|
2008
|
|
|
Bertan Kandinsky, Mondrian eta Malevich en lanak aztertzen zituen, eta Oteizak azken horren jarraitzaile modura aurkezten zuen bere burua. Serie horretako eskulturetan, lehenago hutsunea deitu zuen ezaugarri formala
|
orain
nabarmendu egiten zen, espazio desokupatua bihurtuta. Prozedura horren legitimitatea Malevich en pinturetako planoetan aurkitzen zuen, errusiarraren pinturetan 2 dimentsioko irudia zena espazio errealera eramanez.
|
|
|
Eskultura haietan hutsune hori giza figura batek inguratzen zuen.
|
Orain
, giza figura hori erabat ezabatu eta sakrifikatu egiten zen, eta eskulturak espazio huts hori seinalatzeko beharrezkoak diren plano minimoez bakarrik osatzen ziren19 Prozedura horrekin, bere testuetan agertzen joan ziren ideia garrantzitsuenak, hala nola ezabaketa, sakrifizioa edo hutsunea, sinbolo bakar batean elkartzen ziren, espazio huts edo vacío cronlech horren barruan. Are gehiago, espazio huts kontzeptu horren bitartez, artearen eta erlijioaren arteko harremanak ere argitu egiten ziren.
|
|
|
–Propósito experimental 1956? testuaren azken pasartean
|
orain
arteko guztia laburbiltzen zen, Oteizaren idazkera berezi bezain poetikoaz:
|
|
|
Hastapeneko testuetan artearen eginbehar erlijiosoa mitoarekin erlazionatzen bazen ere,
|
orain
arte abstraktua eta arte kristaua huts horretan batzen ziren, Quousque tandem?! en Estetika ezkorra deitu zuenaren bitartez. Estetika horrek mistikoetatik eta teologia ezkorretik jasotzen zuen eragin zuzena eta, bereziki, Quousque tandem?! en azaltzen zuen bezala, Gurutzeko Joan Deunaren lanetatik20 Horregatik, huts horretan arte hizkuntzak eta behar espiritual eta erlijiosoek aldi berean soluzio berbera, bakarra aurkitzen zuten, Huts horren sinboloaren bidez artea eta erlijioa uztartuz.
|
|
|
Baina ez bakarrik balio izan dit ondorio pertsonal horretarako, esan baitezaket eta esaten dut
|
orain
: artea datzala, garai guztietan eta edozein tokitan, gizakia eta haren errealitatea integratzen, lotzen dituen prozesu batean, ezerez den ezerez batetik abiatuz Dena, Erabateko bat den beste Ezerez batean amaitzen dena existentziaren azken erantzun eta irtenbide izpiritual bezala (Oteiza, 2007a:
|
|
|
eskuetan hartzen dugunean, galdera hau egin genuke: zein irakurketa edo zein ondorio atera ditzakegu
|
orain
–Gaur egun zer eskaini diezaiokete Oteizaren eskultura eta idatziek Oteizaren artelanetara lehen aldiz inguratzen den ikusleari?
|
|
|
370 eta hurrengoak). Oteizaren lanen inguruko ikerketa berriek
|
orain
arte ziurtzat ziren hainbat iritzi aldatuko dituztela uste dugu.
|
|
|
Aipatutako epea aurrera zihoala inguruabar berri bat agertu zen
|
orain
arte azaldutako panorama horretan. Uruguaiko zenbait biztanle, auzitegietan aurkeztutako lan eta erresidentzia baimenengatiko demandetan, lehenengoz, Estatuaren ondarezko erantzukizuna eskatzen hasiko ziren, beraien baimenak Gobernuak ukatu ondoren auzitegietan aldeko sententziak lortuz gero, kalte ordainak jaso nahian7 Ikuspegi praktiko batetik aztertuta, hori gatazkaren behin betiko ebazpenaren aldeko presio elementu berri gisa eratuko da.
|
|
|
Horri atzerritartasun legeriari blokean egindako igorpena gehitzen badiogu, horrek ondorioztatzera garamatza ezen, nahi bai, baina zaila dela bi instrumentu horien arteko interpretazio bateragarria topatzea eta, beraz, arlo honi dagokionez, 1870eko Tratatuaren 8 artikulua litzatekeela aplikatu bateraezintasun horiek direla eta. Edonola ere, konklusio horrek ez luke interpretazio lana agortuko; izan ere, 1992ko Tratatu Orokorrak 1870eko Tratatuan dituen eraginak aztertzea ezinbestekoa suertatzen baita, beronen eraginak, gure aburuz,
|
orain
aipatutako egoerari iraulketa ematen baitio.
|
|
|
Azken urte hauetan espainiar auzitegiek aurrera eraman duten lanak
|
orain
gutxi arte espainiar gizartearentzat isilean mantentzen zen gatazka bat aditzera eman du. Gatazka hori dugu Espainiako Erreinuak eta Uruguaiko Ekialdeko Errepublikak sinatutako 1870 urteko Ezagutze, Bake eta Adiskidetasun Tratatua indarrean ote dagoen zalantzaren inguruan sortu dena.
|
|
|
Horrela ulertuz ezen eskubide horien titulartasuna tratatuan finkatzen zela eta barne legedia ezin zitzaiela aurkatu. Badirudi, hala ere, erabaki hura ibiltarte eskasarekin edo inolako ibiltarterik gabe jaioa zela
|
orain
komentatzen dugun sententzia honi so eginez. Oraingoan Auzitegi Gorenak onartzen du bere momentuan ez zuela kontuan hartu Uruguaiko Ekialdeko Errepublikak eta Espainiako Erreinuak sinatutako 1992ko Tratatu Orokorrak bestearen gain zuen eragina.
|
|
|
Horregatik, gure lanaren ekarpen nagusia aztergaiaren lanketa bera da, hots, gaitasun komunikatiboaren azterketa. Horrela,
|
orain
artean proposatu diren eredu teorikoetatik Celce Murcia, Dörnyei eta Thurrell ena abiapuntutzat hartuz, moldaketa batzuk egin dizkiogu landa lanerako. Diskurtso gaitasuna ardatz gisa hartuta, testuetan ardaztutako ikerketa egin dugu.
|
|
|
Testu honen helburua ez da aniztasun horrek eragindako nahasketa maila konponduko lukeen parte hartzearen definizio unibertsal bat ematea, baizik eta esanahi, praktika eta helburu desberdinek irudikatzen duten errealitate konplexu horren barruan kokatzeko irizpideak eskaintzea. Lan horretan hasteko, ordea, gure ikerketaren objektu den fenomenoaren definizio bat ematea erabilgarria izan daiteke, eta, bide batez, bilatzen den garapeneko parte hartze eraldatzailearen eredu horretatik gertu kokatzen den definizio bat erakusten dugu
|
orain
:
|
|
|
Aurreko ataletan argi ikusi dugu ezen parte hartzeak erabilera kontrajarriak izan ditzakeela, eraldatzaileak ez diren helburuak ere bete ahal dituelako, eta egoera hori ekiditeko erreferente normatibo gisa erabiltzeko hainbat teoria proposatu ditugu.
|
Orain
, marko teoriko hori apur bat gehiago garatuko dugu, eta aurkeztuko ditugu parte hartzeko eredu eraldatzaileak sustatzeko bidean sakontasunez kontuan hartu beharreko hainbat eztabaida ildo.
|
|
|
Atal honetan mota askotako analisiak egiten dira, baina
|
orain
aspektu kritiko batzuk baino ez ditut azpimarratu nahi. Lehenik, giza talde baztertuen parte hartze eraldatzailea premiazkoa dela onartu behar da, beraiek izan behar dute prozesu horren hastapenen helburu nagusia, izaera holistikoa nolabait ahaztu barik.
|
|
|
Santuen izenak euskalduntzeko lan horretako buru izan zen Sabino Aranak eraldaketa fonetikoen tradizioarekin hautsi eta izen berri berriak asmatu zituen. Izen haiek asmatzeko zenbait arau edo baliabide proposatu zituen, batzuk oraindik
|
orain
oso erabiliak, esaterako: a eta ne gizonezko eta emakumezkoen izenen atzizkiak, hurrenez hurren.
|
|
|
Gaztelaniaz, esaterako, Trinidad, Cruz edo Alba izen anbiguoak aski erabili dira. Baina oso tematia da legegilea gai honetan;
|
orain
dela gutxi onartu den Sexu Identitatearen Eskubideari buruzko Legeak ere sexu bereizketa anbiguotasunik gabe ezarri nahi du: sexu identitatea dena dela ere, erregistroan pertsonak duen izena eta sexu identitatea egokitu behar dira.
|
|
|
Izenen berriak belaunaldien arteko aldeak handiagotzen ditu: lehen zaharren eta gazteen izenak bereizten genituen,
|
orain
zahar, heldu, gazte eta haurren izenak bereizi ahal ditugu.
|
|
|
|
Orain
eskuetan daukazuen liburua da (11 or.)
|
|
|
Nik, Marlo Polo, Venezian 1254an sortuak, Niccolò Poloren seme eta Maffeo Poloren ilobak,
|
orain
Kristoren Haragitzearen ondotik den 1298 urtean Genovako presondegi honetan preso naizenak, mundua zein den eder, zein den handi kondatuko dizuet. Uste duzuen baino aise zabalagoa baita eta sekulan pentsa ez dezakezuen baino miresgarriagoa.
|
|
|
Ni hortik gibelera itzuli naiz eta
|
orain
beranduegi da enetzat. Baina zuk irakurle maitea, bidaia benturos hori egin nahi baldin bazenu eta ni baino urrunago joan, jakin ezazu hortik eguzki sortzera joanez itzulia egin daitekeela.
|
|
|
Komunikazio alorrean, irrati programazioaren kontzeptua
|
orain
arte erabili ditugun parametroetatik kanpo aztertu behar da, Internet bidezko irratia jokaleku hertziarrak ez dituen hainbat aspektutan oinarritzen baita: denboraz kanpokotasuna, globaltasuna, oparotasuna, eta, interaktibitatea, alegia.
|
|
|
Metamorfosi horrek zuzenean eragiten du irrati kate bakoitzaren proposamenean, hortaz, estrategia bikoitz baina erlazionatu bat garatzea eskatzen du: alde batetik,
|
orain
arte bezala enpresak irrati programazio eraginkor bat mantendu behar du, entzuleria eta publizitatea?, eta, beste alde batetik, web orrialdeekin elkarreragiten duten gizabanakoentzako erakargarriak izan daitezkeen eduki gehigarriak proposatu behar ditu. Estrategia bikoitz horrekin kontsumo forma berri bat irekitzen da, non entzuleriak, irrati proposamen ororen objektibo?
|
|
|
Elkarrekintzak edo interaktibitateak
|
orain
arte ezezagunak ziren hainbat aukera ematen dizkio gizabanakoari eta entzule pasibo izatetik erabiltzaile aktibo izatera pasatzen da. Erabiltzaileak web orrialdeetan agertzen diren zerbitzu eta eduki lineal eta ez lineal guztiak kudeatzeko aukera dauka, eta, horrek, nola ez, kontsumoaren pertsonalizazioa bermatzen du.
|
|
|
(10) Kanpotik behar dute egin
|
orai
chichtu, Halere nahi dute beti gerla pichtu; Gure jaun mera ere dute suspenditu,
|
|
|
(12) Bakean bizi gira
|
orai
Donibanen, Gidatzaile zuzenak hautatu gintuen;
|
|
|
Baina zer balio dute obra, despendio eta lan horiek guziek
|
orai
arte bezala kampo herriek lehertzen balin bagaituzte bihiz eta aziendez eta gehiago dena hiri handitan diren tratularien meneko bizi behar. Gure ganat zuzenki ethorri behar luken dirua badoha kampo herritarat; guretzat bakharrik gelditzen dire gaizki saldu ondoan gure bihiak eta aziendak, zergak, phetchak eta bethi eta gehiago pagatzeko izurritea.
|
|
|
Aktibo emozionalak: aktibo ukiezin hauek gizabanakoei eta giza taldeei dagozkie (pertsonengan daude erroturik) eta
|
orain
artean enpresa zientziak ez ditu ia ia aztertu ere egin. Dena dela, aktibo hauek energia iturri oparoa izan litezke, baldin eta egokiro askatu, sustatu eta bideratzen badira.
|
|
|
Ohituta daude elementu ukigarriak kudeatzen eta horiek ekoizkortasunean eta kostuetan duten eragina neurtzen. Baina
|
orain
premiazkoa da elementu ukiezinak neurtzea eta, nola egiten da hori7?
|
|
|
Nire ustez, eta alde horretatik, autokritika eta erlatibizazio pixka bat ezinbestekoak dira kalitatearen paradigmaren
|
orain
arteko eta etorkizuneko lorpenak egoki balioesteko. Espainiako Club Excelencia en Gestión erakundeak bere laugarren txostenean (2007) dioen moduan:
|
|
|
Izan ere, Bilbori dagokionez, Getxon garatu ziren intentsitate baxuko auzune gehienak, Bilboko pilaketa arazoak konpentsatu nahian edo11 Baina
|
orain
, berriz, murrizketak eta orientazio aldaketak heldu dira. Konturatu baitira arlo desberdinetako adituak, ezen eredu intentsiboek arazoak bazekartzaten, eredu estentsiboek dakartzatenak ez direla gutxiago.
|
|
|
Konturatu baitira arlo desberdinetako adituak, ezen eredu intentsiboek arazoak bazekartzaten, eredu estentsiboek dakartzatenak ez direla gutxiago. Horrela, Getxon, besteak beste, plangintzaren bidez birdentsifikazio prozesu bat abiatu da12 Hau, dudarik gabe, lurrari eta energiaren kontsumoari erreparatuz,
|
orain
artekoa baino eredu jasangarriago baten aldeko pausoa da.
|
|
|
Horrela, brownfields edo lurzoru marroi asko egon da eta dago oraindik ere Bilbo Handian, industria birmoldaketaren ostean libratutako azaleretan. Baina,
|
orain
artean etxebizitzetarako erabilerak ez diren lehentasunak izan dira gehienbat halakoetan, eta bitartean, Bilbok handitzen segitu du bere periferian, eraikuntza berriaren eskutik. Hor gauzatu da, hain zuzen ere, etxebizitza politika, babestutako etxebizitzen eta etxebizitza sozialen eraikuntza, esaterako, sortu berri den Miribila auzoan.
|
|
|
Dena dela, printzipio hori nolabait ere kontrajarri egiten da gero praktikan
|
orain
arteko etxebizitza politikaren muina izan den babestutako etxebizitzen produkzioarekin. Hain zuzen ere, azken urteotako etxebizitza eskaintza aztertzeko unean argi eta garbi ikusten da etxe berrien eraikuntzaren bidetik doala parte hartze pribatu zein publikoen ardatz nagusia (orotara 66 mila etxebizitza berri hamar urtean), eta beraz, garapen iraunkorrarekin era kontrajarrian.
|
|
|
gelditu dira (adibidez, landa lurraren eskasia) eta beste batzuetan lur librerik gabe gelditzeko arriskua dago. Beraz, ingurumen jasangarritasunari dagokionez, hiri eredu estentsibo samarra izan duten herrialde horiek
|
orain
beren hiri eredua nola jasangarriago egin galdetzen diote euren buruari, adibide moduan hor ditugu, Britainia Handiko kasua eta Iparraldeko kasua5.
|
|
|
1, diote? [
|
orain
haiek hura hari]. Helduaren eta gaztearen erantzunen arteko aldea numeroan dago, gazteak pluraleko adizkia (oilasko batzuk saldutzes) darabil eta helduak erantzun bi eman ditu:
|
|
|
[
|
Orain
, guk hura hari] adizkiaz galdetzean jasotako erantzunak ezberdinak izan dira. Alde batetik, gaztearen erantzuna, eutsi?
|
|
|
–edun? [
|
orain
, guk hura hari] erako adizkia jaso nahi zen galdera egitean erantzun ezberdinak izan dira. Bolibarko hiztun helduaren erantzunean, eutsi?
|
|
|
Askotan erlatibizatu egiten den zailtasunari aurre egiteko tresna nagusia jarrera da, jarrera positibo eta bitalista: helburu gutxi batzuk bete dituztela pentsatu arren, beren estres maila gehiegizkoa ez dela deritzote, eskerrak ematen dituzte emigratzeko aukera izateagatik, eta espero baino hobeto sentitzen dira
|
orain
duten bizitzarekin. Jatorrizko herrialdea kontuan hartzen denean, latinoamerikarrak eta Ekialdeko europarrak, Magrebeko emakumeak baino hobeto daude eta eskertuago azaltzen dira.
|
|
2009
|
|
|
neurkin, Arana Goirik 1896an sortutakoa, neurri eta kin elkartuz. Anei eta unei, Zabala Aranak dioen bezala, «ez dira za, ak,
|
orain
ogetama, enbat urte
|
|
|
Testuen barnealdea aztertzen hasiko gara
|
orain
. Zer nolako testuak dira esku artean ditugun hauek?
|
|
|
Aditz neutroekin erabilitako estrategiek
|
orain
arteko ondorioak baieztatzen dituzte. Aditz neutroak normalean aditz neutroekin itzultzen dira (N1 estrategia, 5 aldiz).
|
|
|
Eguzkiak
|
orain
eskuinaldetik argitzen zuen (35)
|
|
|
Orain artean deskribatutako estrategiak Moduari eta Bideari dagozkie. Itzulpen honetan, ordea, Jarrerazko aditzak eta aditz Neutroak itzultzeko beste hainbat estrategia ere agertzen direla ohartu gara, eta garrantzitsua iruditu zaigu estrategia horiek modu sistematiko batean definitu eta sailkatzea,
|
orain
arteko ikerketetan ez baita Jarrerazko aditzak eta aditz Neutroak itzultzeko estrategiarik proposatu. Itzulpen honetan agertu direnak honela antolatu ditugu:
|
|
|
Eguzki ak
|
orain
|
|
|
4 Estrategien izenetarako erabilitako hizkiak ingelesezko hitzetatik hartu ditugu,
|
orain
arteko ikerketa gehienak hizkuntza horretan egin direnez, terminologia berbera mantentzea erabaki baitugu. Beraz, M erabili dugu Modua (Manner) adierazteko, P Bidea (Path) adierazteko, Pos Jarrera (Posture) adierazteko eta N Neutroak (Neutral) adierazteko.
|
|
|
Sindikatuak sartuz gero, langileen interesak defendatu baino, sigla batzuen interesa defendatzeko arriskua ikusten du jendeak. Era berean, kanpora begira, identifikazio zehatz batek ez liguke nire ustez onurarik ekarriko, zeren
|
orain
arte lortu dugun sinesgarritasuna, horrelako xehetasun batek zapuztuko luke»16.
|
|
|
Zaila da definitzea non dagoen behetik eta non goitik soldata duinaren muga. Baina hedabide publikoetako ordainsariekin alderatuz gero,
|
orain
arteko kopuruak baxuak direla esan daiteke. Izan ere, 2007an kategoria beretan ari ziren langileek ETBn zuten hileroko soldataren estimazioa24 honakoa litzateke:
|
|
|
Lan honetarako iritzi igorle protagonisten aburuz, langilerian dirua inbertitzea ezinbestekoa da
|
orain
arteko soldatak eta lan baldintzak hobetu nahi badira. Hedabide enpresek apustu hori egin behar dute nahitaez kalitatezko zerbitzua eman nahi badute.
|
|
|
Ez du ematen
|
orain
arte langilerian egindako inbertsioak nahikoa direnik soldata onak bermatzeko, beraz, ondoriozta daiteke aurrekontuak egokitu eta diru gehiago bideratu behar dela langile gastuetara.
|
|
|
Alde batean,
|
orain
arte aztertu ditugun euskarazko hedabide pribatuetan ari diren langileen lan baldintzen alderdi batzuk eta euren soldatak daude. Beste muturrean, aldiz, euskarazko hedabide publikoetan ari diren langileen lan baldintzak eta soldatak daude, ikerlan honetan behin eta berriz eredu gisa agertu direnak.
|
|
|
–XX. XXI. mendeetan euskarazko hedabide gehienak sortu ziren, baina
|
orain
, horiek guztiak egonkortzeko unea da. Finkatzeko ibilbide horretan berebiziko garrantzia du profesioa duintzeak.
|
|
|
Artikuluan erabili diren datu kuantitatiboek oinarria dute Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak 2009ko urtarrilaren 27an aurkeztutako Euskal Hedabideen Ordainsarien Analisia txostenean. Oro har, euskal hedabideetan ari diren langileen lan baldintza eta ordainsarien inguruan ez da lan asko argitaratu eta
|
orain
arte ez da modu sistematikoan hedabideetan ari diren profesionalen soldaten inguruko daturik inon jaso. Hedabide bakoitzak bere datuak ditu eta oso zaila izaten da banan banan datu horiek lortzea, kasu batzuetan ez baitituzte eman ere egiten.
|
|
|
badaukazue zuen Ikastetxe berria. Batez ere, lan hontan zuen gogo, zuen biotza, zuen indarr osoa ipiñi dezutenok, idiki
|
orain
poz eta alaitasunari norbere biotzaren atariak zabal zabalik: azkenik iritxi duzute amairu urrtetatik onaraiño izan dan zuen amets gozoa.
|
|
|
Baina lehenik eta behin, aztertu genuke zer nolako iritzia izan duen
|
orain
arte historiografiak honen guztiaren inguruan. Hasteko, azpimarratu beharra dago ez dela oso aztertua izan historiografiaren aldetik, adibide gisa esan genuke El Péndulo patriótico liburuan, esaterako, ez dugula honi buruzko aipamenik aurkituko; egia da Buenos Aireseko euskal etxean gertatutakoari buruz aipamen txiki bat egiten dutela, baina Uruguaiko euskal etxeetan gertatutakoari buruz ez dugu ezer aurkituko (De Pablo, Mees eta Rodriguez, 2001:
|
|
|
|
Orain
, datu hauek guztiak mahi gainean jartzen baditugu, bertan zer gertatu zen azaltzeko moduan aurkituko gara. Hori bai, ez dugu inoiz ahaztu behar, garai horretako jendearen jarrerak eta pentsamoldeak ezin ditugula gaur egungo parametroekin neurtu.
|
|
|
Alegia, «diseinurik egokiena dugu lanean emandako urteen eta kontraste askoren emaitza.
|
Orain
lanak aurrera eramateko ordua da, gizartearekiko komunikazioa irekita edukiz eta azpiegitura modurik onenean gauzatzeko ekarpen guztiak baloratuz»(,/ 12). Ekarpenak kontuan hartuko dira, baina aldez aurretik proiektua onartu behar da eta ekarpenek helburu bezala haren hobekuntza izan behar dute (esaterako:
|
|
|
VIII. Legegintzaldia hastearekin batera, Garraio eta Sailetik adierazpen bat zabaldu zen jendartera: «Amaitu da
|
orain
arteko komunikazio aldia eta eraikuntza fasera iragateko unea da». Horri lotuta letozke tramuen lizitazioak edota azpiegitura amaitu eta martxan jartzea (1994ko Essen Goi bileran 2010 urterako aurreikusia eta Eusko Jaurlaritzak hala defendatua; Europar Batasunak
|
|
|
EUSTAT]. Jendearen ustez, AHTren asmo bakarra
|
orain
arteko eredua berrekoiztea da. Ez da egia kultura ekonomiko neoliberal batean Estatuak bere konpetentziak galtzen dituela:
|
|
|
Interes ekonomikoak eta gizarte ereduak jokoan daudenean ordea, erabakiak eliteek hartzen dituzte, herriaren nahiaren gainetik eta inposaketaz. Eztabaida duela bi urte bukatu zela esaten dute
|
orain
lotsagabeki, baina eztabaida ez da sekula izan, ezta eztabaidatzeko asmorik ere[?] Guk AHTren kontra egitean eztabaida zabala sustatu nahi dugu. Eredu soziala, ingurumen nahiz ekonomia eredua lantzen ari gara.
|
|
|
Jendaurreko komunikazioari egoki aurre egiteko komunikatzaileak norberarenganako konfiantza eta herstura gutxitzeko abilezia psikologiko batzuk izan behar ditu. Abilezia hauen identifikazioa eta garapena,
|
orain
arteko formazio programetatik kanpo geratu bada ere, interpretazioa eta ahots teknikak uztartzea bezain garrantzitsua da.
|
|
|
Hala ere, badirudi ikasleak ez daudela inolaz ere trebatuta erronka honi aurre egiteko eta jendaurreko azalpenak egiteko. Harrigarria badirudi ere,
|
orain
arteko formazio itxian ez da kontuan izan edozein komunikatzailek ezagutu lituzkeen gutxiengo psikologikoak kamera edo mikrofono aurrean aritzeko.
|
|
|
35 «Eliztarrek, bai
|
orain
eta bai lehen ere, elizei zutik eusten edo berriak egiten lagundu izan dute; eta Erakunde publikoen diru-laguntza edo subentzioak ere izan dira berriak egiteko eta zaharrak txukuntzeko» (Aleman, 2008).
|
|
|
«El bulto o imagen de San Sebastián es propio y privativo de esta Ciudad y como tal dispone de él despóticamente cuando se ha de sacar en procesión o se ha de hacer alguna rogativa». Zergatik izan behar da
|
orain
Vatikanorena?
|
|
|
Bistan da, Plataformakook ez gaude ados parroko talde horrekin. Guk diogu antzineko parrokia lehen herri osoak osatzen zuela, eta
|
orain
herriaren ordezkari legitimo bakarrak udalak direla. Baina adibidea oso ongi dago ikusteko elizbarrutiko egia biribil horiek oso zalantzagarriak direla Elizaren baitan bertan ere.
|
|
|
Eliza gehienak, baselizak eta 206 artikuluarekin immatrikulatu diren ondasun guztiak itzuli egin behar zaizkie herriei, herrienak direlako. Herriek eta Nafarroako Instituzioek sostengatu egin behar dituzte, Iparraldean egiten den bezala; irekita eta zabalik egon behar dira herritarrek errespetu osoz erabiltzeko, historikoki erabili izan diren moduan, eta kultu lekuak kulturako erabili behar dira
|
orain
arte erabili diren gisan.
|
|
|
Artikulu honetan jorratuko dugun gaia hauxe da: zer gertatu den, eta zer gertatzen ari den Nafarroako milaka ondasunekin,
|
orain
arte immatrikulatu gabe zeuden eta orain, oso denbora laburrean, Eliza Katolikoaren jabego osora izatera pasatu direnekin, guk diogun moduan, kanpai bakar baten salneurriaren truke.
|
|
|
Artikulu honetan jorratuko dugun gaia hauxe da: zer gertatu den, eta zer gertatzen ari den Nafarroako milaka ondasunekin, orain arte immatrikulatu gabe zeuden eta
|
orain
, oso denbora laburrean, Eliza Katolikoaren jabego osora izatera pasatu direnekin, guk diogun moduan, kanpai bakar baten salneurriaren truke.
|
|
|
Gaurko ekitaldiaren hizpidea «Nafarroako Erlijio Tokiak norenak?» da, baina ni ez natzaio lotuko titulu horri, zeren gaur egun afera sakonagoa eta zabalagoa baita. Erlijio tokiekin hasi ginen, baina
|
orain
badakigu ildo beretik beste ondasun mota asko immatrikulatu egin direla. Eta oso inportantea da beste ondare horiek kontuan hartzea, zeren eztabaida beste maila batean kokaturik dago, eta Elizarendako maila hori askoz deserosoagoa da:
|
|
|
Altsasu, Burlata, Aranguren, Berriozar, Etxauri, Garinoain, Irurtzun, Leitza, Puiu, Uharte, Juslapeña Txulapain eta Arronitz), eta 2007ko abenduan Udal eta Kontseiluen Batzarra deitu zuten Burlatan. Batzar hartan Udal eta Kontseiluen Batzordea izendatzea erabaki zen, eta
|
orain
arte Nafarroako 117 udal eta kontseiluren atxikimendua lortu dute.
|
|
|
Nafarroako Parlamentutik
|
orain
arte lorturiko emaitza bakarra, 1998tik hona 206 artikuluarekin eginiko immatrikulazioen zerrenda da. Eta hau beste sorpresa bat izan da:
|
|
|
Agian, gaur beste argudio batzuk emango dizkigute, baina
|
orain
arte hauexek izan dira, laburbilduz, apezpikuak emandako sei arrazoi:
|
|
|
Berez, Estatuaren aldeko pribilegio horrek zentzua baduen edo ez eztabaida daiteke; dena den, Estatuak gizarte osoa ordezkatzen duen heinean, defenda daiteke gizartearen alde ondasunak inskribatzeko bide berezia egotea.
|
Orain
, bide berdina partikular baten aldekoa izateak ez du zentzurik.
|
|
|
Legitimazioa erakusteko titularrari ez zaio fede ona eskatzen; fede ona beharrezkoa izango da eskubidea eskuratzeko, erregistroan adierazitakoaz konfiantza izan duelako eskuratzaileak.
|
Orain
, fede ona zer den erabakitzeko, kontuan hartu behar da pertsonaren ezjakintasuna, baina baita ere informazioa lortzeko izan behar den arreta jarri duen edo ez. Alegia, berez ez da nahikoa Jabetza Erregistroak dioena sinestea besterik gabe, baizik eta higiezinaren benetako egoera jakiteko prestasuna izan behar da.
|
|
|
4 Jesus Altuna paleoantropologoak Ekaineko leize zuloez hartutako neurriek kritika zorrotzak sortu zituzten bere garaian;
|
orain
, oredea, hainbat leize zulotan, esaterako, Altamiran gauza bera egiten ari dira.
|
|
|
Egia da beste pentsamolde bat pizten hasia dela gure artean. Lehen zokora botatzen genituen mundu modernoko traste zaharrak (lisagailuak, nekazaritzako lanabesak, sukaldeko tresnak, kafe errotak, irratiak, iltzeak, giltzak, liburuak, kaxak, kutxak, ohe eta gau mahaiak, lanparak)
|
orain
garbitu eta gorde egiten ditugu, eta, leku publikoetan edo geure etxeetan jarri ere bai. Eta, zenbaitetan, azoka eta antikuarioetan erosten ditugu.
|
|
|
Garai batean ez bezala,
|
orain
badakigu edozein herritako ondarea mugatua dela, ez dela berdin mantentzen denbora pasatu ahala, eta funtsezko zatiren bat hondatuz gero, ez dela gauza bera izango. Ondare zibilari eta erlijiosoari buruzko gauzak eta pentsaera bera ere aldatu egin dira nabarmen.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, oraindik zabarkeria eta axolagabekeria dezente dago euren buruak herrialde eta herri garatutzat dauzkatenen artean, nahiz eta
|
orain
egoera konpontzen ari dela ematen duen. Beste askoren artean, Madrilgo Museo Antropologikoa eta Etnologikoa, eta Donostiako San Telmo Museoa ditugu bi adibide adierazgarri.
|
|
2010
|
|
|
Otxandio; Ormaetxea 2008). Dena den, ezagutza datu berriagorik ez dugun arren (oroitu
|
orain
arte emandako datuak 2001ekoak direla), kale erabilera haziz doala jakin badakigu, Tolosako Udalak urtero egiten duen kale behaketari esker: 2004an, adibidez, erabilera gazteen artean (ia euskaldunak eta erdaldunak barne)% 62ra iritsi zen.
|
|
|
Gero eta gehiago nabaritzen dudana ezkontzena da, putada ikaragarria dira. Neure bizitzan ez naiz inoiz ezkontzetara joan eta
|
orain
hasi naiz, ez askotara, baina batera gonbidatzen zaituzte eta beste batera eta ezin da, hau odol ateratze bat da (E 4: Juan).
|
|
|
Azkeneko ezkontza
|
orain
dela urte eta erdi izan zen, dena den ez zuen gastu handiegirik suposatu. Bazkaria ezkontzen zirenek ordaindu zuten, oparirik ez nien egin, arropa oparitu zidaten.
|
|
|
Eta
|
orain
limosna jasotzera behartuta nago, ez dago eskubiderik (E 6: Emilio).
|
|
|
Nik agiri batzuk bidali nituen zenbat urte kotizatuta nituen jakiteko eta esan zidatena baino gutxiago nituela ikusi nuen. Gainera
|
orain
dela urteak hamar urterekin nahikoa zela pentsioa jasotzeko esan zidaten, baina dirudienez ez da horrela (E 6: Emilio).
|
|
|
Gero eta gehiago dira integrazioaren eta gizarte bazterkeriaren artean kokatzen diren pertsona eta taldeak. Ez dira baztertuak,
|
orain
arte ulertu dugun bezala, baina ezta integratu peto petoak ere. Horrela, zaurgarrituen kolektiboa osatzen dute, lehen gizartearen bi aldeek osatzen zuten errealitatearen artean kokatzen direnak alegia.
|
|
|
Era berean, urteak daramatza Oinarrizko Errenta jasotzen. Gizarte bazterkeria larriko testuinguru batetik dator,
|
orain
dela zazpi urte arte txabola batean bizi zen eta ez daki idazten eta irakurtzen. Hirugarrenik, Emilio (E 6), jubilatu arte enplegu eta soldata duinak izan dituen pertsona da.
|
|
|
Baina arazoa modu gordinago batean esaterik ere badago, adibidez, hauxe da faktua: euskal abertzale izatea oso txarto ikusia dago Frantziako eta Espainiako giro unibertsitari eta akademiko ia ia guztietan; oso txarto ikusia, ez pittin bat txarto, eta oso txarto ikusia bai lehen, bai
|
orain
eta, tamalez ia ziurtasun osoz, bai gero ere.
|
|
|
Eta berriz ere esango dut, ez ditut gauzak bere onetik atera nahi, ez dut
|
orain
eta hemen eztabaidatu nahi horrelakorik gertatu izan den Euskal Herriko unibertsitateetan azken hamarkadetan, ez, hauxe bakarrik da nire asmoa: seinalatzea euskal abertzaleek presio handi bat sentitu izan dugula gure gainean gure abertzaletasunaren kausaz.
|
|
|
In Euskadi/ Egin (urtekaria), Hernani:
|
Orain
,, 1983ko tomoa, 164
|
|
|
–Iparraldearen Historia politikoa XVI. mendetik
|
orainarte
–. In Herria 2000 Eliza, 104 (1989), 12
|
|
|
Baina geroago itzuliko gara arazo honetara.
|
Orain
, ekin diezaiogun liburuaren azterketa labur bati.
|
|
|
Tamalez,
|
orain
ez dugu astirik geuk, hemen, eztabaida tekniko bati ekiteko, Euskal Herriaren Historia oso bati ekiterakoan ditugun zailtasun teknikoei (asko dira!) buruz jarduteko. Eta horrela, bost tomo horiek irakurtzeko gomendioa eginez, aurrera segituko dugu.
|
|
|
Ez dugu eman
|
orain
arte liburu horren izenburu osoa bere jatorrizko hizkuntzan. Hauxe da:
|
|
|
Oroimen aktiboaren oinarria prozesu berreraikitzaileak dira, eta prozesu horiek, era berean, aldaketak eta akatsak sor ditzaketen ezagutza eskemak dituzte oinarri. Roediger en (1996) iritziz,
|
orain
arteko ikerketek oroimenaren kantitatea eta zuzentasuna azpimarratu izan dute eta ez dituzte akatsak aztertu. Hala ere, orain dela urte batzuk (ikus Schacter, 1999) oroimen faltsuak sortzen dituzten akatsen izaera ezagutzeko interesa areagotu egin da eta, dudarik gabe, ikerketa lerro horren garapenak oroimenaren funtzionamenduaren ikuspuntu osoago bat ahalbidetzen du.
|
|
|
Roediger en (1996) iritziz, orain arteko ikerketek oroimenaren kantitatea eta zuzentasuna azpimarratu izan dute eta ez dituzte akatsak aztertu. Hala ere,
|
orain
dela urte batzuk (ikus Schacter, 1999) oroimen faltsuak sortzen dituzten akatsen izaera ezagutzeko interesa areagotu egin da eta, dudarik gabe, ikerketa lerro horren garapenak oroimenaren funtzionamenduaren ikuspuntu osoago bat ahalbidetzen du.
|
|
|
Haren doktrinaren eta pentsamoldearen adibide argia da Pugin bera katolizismora aldatu izana: «Kapera eder bat eraikitzen ari dira,
|
orain
; uste osoa dut, bukatzen dutenean, aldatuko naizela».
|
|
|
Ekar ditzagun ideia horiek,
|
orain
, Bizkaiko Jaurerriko arkitektoen esparrura. Manuel Maria de Smith() arkitekto bilbotarra hartuko dugu adibide gisa.
|
|
|
Ilustrazioko espiritu arrazional eta kritikoa jaso duen XIX. mendeko arkitektoak klasizismoa gainditu nahi du. Antzinate klasikoko monumentuak arretaz aztertzen ditu, gotiko deitutako estilo barbaro hari balioa ematen dio eta iraganeko monumentu(
|
orain
historikoak eta artistikoak direnak) zaharberrituen eta zorroztasun zientifikoarekin kontserbatutakoen garrantzia aditzera ematen du.
|
|
|
Erakusketaren katalogoan, adituari analisi historiko eta artistikoa egitea erraztuko dion ikuspegia eskaini da, eta, gure ustez, abiapuntua ezarri da.
|
Orain
, abiapuntu horri jarraitu behar zaio.
|
|
|
Gaur egun hauek soilik jarraitzen dute zutik: Gizakundea komentua,
|
orain
Bizkaiko Eliz Museoa dena; eta Mesedeetako komentua, orain Bilborockerako berrerabiltzen dena. Gizonezkoen komentu guztiak desagertuta daude:
|
|
|
Gaur egun hauek soilik jarraitzen dute zutik: Gizakundea komentua, orain Bizkaiko Eliz Museoa dena; eta Mesedeetako komentua,
|
orain
Bilborockerako berrerabiltzen dena. Gizonezkoen komentu guztiak desagertuta daude:
|