|
2000
|
|
|
Egunkari abertzaleen arteko alde hau ulertzeko, ezin
|
dugu
ahaztu bakoitzarenatzean edo aldean dagoen proiektu politikoa. DEIAren kasuan, gogora dezagun azkenbi hamarkadetan EAJk Gernikako Estatutuaren aldeko apustua egin duela, eta Estatutuhorrek Baskongaden eta Nafarroaren arteko etena berrindartu duela.
|
|
|
Baina ezin
|
ditugu
ahaztu aldaketa kualitatiboak: inbertsio publikoak egitekoerabaki irizpideak edota enpresa eta zerbitzu publikoen kudeaketaren helburu estrategikoak, merkatu irizpideen bitartez zehazten hasi izan dira.
|
|
|
Irakasleak, Guizot en hitzak gogoratuz,, fonctionaries de l' Etat? bihurtzeak (ezin
|
baitugu
ahaztu Estatu espainiarreko administrazio egiturak Frantziako eredu zentralistaren arabera eratu zela242) nahitanahiez Estatuaren estrategia politikoaren esparrura eramaten gaitu eta armarik gabeko armadaren aurrean jartzen gaitu, Estatu Nazioaren xake taulan irakaslea pieza nagusia izanik, herritarrak Estatuaren proiektuaren inguruan biltzeko (Estatu nazioarekiko identifikazioaz ari gara) eta ar... –En la enseñanza primaria y en sus maestros tienen los Estados el sostén más poderoso de la defensa nacional? 244.
|
|
2001
|
|
|
Egilearen kontaketa objektiboa eteten duten egunkari, gidaturistiko, kanta edo kaleko iruzkinek, nobelaren ahots aberastasunaz harago, garaiko giro politiko bortitza gogorarazten digute. Ezin
|
dugu
ahaztu, euskararenegoera diglosikoa salatzen duten pasarteez gain, garaiko errepresio politikoa etaeuskal izaera kultural oro ukatzen duen erregimena daudela oinarrian, eta horregatik, ezin da ukatu, nobela honetan ere garaiko egoeraren oihartzun ugari kausidezakegula. Horrela ulertu nahi nituzke, ikastolen hastapenak gogoraraztendizkigun Xabiertxo (1925) liburuari egindako erreferentziak edo nobelaren zenbaitkapitulutan errepikatzen den kantak:
|
|
|
Orain arte perfumeei buruz egindako aipamen gehienak frantziarrak izan dira, Frantzia izan delako aitzindaria eta maisua, perfume fin finak bertan sortu direlako eta perfumegile ospetsuenak frantziarrak izan direlako. Ezin
|
dugu
ahaztu Grasse bailarak izandako eragina. Dena dela, horrek ez du esan nahi Frantziatik kanpo beste inon perfumerik sortzen ez denik
|
|
2002
|
|
|
Horrela, nazioartean dagoen itsas baliabideen gehiegizko ustiaketak hor segitzen du, sektorearen etorkizun iluna areagotuz, nahiz eta hurrengo hilabeteetakoeztabaidak eta neurriak erabakigarriak izan daitezkeen aurrera begira. Hala ere,
|
ezdugu
ahaztu behar Euskal Herrian sektoreak dituen tradizioa eta esperientzia, etaetorkizun hurbilean flotaren berriztapenak izan ditzakeen ondorioak.
|
|
|
Zer nola zertzen da, bada, horrelako sare irekien baitan euskarazko aukera. Sare unibertsitarioaren euskarazkoa irakasle eta ikasle euskaldunek erabakiko dute.Ez
|
dugu
ahaztu behar, fisikari buruzko jakintzarik aurreratuenaren berri izateko, euskaldunok ezinbestekoa dugula ingelesa. Hargatik esan dut lehenago, gogokonukeen euskal saregunea, hauxe litzatekeela:
|
|
|
Horrez gain, ezin
|
dugu
ahaztu hezkuntza unibertsitarioan legeriak eta markojuridikoak duten eragin nabarmena. Espainiako eta Frantziako Konstituzioak, EAEko Autonomia Estatutuak eta Nafarroako Foru Hobekuntzak, LRUk eta gainerako Lege organiko eta errege dekretuek lehendik ere mugatzen eta oztopatzendute Unibertsitate propio eta euskaldunaren eraikuntza; baina Madrilgo Gobernutik ezarri nahi zaizkigun Lege berriek ezinezkoa bihur dezakete asmo hori, ereduunibertsitario bakarra inposatuz.
|
|
|
b) Lankidetza bultzatu, espezialisten eta itzultzaileen artean. Hainbat dirahartarako erabil daitezkeen ereduak, baina ezin
|
dugu
ahaztu biek bat egitendutela espezialitateko itzulpenaren une jakin batzuetan.
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu gizarte harremanetan duten garrantzia, eta, gure ustez, euskararen normalizazio prozesuan eragin handiko esparrua da. Agente eragileakizateaz gain, faktore biderkatzaileak ere izan baitaitezke.
|
|
|
Unitateak proposatzeko orduan ezin
|
dugu
ahaztu lanak ikaslearentzat egokiaizan behar duela: zentzuduna, zailtasun maila, aurretik emandako hizkuntzabaliabideak, eta abar.
|
|
|
Bertan kontzentratzen dira eskakizun eta tirabira gehienak eguneroko bizitzan ere. Bestalde, ezin
|
dugu
ahaztu, hiri modernoek hazkunde erritmo biziak izaten dituztela; horrek esan nahi du, hirigintza proiektu berriak egiten direla, horretarako eraikuntza teknika berri eta suntsitzaileak praktikan jarriz, eta, ondorioz, lurpeko substratu arkeologikoa ere suntsitzeko arrisku izugarrian geratzen dela.
|
|
|
Alaba horiek jasoko zituzten doteek ezkontzen bidez sortutako edo indarberritutako harremanen kalitatea islatuko zuten. Hau guztia leinuen arteko harremanak zuzentzen zituzten funtzionamendu arauen barnean ulertu behar dugu, etaez
|
dugu
ahaztu behar, emakumeek ohorea eta duintasunak transmititzeko gaiziruditela.
|
|
|
Birakulturalista hori gure artean garatzea ez da erraza izango, hemen askoz eregehiago irakurri baitugu Marx eta Lenin, Max Weber edo Emile Durkheimbaino; eta, horregatik, historia ekonomikoari eta politikoari arreta handiagoaeskaini ohi diogu, kulturak markatzen dituen baldintzei baino. Bestalde,
|
ezdugu
ahaztu behar, beste alorretako historiak garatu eta gero sortu delaEuropako eta Estatu Batuetako historia kulturala. Beraz, euskal nazionalismoaren historia politikoan hutsune handiak dauden bitartean, ulergarria etabeharrezkoa da historialariok hutsune horiek betetzen saiatzea, bestelakoikerketei heldu aurretik.
|
|
|
Haurtzaroaren ikerkuntzari buruz zerbait onuragarririk aipatzekotan, horreninguruan sortu den disziplinartekotasuna dugu. Zentzu horretan, eta mentalitateenhistoriaren interesgunetik abiatuta, ezin
|
ditugu
ahaztu Euskal Herrian tradizio zientifiko luzea duen etnografiaren ekarpen garrantzitsuak, bereziki Etniker taldeakegindako lana, zeinean jaiotza, bataioa, puerperioa, lehen haurtzaroa, gaztaroa, ezkontza eta ezkontzatik kanpo sortutako umeei buruzko adiera, ohitura eta errituak azaltzen diren (Etniker Taldea, 1998). Zer esanik ez, hor harrobi garrantzitsuaaurki dezake haurtzaroa iker objektutzat hartzen duen edonork.
|
|
|
Bere hutsunik nabarmena: gizarte eragileen artean denek pisu espezifiko bera eta indar bera ez
|
dutela
ahaztea edo modu argian ez kontenplatzea.
|
|
|
normalizazioa oso aurreratua baita, baina ez erabatekoa. Ezin
|
dugu
ahaztu
|
|
2003
|
|
|
indigenak, nekazariak, emakumeak edo beste talde batzuk, ekologistak, elkartasun internazionalistak, antimilitaristak eta abar, beste perspektibabatetik, subjektu berri bat eraikitzera. Hala eta guztiz ere, ezin
|
dugu
ahaztu langile sindikatuak, hor daudela, Porto Alegren ikusi dugunez. Zein da mugimenduberriaren eta sindikatuen arteko lotura?
|
|
|
Horien jatorria dieta errepikakorra eta gutxi dibertsifikatuan datza, zereal gutxi batzuetan oinarritzen diren dietak edota okela, esneki eta barazki gabeziak dituztendietak. Elikadura gai horien gabeziek ikusmenean, sistema inmunitarioan, adimen garapenean eta ahalegina egiteko gaitasunean eragiten dute, hurrenez hurren; ondorio kaltegarri nabarmenak dituzte pertsonen bizi baldintza eta garapen pertsonalean, ekarpen ekonomikoan
|
dutena
ahazteke.
|
|
|
Nahiz etadermio hibrido horrek esanahi ugari izan guri burura ekartzen digu behin eta berrizhemengo indar globalizatzaileen jokabideak. Ezin
|
dugu
ahaztu non bizi garen etanola. Gure enpresa energetikoak, kasu honetan, munduko indartsuenetarikoak diraeta globalizazioaren eta liberalizazioaren garaian berton eta atzerrian ari dira haienetekinak ahalik gorenera eramaten.
|
|
|
euskarazko liburu produkzioaren hazkundea, euskal prentsaren garapena, euskalduntzeko eta alfabetzatzeko prozesuek hartutako indarra eta ikastoletan matrikulatutako haur kopuruaren igoera. Frankismoak eskaintzen zituen zirrikitu gero eta handiagoek ahalbidetu zuten aldaketa hori, baina ezin
|
dugu
ahaztu, besteak beste, utzitako oinordetza. Estatuaren ustez, kultura arloko edozein eskakizunen atzean politika ezkutatzen zen, eta, ondorioz, ahal zen neurrian, baztertu egin behar zen.
|
|
2004
|
|
|
Ohiko giz.a eskubide horiei (gizabanako eta gizarteari dagozkienei) hirugarren belaunaldiko eskubideak, hau da, benetako informazioari buruzko eskubideak, gehitu behar dizkiegu. Gainera, gai honetaz
|
ezdugu
ahaztu behar eskubide horiek unibertsaltasunaren ezaugarria dutela.
|
|
2005
|
|
|
Memento horretan, Alberto Buen-ek bitartekaritza lanetan diharduen talde baten existentzia baieztatzen du. Ordenantza bertanbehera dagoela
|
ezin
dugu ahaztu. Borja Jauregik, bere aldetik, helegiterik ez duelaaurkeztuko argi uzten du.
|
|
|
Segura eta J. A. Moreno, 2004) lanean ikusten den bezala, esan daiteke 1990etik aurrera zientzia kognitiboen aurkikuntza berrien ondorioei esker, besteak beste, egungo zientziarenepistemologiaren ezinbesteko jomuga bat diziplinartekotasuna dela... Dena den,
|
ezdugu
ahaztu behar, aspaldikoak direla zientzia ezberdinen ikerketen arteko loturabeharraren defentsariak, besteak beste 1935ean Jean Piaget-en kezketariko bathorixe izan zen, bere 1974ko Ou va l, education lanean irakur dezakegun bezala.1980ko hamarkadan, ordea, ofizialki, oraindik ere, zientziaren iparra fisikarenteoria bateratzailean aurkitzen zen, Stephen Harwking en Denboraren historiaizeneko lana... Baina, laurogeita hamarraz geroztik, fisikanuklearretik at, gizakiaren genetika eta neurofisiologiaren inguruko aurkikuntzaparegabeek. ADN eta burmuinari buruzkoak, batik bat?
|
|
2006
|
|
|
Nolanahi ere, ezin
|
dugu
ahaztu, Lapurdiko eta Gipuzkoako nobleen arteko harremanak sendoak zirela. Asko linaje edo leinu berekoak ziren, hots, familiaz gaindiko egitura familiar berekoak ziren.
|
|
|
140 Ezin
|
dugu
ahaztu Armentiako apezpikutza.
|
|
|
Izan ere, birpopulatze gunean kokaturik, lurren kolonizazio prozesuan ardatz nagusi bilakatu zen monasterioa Errioxa aldean. Garrantzi nabari hori, eta horrek dakarren aberastasuna ulertzeko, ezin
|
dugu
ahaztu Donemiliaga Kukullakoa Logroñotik hogeita hemeretzi kilometrora eraikia zegoela eta Naiaratik, berriz,. Iruñeko erreinuko hiriburu politiko zein kulturala X. eta XI. mendean zehar, hamasei kilometrora.
|
|
|
Jarduera konplexu horren guztiaren garrantzi berezia azpimarratu eta gero, esan dugun bezala, zuzenbide pribatuaren arloan koka daitezkeen subjektuen arteko zenbait harreman sortzen direnez, ezin
|
dugu
ahaztu zuzenbide pribatuaren esparruan ondarearen gaia hartu behar dela aintzakotzat.
|
|
2007
|
|
|
Azkenik, ezin
|
dugu
ahaztu iragarkiek genero estereotipoak islatzen dituztela.Adibide bat erabiliko dugu, baieztapen hori egiaztatzeko: jostailuak.
|
|
|
«Hitzak beti kontzeptuen buruz buru daudenez gero, deritzo?, naturala da, kontzeptu kideak hots kideekin zeinuztatzea»534 Hotsak eta kontzeptuak lotzeko hiru fundamentuak aipatu eta, horiekin «askogatik ere» ez direla posibilitateak agortu, sentsazioa gelditzen bide zaio535? Agian ulergarria da, bere koordenatuak ezaguturik; ezin
|
baitugu
ahaztu, interes antropologikoetatik datorrela, eta «gizajendearen mintzo ahalmenaren neurria hartzea» duela hizkuntzen estudioaren azken xedea536 Jakin badaki, beraz, alde batetik, gauzek sentsuetan eragiten dituzten inpresioak eta izpirituaren barneko higidurak, hotsetan espresatzea, «operazio bat esplikaezina dela neurri handi batean ipi apa guztietan. Ziurra dirudi, bozaren eta haren esanahiaren artean erlazioa dagoela; erlazio horren nolakoa, aldiz, gutxitan ahal izaten da erakutsi osoki, askotan susmatu bakarrik, eta askoz gehiagotan ezta antzik eman ere»537 Alabaina Humboldt-ek interesik nekagaitzena dizu, hotsa kontzeptuaren irudikatzaile gisa
|
|
2008
|
|
|
Hala ere, espezie bateko partaide izatea ez da garapenean eragina izan dezakeen aldagai bakarra. Ezin
|
dugu
ahaztu aldaketa psikologikoak testuinguru kultural, historiko, sozial eta ekologiko jakin batean gertatzen direla (ikus 13 gaia).
|
|
|
98.Ez
|
dugu
ahaztu behar Batzar Nagusien eraketa eta eginbidea oso ezberdina dela kooperatiba mota batzuetan eta besteetan. Horri buruz, hauxe esan zuen E. Ballestero k (1990:
|
|
2009
|
|
|
Ahozko zein idatzizko lekukotzen inguruan landu izandiren gaiak ageri dira honakoetan ere. Argazkien kasuan, objektibotasunaren auzianagusitzen da, sarri, objektibotasuna benetakoa/ faltsua auziarekin nahasiz18?, argazki batek beti kamara atzean pertsona bat behar
|
duela
ahaztuz. Luzaz irudiekobjektibotasuna berezko ezaugarri behar dutela pentsatzeko joera egon da.
|
|
|
Hau guztia kontuan hartuz, esan genezake psikopatologia mota askotan faktore biologikoek zeresan handia izan dezaketela. Hala ere, ezin
|
dugu
ahaztu aldagaihoriek ingurumenarekin duten elkarrekintza ekidinezina. Hori dela-eta, jarraianingurumeneko aldagaiek haur eta nerabeen psikopatologian izan dezaketen eraginaatertzeari ekingo diogu.
|
|
|
Baina mozorro emozional hauekkomunikazio koherente, ireki eta ulerkorra oztopatzen duten elementu bilakatu ohidira, eta gure harremanen kalitatean eragina dute. Ezin
|
dugu
ahaztu emozioek gureharremanetan eragiteko duten gaitasuna ikaragarria dela. Geure buruari galde geniezaioke zenbaitetan ikusi dugun geure burua besteari barkamena eskatuz kontrolikgabe erantzun dugunean, edota zenbaitetan kutsatu garen bestearen sentimenduarekin, edota zenbaitetan saiatu garen gure erantzun emozional bat justifikatukoduten argumentuak bilatzen, guk geuk ere ez dakigunean zergatik sentitzen dugunsentitzen duguna.
|
|
|
Aurrean dugunerronka zaila izango dela badakigu. Hala eta guztiz ere, ezin
|
dugu
ahaztu KirolaXXI. Mendeko unibertsalak diren kirolaren hiru balioak (Petrus, 1998). Lehiakortasuna, Kultura eta Hezkuntza, batzen dituen fenomeno bakarra dugula.
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu arkeologiaren eta antropologia fisikoaren artean gertatzenden zeharkakotasuna hasiera hasieratik gertatzen dela eta Priaranzako indusketetako zuzendaritzan ere agerikoa dela. Izatez, Aranzadi Zientzia Elkarteari partaidetza eta laguntza eskatzeko arrazoi nagusia elkarteak duen diziplina anitzeko ibilbidean aurkitzen dugu.
|
|
|
Epe luzera, politika ekonomikoek ezin
|
dute
ahaztu enpresa eta inguruneegitura guztiak kudeatzeko orduan zer den funtsezkoa.
|
|
2010
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu, batzuetan, analizatutako faktore, jarduera edota unitateakez ezik, baldintzatzaile gainjarriak deiturikoak ere kontuan izan genituzkeela. Horien artean egongo lirateke:
|
|
|
Lurralde antolamenduari dagozkion planak onartzeko prozeduran zehaztubehar da zein administraziok parte hartzen duten eta zein heinetan herritarrok dezakegun. Gai honetan ezin
|
dugu
ahaztu administrazioek elkarlana sustatubehar dutela, eta zio politikoak direla-eta, erabaki koherenteak lortzea ez delaerraza. Beraz, koordinazioa eta parte hartzeko baliabideak ez dira nahikoak planaren legitimotasun osoa erdiesteko.
|
|
|
Nazioarteko ekonomia teoria arloren batean garatu bada, hori merkataritzanizan da. Ezin
|
dugu
ahaztu ekonomia kapitalistaren internazionalizaziorako prozesua ondasunen nazioarteko trukeen bidez gauzatzen hasi zela eta hedapen zabalaezagutu duela mendetan zehar. Hori dela-eta, garapen teoriko zabala landu da arlohonetan fisiokraten eta merkantilisten hasierako ekarpenak abiapuntutzat hartuta.Ekonomialari klasikoek eraiki zuten berezko teoria nazioarteko trukeen onurakazaltzeko eta merkataritza politika liberalizatzeko aldarria egiteko.
|
|
|
Nazioarteko merkataritzaren hedapena oso bizkorra izan da azken hamarkadetan eta, gutxi asko, produktuaren hazkundea bera baino gehiago hazi denez, nabarmena daherrien arteko harremanen eta munduko merkatuen indartze prozesua. Nazioartekomerkatuen garrantzia bistakoa den arren, ezin
|
dugu
ahaztu nazio merkatuek oraindikduten nagusitasuna termino kuantitatiboetan bederen. Hedakuntza honek arrazoi ugariditu, besteak beste, munduko ekonomian lehen mailako eragile ekonomikoak bihurtudiren Enpresa Transnazionalen hedapen prozesuaren eragina da azpimarratzekoaglobalizazio neoliberalaren testuingurua ahazteke.
|
|
|
Irabaziak herrira itzultzea AIZrekinlotutako dibisen kostu bistakoena izan arren, badira antzeko beste batzuk, atzerrikoinbertsioarekin lotutako inportazioak adibidez. Bestalde, ezin
|
dugu
ahaztu enpresatransnazionalen AIZren zati bat helburu diren herrialdeetako aurrezki nazionalenkontura finantzatu ohi dela. Horrela, bada, herrira itzulitako irabaziak eta helburuko herrialdeetako sarrerez osatutako inbertsioaren zatia elkarrekin hartuta AIZkbideratutako dibisen transferentzia netoak ez dira AIZren erdira iristen (Oxfam, 2002).
|
|
|
Bukatzeko AIZ produkzioaren nazioartekotzearen neurri gisa gehien erabiltzen den informazio iturria bada ere, ezin
|
dugu
ahaztu internazionalizazio fenomeno horren adierazpen batzuk bere esparrutik kanpo geratzen direla eta, hortaz, ez duela bere garrantzia osotasunean jasotzen. Adibidez, lehen aipatu ditugun nazioarteko subkontratazioek edota lankidetza akordioek, esaterako, inbertsioek eurekislatzen dutena baino askoz ere bultzada handiagoa ematen diote nazioartekotzeprozesuari; edo, beste adibide bat, ETNek atzerriko kokaguneetako inbertsioetanerabiltzen duten finantzazioaren zati handi bat tokiko finantza sistematik lortzendute, eta, beraz, ez da jasotzen AIZri buruzko datuetan.
|
|
|
Azkenik, eskualdeko berrikuntza politikaren ikuspegitik, ezin
|
dugu
ahaztu ezen diru-laguntza publiko eta enpresen ahalegin zuzenez gain, garrantzi handikoa dela berrikuntzarako behar den kapitala eskuragarri izatea.
|
|
|
Horrekin loturik, oso kontuan hartu behar da enpresa askoren jabetzan (batez ere, AEBn) finantza sektoreko erakundeek hartu duten gero eta pisu handiagoa izan daitekeela, neurri handi batean, joera horren arrazoietako bat. Berrikuntza sustatzeko politikek ezin
|
dute
ahaztu epe ertain eta luzera enpresen jabetzan gertatu diren aldaketa horien funtsezko eragina, eta horren ondoriozko enpresa kulturaren atzerapauso nabarmenak. Berrikuntza politikek, beraz, oso kontuan hartu behar dute berrikuntzaren aurrean enpresa bakoitzak dituen jokabideetan enpresaren jabetzak (publikoa/ pribatua, finantza arlokoa/ industria arlokoa, herrialdekoa bertakoa/ atzerrikoa, diru ezarleena/ langileena, etab.) duen garrantzia.
|
|
2011
|
|
|
Bake epaileei, noski, xedapen horrek eragiten die, baina betiere beren berezitasunekin bat. Zentzu horretan, ezin
|
dugu
ahaztu, bake epaileak ez direla profesionalak, eta, beraz, ez direla bizi justiziaadministrazioarentzat egiten duten lanetik. Are gehiago, beste jarduera profesional bat izan behar dute, edo, gutxienez, erretiroa kobratzen egon?
|
|
|
Nolanahi ere, kontu hau apur bat bake epaile zehatzaren esku geratuko da. Ezin
|
dugu
ahaztu, ezta ere, bake epailea gaixorik dagoenean, eta justifi katutako arrazoiengatik epaitegian ezin denean egon, bere ordezkoa arituko dela.
|
|
|
Gure erkidegoaren eremuan, gainera, kontuan hartu ditugu urtero Justizia Sailak udalei languntzak emateko argitaratzen dituen aginduak. Zentzu horretan, jada aztertuta dugunez, ezin
|
dugu
ahaztu kasu bakoitzean idazkaritza jarduera gauzatzen deneko udalaren kargukoak izango direla baliabide instrumentalak eta instalazioak (BJDren 12.2 art.) eta Eusko Jaurlaritzak, udalei gastu arruntetarako diru-laguntzak ematerakoan, kontuan hartzen duela zein herri den idazkaritzaren nagusia edo burua (BJDren 13.2 art.).
|
|
|
Bake epaileen erregistro zibileko funtzioen inguruan ezinbestekoa da azpimarratzea, ordezko erregistro diren heinean, erregistro nagusiaren arduradun den lehen auzialdiko epaileak agintzen dien guztia egin behar dutela. Horrek ez du kentzen, ikusi denez, eremu honetan bake epaileek dituzten funtzioak oso mugatuak eta zehatzak izatea, ezin
|
baitugu
ahaztu haiek ez direla zertan zuzenbidean adituak izan. Horrenbestez, erregistro zibileko funtzioak egikaritzean dituzten zalantza guztiak argitzea erregistro nagusiaren ardura duen lehen auzialdiko epaileari dagokio.
|
|
|
Ohiturari erreparatuz bakarrik justifi ka daitekeen izaera honek egun arazo asko ekar ditzake. Ezin
|
dugu
ahaztu liburu bakoitza originala eta bakarra dela, beraz liburu horrek kalte bat pairatzen badu, demagun uholde edo sute gogor bat!?, jasotzen dituen inskripzio eta datu guztiak gal daitezke. Horrekin bat, ezin dugu ahaztu, liburu asko kontserbazioegoera oso txarrean daudela, idazkerak irakurgaitz suertatuz.
|
|
|
Ezin dugu ahaztu liburu bakoitza originala eta bakarra dela, beraz liburu horrek kalte bat pairatzen badu, demagun uholde edo sute gogor bat!?, jasotzen dituen inskripzio eta datu guztiak gal daitezke. Horrekin bat, ezin
|
dugu
ahaztu, liburu asko kontserbazioegoera oso txarrean daudela, idazkerak irakurgaitz suertatuz.
|
|
|
Bake epaileen zigor funtzioen azterketari ekin aurretik, ezin
|
dugu
ahaztu zigorarloan mugitzen garenean, Estatuaren ius puniendi aren egikaritzaren inguruan gabiltzala. Ahalmen horren egikaritzan Estatuak bakarrik tipifi ka ditzake zenbait egintza delitu edo falta gisa, eta Estatuak bakarrik zigor ditzake egintza horiek burutzen dituzten herritarrak.
|
|
|
bera gabe epaiketa deuseza izango da. Gainera ezin
|
dugu
ahaztu, bake epailearen sententzia apelatua bada, akta izango dela instrukzioko epaileak helegite hori aztertzeko erabiliko duen tresna bakar eta garrantzitsuena.
|
|
|
Lehenengoek epaile lego bat duten bitartean, bigarrenek epaile tekniko bat dute. Datu hau EK-k berariaz gure ordenamenduko balio nagusi bihurtzen duen berdintasunaren kontra doa (1 eta 14 art.). Ezin
|
dugu
ahaztu, gainera, berdintasun printzipio orokorrak epai bidean aplikazio zehatza duela, EK-k bere 24 artikuluan jasotzen duen
|
|
|
Komunikazioaren irakurketa ideala da arestiko hori. Baina, ezin
|
dugu
ahaztu ezen aurrez aurreko komunikazio gertaera batean, igorlearen eta hartzailearen paperak elkar trukagarriak direla, bai modu sinkronikoan bai diakronikoan3.
|
|
|
Helduen heziketan ere izan luke bere lekua. Ezin
|
baitugu
ahaztu ezen ikus entzunezko produktuen kontsumitzaile handiak ez direla bakarrik umeak, ezpada nagusiak ere.
|
|
|
Zabaltzen dituen mezuen bidez ideia, ohitura eta jarrerak iristen zaizkigu, horien artean haur eta gaztetxoentzat ezegokiak izan daitezkeenak. Guraso eta arduradunek ezin
|
dute
ahaztu telebistak duen eragina, eta bitartekarien rola bete lukete: saio batzuk egokiak iruditzen ez bazaizkie, guztiz zilegi da berauek debekatzea.
|
|
2012
|
|
|
Bestalde, EBren barne mailan, ezin
|
ditugu
ahaztu EBk (Europako EkonomiaErkidegoaren garaian) Alemaniaren batuketa prozesuan emandako laguntza etazer nolako malgutasunez jardun zuen oro har eta, bereziki, tratatuen interpretazioan.Ildo beretik, aipagarria da, orobat, EBk Ipar Irlandako gatazkaren amaieran (1998ko Ostiral Santuko Akordioa) izandako jarrera eraikitzailea eta bake prozesuasendotzeko PEACE programen finantzaketa garrantzitsua... 46).
|
|
|
Gainera, enpresa jarduera transnazionaletarakobeharrezko baldintza izateari utzi dio ekoizpenak, inbertsio produktiborik ezdakarten enpresen bat egite, erosketa edota itun estrategikoen ondorioz.Enpresa transnazionalek, enpresen arteko, enpresen baitako eta sarekonplexuen arteko erlazio egiturak nahasten dituzten integrazio estrategiakonplexuekin? alor honetan eskuratu duten protagonismoa gorabehera, ezin
|
dugu
ahaztu munduko eskulan guztitik zati txiki txiki bat baino ez dutelaerabiltzen era honetako enpresek.
|
|
|
Ezin
|
ditugu
ahaztu nekazaritzako produktuen prezioak, zeren baxuak izatenbatira beti nekazarientzat. Halaber, gogoan izan behar dugu nekazari txikienekoizpenak enpresa multinazionalen mende daudela, gero eta neurri handiagoan.Kontuan hartu behar dira, orobat, sektorearen zahartzea eta bertako bizi baldintzak.
|
|
|
Formakuntza sozialek, soilikexistitzeko, beren produkzio baldintzak erreproduzitu badituzte, (Althusser, 1971: 129) ezin
|
dugu
ahaztu oraindik orain (baita mundu globalizatu honetan ere) estatu nazioa dela gizarte zibilaren mugak ezarriko dituena (Spivak, 2010: 386). Produkzio kulturalak, hortaz, (Estatuaren Aparatu Ideologiko diren heinean), ezin daitezke banandu gauzatze geografiko kapitalistetatik, ezta eragiten dutengatazka ideologikotik ere.
|
|
|
Formakuntza sozialek, soilikexistitzeko, beren produkzio baldintzak erreproduzitu badituzte, (Althusser, 1971: 129) ezin
|
dugu
ahaztu oraindik orain (baita mundu globalizatu honetan ere) estatu nazioa dela gizarte zibilaren mugak ezarriko dituena (Spivak, 2010: 386). Produkzio kulturalak, hortaz, (Estatuaren Aparatu Ideologiko diren heinean), ezin daitezke banandu gauzatze geografiko kapitalistetatik, ezta eragiten dutengatazka ideologikotik ere.
|
|
|
Horrekin batera, lur asko abeltzaintzarako erabili eta behi zein ardien ustiaketa masiboak antolatu ziren. Bestalde, ezin
|
dugu
ahaztu garraio azpiegituren inpaktua, garai hartan trenbideak, errepideak eta urtegiak zein ibaiak garraiobide gisa erabiltzeko eraikuntza lan erraldoiak egin zirelako. Honek guztiak berebiziko inpaktua izan zuen ekonomian, gizartean eta ingurumenean.
|
|
|
Prozesu honen guztiaren hasiera 60ko hamarkadan aurkituko dugu mundu mailan emandako borrokei jarraituz eta, batez ere, giza eskubideen eta eskubide zibilen alde zein arrazakeriaren kontra gertaturiko borrokei jarraituz. Ezin
|
dugu
ahaztu 60ko hamarkadako mundu ekonomiak edo lasterketa militarrak beharrezkoak zituzten baliabide estrategikoak lortzeko mundu mailako lasterketa egon zela. Hori delaeta, herri indigenen eskubideen defentsa gehienbat lurraldearen inguruan, erreserba edo «ayllu» aren inguruan kokatuko da.
|
|
|
Aurreko kapituluan ikusi dugun bezala, autodeterminazioa agenda indigenaren bihotza da. Seigarren kapituluan autodeterminazioa printzipio politiko bezala jorratu dugu, baina ezin
|
dugu
ahaztu askoz gehiago dela ikuspegi indigenan. Corntassel ek (2008:
|
|
|
Definizioaren inguruko eztabaidak nazioarteko legediari eta haren garapenari jarraitzen die. Ezin
|
dugu
ahaztu gauza askoren gainetik estatuek sorturiko eta bultzaturiko eztabaida dugula hau, eta haren benetako garrantzia sistema normatiboan izan dezakeen eraginean aurkituko dugu.
|
|
|
Zalantzarik gabe onarpen hauek indigenen agenda garatzeko aukerak indartu egin dituzte, baina ezin
|
dugu
ahaztu aitorpen instrumentalak bere alde iluna duela, eta mehatxu serioak ere planteatzen dizkiola Laugarren Munduari. Aitorpen instrumentala garrantzitsua izanik ere, bere arriskuak ditu:
|
|
|
Jarduera konplexu horren guztiaren garrantzi berezia azpimarratu eta gero, esan dugun bezala, zuzenbide pribatuaren arloan koka daitezkeen subjektuen arteko zenbait harreman sortzen direnez, ezin
|
dugu
ahaztu zuzenbide pribatuaren esparruan ondarearen gaia hartu behar dela aintzakotzat.
|
|
2013
|
|
|
Ikerketa hauei, azken urteetan, Javier Muñozek egin dituenak gehitu behar zaizkie, Eibarri eta beste zenbait udalerriri erreferentzia egiten diotenak. Ezin
|
ditugu
ahaztu, halaber, Eibarko arkitektura aztertu duten beste lan orokorrago batzuk, Euskadiko, Gipuzkoako edo arkitekto konkretu bati erreferentzia egiten diotenak.
|
|
2014
|
|
|
Tentsio horiek bertsolaritzaren esparruan gauzatuta ikus baditzakegu ere, kontuan hartu behar dugu testuinguruko elementuekin elikatzen direla. Azkenfinean, ezin
|
dugu
ahaztu bertsolaritza ez dela gertakari isolatua. Aurkakoa, argidago euskal kulturan eta euskal jendartean kokatuta dagoela haien ezaugarri edobaldintzekin bat eginaz.
|
|
|
Hala ere, espezie bateko partaide izatea ez da garapenean eragina izan dezakeen aldagai bakarra. Ezin
|
dugu
ahaztu aldaketa psikologikoak testuinguru kultural, historiko, sozial eta ekologiko jakin batean gertatzen direla.
|
|
|
Oroimen inplizitua oroimen esplizitua baino neurri handiagoan zahartzeak eragin kaltegarria du. Ildo horretan, adinekoek dendan zer erosi behar
|
duten
ahaztu ohi dute, baina ez dute ahazten auto bat nola gidatu behar den. Oroimen esplizituak bi atal ditu:
|
|
|
Disoziazio nahasteetan eten egiten da pertsonaren jarduera integratua, eta hautematearen, oroimenaren, kontzientziaren eta identitatearen nahasteak gertatzen dira. Nahaste hori
|
dutenek
ahaztu egiten dute nor diren eta nondik datozen, eta bi identitate edo gehiago agertzen dituzte.
|
|
2015
|
|
|
IkerGazte, 2015Zientziak eta natur zientziakasko errazten dute simulazioak sinplifikatuz, baina ezin
|
dugu
ahaztu hurbilketak izaten jarraitzen dutelaeta beraien eragin esparrua mugatua dela.
|
|
|
Demokrazia eta Iraultzaren arteko lotura bilatzea lorpen politiko handienetakoa izan da zenbait aldaketa prozesutan. Ezin
|
dugu
ahaztu laurogeita hamarreko hamarkadan liberalismo politikoak inposatutako ikuspegi ideologikoa onarpen zabala eskuratu zuela eremu askotan (alderdi politiko nagusietan, intelektualen artean?). Horrexegatik, Iraultza eta Demokrazia kontrajarriak zirela sinetsarazi nahi izan zuten elite intelektualak zein politikoak.
|
|
|
Lehenik, haren kontrol ekonomikoa herrialde batzuetan oso sakona da zenbait arrazoi direla eta. Alde batetik, ezin
|
dugu
ahaztu Erdialdeko Amerikako herrialdeek pairatzen duten menpekotasun historikoa Hego Amerikakoek pairatzen dutena baino askoz handiagoa dela. Beste alde batetik, FTAAren porrota gainditzeko Washingtonek merkataritza askeko hitzarmen bilateralak bultzatu zituen eta zenbait gobernu neoliberalek sinatu zituzten, besteak beste, Txilek (2004), Erdialdeko Amerikako guztiek(), Dominikar Errepublikak (2005), Peruk (2009) eta Kolonbiak (2012) (Harnecker, 2013).
|
|
|
Hedabide tradizionalak. Ezin
|
dugu
ahaztu oraindik ere hedabide tradizionalak audientzia erakartzeko eta proiektu berriak ezagutarazteko gune eraginkorrak direla. Adibidez, telebista publikoak (BBC, Arte) oso garrantzitsuak izan dira Europan, eta irratiek eta egunkariek (New York Times, adibidez) proiektu interaktiboak finantzatzeko programak garatu dituzte azken urteotan.
|
|
2017
|
|
|
Ezin
|
dugu
ahaztu idazketa zentzu zabalenean ulertuta, askotariko adierazpenak barne hartuta garrantzi handiko gertakaria izan dela betidanik itxialdian. Espetxeko bizipenen inguruan idatzi duten emakumeen zerrendak garai eta herrialde anitzetako egileak biltzen ditu, marko zeharo diferenteetan atxilotutakoak, zio guztiz ezberdinengatik ere (Davis, 1972; Forest, 1975; Palou, 1975; Falcón, 1977; Doña, 1978; Cuevas, 1985; al. Sadawi, 1988; Shakur, 2001; Cabrera, 2011; López Riaño, 2012; Heras, 2014; Kerman, 2014; Eizagirre, 2016).
|
|
|
Bestalde, ezin
|
dugu
ahaztu 2008an Atzeraldi Handia hasi aurretik estatuaurrekontu gehienek superabita zutela eta erraztasunez betetzen zituztela europararauak, baita Estatukoek ere gai honetan. Behin ekonomia atzeraldian sartuostean, «adreilu»aren espekulazioak sabaia jo ondoren, aurrekontuen superabithoriek berehala desagertu ziren eta epe luzeko defizit kezkagarriak azaldu.
|
|
2019
|
|
|
Protestetarako deian adibide ondorengo txioak ditugu: Gizarte gisa, inoiz ez
|
dugu
ahaztuko hau, #lamanada sententziaren aurka goazen protestara! (Astea 1; X2= 86,56).
|
|
|
Entzun behar dutelako. Baina ezin
|
dugu
ahaztu, poliziaren oinarritutako konponbideak, osasunean ebakuntzak bezalakoak direla; beharrezkoak, baina saihestu beharrekoak (Roman, 2002).
|