|
2007
|
|
|
Nire ustez, gure artean nagusi den erabilera arauaren isla da hori: euskara bigarren hizkuntza duten haurrek –gainontzeko adin talde guztietako euskaldun berriek bezala– oso joera txikia
|
dute
euskara erabiltzeko familian eta lagunartean. Gazteen indizeari dagokionez, berriz, 1989an gazte euskaldunek atxikimendu txikia zuten euskararekiko, beste adin taldeek baino askoz txikiagoa –gazteen gaitasunaren eta erabileraren arteko indizea beste adin taldeena baino askoz txikiagoa zen–, eta urteak pasatu ahala atxikimendu horrek gora egin du, urteotan hizkuntza normalizazioaren alde egindako lanaren ondorioz.
|
|
2008
|
|
|
Baina, pazientzia behar da. Euskaltegian euskara ikasiko dute, baina egun osoa
|
dute
euskara erabili ahal izateko.Teoriatik praktikara erraz pasatzen al dira. Bakoitzari galdeketa bat egiten diogu zein inguru duen euskararekin lagunduko diona ezagutzeko: irakurtzeko, telebista ikusteko, irratia entzuteko dituen ohiturak.
|
|
2011
|
|
|
Egoera hau, berriz, areagotu egiten da, gazte euskaldun berri gehienek guraso erdaldunak dituztelako. Erdal elebidunak deitutakoak izango lirateke hauek eta ez
|
dute
euskara erabiltzeko joerarik agertzen. Aldiz, euskara gehien erabiltzen dutenak nagusiki euskal elebidunak dira.
|
|
2012
|
|
|
Agiriak aurkeztetik salbuesteak, berriz, otar berean jarriko ditu nahasian euskaldun hartzaileak eta sortzaileak. " Askok euskarazko agiriak ematen duen mailaren aitortza izango dute, baina
|
dute
euskara erabili, ez dutelako jakingo; ez bere lana egiteko beste, behintzat. Elebidun hartzaile dira, baina ez sortzaile.
|
|
2013
|
|
|
Euskarak ez du ofizialtasunik Nafarroako Erriberan, 1985ean, Euskararen Legeak Nafarroa hiru hizkuntza eremutan banatu zuenetik. Beraz, erriberatarrek ez dute aukerarik ikastetxe publikoetan euskara ikasteko, eta Administrazioan ere ez
|
dute
euskara erabiltzeko eskubiderik.
|
|
|
Bertan, honako galderei erantzunak bilatzen saiatuko dira: " Gure umeek zergatik ez
|
dute
euskara erabiltzen. Helduok gaitasuna badaukagu, zergatik ez dugu egiten?
|
|
2015
|
|
|
Ez dugu lortu artearen historiak eta artearen sormenak euskara era natural eta propio batean onartzea. Artistek gaztelaniaz edo beste hizkuntza batean lan egiten dute, eta beren lanari buruzko ikerketa egiten dutenean ez
|
dute
euskara erabiltzen. Norbaitek pentsa dezake ingelesa dela erabiltzen den hizkuntza horrelakoetan, eta hala da, baina Euskal Herrian bere lanari buruz hitz egin eta idatzi behar dutenean gaztelania erabiltzen dute, ez ingelesa, ezta euskara ere, nahiz eta ikasketak euskaraz egindakoak izan.Bestalde, ikerketa sustatu eta bultzatu behar duten erakundeek ez dute behar beste bultzatzen artearen ikerketa euskaraz egin dadin.
|
|
|
Bizkaiari dagokionez, EITB taldeko kate euskaldunak zein Bizkaia Irratiaz aparte, irrati komunitarioek, hirugarren sektorekoek, soilik hitz egiten dute euskaraz. Udal irratiek, berriz, elebidun moduan aurkeztu arren, ia ez
|
dute
euskara erabiltzen, legeak agintzen dienari jaramon egin gabe... Horregatik behar ditugu euskarazko irratiak, eta euskarazko irratsaioak Euskal Herrian emititzen duten kate guztietan.
|
|
2016
|
|
|
«Belaunaldi berriek erabakiko
|
dute
euskara erabili ala ez, euskara besarkatu, eta zer neurritan besarkatu, edo euskarari bizkarra erakutsi.» (Patxi Baztarrika)
|
|
|
– Gobernuek lotsagabeko dumpinga egin
|
dute
euskara erabiltzearen alde. Bere eskuko hedabideetan, hezkuntza zerbitzuetan, administrazioan, bere botere legegilean, laguntza aukeretan?, euskaldunon komunitateari onura plusak eskaini dizkio, eta erdal komunitateari, bere euskara gaitasuna handitzen joateko aukerak?
|
|
2017
|
|
|
• Euskalduna kategorian sartzen direnek hizkuntza gaitasunak izanda ere, ez
|
dute
euskara erabiliko besterik gabe (egoeran egoeran mota askotako aldagaiak hartu behar dituzte kontuan);
|
|
|
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: ...si zen getxon euskara biziberritzeko ahalegina eta gehienetan elkarlanean aritu dira udala eta herriko euskalgintza antolatua, egonkortasunez garatu den ekimen ildo batean27 beste herri askotan bezala getxon ere euskararen ezagutza maila erabilera mailaren gainetik agertzen da datu soziolinguistiko ofizialetan28, eta beste herri askotan bezala getxon ere euskaltzaleek elkartzera eta antolatzera jo
|
dute
euskara erabiltzeko aukerak eta guneak sortu eta hedatu asmotan. baina, ikerketan ez dugu euskalgintza antolatuaren lana neurtu, baizik eta udalaren zerbitzu baten aurrean jendeak dituen erantzunak, zein nolako erabilera egiten duen zerbitzu hartaz eta, zehazkiago, zein diren udalak euskara erabiltzen duenean jendeak dituen erantzunak.
|
|
|
ezinbestean, eremuko beste eragileekin jardunez). hortaz, ez du zentzurik banako hura neurketa edo ebaluazio unitate gisa hartzea ikerketa makroskopikoetan (ondoren, irakurketa psikologistak hedatzeko). bizi mundu sozialetan gutxieneko unitatea harremana da, alegia, eremu sozial batean kokatutako praktika dinamikoa eta bizitua. banakoen gaitasunak edo ezaugarriak agregatuz ez da mekanikoki harreman jakin bat sortzen: euskara erabiltzeko gaitasunak dituztenek ez
|
dute
euskara erabiliko, ez dute euren artean euskaraz egingo, ez badiote egoerari zerbait egozten. egoera hartarako definitu behar dute edo hartarako aurredefiniturik aurkitu behar dute. euskaraz egitea ez da gaitasunen zenbaketaren emaitza, egoerak definitze eta arautzearena baizik. Joko sozialak, praktika sozialak, nola definitzen eta arautzen diren da kontu minimoa. are gehiago hizkuntza anitzeko eta hizkuntza ikasleen jendarteetan. badakigu ikerketa soziolinguistikoetan kategoriak erabiltzen jarraituko dela. nekez utziko zaiola hiztunak kontatzeari eta sailkatzeari; izan ere, zenbaki eta kopuru ofizialetan, inguruari begiratu ahala lortzerik ez dugun so handi eta ziurra lortzen dugula ikasi dugu eta oso guretuta dugu irakaspena. baina gutxienez, jakitun jokatu genuke.
|
|
|
guay izatearekin. ulertu daiteke gaztelaniaren bidez mutilek estatus berezia lortuko luketela eta horregatik gaztelaniaz egiten dute hizkuntza horrek ematen dien balore sinbolikoa handitzeko nahian. Mutilak botere estatus batetik abiatzen direnez, gaztelania erabiltzeak ez die ekartzen arazo handirik. lezo eta pasai donibaneko nerabeek maiz jasotzen
|
dute
euskara erabiltzeko agindua, baina, mutila izateak mutilei ematen dien posiziotik errazagoa dute agindu horri aurre egitea, batez ere, haurrei eta transmisioari oso lotuta dagoen agindua dela konturatzen direlako. neskak, ordea, beste posizio batean daude, eta gainera, etengabe ikusi dugun bezala euskararen transmisioaren ardura emakumeengan ardaztua jarraitzen duenez, euskaraz egitearen agindua ... Mutilen artean nerabezaroan garatzen den jarduera arrakastatsuena kirola da, eta ikerketa honetan (eta beste batzuetan) agerian geratu zen bezala euskararen presentzia kirolean oso apala da. nesken artean, aisialdiko praktiken aniztasuna handiagoa da eta, hortaz, euskaraz egiten diren jarduera gehiagoetan parte hartzeko aukera handiago dute.
|
|
|
Nerabeek maiz jasotzen
|
dute
euskara erabiltzeko agindua, baina, mutila izateak mutilei ematen dien posiziotik errazagoa dute agindu horri aurre egitea, batez ere, haurrei eta transmisioari oso lotuta dagoen agindua dela konturatzen direlako. Neskak, ordea, beste posizio batean daude. bestalde, oso deigarria egin zitzaidan neska eta mutilen artean hitz egiteko modu ezberdinak topatu izana.
|
|
|
Mutilek botere estatus batetik abiatzen direnez, gaztelania erabiltzeak ez die ekartzen arazo handirik. Lezo eta Pasai Donibaneko nerabeek maiz jasotzen
|
dute
euskara erabiltzeko agindua, baina, mutila izateak mutilei ematen dien posiziotik errazagoa dute agindu horri aurre egitea, batez ere, haurrei eta transmisioari oso lotuta dagoen agindua dela konturatzen direlako. Neskak, ordea, beste posizio batean daude, eta gainera, etengabe ikusi dugun bezala euskararen transmisioaren ardura emakumeengan ardaztua jarraitzen duenez, euskaraz egitearen agindua propioago sentitzen dutela pentsatu daiteke.
|
|
2018
|
|
|
Euskara ia erabat baztertuta egon da orain arte komunikazio klinikotik eta, are gehiago, erregistro klinikoetatik. Hori dela eta, profesionalek hiztegi espezializatuaren garapen edota ezagutza eza aipatu ohi
|
dute
euskara erabiltzeko oztopo nagusi modura. Hori dela eta, estandar klinikoak euskaraz egokitu eta Euskal Osasun Sisteman erabiltzen diren sistemetan integratzeak hizkuntzaren erabileraren normalizazioari ekarpen handia egin diezaiokeela deritzogu hainbat arrazoirengatik:
|
|
|
Profesionalek hiztegi espezializatuaren garapen edota ezagutza eza aipatu ohi
|
dute
euskara erabiltzeko oztopo nagusi modura.
|
|
|
Euskarari lantokietan sarbidea eman nahi baldin badiogu, lan erakundeek igarri behar
|
dute
euskara erabiltzea errentagarria zaiela... edota euskaldunak aintzat ez hartzea zama bilakatzen zaiela.
|
|
2019
|
|
|
Momentu honetan egoera kritikoan gaude, gauza batzuk irabazi dira eta beste batzuk galdu. Suhuskunen euskara bizi zen, mugatua, baina egun muga gutxiago dutenek ez
|
dute
euskara erabiltzen aski.
|
|
2020
|
|
|
Baina orokorrean familian badaude ereduak, eta, horren arabera, umeentzat gurasoen ohiturak oso inportanteak dira. Gurasoek euskaraz egiten badute haien artean, familia hizkuntza euskara izango dela argi geratuko zaie umeei, eta haiek erraztasun handiagoa izango
|
dute
euskara erabiltzeko, erregistro ezberdinak ikasiko dituztelako. Horregatik gertatzen da etxean erdaraz hitz egiten badute gurasoek, gero umeak eskolan ondo moldatzen direla euskaraz, baina kalera joatean gaztelera erabiltzen dutela, ez dutelako kaleko hizkera menperatzen.
|
|
2021
|
|
|
Euskal Herriko joera orokorrari jarraiki, Irungo haurrek ere eskola
|
dute
euskara erabiltzeko esparru nagusi. Bertako guraso elkarteen esanetan, egoera horrek" zailtasun ugari" dakartza ikasleen jabekuntza linguistikoan.
|
|
|
DBHko hasiera zikloan, eremu erdaldunetako ikasleek jasotzen dituzten eredu gehienak erdaldunak izan ohi dira; eta eremu euskaldunetako ikasleek, berriz, inguruan dituzten input mediatiko boteretsuen eraginpean, zaila izaten
|
dute
euskara erabiltzeko hautuari eustea.
|
|
|
Bistan da, beraz, adin kritikoa dela DBHko hasiera zikloa, ikasleak psikologikoki aurrerapauso bat eman nahian baitabiltza, eta, helduen mundu horretan sartzeko eredu berriak behar izaten dituzte. Eremu erdaldunetako ikasleek jasotzen dituzten eredu gehienak erdaldunak izan ohi dira; eta eremu euskaldunetako ikasleek, berriz, inguruan dituzten input mediatiko boteretsuen eraginpean, zaila izaten
|
dute
euskara erabiltzeko hautuari eustea. Hartara, bi behar horiei erantzun beharraz, ekarpen bat egiteko asmoarekin ere jaio da Pulunpa.
|
|
|
Batzuk Altsasura joango dira lanera, beste batzuk Iruñera. Uste izatekoa da euskaldun horiei egunaren buruan maiz gertatuko zaiela gaztelaniaz egin beharra, eta, beharbada, bizi diren baldintza soziolinguistikoetan, askoz gehiagotan ere ezin
|
dute
euskara erabili. Eta baliteke, beharturik, erdaraz egiteko ohitura hartu izana —gurean erdaraz ondo ez dakiena, benetan errukarria da—, eta euskara gero eta atzenduago eta kamutsago izatea eta horregatik gutxiago erabiltzea.
|
|
2022
|
|
|
Bestalde, bizi direnetako batzuk tarteko edo testuinguru oztopatzailean bizi dira, hots, euskaraz aritzeko oztopoak dauden herrietan, nahiz eta sare euskaldun esanguratsuak dituzten eta, beste batzuk, testuinguru mesedegarrian bizi dira, hots, euskaraz aritzeko testuinguru lagungarria duten herrietan, baina sare esanguratsu batzuetan gaztelania erabiltzen dute. Azkenik, gaztelaniaz bizi direnak testuinguru guztietan daude, baina testuinguru oztopatzailean bizi diren partaideen artean ia inoiz ez
|
dute
euskara erabiltzen edo oso gutxi erabiltzen dute. Hala ere, testuinguru horietako jarrera proaktiboa duten hiztunek euskara erabiltzea lortzen dute.
|
|
|
Urte gutxian aldaketa handiak gertatu dira udalerri euskaldunetan, batez ere arnasguneetan, eta, oro har, ez dira euskararen erabilerarentzat mesedegarriak izan. Hala ere, alde handiz, udalerri horiek
|
dute
euskara erabiltzeko egokierarik onena, eta horietan erabiltzen da gehien. Euskara indarberritzeko prozesuan ezinbesteko heldulekua dira, hortaz.
|
|
|
Batzuk Altsasura joango dira lanera, beste batzuk Iruñera. Uste izatekoa da euskaldun horiei egunaren buruan maiz gertatuko zaiela gaztelaniaz egin beharra, eta, beharbada, bizi diren baldintza soziolinguistikoetan, askoz gehiagotan ere ezin
|
dute
euskara erabili. Eta baliteke, beharturik, erdaraz egiteko ohitura hartu izana gurean erdaraz ondo ez dakiena, benetan errukarria da, eta euskara gero eta atzenduago eta kamutsago izatea eta horregatik gutxiago erabiltzea.
|
|
2023
|
|
|
Ondarroako, Lekeitioko eta Markina Xemeingo udalek (Bizkaia) LEP lan eskaintza publiko bateratu bat aurkeztu dute, hiru udalerrietako udaltzain lanpostuak egonkortzeko eta «eredu komunitario bateranzko» bidea jorratzeko. Jakinarazi dutenez, LEP propio bat osatzearen helburua da tokian tokiko ezaugarrietara egokitutako udaltzaingo eredu bat garatzea, eta, bide horretan, ezinbestekotzat jo
|
dute
euskara erabiliko dela bermatzea.
|
|
|
Elebitasunaren helburuak nolabaiteko inflexio puntura eraman gaitzake, baina bai administratuok bai administrazioak bi hizkuntzetan jarduteko gaitasunik badute, zergatik aukeratuko
|
dute
euskara erabiltzea. Ezaguna denez, euskararen eta gazteleraren bizitasun etnolinguistikoak zeharo desberdinak dira.
|