|
2007
|
|
|
Izan ere, milioika substantzia kimiko daude, eta horietako batzuk bakarrik daude naturan; horiexek dira benetako balioa dutenak. Hori bai, onartu behar
|
dugu
gure lana askoz astiroago joaten dela.
|
|
|
Pluton planeta ote zen edo ez eztabaidari bukaera emateko, planeten eta planeta nanoen ezaugarriak zein diren erabaki zuen Astronomoen Nazioarteko Batasunak 2006ko abuztuaren bukaeran. Orain, zortzi planeta
|
ditu
gure eguzki sistemak (Merkurio, Artizarra, Lurra, Marte, Jupiter, Saturno, Urano eta Neptuno), eta lau planeta nano (Zeres, Pluton, Karon eta Eris).
|
|
2008
|
|
|
Era berean, errepidea oso irristakor dagoen kasuetan ere ez da ohikoa galgatze era ezberdinak probatzen hastea. Bide horretatik, zenbait minbiziren tratamendurako botiken konbinazio egokiak egiaztatzeko hainbat eredu garatu nahi
|
ditugu
guk etorkizun hurbilean. Horretarako, zenbait tresna matematiko eta konputazional erabiliko ditugu.
|
|
|
batzuk handiagoak ziren, besteak txikiagoak... Pixkanaka, ordea, urrituz eta urrituz joan ziren, eta, orain, familia horretako ordezkari bakarra
|
dugu
gure inguruan.
|
|
|
Nik uste dut (hori da nire apustua), mintzamenari dagokionez, pentsamenduak hitz bihurtzen parte hartzen duela geneak. Adibidez, nik ez dut zalantzan jartzen txinpantzeek pentsamendu konplexuak dituztenik, baina, nolabait, txinpantzeen buruan kateatuta daude, ezin
|
dituzte
gure antzera adierazi, ez dute adierazpiderik. Hala ere, gaur egun ez dakigu hori egia den.
|
|
2009
|
|
|
Hain ugariak badira ere, bai neutrinoak eta bai materia iluna, oso zaila da horretan aritzen diren adituentzat bata zein bestea aztertzea, probatu nahi dituzten hipotesiak probatzea eta egin nahi dituzten neurketak egitea. Horren arrazoia da biek oso elkarrekintza txikia
|
dutela
guk ezagutzen dugun materiarekin eta neurketak egiteko erabiltzen ditugun tresnekin.
|
|
2010
|
|
|
Lortu dute inhibitzaile bat garatzea, oraingoz, uretan funtzionatzen duena: Garatu dugun molekulak estekatzaile naturalaren lekua hartzen du, bai; baina mintzaren ingurunean funtzionatuko duen molekula bat behar
|
dugu
guk, ez uretan soilik.
|
|
|
Ez guztiz, ordea: haien geneak
|
ditugu
gure genoman.
|
|
|
Ez guztiz, ordea: haien geneak
|
ditugu
gure genoman. Ondorio horretara iritsi da nazioarteko ikertzaile talde bat, neanderthalaren genoma sekuentziatu eta gaur egungo gizakiarenarekin alderatu ondoren.
|
|
|
Ez du uste gizartea animaliekin egiten den lana ikusteko prest dagoenik. Bada, horrek behar
|
luke
gure lana, edozein kazetariren lana.
|
|
|
Adibide ezagunenetako bat Isaac Asimov idazlearen The Gods Themselves eleberria da dio Morenok. Beste unibertso bateko estralurtar batzuek energia arazoa konpondu nahi
|
dute
gure Eguzkia supernoba bat bilakatuta, eta kanporatzen duen energia xurgatuta.
|
|
|
Isaac Asimov-en The Gods Themselves eleberria eredugarria da; erreferentzia bat, zientzia fikzioan. Unibertso paralelo baten eta gure unibertsoaren arteko komunikazioa aurkezten du bertan, eta komunikazio horren ondorioz, beste unibertso bateko estralurtarrek etengabeko energia iturri gisa erabili nahi
|
dute
gurea.
|
|
|
Isaac Asimov-en The Gods Themselves eleberria eredugarria da; erreferentzia bat, zientzia fikzioan. Unibertso paralelo baten eta gure unibertsoaren arteko komunikazioa aurkezten du bertan, eta komunikazio horren ondorioz, beste unibertso bateko estralurtarrek etengabeko energia iturri gisa erabili nahi
|
dute
gurea.
|
|
2011
|
|
|
Baina sakonago aztertuta, horrek on egiten al digu? Zientziaren aurrerapenak eta politikaren esparrua ondo bereizita, uste
|
dugu
gure eskubide indibidualak askatasunez erabiltzeko neurri eraginkorragoak eskatu genituzkeela. Neurri horien artean, dudarik gabe, elikagaiak era osasungarri eta jasangarrian ekoizteko dugun gaitasuna sendotzea da, bai eta salneurri egokiak finkatzekoa ere.
|
|
|
Animaliek eta landareek guk bezainbesteko eskubidea dute existitzeko. Babestu behar
|
ditugu
gure herentzia direlako.
|
|
|
Ilargiko, Marteko eta Jupiterko mapa hobeak
|
ditugu
gure planeta honetakoak baino; bereziki ozeanoari dagokionez. Zentzugabea da ozeanoaren% 5en mapak baino ez izatea Ilargikoak eta Martekoak bezain doitasun handikoak.
|
|
|
U. Ugalde: Nik uste dut beste herri askotan ez
|
dutela
gurean bezain jarrera agresiboa. Errausketa zentroak askoz errazago jarri dituzte Alemanian, adibidez.
|
|
|
espezie hori desagertu egin zen, eta, beste batek, gureak, aurrera egin du. Horrek esan nahi
|
du
gu hobeak garela. Ikuspuntu horretatik, ulertzekoa da neandertalak izaki primitiboak eta gutxi garatuak zirela uste izatea.
|
|
2012
|
|
|
Liburua medikuntza alternatiboari buruzkoa da. Eta jende askok uste
|
du
gu medikuntza alternatiboaren kontra gaudela, oso kritikoak garelako. Baina ez dut uste medikuntza alternatiboaren kontrakoak garenik.
|
|
|
Gutako inork ez ditu erantzun guztiak. Baina jendeak informazioa nahi du, eta espero
|
dut
gure liburuak eskuratuko diola jendeari informazio hori.
|
|
|
Hizkuntzekin gauza bera gertatzen da: hitz batek soinu propioa izan arren, zentzua
|
du
guk geuk esanahia ematen diogulako.
|
|
|
Are gehiago, emakumetsunaren eraikuntzari lotu izan dira. Hori aintzat hartuta, krisia lehendik zetorrela uste
|
dugu
guk. Finantzen eztandaren aurretik, biziari eusteko prozesuak jada krisian zeuden:
|
|
|
Dirudienez, gure arbasoek ura bilatzen zuten kolore distiratsuen bidez, urak distira egiten zuelako eguzkia islatzean. Koloreek ere eragin handia
|
dute
gure inkontzientean. Adibidez, kolore urdina erabiltzen da maiz dendetan erosotasuna sorrarazteko.
|
|
|
Askatu behar ditugun problemetarako egokia zara. Ongi etorri eraikuntzan esperientzia
|
duen
gure enpresara.
|
|
|
Datozen urteotan beste zientzialari batzuk etorriko dira, ikerkuntzaren kudeaketan beren ekarpena egiteko. Uste
|
dut
gure erantzukizuna dela, kudeaketak garrantzia baitu. Ikerkuntza eta kudeaketa, biak dira garrantzitsuak, eta zientzialariok konpromisoa hartu genuke zientziaren sistema kudeatzen laguntzeko.
|
|
|
Ez gara erakunde komertzial bat; gure helburua ez da dirua egitea, baizik eta unibertsoaren sekretuak aurkitzea, eta nahiko helburu laudagarria da. Baina, noski, teleskopio sofistikatuak ere egin nahi baditugu, dirua behar dugu, eta, horretarako, jendearen arreta jasota justifikatu behar
|
dugu
gure lana. Eta horrekin ixten da diruaren zirkulua; ilustratzaileak ikerketaren emaitzak ditu oinarri; emaitzak lortzeko dirua behar da, eta, dirua lortzeko, jendeari emaitza erakargarriak eskaini behar zaizkio ilustrazioen bitartez.
|
|
2013
|
|
|
Itsasadarreko eduki metaliko baxuko puntuetan bilduriko sedimentuetan (itsasadarraren barreneko puntuetan), berriz, zenbait metalen kontzentrazioak denborarekin handitzeko joera erakusten dute. Horretan oinarrituz, sedimentuetako kutsadura metalikoa geografikoki birbanatzen ari delako susmoa
|
du
gure ikerketa taldeak. Baina, teoria hori guztiz baztertu gabe, sedimentuek galtzen dutena nolabait uretan pilatzen joateak ematen du probableena.
|
|
2014
|
|
|
Bilbaoren arabera, horrek esan nahi
|
du
gure baitan bizi diren bakterioak ezin direla bakarrik bizi. Hain zuzen, bakterioek komunitateak osatzen dituzte, komunitatea nola osatzen den, halakoa izango da bere aktibitatea.
|
|
|
Horretarako, irrati teleskopio bat eraiki behar genuen. Eskuz egin behar
|
genuen
guk geuk. Eta hala hasi ginen.
|
|
|
Eta, gainera, diseinua ez da oinarritzen saiatzean eta erratzean; mekanika kuantikoko teorian oinarrituta diseinatzen dira material eta molekula berri horiek. Alegia, tresna ikaragarri ahaltsuak
|
ditugu
gure helburuak lortzeko.
|
|
|
Uste
|
dugu
gure emaitzek aplikazio praktikoa dutela. Google, Facebook, Amazon eta horiek bezalako enpresek zerbitzari kopuru handiak erabiltzen dituzte beren bezeroei zerbitzua emateko.
|
|
|
Baina zer gertatzen da? Esaten dute ezinbestekoa dela haustura hidraulikoa ikertzea; ezin diogula uko egin jakiteari zenbaterainoko erreserbak
|
ditugun
gure lur-zatiaren azpian. Ados, informazioa inoiz ez da txarra.
|
|
2015
|
|
|
Ohiko adibidea familia bazkariak dira: azkenburukoa iritsi baino lehen, aseta
|
ditugu
gure behar energetikoak, eta, hala ere, ez diogu uko egiten txokolatezko pastelari, badakigulako hura jateak plazera sortzen digula.
|
|
|
Kontuan izan behar
|
dugu
gure gizartearen pentsamendua eraginkortasun ekonomikoari lotuta egon dela. Alegia, merke ekoiztera bideratu da, eta ez du bilatu eraginkortasun fisikoa, hau da, baliabide energetiko eta material gutxiago erabiltzea.
|
|
|
Erabiltzailearen askatasuna da beste eztabaida bat: gure ordenagailuan nahi dugun sistema eragile edo softwarea instala dezakegun bezala, ba al
|
dugu
gure autoan softwarea aldatu edo tuneatzeko eskubiderik. Oraingoz, AEBn bai; baina, gerta liteke hori ere aldatzea.
|
|
2016
|
|
|
Hala, uhinetan joan ziren ateratzen. Rosen iritziz, horrek zerikusi zuzena
|
du
gure espeziearen arrakastarekin.
|
|
|
Are gehiago, Parisko klimaren goi bilerak argi utzi zuen: erregai fosiletan oinarrituriko energia ekoizteko ereduak zuzeneko eragina du klima aldaketan berotegi efektuko gasen isurien ondorioz, eta gaur egungo energia eredua ingurumenerako jasangaitza da1. Berotegi efektuko gas isuri horien arduradunak zenbait motatako akuilatzaileak dira, eta, nolabait, eragile horietan eragin behar
|
dugu
gure munduaren osasuna berreskuratu nahi baldin badugu. Energia metaketan dihardugun ikerlariok faktore horietako bi ditugu identifikatuak, eta gure aletxoa jartzen saiatuko gara borroka honetan.
|
|
2018
|
|
|
Taula betetzeko, testu luze bat hartuko dugu, eta hitz bikote bakoitza batera zenbat esalditan ageri den kontatuko. Et voilà, hortxe
|
dugu
gure mapa! Hitz bakoitzeko, dagokion errenkadako zenbaki zerrenda hartuko dugu, eta horiexek izango dira hitzaren koordenatuak.
|
|
|
Zahartzea prozesu konplexu eta korapilatsua da, eta, ongi ulertzeko asko falta zaigun arren, horretan ari gara; badugu jadanik hainbat prozesuren berri. Adibidez, gero eta argiago dago mitokondriek oso zeregin garrantzitsua
|
dutela
gure gorputzaren zahartze prozesuan, eta, hala, prozesu hori ulertzeko gako bihurtu dira.
|
|
|
Nekazariak kalte ordaina eskatu zuen azpiegitura bat egiteko. Zergatik ordaindu behar
|
dugu
guk. Guk ez dugu eragin klima aldaketa, zioen.
|
|
2019
|
|
|
Eta beti egongo dira infekzioak eta gaixotasunak. Baina nahi
|
nuke
guk izatea haien kontrola; infekzio baten aurrean, gai izatea botika eraginkorrak edo txertoak asmatzeko, infekzioa kontrolpean izateko.
|
|
2020
|
|
|
Asoziazio askeko ariketa bat erabili dugu, eta agintariak, ez tokikoak ez estatalak, eta hori kontuan hartuta sekulako neurri gogorrak hartu dituztela. Une hauetan, Sanchez da estatuko buru bakarra, izugarrizko agintea hartu du, eta maila pertsonalean ere behartu gaituzte denok etxean geratzera Agintariek hartu dituzten neurriak berebiziko eragina
|
dute
gugan, eta ez dira agertzen, ez onerako, ez txarrerako.
|
|
|
Testuinguru honetan Iturburuak eta haren arteriak kontserbazio egoera onean mantentzeak berebiziko garrantzia du. Are gehiago, garai hauetan, non eta ikerketa guztiek adierazten duten biodibertsitatearen kontserbazioak erabateko lotura
|
duela
gure osasunarekin eta datozen belaunaldiei utziko diegun ondarearekin. COVID eragindako pandemia hausnarketarako aukera ezin aproposena delakoan gaude.
|