|
2001
|
|
|
Uholdeak prebenitzeko eta nabigaziorako egindako kanalizazioek aldatu egin
|
dute
ibaien sakontasuna eta ibilbidea, eta drenajeko kanal bihurtzen dira; horrek ur ertzeko landaretza desagertzea ekartzen du eta ondorioz ura berotu egiten da, itzalik ez dagoelako eta hondatu egiten dira arrainak elikatu eta birsortzeko guneak.
|
|
2003
|
|
|
Komunisten indar handi batzuk, Taejon ondoan Kum ibaia igaro eta amerikanuen gudutokia hausten
|
dute
ibaiaren hegoaldean.
|
|
|
Izan ere, Klimaren Modelo Globalak deritzanak (GCM, Global ClimateModels) orain hainbat urte hasi ziren erabiltzen, baina horiek duten lan eskalazabalegia da, hartzen duten lurralde zabalaren sare laukia oso handia izanda (500 x500 km, sarri askotan). Zer esanik ez, zabalera horrekin modelook ezin
|
dute
ibai arro txikietan (5000 km2 baino txikiagoak, kasuan) aurreikuspenak egiteko moduko informazio egokirik eman; eskala kontua. Hori horrela, beste teknika batzukgaratu behar izan dira behealde horretan erabiltzeko aproposagoak.
|
|
2006
|
|
|
betetzen
|
dute
ibai haran zabala. Ur jauzi Etzanak esaten
|
|
|
Caldas eta Baionako zubiaren artean ia geldirik dago ibaia, itsasadarreko bokaletik gertu. Kutsatzaileak itsasadarrera iristeko arriskua gainditutzat jotzen da, eta agintariek itxi egin
|
dute
ibaiaren bokaletik hurbil dauden itsaski bankuak ixteko agindua, hasiera batean kautelaz hartu zena. Kezkagarriena O Salnés eskualdeko zazpi udalerriei edateko ura ematea da.
|
|
2007
|
|
|
Demetrio eta beste aspalditik dabilzkio atzetik. Oraindik ez
|
dute
ibaira bota zuten gurutze haren ordaina hartu.
|
|
2008
|
|
|
Presek izugarri eraldatzen
|
dute
ibaia: presatik gorako eremu batek ibai izateari uzten dio, eta urtegi bilakatzen da, eta presatik beherako tarte batean ez da ur nahikorik egoten, hango bizidunek bizirik irauteko gutxieneko ur kantitatea (emari ekologikoa deritzona) uzten ez bada, behintzat.
|
|
|
Plan hidrologiko horretan, egoera deskribatu ostean, ekintza planak azaltzen dituzte. Besteak beste, esaten
|
dute
ibaiak errespetatu behar direla, eta beren funtzioak betetzeko gutxieneko ur kantitate bat behar dutela, alegia, emari ekologiko bat utzi behar dela ura ustiatzen den lekuetan.
|
|
|
Orain emari bakar bat dago zehaztuta; hau da, salbuespenak salbuespen, urte osoan zehar ura ustiatzen duten lekuetan ur kantitate bera uzten dute ateratzen. Jotzen
|
dute
ibaietako komunitateek ur kantitate jakin bat behar dutela bizirik irauteko, eta nahikoa dela gutxieneko kantitate hori errespetatzea.
|
|
|
Urtaroaren arabera, ur kantitate bat edo beste behar izaten
|
dute
ibaietako komunitateek. Bizidun batzuek, adibidez, ezinbestekoak dituzte uholdeak beren ziklo biologikoa osatzeko.
|
|
|
Eskema horretan, noski, emari ekologikoaren gaia azaltzen da. Lortu beharreko helburuetan esaten
|
dute
ibaien ur behar minimoak zehaztea beharrezkoa dela, baina zaila ere badela. Aipatzen dute faktore askok eragiten dutela ibai baten egoera ekologikoan, eta oso zaila dela guzti guztiak kontuan izatea emari ekologikoa zehazteko.
|
|
|
Uretan pilatzen diren zuhaitz, enbor, sustrai eta adarrek sedimentuekin, bizidunekin eta urarekin bat egiten dute, eta elkarri eragiten diote. Egitura horien kontra gero eta materia gehiago pilatzen joaten da, presa egonkorrak sortuz, eta horiek eragin handia
|
dute
ibai ekosistemen egitura eta funtzionamenduan.
|
|
|
Alde batetik, errekako espezieen populazioak ez daude oso egoera onean, ez arrainak, ez eta mehatxatutako ur satorrak edo bisoi europarrak ere. Susmoa
|
dute
ibai habitata ez dagoela behar bezain ondo. Bestalde, Añarbeko urtegira sedimentu eta orbel pila handiak sartzen dira, urtero tona asko, eta horrek kalte egin diezaioke uraren kalitateari epe luzera.
|
|
|
Uholderen bat gertatzen bada edo uren maila handitzen bada, etxeak eta zimenduak flotatu egingo dute. Oraindik ez dira probatu, baina klima aldaketari buruzko iragarpenek adierazten
|
dute
ibai hori hamabi urtean behin urperatuko dela. Arduradunek azpimarratu dute ez direla itsasontziak, lurrean baleude bezala diseinatutako etxebizitza anfibioak baizik.
|
|
2009
|
|
|
Egun batzuetako euriteen ondorioz, ibaiaren ur emaria igotzen eta bere ubidetik ateratzen da. Ibaiaren arrain bat babesteko asmoz, uda osoa eman
|
dute
ibaiaren ertzak garbitu gabe. Horren ondorioz, pilatutako zikinkeria horrek presa modura funtzionatuko ote duen susmoa dute auzokideek.
|
|
|
Eguraldi txarrak eta iluntasunak lagunduta, gizon edo emakume on batek edo batzuek beste behin ere pozoia zabaldu
|
dute
ibai ertzean. Eta oso gustura lo egingo dute, gainera, helburua lortu baitute:
|
|
2010
|
|
|
Zikloak hiru musika bidaia egiteko proposamena luzatzen du aurten. Kontzertu Didaktikoetan, txikienek Moldava programa izango dute entzungai eta bertan Txekiar Errepublika ezagutu ahal izango
|
dute
ibaian zehar musika ibilbide luzea eginaz. Euskal Herrian barrena izango da Kontzertu didaktikoetako bigarren joan etorria.
|
|
2011
|
|
|
azkar ikasi
|
dute
ibai hau ez dela inoiz izozten.
|
|
2012
|
|
|
Andrewk eta biek ordubeteko bidaia
|
dute
ibaian gora, Hampapak uharteraino. Basoaren erdian dago Chaneek animalientzat sortutako babeslekua.
|
|
|
30.000 boluntariok baino gehiagok lagunduko
|
dute
ibaiaren egoera hobetzen
|
|
|
30.000 pertsonak baino gehiagok lagunduko
|
dute
ibaiaren egoera hobetzen, Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumen Ministerioaren Ibaietako Boluntarioen Programako 37 proiektuen bidez. Programaren azken deialdian hautatutako proiektu gehienak ostegunean, martxoaren 22an, hasi dira gauzatzen, Uraren Nazioarteko Egunarekin bat etorriz, eta irailean amaituko dira. Ingurumen Hezkuntzako eta Ibaietako Boluntariotzako Programa Ibaiak Lehengoratzeko Estrategia Nazionalaren zati bat da, eta Espainiako ibaien egoera hobetzen eta uholde arriskuak murrizten laguntzea du helburu.
|
|
|
Elgoibarren Deba ibaia garbitzeko auzolana urriaren 20an zen egitekoa, baina bertan behera gelditu zen euri denboraleagatik. Antolatzaileek jakinarazi dutenez, zapatu honetan, azaroaren 10ean, egingo
|
dute
ibaia garbitzeko lan saioa. Ibaia garbitzeko boluntarioak 10:00etan batuko dira Kalegoen plazan, eta nahi duen orok hartu dezake parte.
|
|
|
" Baiona gune gotortua da, artilleriaz ongi hornitua eta harresi biziki lodiez inguratua. Gune zenbaitetan, intak ere badira.(...) Legoa erdi bat bada ozeanoaren eta hiriaren artean baina itsasontziek hiru oren behar
|
dute
ibaian gora jiteko;(...) La Lande deitzen den ibaia ez da hirian sartzen, baizik eta harresietarik hara iragaten. Hiria, La Nive izeneko beste ibai batek zeharkatzen du eta hiritik ateratzean La Lande ibaian sartzen da(...).
|
|
2013
|
|
|
Denetik aurkitu
|
dute
ibaietan: auto zatiak, motoak, bizikleta asko, plastiko pila bat, komunetik behera botatakoak" izugarria da zenbat konpresa dauden ibaietan", hozkailuak, obretako hondakinak, arropa, ume kotxeak, 150 bat pneumatiko, jostailuak, altzariak, ordenagailu zatiak, irratiak, txatarra, koltxoiak…" Duela gutxi 1,2 tona zabor bildu genituen Oria ibaiko 100 metrotan".
|
|
|
Areago, ibaiak kudeatzeko estrategia klasikoa ubidea bideratzea, ibaia kanalizatzea eta dragatzea ez da soilik suntsitzailea ibaietako ekosistemarentzat, uholdeen aurkako estrategia gisa ere kaltegarria izan daiteke. Halaxe adierazi
|
dute
ibaiek eragindako uholde arriskuaz guk baino askoz gehiago dakitenek zenbaki honetan gaiari eskainitako erreportajean, eta, gainera, sintonia garbia da ekologoen eta kudeatzaileen artean.
|
|
2014
|
|
|
Inguratzen gaituzten animaliek eta landareek bizirik irauteko borrokatzen
|
dute
ibaian behera esfortzurik gabe goazen bitartean.
|
|
2016
|
|
|
Bestalde, amuarraina gainbehera ikaragarrian dator, seguruena aldaketa klimatikoarengatik. Ibaiko uraren batez besteko tenperatura gradu bat igotzen bada, amuarrainek kilometro bat gora egiten omen
|
dute
ibai horretan, ur fresko eta oxigenatuagoaren bila. Horregatik desagertuz doaz ipar hemisferio osoan.
|
|
2017
|
|
|
" Azken urteotan, munduko hamaika txokotako arrainak ekarri dituzte arrantzaleek gure ibaietara, gero arrainok harrapatzeko asmoz; Nafarroako Gobernua ez da deus egiten ari horren inguruan, eta arrantzaleek uste
|
dute
ibaien jabe direla", salatu du Gurelurrek. Ekologistek argi dute ubarroi handiak ez direla amuarrainen gainbeheraren erantzule.
|
|
|
Bai, badakit baina haiek ez dute nahi itsasontzi handirik, aski izango
|
dute
ibai honetan gora eta behera ibiltzeko adina den ontzitxo bat, eta horrela gure teknikak ez dira haien eskuetan eroriko. Hori edo hemen gelditzea betirako, ez itsasontzirik eta ez leporik, beharbada.
|
|
|
Prostituta bat, acabussade izenez ezagutzen zen tortura jasaten. . Behin eta berriz sartuko
|
dute
ibaiko uretan, eta bizi osorako espetxeratuko dute gero.?
|
|
|
–Nabaskozeko suhiltzaileek gizon bat atera
|
dute
ibaitik, Urzainki aldean. Istripua zirudien, baina kolpe bat ikusi diote buruan.
|
|
2018
|
|
|
Gabarra bat erasotu
|
dute
ibaian gora.
|
|
2019
|
|
|
Hosto, adaxka zein enborren pilaketetanornogabe zatitzaile gehiago agertzen dira, eta badirudi hauek muturluzearen gustukoak direla.Leitzaranen ordea zailagoa da materia organiko pilaketak topatzea. Bertan, jarduerahidroelektrikoaren eraginezko etenik gabeko emari aldaketek ez
|
dute
ibaiaren dinamika naturalaerrespetatzen eta horrek zaildu egiten du ibaiaren heterogeneotasuna mantentzea. Elamanmuturluzeek jarrera selektiboagoa azaltzen zutela esan genezake, dietan pisu handia baitzutenmateria organikoari loturiko ornogabe horiek.
|
|
|
Gaur lagun gutxi aritu dira garbiketa lanean, baina, hala eta guztiz ere, zabor mordoa atera dute Deba ibaitik. Herriko Antzoki paretik hasi eta hiru bat orduan jardun
|
dute
ibaia garbitzen, Giza Eskubideen parkeraino.
|
|
2020
|
|
|
Gaztetxekoek urtean behin garbitzen
|
dute
ibaia, San Bartolome bezperetan, kiloka ateratzen dute zarama.
|
|
2021
|
|
|
Errioan jaioko da, eta bertan igaroko ditu bere bizitzako lehen hilabeteak. Euskal Herrian, izokinek urte bat eta bi urteren artean egiten
|
dute
ibaian, eta gutxienez 12 cm-ko luzera dutenean, itsasora migratzen dute, udaberri inguruan. Izokinek apirilean eta maiatzean izaten diren euriteek sorturiko ibaien hazierak baliatzen dituzte uretan behera egiteko.
|
|
|
60 zubik zeharkatzen
|
dute
ibaia, eta 60 minutuko obra bat sortu zuen Erkiziak: minutu bat zubi bakoitzeko.
|
|
2022
|
|
|
Zeharkatu
|
dute
ibaia –orain zeharkatzen ari diren Pont Neuf honetatik bertatik, baina kontrako zentzuan–, batzuek eskalapoiekin, beste batzuek oinutsik, uraren eta lokatzaren gainetik, plisti plasta. Marie, Anne, Justine, denak elkarrekin.
|
|
|
Zergatik ez
|
dute
ibaia zeharkatzen?
|
|
2023
|
|
|
Eta galdetu dute: zein eragin
|
dute
ibaian hidroelektriken presek. Arrainek noraino dute murriztua ibaian ibiltzeko askatasuna?
|