|
2007
|
|
|
Hori dela bide, lege honek lan legeriaren izaera du, eta, gainera, alderik funtsezkoenetan, Konstituzioaren 149.1.18 artikuluak xedatutakoarentsala, modu orokor eta koherentean jo arabera aldarrikatu funtzionario publikoen estatutu araubidearen oinarrizko araua ere bada. Horrekin, igarri igarrian dago lege honen helburu uniberrratu behar
|
baititu
lan harremanekin zerikusia duten arriskuen ondoriozko arazoak, lan egiten den esparrua edozein izanda ere.
|
|
|
2 Arestian aipatu inguruabarrak aintzat hartuta, Gobernuak mugak ezarriko ditu, arrisku zehatzak
|
dituzten
lanetan hemezortzi urte baino gutxiagoko gazteak kontratatzeko.
|
|
|
3 Araubide berezi honetako langileek borondatez aukeratu badute araubide honen babes ekintzaren esparrura biltzea aldi baterako ezgaitasunaren ondoriozko prestazio ekonomikoa, borondatez aukera dezakete, berebat, araubide horrek eskaintzen dien babes ekintza hobetzea. Horretarako, babes ekintza horretara bildu behar
|
dute
lan istripuek eta lanbide gaixotasunek eratorri gertakizunen babesa, idatz zati honetan ezarritakoaren arabera bildu ere
|
|
|
4 Uztailaren 9ko 1867/ 1970 Errege dekretuaren 3 artikuluko beregaineko langileek eta armadoreek nahitaez hitzartu behar
|
dute
lan istripuek edo lanbide gaixotasunek eratorri gertakizunen babesa, Itsasoko Gizarte Institutuarekin edo Gizarte Segurantzaren lan istripu eta lanbide gaixotasunen mutua batekin. Beregaineko langileek eta armadoreek babes hori hitzartuko dute, eurentzat zein eurek enplegatu eta inorentzat lan egiten duten langileentzat.
|
|
|
f) Langileak enpresan benetan egitenren objektu den okupazio mailaren, ogi
|
duen
lana lotu zaie kontratuabidearen edo lanpostuaren egitekoei.
|
|
|
Langilea obra edo zerbitzu jakin batzuk egiteko kontratatzen denean, baldin eta obra edo zerbitzu horiek modu autonomoan eta berezko izaerarekin gauzatzen badira enpresaren jardueran, eta obra edo zerbitzu horiek bukatzeko epeak iraupen zehaztugabea badu, nahiz eta denboran epe hori mugatua izan. Sektorearen estatuko hitzarmen kolektiboetan zein esparru txikiagoko hitzarmen kolektiboetan, eta azken horien artean enpresako hitzarmenetan, enpresaren ohiko jardueran berezko izaera
|
duten
lanak edo egitekoak zehatz daitezke, izaera horretako kontratuak egin daitezen.
|
|
|
Kontratua indarrean dagoela, langileak ezin
|
badu
lan zerbitzurik eman, enpresaburua lana ematean atzeratzen delako, enpresaburuari berari egotz dakizkiokeen eragozpenen ondorioz, langileak eutsi egingo dio alokairua jasotzeko eskubideari, eta egin gabeko lana ezin izango da konpentsatu beste garai batean egindako lanarekin.
|
|
|
3bis Genero indarkeriaren biktima den emakume langileak utzi behar izan badu lan zerbitzuak ematen zituen herria, beraren babesa edo gizarte laguntza osorako eskubidea benetakoak izantan, langile horren lanbide taldean edo kategoria baliokidean, hutsik
|
duen
lan daitezen, lehenespeneko eskubidea izango du, enpresak beste edozein lantokipostua betetzeko.
|
|
|
Banakako aldarazpentzat joko da langileek banaka
|
dituzten
lan baldintzak aldaraztea.
|
|
|
Aldarazpen kolektibotzat joko da akordio edo itun kolektiboak langileei aitortutako lan baldintzak eta enpresaburuak alde bakarrez hartutako erabakiaren ondore kolektiboak direla-eta langileek
|
dituzten
lan baldintzak aldaraztea. Lege honen III. tituluko hitzarmen kolektiboetan ezarritako baldintzak aldaraz daitezke enpresaren eta langileen ordezkarien arteko akordioarekin bakarrik, eta aurreko idatz zatiaren b), c), d) eta e) paragrafoek aipatu gaiei dagokienez.
|
|
|
Hori gorabehera, kontratua hutsaltzea aukeratu ez duen langileak enpresaburuaren erabakia aurkara dezake jurisdikzio eskudunean, baldin eta erabaki horrekin bat ez badator. Epaiak adieraziko du aldarazpena justifikatua ala justifikatu gabea den; azken kasu horretan, epaiak langileari aitortuko dio aurretiaz
|
zituen
lan baldintzak berriro izateko eskubidea
|
|
|
d) Langilearen arriskuen norainokoan eragina
|
duten
laneko gainerako ezaugarri guztiak, lana antolatzeko eta sailkatzeko ezaugarriak barne.
|
|
|
c) Lege honen aplikazio esparruko subjektuek betetzen ez
|
dutenean
lan arriskuak prebenitzeko arautegia, ez betetze horiek zehatuz, lege honetako VII. kapituluan ezarritakoaren arabera.
|
|
|
2 Meatze teknika aplikatu beharra duten meatze, harrobi eta tuneletako lakoen arautegiak jaso organo bereziek eunei, lehergailuak fabrikatzea, garraiatzea, biltegiratzea, maneiatzea eta erabiltzeabili behar
|
duten
lanei dagokienez, hala dakarten lanei edo energia nuklearra eratsi egingo diote 1 idatz zatian aipatu lan arloan eskumena duten administrazio publikoen eginkizunak gauzatzeari.
|
|
|
a) Lan arriskuak prebenitzeko arautegia betetzen dela ikuskatzea, bai eta prebentzio arloan lan baldintzetan eragina duten arau juridiko teknikoak betetzen direla ere, nahiz eta zuzenean arau horiek lan arautegiaren izaera izan ez. Ikuskatzailetzak kasuan kasuko zehapena proposatuko dio eskumena
|
duen
lan agintaritzari, lan arriskuak prebenitzeko arautegia hautsi dela egiaztatzen duenean, lege honetako VII. kapituluan ezarritakoaren arabera.
|
|
|
administrazio publikoetan ordezkaritza instituzionala izatea, negoziazio kolektiboa garatzea (horren monopolioa ez duten arren, ordezkaritza handieneko sindikatuak lanbidearteko akordioetan parte har dezaketen bakarrak dira, eta akordio horiek finkatzen dute negoziazio kolektiboaren egitura estatuan edo autonomia erkidegoan), administrazio publikoetako lan baldintzak zehazteko solaskidea izatea, lan gatazkak konpontzeko sistema ez jurisdikzionaletan parte hartzea, sindikatu hauteskundeak sustatzea, ondare higiezin publikoak erabiltzeko aldi baterako lagapenak lortzea, etab. Hau da, egiatan, lanbide kolektibo osoa ordezkatzen dutela ulertzen da, eta ez afiliatuak bakarrik. Horrek garrantzi handia
|
du
lan arautegia eta erakunde hauen eta Gobernuaren artean «gizarte itun» izenekoa egiten parte hartzerakoan.
|
|
|
Esangura horretan, ez da ahaztu behar langileen batzarraren inguruan LEren 77 artikuluan eta hurrengoetan egiten den arauketa zehatza, baita administrazio publikoen zerbitzura lan egiten dutenen, ordezkaritza organoen, eta langileen lan baldintzak eta parte hartzea zehazteko ekainaren 12ko 9/ 1987 Legearen 41 artikuluan eta hurrengoetan Herri Administrazioaren zerbitzura lan egiten duten langileen bilera eskubidearen inguruan egindako arauketa. Konstituzio Auzitegiak esan duen moduan, eskubide hori EKren 21.1 artikuluan babestuta dagoen arren, berezitasunak
|
ditu
lan esparruan edo administrazio publikoen zerbitzura lan egiten duten pertsonak direnean, garatutako jardueraren funtzionamenduan izan dezakeen eraginarengatik, bilerak edo batzarrak lantokian egiten baitira. Era berean, eskubide hori eragingarria izan dadin, enpresaren edo administrazioaren lankidetza eskatzen da, hau da, langileei eskubide hori egikaritzeko espazioak utzi behar zaizkie, betiere, eskubide hori lan loturatik sortutako eskubide eta betebeharrekin eta enpresaburuak lana zuzendu eta antolatzeko eta enpresako lokal eta lanabesen gain dituen eskubideekin bateragarria izan behar dela kontuan hartuta; beste horrenbeste esan daiteke administrazio publikoekiko lan loturei buruz (KAE hauek:
|
|
2011
|
|
|
Nekazaritzako morroiek, eskulangileek, artisauek eta obra jakin baterako eta epe zehatz batean alokairupean diharduten gainerako langileek ezin
|
dute
lana utzi, eta ezin dira iraitziak izan kontratuaren betetzea gertatu baino lehen, arrazoi zuzenik ez badago.
|