|
2000
|
|
|
Haatik, ezin
|
dugu
ahaztu euskal literaturaren inguruko kritika publikoa batik bat hamarkada honetan zabaldu eta garatu dela. Izan ere, 1990 urtean Euskaldunon Egunkaria kaleratzen hasi zenetik (VII), egunkarietan euskal literatur lan gehienen berri ematen hasi dira, ordura arte lan batzuen kaleratzea ez baitzen aipatu ere egiten.
|
|
2001
|
|
|
Eta irakurketa kontuez ari garenez, ezin
|
ditugu
ahaztu 100 metrok izan dituenen artean polemiko eta eztabaidatuenak izan direnak. Nobelaren beraren oinarrizko kontaketarengatik, hau da, izenburutik bertatik azpimarratzen den ihesaldiaren ehun metroen kontaketarengatik, intepretazio politikoak ugariak izan dira.
|
|
|
Alabaina, 100 metroren berritasunaz mintzo garenean, ezin
|
dugu
ahaztu nobelaren ekarpen nagusiena ez dagoela euskal nobelan ezezagunak ziren kontamoldeen erabileran. Forma eta edukia ilargi beraren bi aurpegiak direla onartuz, egileak nobelan darabiltzan baliabide teknikoek lotura hertsia dute bertan kontatzen zaigunarekin.
|
|
|
Egilearen kontaketa objektiboa eteten duten egunkari, gida turistiko, kanta edo kaleko iruzkinek, nobelaren ahots aberastasunaz haratago, garaiko giro politiko bortitza gogorarazten digute. Ezin
|
dugu
ahaztu, euskararen egoera diglosikoa salatzen duten pasarteez gain, garaiko errepresio politikoa eta euskal izaera kultural oro ukatzen duen erregimena daudela oinarrian, eta horregatik, ezin da ukatu, nobela honetan ere garaiko egoeraren oihartzun ugari kausi dezakegula. Horrela ulertu nahi genituzke, ikastolen hastapenak gogorarazten dizkigun Xabiertxo (1925) liburuari egindako erreferentziak, edo nobelaren zenbait kapitulutan errepikatzen den kantak:
|
|
2005
|
|
|
Genero hau aukeratu izanaren atzean ikusi behar
|
dugu
ahazterik ez daukagun arrazoi bat. Liburua idatzi bitartean Francoren diktadura indarrean zegoen.
|
|
2008
|
|
|
Nik osagai horietako batean literaturaren didaktikansakonduko dut lan honetan. Izan ere, ezin
|
dugu
ahaztu gaur egun irakurleak literaturarekin daukan lehen harremana eskolaren bidez garatzen duela. Horrez gain, eskolak eginkizun garrantzitsua dauka gazteen irakurtzeko zaletasuna sustatzen ere, eta alde horretatik, egin beharreko lana zen egungo eskoletan zein literatur eduki eta nola irakasten den ikertzea.
|
|
2013
|
|
|
Sarrera lerro hauei amaiera eman aurretik, ezin
|
ditut
ahaztu ikerketa ibilbidean bidaide izan ditudan lagunak. Espezialki, Patxi gogoratu nahi dut, uste bainuen ikerlana bukatuta ikusiko zuela, baina ezin izan du.
|
|
|
Orobat, Amorebieta Etxanoko Udala eta Labayru Ikastegia aipatu behar ditut, haien laguntzarik gabe ez nukeen ikerlana bukatuko, eta bi erakunde horiekin batera Ines Gandarias, Andoni Agirrebeitia, Adolfo Arejita, Miren Ibarluzea eta Iñaki Sarriugarte, 2011ko deialdiko Santiago Onaindia bekaren epaimahaikideak. Ezin
|
ditut
ahaztu, bestalde, modu batean edo bestean lagundu didaten kideak: Jone Miren Hernandez, Mari Luz Esteban, Fernando Golvano, Santi Piquero eta Olatz Muñoz lankideak; eta Paco Etxeberria, Karlos eta Mikel Aizpuru, Idoia, Aitziber eta Xanti Zapirain adiskideak.
|
|
|
Gerraren eta errepresioaren oroitzapenak lantzean, Salbador Zapirainen helburuetako bat injustizia eta zapalketa salatzea zen, baina ezin
|
zituen
ahaztu gerran eta osteko errepresioan hildako biktimak. Izan ere, egilearen identitatea memorian uztartzen da iraganaren aitortzarekin.
|
|
2015
|
|
|
Literatura bizkortzez geroz," etengabeko iraultza" estilistikoan ari beharrak gara. Eta kontuz ibili behar
|
dugula
ahaztu gabe, batasuna egiten ari garen mementu honetan ezin joka dezakegula arinki, ezin gaitezkeela manifestu espantagarriak egiten dibertitu. Baina euskal narratibak bere identidadea aurkitu behar du, eta horretarako, dudarik gabe, euskara guztiez baliatu behar du, euskararen zokomoko guztiak harrotu, euskara berriak asmatu.
|
|
2018
|
|
|
Inoiz ez
|
zuela
ahaztu egun hartako neskatila beltzaranaren oroimena jarraitu zuen onartuz aitak, ile beltza, ibaiko belar berde esmeralda hezeekin eta hainbat zatarrirekin kateaturik, uretan zabaletara; arbolatik behera zintzilik, haize boladen indarraren eraginaz, eskegita zegoen zuhaitz adarraren mugimenduarekin, eta uraren jarioak bultza eginez, zahagia bezalako gorpu puztua batera eta bestera bilin-balanka....
|
|
|
Gogoan
|
zuela
ahaztu gabe, sekula inoiz bizirik izan ez balu bezala, zer nolako argizarizko andrakila itxura zuen, gorputza putziturik eta aurpegia putzuan, begirada izu beldurrezkoa gora adi arbolara.
|
|
2021
|
|
|
" Hor badago nik uste olatu bat aprobetxatu behar duguna, ezin
|
duguna
ahaztu. Goazen aprobetxatzera hori beste guztia lantzeko.
|