|
2000
|
|
|
Asier Otamendik azkenengo hirurak bere egin ditu, baina iaz Oihane Perea ezustekoa emateko zorian egon zen. Bestalde, ez
|
dugu
ahaztu behar Asier Iriondo puntu gehien lortu duen bertsolaria dela eta Zigor Enbeita puntu bakar batera geratu zaiola; bai batak, bai besteak badakite zer den txapela janztea. Azkenik Rikardo Glez. de Duranak, beteranoenak, eta Nagore Soroak, gazteenak, ez dute halako presiorik, eta horrek euren alde egin dezake.
|
|
|
HORREN inguruan, ezin
|
dugu
ahaztu ETA erakundeak publikoki adierazi duela bere praktika armatua alde batera uzteko prest dagoela Euskal Herriko eskubide politikoak gauzatzeko prozesu demokratikoarekiko konpromiso tinkoa baldin bada. Beraz, borroka armatua elkarlanerako arazo gaindiezina bilakatzen zaien sektore horientzat, badago eskaintza zehatzik, askotan aipatutako su eten berri bat baino eraginkorragoa, hots; ETAren borroka armatua baztertzea Euskal Herri osorako prozesu demokratikoaren truke.
|
|
|
Guztiz onartzen dut hori, baina ezin
|
dugu
ahaztu herria alderdi politiko baten izenean ordezkatzen dugula, eta badira herriaren kudeaketaren gainetik dauden baloreak. Udal akordio hauek su eten giroan sortu ziren eta legebiltzar mailako akordio bat ere bazegoen.
|
|
|
Inolako zalantzarik gabe, langileen heriotzak eta langileek jasan beharreko ondorio larriak dira lan istripuen alderdirik lazgarriena, baina, hori horrela izanik ere, ezin
|
dugu
ahaztu eragiten duten kostu ekonomikoa. Eta, lehenengo aldiz, modu ofizialean ezagutzera eman da EAEn lan istripuek 1999an eragindako kostu ekonomikoa.
|
|
|
Borgesen Babelgo liburutegiaren metafora erabiltzen badugu, liburutegi unibertsal horretan dago euskara, beste hizkuntza guztiak bezala, baita xumeena ere. Unibertsaltasun horretan ezin
|
dugu
ahaztu ingelesa ere partikularra dela. Miguel Torga idazle portugaldarrak esaten zuen:
|
|
|
Bestalde, badira ipuin gehienetan errepikatzen diren irudi ugari ere: musika, esaterako, oso presente dago bere ipuinetan (ez
|
dugu
ahaztu behar idazlea bera musikaria ere badela); kafea (bizigarria); bidaia, kotxea (ihes egitea, ilusioaren bila);...
|
|
|
hau da, narratzaile autodiegetikoari bidea zabaltzen dio. Hala ere, ez
|
dugu
ahaztu behar, hasieran estradiegetikotzat izan dugun narratzailea, istorioaren amaieraren arabera, intradiegetikotzat eta autodiegetikotzat badugu, pertsonaiek hitza hartzean maila metadiegetikoan mintzatzen arituko liratekeela.
|
|
|
Haatik, ezin
|
dugu
ahaztu euskal literaturaren inguruko kritika publikoa batik bat hamarkada honetan zabaldu eta garatu dela. Izan ere, 1990 urtean Euskaldunon Egunkaria kaleratzen hasi zenetik (VII), egunkarietan euskal literatur lan gehienen berri ematen hasi dira, ordura arte lan batzuen kaleratzea ez baitzen aipatu ere egiten.
|
|
|
Egunkari abertzaleen arteko alde hau ulertzeko, ezin
|
dugu
ahaztu bakoitzarenatzean edo aldean dagoen proiektu politikoa. DEIAren kasuan, gogora dezagun azkenbi hamarkadetan EAJk Gernikako Estatutuaren aldeko apustua egin duela, eta Estatutuhorrek Baskongaden eta Nafarroaren arteko etena berrindartu duela.
|
|
|
Mugimendu hauei esker, Estatuen harrapakaritzari eraso eginez, Europako hainbat Herrik independentzia lortudute. Ez
|
dugu
ahaztu behar Europako Estatuen mapa XX. mendean zehar txit aldaturikgeratu dela; alde batetik, nazio ugarik independentzia lortu dutelako eta, bestetik, Europako Nazio Batuen Antolamendua sortu delako. Honek adierazten digu estatulatriak goreneko sabaia jotzen zuen bitartean, XX. mendean alegia, aldi berean estatuhorien kritika zorrotza gauzatzen zela.
|
|
|
Ez
|
dugu
ahaztu behar, kartzeleroengandiko jipoiak sakabanaketaren ondoren hasi zirela batik bat; talde txikitan edo bakarka geundela ikusirik, horretaz baliatu ziren basakeriak eta gehiegikeriak egiteko, eta berdin jarraitzen dute gaur egun ere. Ez soilik presook suntsitzeko, baita senide eta lagunak umiliatzeko ere.
|
|
2001
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu berrikuntza guzti hauek sektore deskapitalizatu batek egin behar dituela eta, beraz, kanpo finantziazioa ezinbestekoa duela. Egoera honetan diru laguntzak ez dira aski izaten.
|
|
|
Horrela, RWE talde alemaniarra kontuan hartu beharrean gara, dagoeneko Hidrocantabrico erosteko eskaintza bat egina baitu. EON enpresa ere ezin
|
dugu
ahaztu, hau ere Alemaniakoa, Endesa Iberdrolako aktiboak erosteko gogoa erakutsi zuela kontuan izanik. Belgikako Electrabel ek ere izan lezake Iberdrola bereganatzeko interesa.
|
|
|
Iragarkien sormenaren mailaz ari bagara, Euskal Herrian badugu behar den kapazitatea publizitate kreatiboa egiteko. Baina ezin
|
dugu
ahaztu honetarako dauden oztopoak: bata, hemengo iragarle handiek (inbertsio handiak egiten dituztenak) Madrilera edo Bartzelonara jotzea nahiago izatea; bestea, kanpoko bi merkatu horiek profesional onak erakartzeko duten ahalmena (kanpaina eta soldata interesanteenak han daudelako).
|
|
|
bata, hemengo iragarle handiek (inbertsio handiak egiten dituztenak) Madrilera edo Bartzelonara jotzea nahiago izatea; bestea, kanpoko bi merkatu horiek profesional onak erakartzeko duten ahalmena (kanpaina eta soldata interesanteenak han daudelako). Bestaldetik, ezin
|
dugu
ahaztu publizitate sektorea ekonomia orokorraren atzetik ohi doala, hau da, herri bateko ekonomia sendoak publizitate sektore indartsua dakarrela. Era berean, publizitatea gure enpresek duten lehiatzeko erreminta izatearren, ekonomia orokor horretarako publizitate sektorea indartsua izatea lagungarria da.
|
|
|
Nolanahi ere, ondorio horiek oso iragankorrak izango dira. Ezin
|
dugu
ahaztu, pertsona kopuru beldurgarria galdu arren, Amerikako produkzio egiturak ez duela urraturik jasan. Gainera, dio Sebastianek, Amerikako ekonomiaren politikak nahiko maniobra aukera duela, monetaren nahiz zergen arloan, eskariaren esparruan astinaldi iragankor bati aurre egiteko.
|
|
|
langileak kaleratzea. Ezin
|
dugu
ahaztu Gamesa Aeronautica bezalako hainbat enpresa oso errentagarriak izan direla I bitartean. Horrela, Grupo Gamesak, (aeronautikako saila horko partaide izaki), 127.000 milioi pezetako (5.080 milioi libera) fakturazioaren bidez, 2000 urtean, 15.216 milioi pezetako (609 milioi libera) irabazi gordinak lortu zituen, hau da, 1999 urtean baino %18 gehiago.
|
|
|
Alabaina, 100 metroren berritasunaz mintzo garenean, ezin
|
dugu
ahaztu nobelaren ekarpen nagusiena ez dagoela euskal nobelan ezezagunak ziren kontamoldeen erabileran. Forma eta edukia ilargi beraren bi aurpegiak direla onartuz, egileak nobelan darabiltzan baliabide teknikoek lotura hertsia dute bertan kontatzen zaigunarekin.
|
|
|
Egilearen kontaketa objektiboa eteten duten egunkari, gida turistiko, kanta edo kaleko iruzkinek, nobelaren ahots aberastasunaz haratago, garaiko giro politiko bortitza gogorarazten digute. Ezin
|
dugu
ahaztu, euskararen egoera diglosikoa salatzen duten pasarteez gain, garaiko errepresio politikoa eta euskal izaera kultural oro ukatzen duen erregimena daudela oinarrian, eta horregatik, ezin da ukatu, nobela honetan ere garaiko egoeraren oihartzun ugari kausi dezakegula. Horrela ulertu nahi genituzke, ikastolen hastapenak gogorarazten dizkigun Xabiertxo (1925) liburuari egindako erreferentziak, edo nobelaren zenbait kapitulutan errepikatzen den kantak:
|
|
|
Gainera, ez
|
dugu
ahaztu behar erabiltzaile asko haur eta gaztetxoak izaten direla eta oso erraz galtzen direla eta pertsona helduek baino ur behar handiagoak izaten dituztela eta, beraz, parkeak behartuta daudela zerbitzu eta mantentze lanetan mailari eusten.
|
|
|
Autoenplegua ere ez
|
dugu
ahaztu behar, ekintzaile eta arriskatuenentzako aukera gisa, formula honen bidez eratutako enpresek hilkortasun maila handia erakusten duten arren: %60 inguru desagertu egiten da bost urte baino lehen.
|
|
|
Orain Nazio Batuen erakundeak Ruandako genozidioa epaitzeko Portu zuen Nazioarteko Epaitegiko burua da. Ez
|
dugu
ahaztu behar 1994ko lau hilabetetan milioi erdi bat lagun hil zituztela lurralde hartan. Pillay epaileak orain 59 urte ditu, eta buru belarri ari da lanean justiziaren alde beti.
|
|
|
Testuak ematen digun datu piloagatik ere, ez
|
dugu
ahaztu behar, dena delakoidazkia ulertu ahal izateko beharrezko dugun informazio osoaren zati txiki batbaino ez zaigula testuan bertan agertuko. Beraz, irakurketa esanahiaren desanbiguatze prozesua izango da irakurketa:
|
|
|
Horren guztiaren aurka aritu du aholkulariak. Ez
|
dugu
ahaztu beharikaslea ez dela aditua, eta askotan ez dakiela kontzienteki zer nahi duen, zer beharduen edo zergatik egiten dituen gauzak. Urteetan izandako ikas prozesuen inertziahor dago, eta horri ihes egitea oso lan nekeza da ikaslearentzat.
|
|
|
Ez
|
dugu
ahaztu behar ezen Kordobaren eta Iruñearen artean hirugarren boterebatek jokatzen zuela: Banukasitarrek beren nagusitasun aldia izan zuten IX. mendearen bigarren erdian Ebroko arroan:
|
|
|
Egilearen kontaketa objektiboa eteten duten egunkari, gidaturistiko, kanta edo kaleko iruzkinek, nobelaren ahots aberastasunaz harago, garaiko giro politiko bortitza gogorarazten digute. Ezin
|
dugu
ahaztu, euskararenegoera diglosikoa salatzen duten pasarteez gain, garaiko errepresio politikoa etaeuskal izaera kultural oro ukatzen duen erregimena daudela oinarrian, eta horregatik, ezin da ukatu, nobela honetan ere garaiko egoeraren oihartzun ugari kausidezakegula. Horrela ulertu nahi nituzke, ikastolen hastapenak gogoraraztendizkigun Xabiertxo (1925) liburuari egindako erreferentziak edo nobelaren zenbaitkapitulutan errepikatzen den kantak:
|
|
|
Orain arte perfumeei buruz egindako aipamen gehienak frantziarrak izan dira, Frantzia izan delako aitzindaria eta maisua, perfume fin finak bertan sortu direlako eta perfumegile ospetsuenak frantziarrak izan direlako. Ezin
|
dugu
ahaztu Grasse bailarak izandako eragina. Dena dela, horrek ez du esan nahi Frantziatik kanpo beste inon perfumerik sortzen ez denik
|
|
|
Zukuak, irabiakiak eta aguakate zopak ere egiten dira. Aguakatez egindako platerak egiten ditugunean, ez
|
dugu
ahaztu behar gatzak jan behar ditugunean bota behar direla; izan ere, aldez aurretik jartzen badugu, aguakateak ilundu egingo dira. Kontserbazioa:
|
|
|
Lizardik, ez
|
dugu
ahaztu behar, neguan hasi zuen udazkenean burutuko zuen ibilaldia: ez negu gorrian gainera, udaberriaren zantzu garbiak nabarmen zirenean baizik.
|
|
|
Horretatik aparte, ez
|
dugu
ahaztu behar euskararengalera ez dela azkenengo diktaduraren ondorioa, ezpada duela 500 urte hasitako prozesua, eta gutxi aurreratu badugu ere, erdaldunak hasi direla sumatzen lehenago zeukaten erabateko botere eta kontrola orain ez daukatela. Dagoeneko ezin dutela, lehenago bezala, euskaldun jendea hain erraz iraindu eta mespretxatu, eta beharbada beraien boterea inoiz edo behin zalantzatan jarriko dela.
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu, bestalde, maitagogoaren jardunak moteldu egin ditzaketela gizakiaren gaixotasunek, bai soinaren eta bai psikologiarenek, eta bai bienak batera direnean. Ahuldu egiten da maitagogoa, bai gogoko zaiona nabaritzeko eta maitatzeko, baita ere sasigogoak uxatzeko.
|
|
|
104. "... baina ezin
|
dugu
ahaztu naturaren helburua gure animaliazko izaeran dautzan joerak gainditzea dela eta guri dagokigun gain mugaren hobekuntza lortzeko oztoporik nagusien direnak" K.U., 433.
|
|
|
Alabaina, saiatuagatik, Ministroak ez du sekula Borges harrapatzea lortzen. Azkenean –ez
|
dugu
ahaztu behar hasieratik esan dugula traidore bat ere izan behar dela–, ondorio samin honetara iristen da: traidore bat dago Borges harrapatu nahi duten espioien artean.
|
|
2002
|
|
|
Batzuetan kulebroi itxura hartzen dutela eta garrantzia gehiegi ematen zaiola pertsonaien intimitateari? Fikzio lanen aurrean gaudela ezin
|
dugu
ahaztu eta, gainera, eskolako liburu aspergarrietan aipatzen ziren pertsonaia aseptiko eta lehorrak humanizatzen ere lagun dezake horrek
|
|
|
Desobedientzia zibila definitzerakoan eskatu ohi ditugun baldintzak ez dira sarritan ematen historikoki gauzatu diren kanpainen ildotik, baizik eta desobedientzia zibila juridikoki justifikatu beharretik. Ezin
|
dugu
ahaztu teorizatze modu hau oso modernoa dela, desobedientzia zibilaren beraren historian eman den definizioarekin alderatzen badugu. Hau da, desobedientzia zibila definitzeko Antigonarengandik abiatzen bagara, ez zaigu halako baldintzarik agertzen, ezta Thoreauk berak idatzitakoan ere, bere izkribuetan «desobedientzia zibilaz» mintzo bazen ere.
|
|
|
Ez
|
dugu
ahaztu behar hori prozesu bat dela. Gehiengo abertzaleak sor dezakeen dinamikak prozesu hori sendotuko luke; printzipio demokratikoetatik abiatuz, argi dago herri honek berak nahi duena egingo duela.
|
|
|
Baina, dirudienez, alderdiek akordioak hartzen dituzte beren diskurtso politikoen alde egiteko, beren jarraitzaileak beren alde hurbiltzeko. Ez
|
dugu
ahaztu behar, oraingo agiria joan den otsailean burutu zen bileraren ondorengoa dela. Batasunak esaten du agiri honek berauek baztertzeko egina dela eta bere legez kanpo jartze horrekin lotzen du.
|
|
|
Hori gizartea mehatxatzea eta beldurtzea da, gizarte honek irtenbiderik ez duela irudikatzeko. Epe laburrera arazo asko dauzkagu, baina ezin
|
dugu
ahaztu gure helburuak zeintzuk diren eta horri heltzen badiogu eta lana egin, lehenago edo geroago etorriko dira fruituak.
|
|
|
Hor giza baliabideak daude eta ulertzekoak dira ez onartzekoak zenbait jokaera. Ez
|
dugu
ahaztu behar ETAk joan den astean egindako atentatu saiakeran zazpi zortzi ertzain erailtzeko ahalegina egin zuela, eta horren aurrean ezker abertzaleak ez zuen keinurik egingo. Batzuen gogorkeriaren gainean indar guztia jarri da, baina ETAren jardunaren aurrean ezer ez esateak ez du zilegitasunik ematen gero eskatzeko.
|
|
|
Iazko ikasturtean 1.661 ikasle eta 75 irakasgai izan zituzten. Noski, Bergaran egoitza duen UNED ere ezin
|
dugu
ahaztu.
|
|
|
Ez
|
dugu
ahaztu behar petrolio industria oso bat dagoela Texasen eta Mexikoko Golkoan, bozkatzaile errepublikanoen eskuetan, eta ez luketela jasango upelaren prezioa 18 dolarretik behera egotea, esplotazio asko itxi bailituzkete. Petrolioaren sektorekoek, hala ere, onartzen dute Estatu Batuetako administrazioak konpentsatuko lituzkeela petrolioaren prezioak gainbeheratzeagatik etekin marjinetan izango liratekeen galerak, Irakeko petrolio hobien esplotazioko eta produkzioko operazioetan parte hartzearekin.
|
|
|
Kable koaxiala ezezik, DSL eta satelite bidezko teknologiak ere zabaldu behar dira ezinbestez. Zuntz optikoa aurreko mendeko 70etako urteetatik datorkigu eta gauza batzuetarako oso ona den arren, ez
|
dugu
ahaztu behar zein diren era honek dituen eragozpenak: garestia da oso, zuntza oso ahula da, konektoreak lortzeko zailtasuna eta matxura egotekotan zuntza konpontzeko problematika.
|
|
|
Ez erabat, Marzelino Aizpuruaren aburuz. «Eskuan hartzean ez
|
dugu
ahaztu behar zein eratako libururen aurrean gauden, goi mailako liburu baten aurrean alegia», baina «berak egiten duen azterketa ulertzerik ahal ez badugu ere, azterketa hortatik ateratako ondorenak uler genitzake, bere sakontasun guztian ez bada ere. Gai honen zaleek, bostgarrenik ez bada ere, beste guzietatik gauza jakingarri asko aterako dutelakoan nago»
|
|
|
Elementu hau gustuaren araberakoa den arren, ez
|
dugu
ahaztu behar objektu argitsu bat askoz ere deigarriagoa izaten dela fondo ilun baten gainean, edo alderantziz.
|
|
|
Kalitatea ez baita dirua, ondoegiteko ohitura baizik. Dena den, ez
|
dugu
ahaztu behar ezen kalitatearen bideaedo, hobeto esanda, hobekuntza jarraituaren bidea bizi guztirako eta bizitzeko erabaten kOnpromisoa dela.
|
|
|
Zer nola zertzen da, bada, horrelako sare irekien baitan euskarazko aukera. Sare unibertsitarioaren euskarazkoa irakasle eta ikasle euskaldunek erabakiko dute.Ez
|
dugu
ahaztu behar, fisikari buruzko jakintzarik aurreratuenaren berri izateko, euskaldunok ezinbestekoa dugula ingelesa. Hargatik esan dut lehenago, gogokonukeen euskal saregunea, hauxe litzatekeela:
|
|
|
Horrez gain, ezin
|
dugu
ahaztu hezkuntza unibertsitarioan legeriak eta markojuridikoak duten eragin nabarmena. Espainiako eta Frantziako Konstituzioak, EAEko Autonomia Estatutuak eta Nafarroako Foru Hobekuntzak, LRUk eta gainerako Lege organiko eta errege dekretuek lehendik ere mugatzen eta oztopatzendute Unibertsitate propio eta euskaldunaren eraikuntza; baina Madrilgo Gobernutik ezarri nahi zaizkigun Lege berriek ezinezkoa bihur dezakete asmo hori, ereduunibertsitario bakarra inposatuz.
|
|
|
b) Lankidetza bultzatu, espezialisten eta itzultzaileen artean. Hainbat dirahartarako erabil daitezkeen ereduak, baina ezin
|
dugu
ahaztu biek bat egitendutela espezialitateko itzulpenaren une jakin batzuetan.
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu gizarte harremanetan duten garrantzia, eta, gure ustez, euskararen normalizazio prozesuan eragin handiko esparrua da. Agente eragileakizateaz gain, faktore biderkatzaileak ere izan baitaitezke.
|
|
|
Lan egitasmo pertsonala diseinatzen trebatzea autonomizatze prozesuarieragin ahal izateko oinarrizko baldintza da. Dena dela, ez
|
dugu
ahaztu behar autonomia gaitasuna dela, eta gaitasun guztiek bezala, garapen prozesua dakarrela. Ildo horretan, ikasleak trebatu beharra izango du, baina aldezaurretik dituen ikas ohitura eta ikas esperientzietan ezinbestez oinarrituz.
|
|
|
Unitateak proposatzeko orduan ezin
|
dugu
ahaztu lanak ikaslearentzat egokiaizan behar duela: zentzuduna, zailtasun maila, aurretik emandako hizkuntzabaliabideak, eta abar.
|
|
|
Bertan kontzentratzen dira eskakizun eta tirabira gehienak eguneroko bizitzan ere. Bestalde, ezin
|
dugu
ahaztu, hiri modernoek hazkunde erritmo biziak izaten dituztela; horrek esan nahi du, hirigintza proiektu berriak egiten direla, horretarako eraikuntza teknika berri eta suntsitzaileak praktikan jarriz, eta, ondorioz, lurpeko substratu arkeologikoa ere suntsitzeko arrisku izugarrian geratzen dela.
|
|
|
Alaba horiek jasoko zituzten doteek ezkontzen bidez sortutako edo indarberritutako harremanen kalitatea islatuko zuten. Hau guztia leinuen arteko harremanak zuzentzen zituzten funtzionamendu arauen barnean ulertu behar dugu, etaez
|
dugu
ahaztu behar, emakumeek ohorea eta duintasunak transmititzeko gaiziruditela.
|
|
|
Baina ez
|
dugu
ahaztu behar, esparru politikoaren beste muturretik ere gauzabera egiten zela, eta, gainera, mundu nazionalistan baino lehenago. II. Errepublikabaino lehen agertu ziren dagoeneko zenbait liburu euskal nazionalismoaren aurkajotzeko eta nazio espainiarraren alde egiteko.
|
|
|
eta ETAren nazionalismo iraultzailea ipini ziren, eta, horrela, euskalnazionalismoari buruzko liburuek liburu militanteak izaten jarraitu zuten. Jakina, ez
|
dugu
ahaztu behar funtsean argitalpen horiek militante bihurtu zituen eragilea ezzela izan marxismoa, frankismoaren esperientzia latza eta zanpatzailea baizik.
|
|
|
normalizazioa oso aurreratua baita, baina ez erabatekoa. Ezin
|
dugu
ahaztu
|
|
|
92 krisialdian etxebizitza bat alokatzea aukeratu zutenetako askok, interesak oso handiak zirelako, azken hiru urteetan etxebizitza bat erostea erabaki dute. Ez
|
dugu
ahaztu behar, hazkundearen faktoreen artean, Espainian bigarren bizileku gisa etxebizitza bat eros dezaketen erretiratu europarrak Espainiara iristea, prezio altuei eusten baitiete. Azkenik, langile etorkinen etorrerak merkatu zabala eskaintzen du alokairuko etxebizitzetarako; jabeek, berriz, errenten zati bat balio konstantea duten higiezinak erosteko inberti dezakete.
|
|
|
Kontsumitzaileen osasuna babestea, administrazio publikoaren betebehar nagusia Kontsumitzaileen osasuna eta segurtasuna babestea Administrazio Publikoaren betebehar nagusietako bat da, bereziki kontsumoaren eta osasun publikoaren arloan eskumenak dituztenena. Araudi berrienak elikagaien segurtasunaren gaineko erantzukizun nagusia elikagaien enpresaren ustiatzaileari ematen dion arren, ezin
|
dugu
ahaztu estatu kideek eta Europar Batasunak berak erantzukizun handia dutela herritarrek kontsumitzen dituzten elikagaien kaltegabetasunari eta kontsumitzeko gaitasunari buruzko kontrol publikoari dagokionez. Herritarren eta kontsumitzaileen babesa handia izan behar da babes gabezia handiena duten kasuetan.
|
|
|
Hala ere, badirudi hormona ekintza duten molekulek dituztela arrisku gutxien pertsonen osasunerako. Substantzia horiek, besteak beste, gizonezkoen edo emakumezkoen hormona ekintzak dituztenak, animaliei eman behar zaizkie eta beren lana egin behar dute, baina ezin
|
dugu
ahaztu denboraren poderioz metabolizatu egiten direla, eta, ondorioz, haien eragin farmakologikoa galtzen dutela. Baina zein da ondorioa?
|
|
|
Kontsumitzailearentzako beherapenetan garrantzitsuena eskainitako deskontuak egiaztatzea eta ziurtatzea da. Ez
|
dugu
ahaztu behar autonomia erkidegoetan araututako beherapen denboraldiek ez dutela kontsumitzailearen eskubideak murrizten; alderantziz, ohiko denboraldian egiten ditugun erosketen eskubide berak dituzte. Produktuen kalitatea Lehenik eta behin, eskaintzen diren produktuek ez dute ohikoa ez den kalitatea izan behar, hau da, merkealdiak ez dira aitzakia bat kalitate txikiagoko produktuak edo akatsak edo tarak dituztenak saltzeko.
|
|
|
Polizia judizialaren eta fiskaltzaren txostenek gero eta kidego espezializatuagoak dituzte gai horietan, eta garrantzia hartzen dute prozeduran eta gaiaren azken erabakian, bai objektibotasunagatik, bai azterketarako laginak biltzeko prozesuan zorrotz bete behar izateagatik. Ez
|
dugu
ahaztu behar delitu bat egiten denean egotziaren oinarrizko eskubide batzuk errespetatu behar direla, bereziki haren defentsa eskubidea. Bestela, azken epaian jardunen deuseztasun adierazpen bat aurkituko genuke, ikerketarekin, prozedurarekin eta kaltetuen zain dauden gaixo urteen ondorioz porrot egingo lukeena.
|
|
|
Aire girotua elementu erabilgarria eta praktikoa da; izan ere, leku batzuetan ia ezinbestekoa da uda eta beroa iristen direnean. Baina ez
|
dugu
ahaztu behar tresna horiek hondatu egin daitezkeela, batez ere etengabe erabiltzen direnean. Horregatik komeni da horiek zaintzea, gehiago iraun dezaten eta, gainera, energia gutxiago kontsumi dezaten.
|
|
|
Adituek diotenez, ezin da miraririk egin, eta, ekintza bortitzik bada, organismorako kaltegarriak izango diren albo ondorioak izango ditu. “Egia da substantzia horiekin galera ikusgarriak lortzen direla, baina ura eta muskulu proteinak, ez koipea, eta ez
|
dugu
ahaztu behar gehiegizko obesitatea dela dio endokrinoak. Horregatik gertatzen da etsi etsian errebote edo yo yo efektu hori kontsumitzeari uzten zaionean, eta gehienetan, lehendik zegoena baino gantz gehiago berreskuratzen da”.
|
|
|
Daukagunari erreparatuta ere, ezin
|
dugu
ahaztu irakasle multzo hori ia ia gauetik goizera inprobisatu dela.
|
|
|
Dagoen zatiketa administratiboa ere ezin
|
dugu
ahaztu —EAE, Nafarroa, Iparraldea—, ezta lurralde desberdinetan dauden errealitate politiko, sozial eta indar korrelazio desberdinak ere; prozesu honetan kontuan hartu beharrekoak direnak eta sistema unibertsitario euskaldun honen garapen desberdin batera daramatenak.
|
|
|
Panoptikoaren garapenak, ondorioz, ez ditu Benthamek bilatzen zituen erreforma nahiak asetu, ez gizatasunari dagokionean, ezta delituaren prebentzioari dagokionean ere; baina ezin
|
dugu
ahaztu argudio ekonomikoei dagokienean ere ez direla bete ingelesaren postulatuak. Izan ere, espetxeak estatuentzat kostu ekonomiko altua bai baina errentagarritasunik ematen ez duten erakundeak dira.
|
|
2003
|
|
|
Arabako Itziar Ugarteren hitzetan «ez dakit zehazki zer den, baina Slutskayak badu zerbait gusttzen ez zaidana». Emakumezkoekin amaitzeko ezin
|
dugu
ahaztu iaz Naganon, Slutskaya eta Kwanen atzetik, brontzezko domina lortu zuen Fumie Suguri japoniarra. Ezta Malmon zilarra lortu zuen Elena Sokolova errusiarra ere.
|
|
|
Garrantzitsua da partaideen helburuak identifikatzea eta bakoitzari berea ematea, kirola modu egokienean egin dezaten. Baina ez
|
dugu
ahaztu behar lehia beharrezkoa dela kirol mota gehienetan. Kontua da, kirol maila zehatz baten aurrean, zeri ematen diozun garrantzia, errendimenduari edo osasunari.
|
|
|
Adibidez heroina auzo marjinalei lotzen zaie. Beharbada gune horietan kontsumoa handiagoa da, baina ez
|
dugu
ahaztu behar ez dela horietan bakarrik kontsumitzen. Arrazoiak asko izan litezke:
|
|
|
Etxebizitzen merkatuaren egoera egunetik egunera kezkagarriagoa da, ez bakarrik Euskal Herrian, baita Espainiako Estatu guztian ere, halako punturaino, non Espainiako Bankuak berak eta Nazioarteko Moneta Funtsak, beren banketxeen osasun finantzarioan kontsumitzaileenean baino interesatuagoak, publikoki agertu baitute beren kezka, burbuila immobiliario horrek eztanda egin eta prezioen bat bateko gainbehera gerta ez dadin, horrek azkenean entitate finantzarioak ere herrestatuko bailituzke. Ez
|
dugu
ahaztu behar burbuila immobiliario horiek banku krisi larriak sorrarazi izan dituztela, ez bakarrik Espainiako Estatuan(), non etxebizitzen prezioa %32 jaitsi baitzen, baita munduko gainerako herrialdeetan ere: Mexikon() %81 jaitsi zen, Herbehereetan (1982) %48, Kanadan (1983) %21, eta Irlandan (1985), Japonian (1992), Suedian (1992), Thailandian (1997) eta Malaysian (1998) %10 eta %45 bitartean beheratu ziren prezioak.
|
|
|
Horri beste datu itxaropentsu bat gehitzen dio Aitor Aranak: " Ez
|
dugu
ahaztu behar XX. mendearen amaiera aldean eta XXI.ean, euskararen sendotze eta berreskuratze aro bat bizi izaten ari garela eskualde horretan, Euskal Herri ia osoan bezala. Jende euskaltzalearen, herritar langileen eta ikastola eta ikastetxe publiko euskaldunen lan duinari esker, euskara ez da hemen betiko ezkutatu gure historia ez euskaltzalearen eraginez.
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu bi eremu horiek (bezeroen nahia asetzea eta langileak pozik izatea) EFQM kalitate eredu europarraren baitan lantzen diren esparruak direla. Bistan da, beraz, euskararen aldeko oraingo planteamendu hori guztiz bat datorrela enpresa aurrerakoien ikuspuntuekin; historiaren haizeekin, hain zuzen.
|
|
|
Produktuak Euskal Herrian zein kanpoan, Iberiar Penintsulan, saltzen ziren, baina merkeak ez zirela ezin
|
dugu
ahaztu. Gasteiztarrek produktuak egitean kanpotik honako produktuez baliatzen ziren:
|
|
|
Euskal Herrian Antzinatetik sagardoa izan da euskaldunen edaria. Ardoaren garrantzia ezin
|
dugu
ahaztu erromatartutako eta gero kristaututako lekuetan, ohi denez. Azkenik, limonada bizkaitar jai eta erromerietan ere edaten da tradizionalki.
|
|
|
Bukatzeko, sarrera honetan ez
|
dugu
ahaztu nahi eskerrak ematea gustura lagundu ziguten hainbat pertsonari: batetik, eskerrak eman beharrean gaude Luis López Sosoagari, esan bezala, lana egin genuenean Gozogileen Kofradiako lehendakari zenari, eskaini zigun arretagatik eta adeitsuki utzi zigun liburuarengatik eta lana hasteko eman zizkigun ideiengatik.
|
|
|
batetik, eskerrak eman beharrean gaude Luis López Sosoagari, esan bezala, lana egin genuenean Gozogileen Kofradiako lehendakari zenari, eskaini zigun arretagatik eta adeitsuki utzi zigun liburuarengatik eta lana hasteko eman zizkigun ideiengatik. Ez
|
dugu
ahaztu nahi ezta ere Patxi Anton, zeinek eman zigun lehenengo nondik norakoa, eta aurrez aipatuarekin kontaktuan jarri gintuen. Eta baita, nola ez, zenbait dokumentu eta transkripzio eman zizkigun Inge Zubero ikaskideari.
|
|
|
indigenak, nekazariak, emakumeak edo beste talde batzuk, ekologistak, elkartasun internazionalistak, antimilitaristak eta abar, beste perspektibabatetik, subjektu berri bat eraikitzera. Hala eta guztiz ere, ezin
|
dugu
ahaztu langile sindikatuak, hor daudela, Porto Alegren ikusi dugunez. Zein da mugimenduberriaren eta sindikatuen arteko lotura?
|
|
|
Nahiz etadermio hibrido horrek esanahi ugari izan guri burura ekartzen digu behin eta berrizhemengo indar globalizatzaileen jokabideak. Ezin
|
dugu
ahaztu non bizi garen etanola. Gure enpresa energetikoak, kasu honetan, munduko indartsuenetarikoak diraeta globalizazioaren eta liberalizazioaren garaian berton eta atzerrian ari dira haienetekinak ahalik gorenera eramaten.
|
|
|
euskarazko liburu produkzioaren hazkundea, euskal prentsaren garapena, euskalduntzeko eta alfabetzatzeko prozesuek hartutako indarra eta ikastoletan matrikulatutako haur kopuruaren igoera. Frankismoak eskaintzen zituen zirrikitu gero eta handiagoek ahalbidetu zuten aldaketa hori, baina ezin
|
dugu
ahaztu, besteak beste, utzitako oinordetza. Estatuaren ustez, kultura arloko edozein eskakizunen atzean politika ezkutatzen zen, eta, ondorioz, ahal zen neurrian, baztertu egin behar zen.
|
|
|
Mendebaldeko herrialdeetan, urritasun hori ez da hain nabaria, ia herritar guztiendako ur sistema eraginkor eta irisgarriak baititugu. Baina ez
|
dugu
ahaztu behar edateko ura edukitzea luxua dela jende askorentzat munduan. Zenbait arrazoirengatik gero eta ur gutxiago dago, eta aurrezteko eta aprobetxatzeko politikak ezinbestekoak dira.
|
|
|
Zazpigarren aginduari buruzko dotrina guztietan salatu ohi dira, gainera, artoa, garia edo beharrezko lehengaiekin egiten diren espekulazioak, aurrena pilatu, gorde eta gero garestiago saltzearren; ez
|
dugu
ahaztu behar praktika  horiexek izan zirela matxinaden iturburu. Bestalde, merkataritzako harremanetan sarritan gertatzen dira beste hamaika iruzur, hala nola, salgaiaren neurriaz, zenbatekoaz edo nolakotasunaz gezurra esatea, saltzen den animaliaren gaixotasuna ezkuta  tzea, eta abar.
|
|
|
Herritarren bizimoduan etengabe presente egoteaz gain, ez
|
dugu
ahaztu behar Elizak ospe ona ematen zioten beste alderdi batzuk ere lantzen zituela: karitatea, batetik (milaka eta milaka txiro bizi ziren gotzainen limosnetatik nahiz komenturik behartsuenen karitatetik), eta gaixoak zaintzea, bestetik (izurriak jota zeudenak zaintzea, esaterako, erlijiosoen betebehartzat jotzen zen).
|
|
|
Elkarteko kide edo aldeko izan ziren zenbait apaiz; beste batzuk, aldiz, kontra aritu ziren, eta jesuitak horien artean, Elkartearen antzerkirako zaletasuna herriaren moraltasunerako arriskutsutzat salatuz; apaiz gehienek, dena den, ez zuten interesik kontu horietan. Edonola ere, ez
|
dugu
ahaztu behar ilustratuak herriko apaiz horien patroi edo nagusiak zirela kasu askotan, eta, zentzu horretan, ez zutela abadeen, edo Elizaren, beldur izateko arrazoi handiegirik. Hala ere, izan zen ilustraturik Inkisizioarekin gorabeherak izan zituenik.
|
|
|
Te rroristarik ez izateko, gerraegiten da. Beharrezkoa izan da uholdeek Alemania urpean utzi izana Schroder ek AEBei arren eskatzeko Kiotoko protokoloa sinatzeko, eta ez
|
dugu
ahaztu behar AEBak direla munduan kutsadurarik handiena sortzen duen herrialdea, kutsadura osoaren %20, zehazki. Gauza jakina zen kutsadurak klimaren aldaketa eragiten zuela... gauza jakina zen gizakion psikologiak etsipen mugak dituela, gauza jakina zen anaitasunean gizakia duintzen dela, gauza jakina zen bizitza kulturala aldi eta alde oroko bizitzaren adierazgarr irik gorena zela.
|
|
|
Gainera eskakizun horiek askotan alderdi abertzaleen eskakizunekin bat egiten dute, eta alderdi horien pisu politikoa txikia da. Ez
|
dugu
ahaztu behar lehia politikoan alderdi nagusiek ez dutela Euskal Herria kontzeptu politiko ezta kultural gisaere onartzen, eta euskararen aldeko gizarte erakundeen eragina mundu ofizialean hutsaren hurrena da.
|
|
|
2003ko martxoa apirila • 135 zenbakia
|
dugu
ahaztu erkidego horretan agertzen direla euskararen aldeko dinamika eta ekimenik sendoenak, eta eremu politiko administratibo horretan sortu diren berritasun askok, ondoren, euskararen beste lurraldeetan ere oihartzuna izan dutela.
|
|
|
" superniak niarengan gain erabateko eragina du" esakunea, esaterako, enuntziatu nekez faltsagarria da eta, hortaz, nekez zientifikoa ere. Eta ez
|
dugu
ahaztu behar Popperrentzat behakuntzak teoriaren zama daramala, Feyerabendek geroago sostengatuko zuen moduan.
|
|
2004
|
|
|
Nahiz eta baztertu samar geratu, ez
|
dugu
ahaztu behar, Aquariumeko sotoa ere erakusleku bihurtu dela Manifestari esker. Garret Phelan irlandarrak espazio berri bat sortu du bertan, errotulagailu beltzen laguntzaz soilik.
|
|
|
Batez ere hiri handietan, baina baita herri txikiagoetan ere. " Ez
|
dugu
ahaztu behar guraso gehienek nahiago zutela euren seme alabek erdaraz ikastea, hura baitzen ospea zeukan hizkuntza", ohartarazi du Davilak. Bestetik, ezin dugu garai hura gaurko irizpideen arabera aztertu.
|
|
|
Administrazio kontseiluan bi familietako kideak badaude ere, Ybarratarrak dira une honetan Vocento taldea zuzenkiago kudeatzen ari direnak. Ez
|
dugu
ahaztu behar Prensa Españolako akzionistek kontrolatzen dutela talde berriaren %21, 05 eta Correo Españolekoek kontrolatzen dutela holding berriaren ia %79 Talde berriaren organigrama ikusi besterik ez dago: Guillermo Luca de Tena »ohorezko lehendakaria», Santiago de Ybarra (lehendakaria), Jose Maria Bergareche »lehendakariorde exekutiboa eta kontseilari delegatua», Nemesio Fernandez Cuesta (lehendakariordea), Enrique de Ybarra (lehendakariordea), Alejandro Echevarria »lehendakariaren ondokoa».
|
|
|
Espainiako Estatuan, kontsumoa %3a eta %6a bitartean gutxitu izana; eta esportazioak gutxitzeko arriskua. Ez
|
dugu
ahaztu behar iaz, bai Frantzian, bai Italian, behera egin zuela ardoaren ekoizpenak, eta horrek Espainiako Estatuko ardoaren esportazioak hazten lagundu zuela.
|
|
|
inprenta batetik ateratzen den paper orri edo liburuarekin. Baina ezin
|
dugu
ahaztu teknologia berriek berebiziko iraultza eragin dutela komunikazioaren alorrean. Ingurune multimediatiko batean gaude guztiok, eta belaunaldi gazteenek, bereziki, naturaltasun osoz bizi dute errealitate berri hau.
|
|
|
Hau dela eta, Alpeetako glaziarrak eskalada gune bihur daitezke udan eta ez
|
dugu
ahaztu behar orain arte udan ere eskiatzerik izan dela. Beraz, badirudi negozio aldaketa aurreikusi dutela bertako eragile ekonomikoek.
|
|
|
Tortura badagoela adierazten digun beste zantzu nabarmena bada: ezin
|
dugu
ahaztu GAL ez zela banda autonomo bat izan, kalean libre zabilena. GAL hizkiekin azaleratu zen une jakin batean Estatuaren egitura organiko, jerarkiko, instituzional eta konstituzional osoa.
|
|
|
Osotasunean datza, beraz, euskararen osasuna, indar kemenez osatzea, hitzaren esanahiari jarraiki, oso izatetik datorrelako edo: . Eta ez
|
dugu
ahaztu behar euskarak komunikazio funtzio guztiak bete behar dituela, bizirik irautea nahi baldin badugu. Euskararen erabileran eremuak zabaldu egin behar ditugu bizitzaren esparru guztietara, komunikazio mota guztietara, funtzio komunikatibo guztiak betetzera heltzeraino.
|
|
|
Adibide horien bitartez, teknologia berrien sarrerak edo lantegiaren automatizazio maila altuago edo baxuagoak, derrigor, ez duela lan banaketataylorista desagertarazten nabarmendu nahi izan dugu, ez gaitasun orrikoegitekoen zatiketari dagokionez, ez lan intelektuala eta eskulanaren artekobanaketari dagokionez. Gainera, ez
|
dugu
ahaztu behar, aplikazio teknologiko berrien eransketa, lehia motak eta enpresak diharduen merkatusegmentuaren ezaugarri teknologikoek baldintzatzen dutela erabat.
|
|
|
Iturri horiek guztiek Arizmendiarrietaren pentsamendua gauzatzen lagundudute; hala ere, ez
|
dugu
ahaztu behar bere filosofia edo proiektua eraikuntza dogmatikoetatik aldendu egiten dela, eta errealismo kutsu horrek ahalbideratzen duelabere pentsaeraren malgutasuna.
|
|
|
Hala ere, ez
|
dugu
ahaztu behar maila handi batean ezberdinak diren kulturakbiltzen dituela euskal lankidetzak: komunitarismo euskaltzalean oinarritutakoikastolak; lan sozietateak5, kultura sindikalean sustraiturik dauden enpresa ereduak; eta azkenik, Arizmendiarrieta, Arrasateko Taldearen (egungo MCC) bultzatzaileizandakoaren kristau pertsonalismo komunitarioa (Zelaia 1997).
|
|
|
Hain zuzen, OMEk berriki egindako txosten batean ohartarazi du obesitateak herrialde garatuetako osasun kostu guztien %7 eragiten duela. «Nahiz eta egunero 30 minutuko ariketa fisikoa egitea arazo horren konponbide eraginkorra izan», ohartarazi du Farookik, «ezin
|
dugu
ahaztu paziente askok, gainera, esku hartze farmakologikoa dutela». Gosearen seinaleak Leptinari buruz orain argitaratu den ikerketa esparru askoz zabalago batean sartzen da, eta horren helburua da, aspalditik, obesitatea zuzentzen duten mekanismoak eta gosearen seinaleak zehazten dituztenak ulertzen lagunduko duten gako fisiologikoak aurkitzea.
|
|
|
Patogenoak eta higienea Egia esan, higiene orokorra ondo ikasita dago gure herrialdean. Ezin
|
dugu
ahaztu Espainia dela garbiketan eta desinfekzioan erabiltzen diren produktuen Europako kontsumitzaile handiena. Hala ere, elikagaien inguruko garbiketa edo desinfekzio kontzeptu horiek lotu nahi ditugunean, gauzak nabarmen aldatzen dira.
|