elkarren antzekoak, eta kale estu asko are elkarren antzekoagoak, oso elkarren antzekoak ziren pertsonen bizileku baitziren; ordu berean sartu irteten zirenenak, soinu bera eginez zoru berberetan, lan bera egitera zihoazenenak, zeinentzat egun bakoitza bezperakoaren eta biharamunekoaren berdina baitzen, eta urte bakoitza aurrekoaren eta hurrengoaren erreplika.
|
|
|
Bere esanetan, Europako lege batek eskatzen du oztopo horiek kentzeko eta arrainak ibaian gora joan ahal izateko egokitzapenak egiteko. " Presa batek eragina
|
du
ibaiaren berezko portaeran, besteak beste, arrainen migrazio mugimenduak oztopatzen ditu, eta, gainera, arrainek zailtasunak izaten dituzte ugalketarako leku egokietara iristeko. Hori dela eta, irtenbideak aurkitu behar dira, ur ekosistemarekin eta egungo legediarekin bateragarriak direnak.
|
|
|
Haltzaren itzalpetik ihes egin behar dute, itzalean ez zuketen eta hazterik izango. Hegaxkak
|
dituzte
ibaian behera igerian joateko. Erreka bazter eguzkitsuren bat aurkitu orduko botatzen dituzte zainak eta haltza berria ernetzen da.
|
|
|
Gora joan behar
|
dut
ibaia aurkitzeko.
|
|
|
Itsasuko Evasion 64 aisialdi gunetik Kanboko ur onetaraino eta Baionan, Aviron Bayonnais arraun gunetik Antsoteko zelaiaraino. Jaz 200 bolondresek bi tona hondakin ateratu
|
zituzten
ibaitik eta erreka bazterretatik. Aurten ere saldoan igurikatuak dira bolondresak.
|
|
2018
|
|
|
Ahaztu baino, inoiz ez gara jabetu haren balioaz. Gure garaian, ez genuen kultura ekologikorik, baina harreman estuagoa
|
genuen
ibaiarekin, gure jolaslekua zelako hura. Hala ere, gertuko gauzak ez ditugu preziatzen, beti gertatu ohi den bezala.
|
|
|
Gaur arratsaldez eta bihar egun osoz, Ibai arteko merkatariek euren produktuak aterako dituzte kalera, beste behin. Elkarteko zuzendaritzak ekintzetan parte hartzera animatu nahi
|
ditu
Ibai arteko kide ez diren dendari guztiak
|
|
|
Argaren ibai parkea, ingurune natural garrantzitsuari garrantzi handiagoa ematen diona eta, aldi berean, Iruñeko iparraldeko auzoak eta eskualdeko herri asko lotzeko balio duena. Aratzuritik hasi eta Soraureneraino hainbat kilometrotako ibilbidea
|
du
ibaiak alboan.
|
|
|
12 Mikel Zabalza gazte euskalduna, autobus gidaria zen Donostian; Guardia Zibilak atxilogu zuen 1985eko neguan, eta torturatu, aste batzuez desagertua egon, eta Bidasoa ibaian aurkitu zuten itota. Peritu inkestak erakutsi zuen" bainera" deritzan tortura egiten zioten bitartean ito zela eta hil ondoren bota
|
zutela
ibaira.
|
|
|
Ez dakit orain bere joana gerarazi nahi
|
duen
ibai baten antzera dabilen norbaiten intentzioa islatzen ote duen nire idatziak. Irudi eta alderaketa horiek ezagutzen ditugu jada eta klixe soilak izan daitezke.
|
|
|
18 Kubako poeta eta Nueva Trova ren abeslaria, munduko iraultzaile guztiez maitatua eta miretsia. gabe honela jarraitu ala zutitu egingo naizen". Desengainatzen zaitu honela ikusteak, jakina, zuk duela hogeita hamabost urte ezagutu ninduzulako, miresten zenuenean urrats arriskutsuetatik irteteko nire argitasuna, beste zirkunstantzia batzuen artean, eta bat batean" bere joana geratu nahi
|
duen
ibaia" bezala aurkitzen nauzu, edo hori iruditzen zaizu, niretzat hurrengo pausua herrira itzultzea delako. Eta iruditzen zaizu nire idatziak, edo eman nahi diodan bukaera moduak, abiatutako prozesu nekagarriari amaiera emateko gogoa salatzen duela, prozesua orgasmorik gabe, nirvanarik gabe eta plazerik gabe bere azken propioraino eramateari uko egiten diodalako.
|
|
|
Bidaiariak ez
|
du
ibai bat baizik zeharkatu eta natura itxuraz aldatu da; aurpegiz, gizona. Ikuskizun berri batek haren jakin mina pizten du eta haren irudimen amets egileak ilusio poetikoak onartzen baditu, pentsatzen du urruneko zeru peko lur ikertugabe batera eramanik izan dela, populu ezezagun baten erdian.
|
|
|
Bai, etxola bat daukate mendian, bistak
|
dituzte
ibaira.
|
|
2019
|
|
|
Adibidez, barrura egiten du maiz hegaletatik abiatuta, lerro arteko jokoa bizitu eta sormen lanetan laguntzeko. Alde horretatik ere
|
badu
Ibairen antza, Jonyrekin duen konexioarekin gertatzen den bezala. Bilbotarrak gol ugari sartu zituen hegaleko espainiarrarekin batera, eta berdin ari da Inui.
|
|
|
Hosto, adaxka zein enborren pilaketetanornogabe zatitzaile gehiago agertzen dira, eta badirudi hauek muturluzearen gustukoak direla.Leitzaranen ordea zailagoa da materia organiko pilaketak topatzea. Bertan, jarduerahidroelektrikoaren eraginezko etenik gabeko emari aldaketek ez
|
dute
ibaiaren dinamika naturalaerrespetatzen eta horrek zaildu egiten du ibaiaren heterogeneotasuna mantentzea. Elamanmuturluzeek jarrera selektiboagoa azaltzen zutela esan genezake, dietan pisu handia baitzutenmateria organikoari loturiko ornogabe horiek.
|
|
|
Dieta hautespena aldiz aldakorra da ibaien egoeraekologikoaren arabera: jarrera selektiboagoa aurkezten du materia organiko lodia pilatzekogaitasun handiago
|
duen
ibaian, bertan agertzen diren ornogabeak hautetsiz, eta oportunistagoaordea egoera latzagoetan. Leitzaranen, zentral hidroelektrikoetako giza-jardueraren eraginezemaria artifizialki alteratzeak ibaien erregimen naturala aldatu eta habitat baldintzak osoaldakorrak izatea dakar, bertako bizitza zailduz.
|
|
|
–Berak bota
|
zintuen
ibaira, bertan ito zintezen, eta berak akabatuko zintuzkeen hemen bertan, zuk aurrea hartu izan ezean, gaineratu zuen Nadiak.
|
|
2020
|
|
|
Jerry gaztea duda mudatan zegoen. Spillanek kablez pasa nahi
|
zuen
ibaia, baina Jerryk ez zuen halako arriskutan sartu nahi aitaren faltan, zeren kable hura ez baitzen sekula jendea pasatzeko erabili. Gainera, aspaldi hartan erabili gabe zegoen.
|
|
|
Haizea txistuka eta uluka zebilen bagoneta astinduz, eta orduan ulertu zuen hobeki Spillane jaun andreen aldartea nolakoa zatekeen. Pentsamendu honek adore berria eman zion eta inolako okerrik gabe pasa
|
zuen
ibaia, Dragoi Horiko kabletik, haize boladarik gogorrenean.
|
|
|
Bidean, soro zabal bat ia itsumustuan gurutzatu, eta, kanaberadi mardul batera iritsita, zeharkatu, adarrak begietan sartzea saihesteko ahaleginean bi besoak zabalduta. Hor behar
|
du
ibaiak. Kopeta argiak baieztatu du baietz, hor dagoela.
|
|
|
Herritarrek saltoki txikiei eskaintzen dieten laguntza saritu nahi
|
du
Ibai Artek. Hori dela eta, urriaren 3an egingo duten Hauspo Eguneko kontzertuetarako doako sarrerak erreserbatzeko aukera jarri dute dagoeneko elkartearen webgunean.
|
|
|
Medikuak ibaiez osatutako sistema artifizial bat eraiki zuen etxean, ur lasterreko eta ur geldoko tarteak zituena, eta benetako ibaien izenak jarri zizkien. Laurentiusek malenkoniak jotako gaixo asko sendatu zituen, eta, zahartzarora iritsi zenean, zenbait medikuri saldu zizkien etxean
|
zituen
ibaiak.
|
|
|
Mediku horiek egindako ikerketei esker, asko garatu zen malenkonia sendatzeko ibaien farmakopea, eta konturatu ziren malenkoniak jotako gaixo batzuek ez zutela ibaietako urik behar, aski
|
zutela
ibaiaren xuxurla sendatzeko. Eskari handia zela eta, ibaien xuxurlaren imitagailuak asmatu zituzten, eta, pixkana pixkana benetako ibaiak erabiltzeari utzi, haien ordez, imitagailuak erabiltzeko malenkonia sendatzearren.
|
|
|
Gerraostean, 1950ean, itxi zuten. Gaur iduri
|
luke
ibaian urperatu zela poxpolo lantegia, ez baita geratzen haren aztarnarik, Dunboa auzoan oraindik zutik dagoen tximinia izan ezik.
|
|
|
Handik hurbil, mendiko bidean goiti, zuhaitzen gerizean zihoanez hotza behar
|
zuen
ibai baten goiko aldean zegoen etxe batekoa zen gizona. Bi behi, urde eta oilo mordoxka bat, zakur bat eta jatorri jakinik gabeko bi katu utziak zituen han, emaztea, bi haur eta agure zahar batekin.
|
|
|
Gorotzez beterik izaten da bidea. Ritort
|
du
ibaiak izena, polita benetan, eta ezin hotzagoa da dakarren ura, bizi bizi jaisten dena; harri guztiak milikatu beharrean igarotzen den mingain garbi baten tankera hartzen diot nik ibaiari. Amarekin joaten naizenean ez diot harririk jaurtitzen, ez duelako hori onez hartzen, eta bakarrik joaten naizenean harrika tematzen natzaio gelditu gabe, han pika eta urrunago errepika, eta bost txipli txapla egin ditut gehienez saio bakar batean, oso kontuan hartzeko marka.
|
|
|
Hiztegi horretan, Zadorrarainoko ibilgu osoan Zalla izena besterik ez
|
du
ibaiak, salbu eta Apodakan. Herri horretan lurpetik sortzen den urak izen bikoitza hartzen du:
|
|
|
Aztergai
|
dugun
ibaiaren beste homonimo bat lirudike Lopez de Guereñuk Toponimia Alavesa liburuan dakarren Trebiñu Konderriko Zaya leku izenak," labrantfo en Laño" azalpenarekin, urterik adierazi gabe (Lopez de Guereñu, 1989). Benetan Zalla izenaren aldaera balitz, yeismoa luke, baina interpretazio hori eragozten du 1864 urtean ere Zaya dokumentatu izanak, Lañuko kontzejuaren artxiboko funts ondasunen zirriborro zerrenda batean:
|